Ένα ριζικά διαφορετικό τοπίο διαμορφώνει η πανδημία στο επιχειρείν. Το ανελέητο χτύπημα που επέφερε η εξάπλωση του COVID στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και κατ’ επέκταση στην πραγματική οικονομία αναδιαμόρφωσε τις ισορροπίες, με το επιχειρείν να επιχειρεί να προσαρμοστεί και να ανταπεξέλθει στα νέα δεδομένα.

Τηλεργασία και ψηφιακός μετασχηματισμός «ανάγκασαν» τις επιχειρήσεις να αντικρίσουν κατάματα την νέα πραγματικότητα, η οποία ήρθε νωρίτερα από ότι υπολόγιζαν. Το εγχώριο επιχειρείν μετά την υπερδεκαετή κρίση, απόρροια των μνημονίων και των σκληρών περιοριστικών πολιτικών οι οποίες καταβαράθρωσαν την ενεργό ζήτηση, κλήθηκε από το πουθενά και ενώ είχε αρχίσει να ατενίζει με αισιοδοξία το μέλλον, να δώσει άλλη μία μάχη επιβίωσης πολύ πιο σκληρή, με έναν αόρατο εχθρό.

Η πρωτόγνωρη κρίση και η κατάρρευση προσφοράς και ζήτησης, γεγονός που συναντάται συνήθως σε συνθήκες πολέμου, αναμένεται να βυθίσει την οικονομία στη μεγαλύτερη μεταπολεμική ύφεση. Μπορεί όλος ο πλανήτης να επηρεάστηκε από τον COVID, αλλά οι συνέπειες για τη μονίμως εξαρτημένη από τον τουρισμό ελληνική οικονομία, μεγιστοποιήθηκαν καθώς είχε πληγωθεί βαριά για τουλάχιστον οχτώ χρόνια από την… πανδημία της λιτότητας.

Μετά το πρώτο lockdown που σόκαρε την αγορά, πολλές επιχειρήσεις έκαναν τιτάνιες προσπάθειες να προσαρμοστούν στις δυσμενείς συνθήκες αναπτύσσοντας e-shop και επιτρέποντας την τηλεργασία σε μεγάλο μέρος του προσωπικού τους.

Παράλληλα, τα μέτρα στήριξης που έλαβε η κυβέρνηση (αναστολές συμβάσεων, μετάθεση φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων, παρεμβάσεις ενίσχυσης της ρευστότητας), τις βοήθησε να κρατηθούν όρθιες, σε πρώτη φάση τουλάχιστον.

Το δεύτερο «κλείδωμα» της οικονομίας τον Νοέμβριο, επακόλουθο της χαλάρωσης που επικράτησε το καλοκαίρι, απειλεί να δώσει το τελευταίο χτύπημα στους μικρομεσαίους.

Μετά την πολυετή κρίση που έφεραν τα μνημόνια και η λιτότητα που τα συνόδευε, το ανοσοποιητικό σύστημα του μικρομεσαίου επιχειρείν, έμαθε να αντέχει ακόμα και στις πιο αντίξοες συνθήκες, ωστόσο η τρέχουσα κρίση απειλεί να το αποδεκατίσει. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως μία πανδημία... λουκέτων μικρομεσαίων επιχειρήσεων θα κλονίσει συθέμελα, τα έτσι κι αλλιώς, σαθρά θεμέλια του υπάρχοντος παραγωγικού μοντέλου.

Τα κονδύλια που θα εισρεύσουν στην οικονομία το πρώτο εξάμηνο του 2021 από το ταμείο ανάκαμψης (περίπου 6 δισ. ευρώ), η επέκταση και ενδυνάμωση των μέτρων στήριξης μέχρι να κοπάσει η υγειονομική κρίση, οι πόροι του ΕΣΠΑ, η δημοσιονομική ευελιξία που επιδεικνύει η Κομισιόν και οι πρωτοφανείς αντοχές που επιδεικνύουν οι επιχειρήσεις, συνδυαστικά, είναι ικανά εργαλεία για να πυροδοτήσουν μία ισχυρή αναπτυξιακή «έκρηξη» στην ασθμαίνουσα ελληνική οικονομία.

Οι παράγοντες που κρίνουν την ανάκαμψη

Μέσα στις ασφυκτικές συνθήκες που διαμόρφωσε η κορονοκρίση, ζητούμενα σήμερα για το επιχειρείν είναι η έγκαιρη διοχέτευση ρευστότητας για να ανταπεξέλθει στις πιεστικές οικονομικές και ασφαλιστικές υποχρεώσεις που γέννησε η πανδημία, οι περαιτέρω μειώσεις φόρων και εισφορών που «πνίγουν» τις επιχειρήσεις και η διαμόρφωση ενός σταθερού επιχειρηματικού και φορολογικού περιβάλλοντος.

Την ώρα που η οικονομία βουλιάζει σε ύφεση - ρεκόρ η οποία προβλέπεται να υπερβεί το 10%, απαιτείται ένα σχέδιο ανάταξης και απελευθέρωσης των δημιουργικών δυνάμεων του τόπου για να ατενίσει η χώρα με μεγαλύτερη αισιοδοξία το μεταπανδημικό αύριο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία πρόσφατης έρευνας του Συνδέσμου Επιχειρηματιών Θεσσαλονίκης - Νέοι Ορίζοντες, η μείωση του τζίρου έφτασε το 45% κατά μέσο όρο, με τις επιχειρήσεις εστίασης να δηλώνουν πτώση εσόδων ακόμα και 80-90%. Το 16% των επιχειρήσεων έκανε απολύσεις, ενώ σε προσλήψεις προχώρησε μόλις το 6%. Ενθαρρυντικό είναι το γεγονός πως το 48% διατήρησε τις θέσεις εργασίας, κάτι που συνέβη βέβαια και εξαιτίας του γεγονότος πως για να μπουν οι επιχειρήσεις σε προγράμματα στήριξης δεν έπρεπε να απολύσουν προσωπικό.

Το 75% των ερωτηθέντων θεωρεί ανεπαρκή τα μέτρα στήριξης που έλαβε η κυβέρνηση αν και το 70% έκανε χρήση αυτών. Σχεδόν έξι στις δέκα επιχειρήσεις δεν έχει αναστείλει τις οφειλές του στην εφορία. Παράλληλα, εντύπωση προκαλεί ότι το 42% ακόμα και μέσα σε μία κρίση που σαρώνει την αγορά, δεν αφήνει οικονομικές εκκρεμότητες.

Το 78% είτε δεν ανταπεξέρχεται είτε ανταποκρίνεται με δυσκολία στην πληρωμή των εισφορών του στον ΕΦΚΑ. Μία στις τέσσερις επιχειρήσεις έχει σταματήσει να πληρώνει τους προμηθευτές της, κάτι που δείχνει πως η κρίση χτυπά με σφοδρότητα τον ιδιωτικό τομέα. Το 57% εκτιμά ότι το 2021 θα είναι ίδιο ή χειρότερο από το 2020.

Το ακριβές αποτύπωμα του κορονοϊού στην αγορά θα φανεί τη νέα χρονιά. Όταν οι επιχειρήσεις ανοίξουν, όσες τουλάχιστον έχουν μείνει… ζωντανές, θα διαπιστώσουμε τον ακριβή αντίκτυπο (λουκέτα, ποσοστό ανεργίας, ληξιπρόθεσμα χρέη) του υγειονομικού τυφώνα που χτύπησε ανελέητα την οικονομική δραστηριότητα. Οι παρεμβάσεις στήριξης της αγοράς αν και αναγκαίες, «κρύβουν», προσωρινά βέβαια, την εικόνα που σχηματίζεται στην παραγωγική δραστηριότητα.