Του Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου

Σήμερα, λοιπόν, γιορτάζουμε την παγκόσμια ημέρα της καρδιάς. Και το θέμα και φυσικά και τον εορτασμό μπορούμε να τα δούμε πολλαπλά τόσο σε πραγματικό όσο και σε συμβολικό επίπεδο. Να μιλήσουμε δηλαδή για μεγάλους έρωτες που συγκλόνισαν και να το δούμε αυτό σε συνάρτηση με το σινεμά.
Έτσι, όμως, η ιστορία ξεστρατίζει σ’ έναν καθαρά ερωτογόνο χαρακτήρα. Αν το αντιμετωπίσουμε έτσι, κινδυνεύουμε να καταλήξουμε σε διάφορα love stories, ορισμένα αποδεκτά και άλλα αλλοτριωμένα.
Και φυσικά υπάρχει και το κορυφαίο, ιατρικό θέμα των μεταμοσχεύσεων. Εδώ παίζονται ζωές και το θέμα παραμένει σοβαρό και άξιο να συζητηθεί με διαφορετικούς τρόπους και όρους σ’ ένα κείμενο ας πούμε Ιατρικής και σινεμά.
Ο κινηματογράφος ως τέχνη της υπέρβασης σκαρώνει όμορφα και κάποιες φορές διαστροφικά σενάρια. Τι μπορεί, λοιπόν, ακριβώς να συμβεί, όταν κάποιος δεχθεί μέσω μεταμόσχευσης την καρδιά ενός άλλου; Βέβαια, όταν πρόκειται για σενάριο, πολλά μπορείς να γράψεις και να τα δεις στις εικόνες. Κάποιες φορές τα πράγματα είναι κωμικά, παράδοξα, σχεδόν σουρεαλιστικά. Άλλες διαθέτουν ένα δραματικό χαρακτήρα.

ΠΟΣΟ ΖΥΓΙΖΕΙ ΜΙΑ ΨΥΧΗ

Δύο παραδείγματα είναι χαρακτηριστικά: Το Μ’ αγαπάς αρχικά του Γιώργου Πανουσόπουλου. Είναι ένα φιλμ που διαγωνίστηκε και στο φεστιβάλ της Βενετίας, άρεσε, μια πονηρή αλλά και μελαγχολική κομεντί. Τι συμβαίνει, λοιπόν, ακριβώς, όταν κάποιος άνδρας δέχεται σε μεταμόσχευση την καρδιά ενός υπερδραστήριου ερωτικά αρσενικού; Οι εξελίξεις θα είναι ανάλογες σε ένα φιλμ και με τολμηρές ερωτικές σκηνές.
Αντίθετα, στα 21 γραμμάρια του Ιναρίτου τα πράγματα αποχτούν έναν άλλο χαρακτήρα. Εξάλλου, και ο τίτλος είναι χαρακτηριστικός: Λέγεται ότι το βάρος μιας ψυχής που αποδημεί είναι μόλις 21 γραμμάρια. Μια γυναίκα (Ναόμι Γουότς) χάνει τον άνδρα της και δέχεται να δοθεί η καρδιά του προς μεταμόσχευση σε κάποιον άλλο (Σον Πεν). Η συγκυρία θα τους φέρει να γνωρισθούν και να υπάρξει μια σχέση μεταξύ τους. Όταν, όμως, η γυναίκα το πληροφορείται, σοκάρεται και φέρεται βίαια στον άνδρα. Είναι όντως πολύ παράξενη κατάσταση. Ο εραστής σου δηλαδή να έχει την καρδιά του νεκρού σου άνδρα.

ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ
Ο Κλιντ Ίστγουντ είναι ο μετρ των μυθοπλασιών που θέτουν ηθικά διλήμματα και δράση μπρος σε δύσκολες καταστάσεις, όπως συμβαίνει και στα 21 γραμμάρια του Ιναρίτου. Στο Ένοχο αίμα ο άνδρας (Ίστγουντ) βοηθάει μια γυναίκα να ανακαλύψει το δολοφόνο της αδελφής της. Το παράδοξο με την ιστορία είναι πως ο ιχνηλάτης έχει κάνει εγχείρηση και έχει δεχτεί την καρδιά της νεκρής. Έτσι, αποχτά ιδιαίτερη την ικανότητα μέσω της ανίχνευσης του αίματος. Τελικά οι εξελίξεις θα είναι ανατρεπτικές και ιδιόρρυθμες μα και με εκπλήξεις.

ΡΑΤΣΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΧΗΡΟΙ
Αν περάσουμε και πάλι σε πιο κωμικές καταστάσεις, θα φθάσουμε σε κάτι που προξενεί γέλιο, αλλά πίσω από την ευθυμία κρύβεται και δράμα και μάλιστα μακάβριο.

Τι συμβαίνει, λοιπόν, όταν ένας άνδρας που χάνει την αγαπημένη του γυναίκα μετά από καιρό ερωτεύεται μια άλλη; Ως εδώ όλα καλά, αλλά η λεπτομέρεια είναι μία και σημαντική και ορίζεται και διά του τίτλου Ξαναγύρισε κοντά μου. Η λεπτομέρεια, λοιπόν, είναι πως αυτή η νέα γυναίκα έχει παραλάβει μέσω μεταμόσχευσης την καρδιά της νεκρής. Το θέμα είναι τι ακριβώς έχει μεταφέρει στο νέο ταίρι. Περίπλοκα πράγματα.

Μια ταινία που γυρίστηκε τη δεκαετία του ’90, προσφέρει και κοινωνικά μηνύματα. Το Φίλος καρδιακός έχει ως θέμα την ιστορία ενός λευκού ρατσιστή (Μπομπ Χόσκινς) που αναγκάζεται να κάνει μεταμόσχευση καρδιάς. Εκείνο που δεν γνωρίζει είναι πως η καρδιά που θα του μεταμοσχεύσουν είναι ενός μαύρου (Ντένζελ Γουάσινγκτον). Ακολουθούν χαμός και ανατροπές, αλλά και ηθικοπλαστικά μηνύματα. Ενδιαφέρον αλλά ακατέργαστο σκηνοθετικά.

ΜΕ «ΑΝΟΙΧΤΗ» ΚΑΡΔΙΑ
Από εκεί και μετά έχουμε κλασικές ταινίες πάνω στη μεταμόσχευση καρδιάς: Η πολυβραβευμένη αυτοβιογραφική δημιουργία του Μπομπ Φόσε Η παράσταση αρχίζει διαθέτει το βασικό ήρωα που έχει χειρουργηθεί, αλλά η κατάστασή του είναι δύσκολη. Ταχτικά εμφανίζεται ο χάρος με τη μορφή γυναίκας (Τζέσικα Λανγκ), ενώ οι χορογραφίες και η μουσική είναι εκπληκτικές.
Πάμε στη συνέχεια στο φιλμ John Q. Εδώ ένας πατέρας (Ντένζελ Γουάσινγκτον) αναστατώνει ένα νοσοκομείο, καταλαμβάνει το χώρο, πιέζει τους γιατρούς να κάνουν οπωσδήποτε εγχείρηση καρδιάς στο γιο του, που κινδυνεύει.
Και ακόμα από τη Γαλλία ο Σεντρίκ Κλαπίς στο Παρίσι μας προσφέρει την ιστορία ενός σοβαρά άρρωστου από καρδιά, που περιμένει στη σειρά του για να εγχειρισθεί.

Και σε πολλά άλλα φιλμ θα ανακαλύψουμε παρόμοιες μυθοπλασίες. Και φυσικά πρέπει να γνωρίζετε καλά: Την καρδιά σας και τα μάτια σας. Και σε επίπεδο μεταφορικό δεν είναι τυχαίο τα ερωτόλογα που ανταλλάσσουν μεταξύ τους οι ερωτευμένοι που λένε ταχτικά «καρδιά μου». Έτσι, φυσικά καθορίζεται και το πολύτιμο του άλλου. Μόνο που κάποιος κυνικός θα μπορούσε να πει : «Ταίρια πολλά μπορείς να βρεις, καρδιά υπάρχει μόνο μία». Εκτός βέβαια αν κάνεις μεταμόσχευση!