Απ’ έξω είναι μια μονοκατοικία σαν όλες τις άλλες στο Πανόραμα Θεσσαλονίκης. Κάθε Παρασκευή όμως, όταν γονείς κρατώντας τις βαλίτσες των παιδιών τους, τα συνοδεύουν ως την πόρτα και τα αποχαιρετούν ως την Κυριακή, μετατρέπεται σε ένα ιδιαίτερο εγχείρημα ημιαυτόνομης διαβίωσης ατόμων με αναπηρία. Σ’ αυτό συμμετέχουν μέλη της κολεκτίβας καλλιτεχνών με και χωρίς αναπηρία «Εν Δυνάμει», με πλούσια δράση τα τελευταία 15 χρόνια, στην οποία ξεχωρίζει η παράσταση «Ερωτευμένα άλογα».

Εδώ και περίπου 2 μήνες, 12 μέλη της ομάδας μετακομίζουν προσωρινά σε ένα σπίτι στο Πανόραμα, όπου συγκατοικούν για 3 μέρες. Την Παρασκευή το μεσημέρι, αφήνουν τη βαλίτσα τους δίπλα στο κρεβάτι που επέλεξαν να κοιμηθούν, το στρώνουν με το σεντόνι και τη μαξιλαροθήκη τους, τακτοποιούν τα πράγματά τους και όλοι μαζί, αρχίζουν να καθαρίζουν το σπίτι.

Σκουπίζουν προσεκτικά την αυλή, σφουγγαρίζουν τους εσωτερικούς χώρους, καθαρίζουν την κουζίνα, κάνουν εν ολίγοις ό,τι χρειάζεται για να ετοιμάσουν τη διαμονή τους. Άλλωστε, οι επόμενες ώρες τους θα είναι γεμάτες με πρόβες χορού ή θεατρικών παραστάσεων, γιόγκα, ζωγραφική αλλά και, όπως όλα τα νέα άτομα, με πάρτι, μουσική, επιτραπέζια και πίτσα!

«Ήταν μια ανάγκη που ξεκίνησε κυρίως από τα ίδια τα παιδιά όσο μεγάλωνε η αγάπη μεταξύ τους και η ένταξη μέσα στην ομάδα. Ήθελαν να πάρουν την ευθύνη της ζωής τους και να δημιουργήσουν αναμνήσεις μέσα από την επιθυμία να έχουν το δικό τους σπίτι. Ψάχναμε για αρκετό καιρό κατοικίες που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν αυτή τη συνθήκη που θέλαμε να εφαρμόσουμε, όπως είναι στις παραστάσεις μας, αυτή την κατεκτημένη μεθοδολογία του «Εν Δυνάμει», που μπορεί να εφαρμοστεί και στον τρόπο που ζούμε και όχι μόνο στον τρόπο που δημιουργούμε τέχνη», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ελένη Δημοπούλου, μία από τις ιδρύτριες και καλλιτεχνική διευθύντρια της ομάδας και μητέρα της Λωξάνδρας Λούκας, της πρώτης ηθοποιού με σύνδρομο Down που ανέβηκε στη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου.

Να αγαπήσουμε το ανοίκειό μας

Ανταποκρινόμενοι στο αίτημα των μελών της ομάδας, οι γονείς ξεκίνησαν αρχικά να οργανώνουν στα σπίτια τους διανυκτερεύσεις παιδιών, κάτι που σύμφωνα με την κ. Δημοπούλου, ήταν πολύ εποικοδομητικό, χρήσιμο και απαραίτητο γιατί όλοι είναι διαφορετικοί στο οικείο τους περιβάλλον και διαφορετικοί στη συγκατοίκηση, όπου πρέπει το «εγώ» να ταυτιστεί με το «εμείς». Τελικά βρέθηκε και νοικιάστηκε από ένα μέλος της ομάδας, η μονοκατοικία στο Πανόραμα, που ξεκίνησε να λειτουργεί από τον περασμένο Νοέμβριο.

Σχολιάζοντας η κ. Δημοπούλου τα υπόλοιπα εγχειρήματα ημιαυτόνομης διαβίωσης που υλοποιούνται στη χώρα μας, ξεκαθάρισε ότι υπάρχουν μεν κατοικίες, αλλά είναι πιο δομημένες και πιο συστηματοποιημένες.

«Από τη μια αυτό είναι καλό αλλά από την άλλη, εγώ σαν μαμά και σαν Ελένη, δεν θα ήθελα να ζω σε ένα σύστημα, θα ήθελα το σύστημα να υπηρετεί εμένα κι όχι εγώ αυτό. Δηλαδή, στο σπίτι στο Πανόραμα, ακόμη και το τι θα φάμε συναποφασίζεται, υπάρχει μεγάλος κόπος στην οργάνωση της ελεύθερης γνώμης. Μπορούμε βέβαια να βάλουμε ένα νόμο και όλα να τελειώνουν, αλλά εδώ θέλουμε οι κανόνες του σπιτιού να διέπονται από την ανάγκη να ζήσουμε μαζί, να αγαπηθούμε και να υπάρχει κατανόηση της άλλης προσωπικότητας. Όπως και τα άλλα μέλη χωρίς αναπηρία, αυτό προσπαθούμε να κάνουμε, να αποδεχτούμε, να κατανοήσουμε και να αγαπήσουμε το ανοίκειό μας, το διαφορετικό μας».

Πάντως, για να φτάσουν τα μέλη της ομάδας στην ημιαυτόνομη διαβίωση, έχουν «δοκιμαστεί» ήδη σε πολλά ταξίδια που έκαναν για την ανάγκη των παραστάσεων καθώς το θέατρο τους έδωσε τη δυνατότητα να μοιράζονται σπίτια, φαγητά και να συγκατοικούν... «Δεν ξέρω πώς θα πάει αυτό το εγχείρημα που είναι ακόμη σε ένα πειραματικό στάδιο και είμαστε πολύ προσεκτικοί. Όμως, αυτή τη στιγμή νομίζω πως κάθε Παρασκευή είναι μια γιορτή», επισημαίνει η κ. Δημοπούλου.

Παρεΐστικη συγκατοίκηση, όχι αντικατάσταση των γονέων

Συγκάτοικοι και όχι διαχειριστές του σπιτιού, όπως οι ίδιοι διευκρινίζουν, είναι η Αγάπη Θεοδωρίδου- Κουνινή και ο Γιάννος Γαβαλάς, μέλη της «Εν Δυνάμει».

«Κάθε Παρασκευή ερχόμαστε μαζί με τα παιδιά και ζούμε σαν συγκάτοικοι, κάνουμε ό,τι κάνει μια παρέα που ζει στο ίδιο σπίτι, είναι μια πολύ όμορφη ανταλλαγή και συνύπαρξη», λέει η Αγάπη, ενώ ο Γιάννος σημειώνει ότι η προσπάθεια γίνεται για να μάθουν -όπως και τα άτομα χωρίς αναπηρία- πώς να μένουν με άλλους συγκατοίκους. «Όπως κι εμείς όταν φύγαμε από το δικό μας σπίτι κι αρχίσαμε να βγαίνουμε στην έξω κοινότητα, το ίδιο είναι και γι’ αυτούς, σιγά σιγά να μάθουν πώς μπορούν να συμβιώσουν», αναφέρει ο Γιάννος.

«Για μένα», συνεχίζει, «είναι ένα πραγματικό πείραμα ημιαυτόνομης διαβίωσης, γιατί συνήθως αυτό που γίνεται είναι ότι η κοινωνία προσπαθεί να βρει κάποιους να αντικαταστήσουν τους γονείς. Θέλω να προσπαθήσουμε να βελτιώνουμε τις δεξιότητες που ήδη έχουν ή κι αν δεν τις έχουν, δεν θα πιέσουμε γιατί υπάρχουν συγκάτοικοι».

Συμπαραστάτες οι γονείς

Για την Έλενα Παπαδοπούλου, μητέρα της 24χρονης Ευτέρπης, το εγχείρημα είναι πολύ σημαντικό, γιατί όλοι οι γονείς έχουν πάντα στις σκέψεις τους ότι μεγαλώνουν τα παιδιά. «Η Ευτέρπη θέλει να είναι όπως και τα άλλα παιδιά της ηλικίας της, θέλει να έχει τον χώρο της και κυρίως τους φίλους της και νομίζω ότι αυτό που δίνει το σπίτι είναι ότι βρίσκονται οι φίλοι μαζί και κυρίως άτομα με τα οποία αισθάνεται οικειότητα».

Η Όλγα Δρίστα, μητέρα της 33χρονης Θεανούς, χαρακτηρίζει πάντως την ημιαυτόνομη διαβίωση, ένα εγχείρημα ανακουφιστικό και ηρεμιστικό, καθώς η κόρη τους δείχνει να τα καταφέρνει παρά την ανησυχία των γονιών αν μπορεί και χωρίς αυτούς.

Όσο για τα ίδια τα άτομα που συμμετέχουν σ’ αυτό το ιδιαίτερο πείραμα ημιαυτόνομης διαβίωσης, η χαρά για το γεγονός ότι θα περάσουν τρεις μέρες με τους φίλους τους είναι έκδηλη, όπως και η προσπάθεια να φροντίσουν μόνοι τον εαυτό τους και να ανταποκριθούν στους όρους μιας συμβίωσης. Και τα περιγράφει όλα αυτά η 24χρονη Θεανώ, η οποία στην αρχή παραξενεύτηκε με το σπίτι και τη συγκεκριμένη συνθήκη, αλλά γρήγορα το αγάπησε. «Μ’ αρέσει η παρέα και οι φίλοι μου, που είναι ο Αλέκος εδώ και όλη η ομάδα. Κάνουμε θέατρο, είναι πολύ ωραία, τραγουδάμε, χορεύουμε, κάνουμε πάρτι, θέλω να έρχομαι κάθε Παρασκευή, δεν το αλλάζω με τίποτα», αναφέρει χαρακτηριστικά.