Σχεδόν 100 εκατομμύρια ψηφοφόροι ετοιμάζονται να εκλέξουν σήμερα, Κυριακή, την πρώτη πρόεδρο στην ιστορία του Μεξικού, της μεγαλύτερης ισπανόφωνης χώρας στον κόσμο, όπου ο ΟΗΕ καταμετρά εννιά ως δέκα γυναικοκτονίες την ημέρα.

Η βία σημάδεψε την προεκλογική εκστρατεία: τουλάχιστον 25 υποψήφιοι —κατά τους επίσημους αριθμούς της ομοσπονδιακής κυβέρνησης— δολοφονήθηκαν στη χώρα που μαστίζεται από τη βία των καρτέλ των ναρκωτικών και είναι επίσης ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος των ΗΠΑ παγκοσμίως.

Φαβορί των προεδρικών εκλογών είναι η υποψήφια της κεντροαριστερής συμπολίτευσης, η Κλαούδια Σέινμπαουμ του κόμματος Κίνημα για την Εθνική Αναγέννηση (MORENA).

Τους τρεις μήνες της εκστρατείας, η πρώην δήμαρχος της πρωτεύουσας (2018-2023) διατήρησε προβάδισμα 17 μονάδων κατά μέσο όρο στις δημοσκοπήσεις έναντι της κυριότερης αντιπάλου της, της κεντροδεξιάς υποψήφιας Σότσιλ Γκάλβες, που υποστηρίζεται από ετερόκλιτη συμμαχία τριών αντιπολιτευόμενων κομμάτων.

Τα πρώτα εκλογικά τμήματα ανοίγουν στις 08:00 (16:00 ώρα Ελλάδας), στη χερσόνησο Γιουκατάν (νοτιοανατολικά), κατόπιν, μια ώρα αργότερα, στο κεντρικό τμήμα της χώρας, άρα και στην πρωτεύουσα Μεξικό, όπου το MORENA θα χρειαστεί να δώσει μάχη για να κρατήσει στα χέρια του τη δημαρχία της πρωτεύουσας.

Τα δυο φαβορί αναμένεται να ψηφίσουν στην πόλη του Μεξικού, όπως και το αουτσάιντερ, ο Χόρχε Μάινες, 38 ετών, υποψήφιος του Κινήματος Πολιτών (MC).

Εγγεγραμμένοι είναι κάπου 99 εκατομμύρια ψηφοφόροι σε αυτές τις εκλογές, που θα είναι οι μεγαλύτερες που έχουν οργανωθεί στην ιστορία της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας της Λατινικής Αμερικής, πίσω μόνο από τη Βραζιλία.

Πέρα από πρόεδρο, καλούνται επίσης να ανανεώσουν τη σύνθεση της Βουλής και της Γερουσίας, να διαλέξουν τους κυβερνήτες των 9 από τις 32 πολιτείες και να αναδείξουν τοπικούς αιρετούς και δημάρχους. Συνολικά, διακυβεύονται κάπου 20.000 θέσεις.

Οι πρώτες ενδείξεις για το αποτέλεσμα, όσον αφορά τις προεδρικές εκλογές τουλάχιστον, θα είναι γνωστές λίγες ώρες αφού κλείσουν τα εκλογικά τμήματα στις 18:00 (στις 03:00 της Δευτέρας ώρα Ελλάδας).

Ακόμη ένας υποψήφιος για τοπικό αξίωμα δολοφονήθηκε προχθές Παρασκευή στην πολιτεία Πουέμπλα, στο κεντρικό τμήμα της χώρας. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έκανε λόγο για 22 δολοφονίες την Τρίτη — ακολούθησαν άλλες τρεις. Η μη κυβερνητική οργάνωση Data Cívica καταμετρά ωστόσο κάπου τριάντα θανάτους υποψηφίων· κι η εταιρεία συμβούλων Integralia, ειδικευμένη σε ζητήματα ασφαλείας, αναφέρεται σε ακόμη πιο βαρύ απολογισμό, 37 νεκρούς.

Οι αρχές ανήγγειλαν πως θα εφαρμοστούν αυστηρά μέτρα ασφαλείας σήμερα. Επρόκειτο να αναπτυχθούν συνολικά 27.000 στρατιωτικοί και μέλη της Εθνικής Φρουράς.

«Η ώρα των γυναικών»

«Θα γράψουμε ιστορία», διαβεβαιώνει η Κλαούδια Σέινμπαουμ, 61 ετών, ωθούμενη σε μεγάλο βαθμό από την ασυνήθιστα υψηλή δημοτικότητα του απερχόμενου προέδρου Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ, 70 ετών.

«Είναι η ώρα των γυναικών και της μεταμόρφωσης», επέμεινε να τονίζει απευθυνόμενη στις Μεξικανές, που σχεδόν ομόφωνα καταγγέλλουν τις ανδροκρατικές, πατριαρχικές αντιλήψεις στη χώρα.

«Αυτό σημαίνει να ζούμε χωρίς φόβο κι απαλλαγμένες από τη βία», πρόσθεσε η κυρία Σέινμπαουμ.

Καθώς «καθημερινά, κατά μέσον όρο, εννιά ως δέκα γυναίκες δολοφονούνται» στο Μεξικό, σύμφωνα με την υπηρεσία ΟΗΕ Γυναίκες.

Η Σότσιλ Γκάλβες λογαριάζει από την πλευρά της στο κατ’ αυτήν μεγάλο «αθέατο» ποσοστό των πολιτών που είναι «πεπεισμένη» ότι θα ψηφίσει εκείνη στη σημερινή αναμέτρηση.

Με ταπεινή καταγωγή, πατέρα αυτόχθονα, άλλοτε επιχειρηματίας, η κυρία Γκάλβες επέμεινε στην προεκλογική εκστρατεία να καταγγέλλει την αποτυχία της απερχόμενης κυβέρνηση όσον αφορά την ασφάλεια: έκανε λόγο για «186.000 δολοφονημένους και 50.000 εξαφανισμένους» από το 2018.

«Το να έχεις γυναίκα πρόεδρο σου δίνει κίνητρο, είναι η απόδειξη πως όλα είναι δυνατά», λέει η Μπλάνκα Σόσα, 31 ετών, πωλήτρια σε μπουτίκ στη Σόκαλο, τη μεγαλύτερη πλατεία του Μεξικού.

Η κυρία Σόσα πιστεύει ότι η υποψήφια που υποστηρίζει, η Κλαούδια Σέινμπαουμ, θα συνεχίσει την κοινωνική πολιτική του απερχόμενου προέδρου, ο οποίος «έκανε καλά πράγματα, όπως η αύξηση του κατώτερου μισθού και η βοήθεια στους ηλικιωμένους».

Αντίθετα ο Ρικάρδο Σάντσες, έμπορος 55 ετών που ζει στη Μοντερέι, δηλώνει πως θα ψηφίσει την Σότσιλ Γκάλβες διότι έχει «όραμα» για τις επιχειρήσεις.

Προκλήσεις

Η προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η βία των καρτέλ των ναρκωτικών και άλλων συμμοριών θα είναι η κυριότερη πρόκληση για τη μελλοντική πρόεδρο, σημειώνει ο Μάικλ Σίφτερ, ερευνητής στο κέντρο αναλύσεων Diálogo Interamericano («Διαμερικανικός Διάλογος»), με έδρα την Ουάσιγκτον.

Κάπου 450.000 άνθρωποι έχουν δολοφονηθεί στο Μεξικό από το 2006, όταν ο τότε πρόεδρος Φελίπε Καλδερόν είχε αναπτύξει τον στρατό στο εσωτερικό της χώρας εναντίον των καρτέλ.

Η κυρία Σέινμπαουμ έχει υποσχεθεί υπόσχεται πως θα συνεχίσει τη σημερινή πολιτική, που έχει σκοπό να καταπολεμηθούν τα «αίτια» της βίας, καθώς και να αγωνιστεί εναντίον της «ατιμωρησίας».

Από την πλευρά της, η κυρία Γκάλβες έχει υποσχεθεί ότι θα βάλει τέλος στις «περιπτύξεις με τους εγκληματίες».

Η πρόεδρος θα κληθεί ταυτόχρονα να ενισχύσει το κράτος πρόνοιας ενώ το δημοσιονομικό περιβάλλον έχει χειροτερέψει αισθητά: εκτιμήσεις αναγγέλλονται πως το έλλειμμα θα φθάσει το 5,9% του ΑΕΠ το 2024, με άλλα λόγια στο υψηλότερο επίπεδο εδώ και δεκαετίες.

Θα κληθεί επίσης να διαχειριστεί την περίπλοκη σχέση με τις γειτονικές ΗΠΑ, που έχουν γνωρίσει αρκετές εντάσεις.

Η Ουάσιγκτον πιέζει τη μεξικανική κυβέρνηση να εντείνει τον αγώνα κατά της διακίνησης φαιντανύλης, συνθετικού ναρκωτικού το οποίο προκαλεί δεκάδες χιλιάδες θανάτους από υπερβολική δόση στις ΗΠΑ κάθε χρόνο.

Το Μεξικό έχει προχωρήσει σε δυο προσφυγές στις ΗΠΑ εναντίον αμερικανικών κατασκευαστριών όπλων, τις οποίες κατηγορεί πως ευθύνονται εν μέρει για τις δολοφονίες στο έδαφός του.

Τα δυο κράτη είναι αντιμέτωπα με την πρόκληση της παράνομης μετανάστευσης, που σπάει όλα τα ρεκόρ, με 2,4 εκατομμύρια συλλήψεις στην αμερικανική πλευρά των συνόρων το 2023, σύμφωνα με τις αρχές των ΗΠΑ.

Η «presidenta» θα περιμένει για να μάθει την 5η Νοεμβρίου, όταν θα διεξαχθούν οι εκλογές βόρεια του Ρίο Γκράντε, αν συνομιλητής της θα είναι ο Δημοκρατικός απερχόμενος πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ή ο Ρεπουμπλικάνος Ντόναλντ Τραμπ.

Οι δυο χώρες πρόκειται εξάλλου να επαναδιαπραγματευτούν το 2026 τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου που τις ενώνει με τον Καναδά.