ΑΠΟΨΕΙΣ

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας ασχοληθήκαμε με την έννοια της μείωσης του μετοχικού κεφαλαίου και τις διακρίσεις της˙ σε επόμενη αρθρογραφία μας με την ακολουθητέα διαδικασία, τις τεχνικές και τις προϋποθέσεις της. Εδώ θα μας απασχολήσει το θέμα της μείωσης από μια κρίσιμη, λίγο διαφορετική όμως, σκοπιά: εκείνη της προστασίας των δανειστών. Επίσης τα (έννομα) αποτελέσματα και η (αν)αποτελεσματικότητά της.

Η Προστασία Των Δανειστών

Οι προστατευτικές διατάξεις για τους δανειστές αφορούν, κατά βάση, τις περιπτώσεις πραγματικής μείωσης-όταν, δηλ., η αποδεσμευμένη εταιρική περιουσία πρόκειται να καταβληθεί στους μετόχους. Αφορούν, επίσης, τις περιπτώσεις που η μείωση του κεφαλαίου γίνεται με (ολική ή μερική) απαλλαγή των μετόχων από την υποχρέωση καταβολής μετοχικού κεφαλαίου, που ανελήφθη μεν δεν έλαβε όμως χώρα-εντέλει.

Περιεχόμενο Της Προστασίας

Εφόσον τηρηθούν οι προϋποθέσεις του νόμου για τη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ, γεννάται αξίωση, ενός εκάστου μετόχου, για την καταβολή του προϊόντος που του αναλογεί. Η καταβολή αυτή, όμως, δεν είναι δυνατό να λάβει χώρα πριν παρέλθει, άκαρπη, η προθεσμία υποβολής αντιρρήσεων των δανειστών ή (εφόσον τέτοιες υποβληθούν) αφού τηρηθούν όσα ο νόμος ορίζει.

Αντιρρήσεις Δανειστών Ληξιπρόθεσμων Απαιτήσεων

Όπως προκύπτει από τη ρύθμιση του νόμου, προστατεύονται, καταρχάς, οι δανειστές των οποίων οι απαιτήσεις έγιναν ληξιπρόθεσμες πριν τη δημοσιοποίηση της απόφασης της ΑΕ για τη μείωση του μετοχικού της κεφαλαίου (βλ. προηγούμενη αρθρογραφία μας). Υποστηρίζεται όμως (και ορθά) ότι προστατεύονται και εκείνοι των οποίων οι αξιώσεις έγιναν ληξιπρόθεσμες έως τον χρόνο της συναφούς καταβολής προς τους μετόχους.

Δεν είναι, κατά τούτο, δυνατό να λάβει χώρα οποιαδήποτε καταβολή στους μετόχους της ΑΕ από ενδεχόμενη μείωση του μετοχικού της κεφαλαίου, πριν την παρέλευση της προθεσμίας εντός της οποίας οι δανειστές της εταιρείας, έχουν το δικαίωμα να υποβάλλουν τις σχετικές αντιρρήσεις τους˙ το σημαντικότερο: πριν ολοσχερώς εξοφληθούν ή, έστω, διακανονισθούν οι απαιτήσεις των δανειστών που θα υποβάλλουν τέτοιες.

Η Υποβολή Αντιρρήσεων

Επιβεβλημένο, παρά την έλλειψη σχετικής νομοθετικής πρόβλεψης, να λαμβάνει χώρα εγγράφως η υποβολή των αντιρρήσεων των δανειστών. Ακόμα καλύτερα: με εξώδικη επιστολή, ώστε να μην τίθενται θέμα απόδειξης-ιδίως ως προς το περιεχόμενο και το εμπρόθεσμο της υποβολής τους.

Οι συγκεκριμένες αντιρρήσεις των δανειστών θα πρέπει να υποβληθούν στην ΑΕ μέσα σε προθεσμία σαράντα (40) ημερών από τη δημοσιότητα της εταιρικής απόφασης για τη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου (βλ. προηγούμενη αρθρογραφία μας). Ως αφετηρία της συγκεκριμένης προθεσμίας θα πρέπει να θεωρήσουμε την ημερομηνία ανάρτησής της στον διαδικτυακό τόπο του Γ.ΕΜ.Η. και όχι στον διαδικτυακό τόπο της εταιρείας.

Αντιρρήσεις Δανειστών Μη Ληξιπρόθεσμων Απαιτήσεων

(Και) οι δανειστές, όμως, της ΑΕ με μη ληξιπρόθεσμες αξιώσεις προστατεύονται, επίσης, από τις συνέπειες της μείωσης του μετοχικού της κεφαλαίου. Δικαιούνται, και εκείνοι επίσης, να υποβάλλουν στην εταιρεία αντιρρήσεις κατά της πραγματοποίησης καταβολών αποδεσμευόμενης εταιρικής περιουσίας-λόγω μείωσης του μετοχικού της κεφαλαίου. Αρκεί να τίθεται, πράγματι, σε κίνδυνο η ικανοποίηση των απαιτήσεών τους.

Η από μέρους τους υποβολή αντιρρήσεων θα πρέπει να λάβει χώρα μέσα σε τριάντα (30) ημέρες από τη δημοσίευση της απόφασης για τη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου της. Ως προς τη διαδικασία και περιεχόμενο υποβολής τους ισχύουν, αντίστοιχα, όσα ήδη, αμέσως ανωτέρω αναφέραμε.

Στην περίπτωση που υποβληθούν αντιρρήσεις από τους δανειστές με μη ληξιπρόθεσμες αξιώσεις, η ΑΕ δικαιούται να τις προεξοφλήσει, να τους παράσχει επαρκείς εξασφαλίσεις ή να λειτουργήσει συνδυαστικά. Τυχόν διαφωνίες θα λυθούν από το αρμόδιο δικαστήριο (:Μονομελές Πρωτοδικείο της έδρας της εταιρείας).

Η Δικαστική Επίλυση Των Αντιρρήσεων

Κατά το νόμο: «για το βάσιμο ή μη των αντιρρήσεων των δανειστών μη ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων…συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν την επάρκεια των προσφερόμενων από την εταιρεία ασφαλειών, αποφαίνεται το δικαστήριο».

Το γράμμα του νόμου φαίνεται να καταλαμβάνει μόνο τις απαιτήσεις δανειστών μη ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων. Ωστόσο, αβάσιμες ενδέχεται να είναι και απαιτήσεις, οι οποίες προβάλλονται, λ.χ., ως ληξιπρόθεσμες-χωρίς όμως και πράγματι να είναι. Τέτοιου είδους (κακόπιστες) απαιτήσεις ενδέχεται να έχουν σκοπό, απλώς, να ματαιώσουν την ολοκλήρωση της διαδικασίας μείωσης του μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ. Υποστηρίζεται, και ορθά, η αναλογική εφαρμογή (και στην προκειμένη περίπτωση) της δικαστικής διαδικασίας που αφορά στις αντιρρήσεις δανειστών μη ληξιπρόθεσμων αντιρρήσεων.

Η Δικαστική Κρίση

Το αρμόδιο δικαστήριο αποφαίνεται σχετικά με τη βασιμότητα ή μη των αντιρρήσεων των δανειστών. Είναι ενδεχόμενο οι δανειστές με μη ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις να αποδείξουν, ότι η πραγματοποίηση των καταβολών ενόψει της εταιρικής περιουσίας που θα απομείνει (μετά την πραγματοποίηση της μείωσης-λαμβανομένων υπόψη και των τυχόν ασφαλειών, που ήδη διαθέτουν) θέτει σε κίνδυνο την ικανοποίηση των απαιτήσεών τους. Η απόφαση που θα εκδοθεί, στην περίπτωση αυτή, θα επιτρέψει την καταβολή των αποδεσμευόμενων με τη μείωση ποσών, στη βάση τήρησης όρων ή παροχής επαρκών ασφαλειών που το ίδιο καθορίζει.

Δεν απαιτείται, πάντως, οι ασφάλειες να χορηγούνται από την ίδια την ΑΕ. Είναι δυνατή η παροχή τους (και) από τρίτους (λ.χ. τους μετόχους).

Σε περίπτωση υποβολής αντιρρήσεων από περισσότερους δανειστές, εκδίδεται μία απόφαση ως προς όλες, προκειμένου να αποφευχθούν αντιφατικές αποφάσεις.

Τα Έννομα Αποτελέσματα

Της Πρόωρης Καταβολής

Σε περίπτωση που η ΑΕ προβεί σε καταβολές αποδεσμευμένης εταιρικής περιουσίας στους μετόχους χωρίς την τήρηση των προϋποθέσεων του νόμου, οι σχετικές καταβολές είναι άκυρες. Πρόκειται για ακυρότητα σχετική υπέρ των δανειστών της ΑΕ, όπως αυτοί προσδιορίστηκαν ανωτέρω. Δεδομένης της συγκεκριμένες ακυρότητας, οι μέτοχοι οφείλουν να επιστρέψουν το ποσό που εισέπραξαν στην ΑΕ.

Ο νόμος δεν θεσπίζει ειδική ευθύνη του ΔΣ σε περίπτωση άκυρης καταβολής. Ενδέχεται, ωστόσο, να στοιχειοθετηθεί αδικοπρακτική ευθύνη των μελών του ή/και των μετόχων που ωφελήθηκαν (σύμφωνα, λ.χ., με τις διατάξεις για την καταδολίευση δανειστών).

Της Απόφασης Μείωσης

Οι αντιρρήσεις των δανειστών αφορούν στην καταβολή της αποδεσμευμένης εταιρικής περιουσίας. Η απόφαση περί μείωσης δεν επηρεάζεται από αυτές. Η ισχύς της εκκινεί από την τήρηση των διατυπώσεων δημοσιότητας.

Ωστόσο, στην περίπτωση της πραγματικής μείωσης, η αξίωση των μετόχων για είσπραξης του προϊόντος της, προϋποθέτει την τήρηση των προστατευτικών διατάξεων για τους δανειστές.

Αντίθετα, στην ονομαστική μείωση, ήδη από τη δημοσιότητα της απόφασης, ισχύει η νέα ονομαστική αξία των μετοχών. Τυχόν εκκρεμότητα αντικατάστασης των παλαιών τίτλων με νέους δεν ενδιαφέρει.

Είναι δεδομένο πως οι δανειστές της ΑΕ (με ληξιπρόθεσμες, ή μη, απαιτήσεις) έχουν ανάγκη προστασίας σε περίπτωση μείωσης του μετοχικού της κεφαλαίου. Ο νομοθέτης δεν θα ήταν δυνατό να μην τους την παράσχει. Η προστασία όμως είναι, σε πρακτικό επίπεδο, αμφιλεγόμενη. Ποιος δανειστής, άραγε, εξαντλεί ένα τμήμα, έστω, του χρόνου του στην αναζήτηση του ενδεχόμενου, η οφειλέτριά του ΑΕ να έχει προχωρήσει σε μείωση του μετοχικού της κεφαλαίου (και απόδοσή του στους μετόχους) με σκοπό να τον καταδολιεύσει; Δεδομένου όμως ότι αυτό είναι το μόνο μέσο που του παρέχεται από το νόμο, ο δανειστής της ΑΕ τούτο, ακριβώς, οφείλει: να βρίσκεται, δηλ., σε συνεχή εγρήγορση.

*Σε πλήρη μορφή το άρθρο που δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 05.06.2022