Την ανακάλυψη μιας νέας μεταλλευτικής περιοχής εξόρυξης αργύρου από τα χρόνια της αρχαιότητας, στα σημερινά Κρούσσια όρη του νομού Κιλκίς, δημοσιοποίησε ο διδάκτορας Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο της Λυών, στη Γαλλία, Μάρκος Βαξεβανόπουλος. Μάλιστα, στην ανακοίνωσή του αναφέρει ότι η αποκαλυφθείσα αυτή περιοχή έχει αποτελέσει σημείο αναφοράς σε ιστορικά κείμενα του Ηρόδοτου, τον 5^ο αι. π.Χ. και σχετίζεται με τον βασιλιά των Μακεδόνων, Αλέξανδρο Α’, ο οποίος είναι ο πρώτος Μακεδόνας βασιλέας που κόβει αργυρά νομίσματα.

Ο διδάκτορας, έπειτα από 4 χρόνια σκληρής μελέτης και έρευνας κάτω από δύσκολες συνθήκες, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Ecole Normale Supérieure de Lyon και την πολύτιμη συνεισφορά μιας ομάδας γεωλόγων, αρχαιολόγων και νομισματολόγων, στα πλαίσια του ευρωπαϊκού προγράμματος «Silver», έφερε στο φως της δημοσιότητας μια σειρά από μεταλλεία εξόρυξης και εκμετάλλευσης αργύρου της αρχαίας Ελλάδας.

Το πρόγραμμα «Silver» ξεκίνησε το 2017 με σκοπό να δοθούν απαντήσεις σε σημαντικά ερωτήματα σχετικά με την εξόρυξη αργύρου, την εμφάνιση και την κυκλοφορία των νομισμάτων στον ελλαδικό χώρο, καθώς και την αξία που άρχισε να παίρνει το μέταλλο, ολοένα και περισσότερο, με τη διακίνηση των νομισμάτων που ξεκίνησε από τη Μικρά Ασία και έπειτα έφτασε στην Αθήνα.

Ο Μάρκος Βαξεβανόπουλος μιλώντας στο makthes.gr, περιγράφει ορισμένα σημεία της έρευνάς του και τα ευρήματα που «γεννήθηκαν» μέσα από αυτή. «Η έρευνά μας μελέτησε τις μεταλλευτικές περιοχές του αρχαίου Λαυρίου, του Παγγαίου, της Βορειοανατολικής Χαλκιδικής, της Παλαιάς Καβάλας, του Αγκίστρου, της Θάσου, της Σίφνου και της Εύβοιας και απέδειξε ότι πρόκειται για περιοχές με σημαντική εξορυκτική δράση, καθώς παρατηρήσαμε ότι υπήρχαν έντονα υπολείμματα εξόρυξης αργύρου».

«Στην αρχή εντοπίσαμε όλα τα μεταλλεία, μία διαδικασία που δεν είναι πάντα εύκολη, γιατί πολλά από αυτά είναι σε δυσπρόσιτες και άγνωστες περιοχές. Μάλιστα, ορισμένες φορές χρειαζόμασταν 3 με 4 ώρες πεζοπορίας και τη βοήθεια των ντόπιων για τον εντοπισμό τους», λέει ο διδάκτορας και εξηγεί εκτενέστερα ότι για την ιχνηλασία του αργύρου και τον συσχετισμό του με τις μεταλλευτικές περιοχές, χρησιμοποιήθηκαν αρχαία νομίσματα, τα οποία χωρίς να υποστούν αλλοίωση, αλλά μέσω μιας ειδικής τεχνικής επάλειψης οξέος στην επιφάνεια τους, έδωσαν στους ερευνητές τις πολύτιμες πληροφορίες που χρειαζόντουσαν.

Σημαντικότερη στιγμή για το Μάρκο Βαξεβανόπουλο αποτέλεσε σίγουρα η αποκάλυψη ενός νέου μεταλλευτικού τόπου, εκτός του προϋπάρχοντος χάρτη, μεταξύ της λίμνης Κερκίνης και της λίμνης Δοϊράνης, του αρχαίου Δύσωρου. Το σημείο αυτό μάλιστα, έχει καταγραφεί από τον ιστορικό Ηρόδοτο, ο οποίος σε κάποιο από τα κείμενα του ανέφερε ότι ο βασιλιάς Αλέξανδρος Α’ των Μακεδόνων, περί τις αρχές του 5^ο αι. π.Χ., εξόρυσσε περίπου ένα τάλαντο ασημιού την ημέρα, ποσότητα που αντιστοιχεί σε 26 κιλά.

Παράλληλα, το εν λόγω εύρημα δίνει πλούσιες πληροφορίες για το βασίλειο των Μακεδόνων. Όπως επισημαίνει ο διδάκτορας, η ύπαρξη μεταλλείου υποδηλώνει ότι οι Μακεδόνες διέθεταν αρκετό πλούτο, ώστε να κόψουν το δικό τους νόμισμα. Επίσης, υποδηλώνει ότι μπορούσαν να διαθέσουν αξιόλογο στράτευμα, μιας και όποιος βασιλιάς είχε και ασημένια νομίσματα μπορούσε να πληρώσει τους μισθοφόρους.

Σίγουρα η ανακάλυψη νέων στοιχείων έπειτα από μια τετραετή και συλλογική προσπάθεια είναι μεγάλη ανταμοιβή, όμως στο διάστημα αυτό υπήρξαν και δυσκολίες για τον κ. Βαξεβανόπουλο. Η διαδικασία προσέγγισης και κατάβασης των μεταλλευτικών στοών κρύβει πολλούς κινδύνους.

«Η πιο δύσκολη στιγμή ήταν στα μεταλλεία του Λαυρίου. Έπρεπε να κατέβουμε τα κατακόρυφα φρέατα, που έφταναν μέχρι τα 100 μέτρα βάθος. Σε τέτοια σημεία, οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα και μονοξειδίου είναι υψηλές. Πρόκειται μάλιστα για αέρια που δε γίνονται αντιληπτά με την όσφρηση, οπότε αν δεν είσαι προετοιμασμένος με ειδικό μετρητή αερίων δε θα καταλάβεις τι υπάρχει στην ατμόσφαιρα και θα νιώσεις μια ξαφνική ζαλάδα που μπορεί να οδηγήσει μέχρι και στον θάνατο», εξομολογείται ο ίδιος.

Κλείνοντας, το μήνυμα που επιθυμεί να μεταφέρει ο κ. Βαξεβανόπουλος αφορά στην πολιτεία και στους αρμόδιους φορείς. Η έλλειψη προστασίας των αρχαίων μεταλλείων, εν γένει και η απουσία ιστορικών γνώσεων έχει αφήσει αυτές τις πηγές ιστορίας έρμαια στις διαθέσεις των χρυσοθήρων, οι οποίοι «λεηλατούν» τα μεταλλεία, προκαλούν ζημιές και καταστρέφουν σημαντικά αρχαία έργα. Σύμφωνα με το διδάκτορα είναι απαραίτητη η καταγραφή, η προστασία και η ανάδειξη της ιστορίας αυτών των χώρων.