ΑΠΟΨΕΙΣ

Αρχές Ιουνίου μας προέκυψε με την άρση των περιορισμών του COVID και την έναρξη των εξετάσεων στα ΑΕΙ σχέδιο Νόμου με 345 άρθρα εκ των οποίων 303 αφορούν τα ΑΕΙ και πολλά από αυτά είναι επαναλήψεις διατάξεων που ισχύουν.

Θα ακούσουμε πολλά και διάφορα αλλά θα προσπαθήσω να περιγράψω τα κεντρικά ερωτήματα. Πάντα λέγαμε ότι όπως προβλέπει το Σύνταγμα πρέπει να έχουμε Νόμο Πλαίσιο (όχι δηλαδή λεπτομερείς διατάξεις που ισχύουν για όλους) που θα εξειδικεύεται από κάθε ίδρυμα. Ξεπερνάω την ανόητη κριτική ότι καταργούνται οι φοιτητικοί σύλλογοι (αυτό το καταφέρνουν μόνοι τους αφού ψήφισε στις εκλογές το 10% των φοιτητών) αφού στο σχέδιο υπάρχει ειδικό άρθρο (άρθρο 178) που αναφέρεται (χωρίς να υπάρχει λόγος) στην αυτονόητη δυνατότητα λειτουργίας συλλόγων. Καλό θα ήταν να καταθέσουν το καταστατικό τους στο δικαστήριο (η πληροφορία ότι ισχύει επαναστατικό δικαίω δεν είναι σωστή).

Η τοποθέτηση ενός θεσμού (όπως τα ΑΕΙ) στο συνολικό σύστημα οργάνωσης της πολιτείας καθορίζεται από τρεις παραμέτρους:

1. Την εσωτερική οργάνωση διοίκησης του και τον ρόλο των συμμέτοχων στον θεσμό σε αυτήν.

2. Την σχέση με άλλους θεσμούς της πολιτείας (υπουργεία, Δήμους, Περιφέρειες, Επαγγελματικούς συλλόγους).

3. Τη θεσμική συγκρότηση σε σχέση με εξωτερικούς θεσμούς και δεσμεύσεις (την ένταξη του στο ευρωπαϊκό σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ευρύτερα του ευρωπαϊκού χώρου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης).

Οι πολιτικές δυνάμεις (στο σύνολο της Ευρώπης τουλάχιστον) χαρακτηρίζονται από δύο αντιτιθέμενες κεντρικές πολιτικές. Χριστιανοδημοκράτες και Αριστερά είναι υπέρ συγκεντρωτικών μοντέλων που καθορίζουν με απόλυτη λεπτομέρεια ό,τι αναφέρεται στο θεσμό και τις σχέσεις του. Οι δύο αυτές οικογένειες κομμάτων διακρίνονται από την διατήρηση «προνομίων» και ρυθμίσεων που συγκλίνουν στην διατήρηση πελατειακών και διαμεσολαβητικών σχέσεων κυρίως στη σχέση με άλλους θεσμούς και ανεφάρμοστων κανόνων εσωτερικής διοίκησης. Οι σοσιαλδημοκράτες είναι υπέρ αποκεντρωτικών μοντέλων που αναφέρονται σε πλαίσιο λειτουργίας και ρυθμιστικούς κανόνες (που συνήθως συνοψίζονται στο 3 ή αναφέρονται σε αυτό και επίσης στο Σύνταγμα της χώρας αναφοράς).

Πώς θα μπορούσε να είναι οργανωμένο ένα αποκεντρωμένο μοντέλο;

Όπως παντού η βασική δομή ενός προγράμματος που οδηγεί σε πτυχίο είναι κατά κύριο λόγο αντικείμενο του προσωπικού που διδάσκει σε αυτό. Ποιος όμως αποφασίζει πώς θα συγκροτηθεί ένα τέτοιο πρόγραμμα; Είναι απαραίτητο ένα στρατηγικό σχέδιο του Ιδρύματος που με αλληλεπίδραση των εξωτερικών παικτών και την εσωτερική (του Ιδρύματος) διαβούλευση καταλήγει στην ανάθεση σε ένα ενδιάμεσο θεσμικό όργανο (π.χ. την Σχολή) στην εκπόνηση του προγράμματος σπουδών.

Ποιες θα είναι οι Σχολές; Θα το αποφασίσεις το κεντρικό όργανο του ΑΕΙ! Ποιος θα ελέγχει την σωστή εφαρμογή; Ελέγχων και ελεγχόμενος μπορεί να είναι ο ίδιος; Προφανώς όχι!

Στο Συμβούλιο που πρέπει να οργανώνει την διαβούλευση εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων και να είναι ο τελικός διαμορφωτής του στρατηγικού σχεδίου και αυτός που θα ελέγχει και θα παρακολουθεί πρέπει να εκλέγονται χωρίς περιορισμούς μέλη (εσωτερικά και εξωτερικά) από ενιαίο κατάλογο! Ο μόνος περιορισμός είναι ο αριθμός ή η αναλογία εσωτερικών/εξωτερικών (π.χ. τα δύο τρίτα εσωτερικοί, το ένα τρίτο εξωτερικοί). Συμπληρώνεται το Συμβούλιο από εκπροσώπους της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης και του συντονιστικού οργάνου επαγγελματικών συλλόγων.

Έτσι: Η Σχολή οργανώνει τα Προγράμματα Σπουδών, η σωστή τήρηση τους ακαδημαϊκά ελέγχεται από την Σύγκλητο και η εφαρμογή του στρατηγικού σχεδίου από το Συμβούλιο.

Τώρα; Στο σχέδιο; Λυπάμαι τον/την Πρύτανη που θα έχει 21 αρμοδιότητες και όποια άλλη του ανατεθεί! Τα συγκεντρωτικά μοντέλα απέτυχαν. Σε όλους τους θεσμούς. Ας το έχουμε υπόψη…

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 05.06.2022