02/06/2024 08:00
Τον Τύμβο Καστά στην Αμφίπολη επισκέφθηκε το makthes.gr στο πλαίσιο δημοσιογραφικής αποστoλής που διοργάνωσε η «Πεδιάδα Πολιτισμού (Φίλιπποι – Δράμα – Αμφίπολη)», ένα πρόγραμμα που υλοποιείται από τις Αναπτυξιακές Eταιρίες Καβάλας, Δράμας και Σερρών.
Την ξενάγηση των δημοσιογράφων στον χώρο, ο οποίος είναι ακόμα στη φάση των εργασιών, έκανε η προϊσταμένη της Εφορίας Αρχαιοτήτων Σερρών Δρ. Δημητρία Μαλαμίδου.
Ο Τύμβος Καστά βρίσκεται στο Ανατολικό Νεκροταφείο της Αρχαίας Πόλης της Αμφίπολης, περίπου 900 μέτρα από το χωριό της Νέας Μεσολακκιάς. Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν τη δεκαετία του 1970 από τον Δημήτρη Λαζαρίδη ενώ ο τύμβος αποκαλύφθηκε το 2014, συλλημμένος, από την αρχαιολόγο Κατερίνα Περιστέρη.
H ανασκαφή στον Τύμβο έχει σταματήσει και πλέον γίνονται οι εργασίες αναστήλωσης. Ο στόχος να γίνει επισκέψιμος για το κοινό το 2027 είναι αρκετά εφικτός σύμφωνα με την κ. Μαλαμίδου καθώς, όπως εξήγησε, οι εργασίες είναι σε πολύ καλή φάση και έχουν ολοκληρωθεί οι απαλλοτριώσεις, που είναι πολύ χρονοβόρες αλλά και η στερέωση του μνημείου, πάνω από το 50% δηλαδή όλων των εργασιών.
Ο Τύμβος περιβάλλεται από μια μεγάλη περίβολο μισού χιλιομέτρου περίπου, τα μάρμαρα του οποίου σώζονται μόνο σε ένα σημείο. Μάρμαρα που ανήκουν στον υπόλοιπο περίβολο βρέθηκαν κατά τις εργασίες εκβάνθυνσης του ποταμού Στρυμόνα και φαίνεται πως χρησιμοποιήθηκαν σε άλλα κτίσματα ως οικοδομικά υλικά, μια συνήθη πρακτική για την εποχή. Τα μάρμαρα αυτά είναι τοποθετημένα αυτή τη στιγμή δίπλα στον περίβολο και αναμένεται να επανατοποθετηθούν στην αρχική τους θέση.
Λίγο πριν κανείς φτάσει στο ταφικό μνημείο μάλιστα μαζί με τους φύλακες και τους εργάτες βλέπει και δύο πολύ φιλικά λυκόσκυλα-φύλακες: Τη Ρωξάνη και την Ολυμπιάδα.
Το ταφικό μνημείο είναι επιβλητικό ήδη από την είσοδό του, ακόμα και στην σημερινή του φάση, δηλαδή με τα σιδερένια υποστυλώματα, τις σκαλωσιές, το ξύλινο δάπεδο και καλυμμένα μέρη όπως οι δύο καρυάτιδες΄ή το μεγάλο ψηφιδωτό της Περσεφόνης.
Ήδη από το κατώφλι του τάφου, και σε βάθος 0,15μ, ο επισκέπτης αντικρίζει κατευθείαν τις δύο μεγάλες Σφίγγες που κοσμούν το υπέρυθρο της εισόδου.
Το κεφάλι της δεξιάς Σφίγγας έχει σωθεί και βρίσκεται μέσα στο μουσείο της Αμφίπολης ενώ το άλλο έχει κλαπεί. Τα γλυπτά αναπαριστούν τη μορφή μιας κόρης με μια λεπτή ταινία στα μαλλιά, τα οποία πέφτουν σε κυματιστούς βοστρύχους πάνω στον αριστερό ώμο. Τα λεπτά χαρακτηριστικά του προσώπου έρχονται σε αντιδιαστολή με το στιβαρό της σώμα. Στόχος είναι το κεφάλι να αποκατασταθεί στη φυσική του θέση με το πέρας των εργασιών.
Στο δάπεδο βρίσκεται το ψηφιδωτό με γεωγραφικά μοτιάβα και παράσταση από την αρπαγή της Περσεφόνης το οποίο θα φαίνεται ολόκληρο μετά το πέρας των εργασιών. Πρόκειται για ένα ψηφιδωτό των ελληνιστικών χρόνων και ανήκει στην πρώτη φάση του τάφου.
Ο Τύμβος χωρίζεται σε τρεις θαλάμους και συνολικά τέσσερις χώρους συνυπολογίζοντας την είσοδο και σκαλιά προς το εσωτερικό του τάφου. Ο τρίτος θάλαμος είναι ο νεκρικός όπου βρίσκεται ένας κιβωτιόσχημος τάφος. Τον θάλαμο έκλεινε μια μαρμάρινη μνημειακή θύρα. Εκεί βρέθηκαν ανακατεμένα τα οστά πέντε ανθρώπων: μιας ώριμης γυναίκας, δύο νεότερων ανδρών, ενός παιδιού και ενός παλικαριού. Οι αρχαιολόγοι δεν γνωρίζουν προς το παρόν περισσότερα για τους νεκρούς, ούτε αν ήταν οικογένεια, ούτε αν θάφτηκαν την ίδια περίοδο. Δεν έχει βρεθεί κάποια σχετική επιγραφή.
Σύμφωνα με την κ. Μαλαμίδου, χρονολογικά το κτίσμα ταιριάζει πάρα πολύ να ανήκει στο τέλος του 3ου αιώνα με αρχές 4ου, δηλαδή στα ελληνιστικά χρόνια τότε που το χρήμα έρεε άφθονο στο Μακεδονικό βασίλειο. Αυτό φαίνεται από τις ιδιαιτερότητες του τάφου: έχει τρεις θαλάμους ενώ το σύνηθες ήταν δύο, τα ακριβά υλικά που χρησιμοποιήθηκαν, όπως το μάρμαρο Θάσου, το μεγάλο μέγεθος και ο περίβολος. Ο τάφος φαίνεται ότι ανήκε σε πλούσιο πρόσωπο της εποχής της ελίτ του Μακεδονικού Βασιλείου, μάλλον πρόσωπο κοντά στον Μέγα Αλέξανδρο, πιθανόν κάποιου εταίρου του. Η κ. Μαλαμίδου πάντως δεν συμμερίζεται την άποψη ότι αυτός ο τάφος είναι του Ηφαιστίωνα όπως έχει ειπωθεί καθώς, παρότι είναι ελκυστική σαν πρόταση, είναι αίολη αφού δεν αποδεικνύεται επιστημονικά.
Μετά τις Σφίγγες υπάρχουν εκατέρωθεν δύο μεγάλες καρυάτιδες, με ύψος μεγαλύτερο από δύο μέτρα οι οποίες είναι καλυμμένες για να προστατευτούν από τις εργασίες που πραγματοποιούνται. Παρόλαυτά και μόνο από τα πόδια που ήταν ορατά και τις πτυχώσεις του ενδύματος, γίνεται αντιληπτή η δεξιοτεχνία του γλύπτη. Οι καρυάτιδες δεν έχουν χρονολογηθεί προς το παρόν.
Ο τάφος όταν εντοπίστηκε και ήταν γεμάτος με χώμα. Αρχικά μπήκαν αντιστηρίξεις εσωτερικές οι οποίες θα φύγουν σιγά σιγά εκτός από τον 4ο θάλαμο ο οποίος είναι και ο πιο ταλαιπωρημένος. Ο υπόλοιπος χώρος θα αδειάσει σημαντικά από τα στηρίγματα καθώς περιμετρικά του τάφου σκάφτηκε μια τάφρος σε σχήμα Π σε μεγάλη απόσταση, 3 με 5 μέτρα, και μέσα τοποθετήθηκαν ελαφροβαρύ υλικά και μονώσεις. Έτσι το μνημείο δεν έχει πια πλευρικές πιέσεις πια και έχει έρθει σε μια ισορροπία.
Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για ένα από τα εκθαμβωτικό μνημείο, μίζονος σημασίας, που έχει ήδη κερδίσει το ενδιαφέρον κοινού και επιστημονικής κοινότητας. Είναι ένα μνημείο πανελλαδικής εμβέλειας και μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις της εποχής, ενώ έχει ακόμα πολλά μυστικά να αποκαλύψει και πολλές ιστορίες να πει.
Τον Τύμβο Καστά στην Αμφίπολη επισκέφθηκε το makthes.gr στο πλαίσιο δημοσιογραφικής αποστoλής που διοργάνωσε η «Πεδιάδα Πολιτισμού (Φίλιπποι – Δράμα – Αμφίπολη)», ένα πρόγραμμα που υλοποιείται από τις Αναπτυξιακές Eταιρίες Καβάλας, Δράμας και Σερρών.
Την ξενάγηση των δημοσιογράφων στον χώρο, ο οποίος είναι ακόμα στη φάση των εργασιών, έκανε η προϊσταμένη της Εφορίας Αρχαιοτήτων Σερρών Δρ. Δημητρία Μαλαμίδου.
Ο Τύμβος Καστά βρίσκεται στο Ανατολικό Νεκροταφείο της Αρχαίας Πόλης της Αμφίπολης, περίπου 900 μέτρα από το χωριό της Νέας Μεσολακκιάς. Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν τη δεκαετία του 1970 από τον Δημήτρη Λαζαρίδη ενώ ο τύμβος αποκαλύφθηκε το 2014, συλλημμένος, από την αρχαιολόγο Κατερίνα Περιστέρη.
H ανασκαφή στον Τύμβο έχει σταματήσει και πλέον γίνονται οι εργασίες αναστήλωσης. Ο στόχος να γίνει επισκέψιμος για το κοινό το 2027 είναι αρκετά εφικτός σύμφωνα με την κ. Μαλαμίδου καθώς, όπως εξήγησε, οι εργασίες είναι σε πολύ καλή φάση και έχουν ολοκληρωθεί οι απαλλοτριώσεις, που είναι πολύ χρονοβόρες αλλά και η στερέωση του μνημείου, πάνω από το 50% δηλαδή όλων των εργασιών.
Ο Τύμβος περιβάλλεται από μια μεγάλη περίβολο μισού χιλιομέτρου περίπου, τα μάρμαρα του οποίου σώζονται μόνο σε ένα σημείο. Μάρμαρα που ανήκουν στον υπόλοιπο περίβολο βρέθηκαν κατά τις εργασίες εκβάνθυνσης του ποταμού Στρυμόνα και φαίνεται πως χρησιμοποιήθηκαν σε άλλα κτίσματα ως οικοδομικά υλικά, μια συνήθη πρακτική για την εποχή. Τα μάρμαρα αυτά είναι τοποθετημένα αυτή τη στιγμή δίπλα στον περίβολο και αναμένεται να επανατοποθετηθούν στην αρχική τους θέση.
Λίγο πριν κανείς φτάσει στο ταφικό μνημείο μάλιστα μαζί με τους φύλακες και τους εργάτες βλέπει και δύο πολύ φιλικά λυκόσκυλα-φύλακες: Τη Ρωξάνη και την Ολυμπιάδα.
Το ταφικό μνημείο είναι επιβλητικό ήδη από την είσοδό του, ακόμα και στην σημερινή του φάση, δηλαδή με τα σιδερένια υποστυλώματα, τις σκαλωσιές, το ξύλινο δάπεδο και καλυμμένα μέρη όπως οι δύο καρυάτιδες΄ή το μεγάλο ψηφιδωτό της Περσεφόνης.
Ήδη από το κατώφλι του τάφου, και σε βάθος 0,15μ, ο επισκέπτης αντικρίζει κατευθείαν τις δύο μεγάλες Σφίγγες που κοσμούν το υπέρυθρο της εισόδου.
Το κεφάλι της δεξιάς Σφίγγας έχει σωθεί και βρίσκεται μέσα στο μουσείο της Αμφίπολης ενώ το άλλο έχει κλαπεί. Τα γλυπτά αναπαριστούν τη μορφή μιας κόρης με μια λεπτή ταινία στα μαλλιά, τα οποία πέφτουν σε κυματιστούς βοστρύχους πάνω στον αριστερό ώμο. Τα λεπτά χαρακτηριστικά του προσώπου έρχονται σε αντιδιαστολή με το στιβαρό της σώμα. Στόχος είναι το κεφάλι να αποκατασταθεί στη φυσική του θέση με το πέρας των εργασιών.
Στο δάπεδο βρίσκεται το ψηφιδωτό με γεωγραφικά μοτιάβα και παράσταση από την αρπαγή της Περσεφόνης το οποίο θα φαίνεται ολόκληρο μετά το πέρας των εργασιών. Πρόκειται για ένα ψηφιδωτό των ελληνιστικών χρόνων και ανήκει στην πρώτη φάση του τάφου.
Ο Τύμβος χωρίζεται σε τρεις θαλάμους και συνολικά τέσσερις χώρους συνυπολογίζοντας την είσοδο και σκαλιά προς το εσωτερικό του τάφου. Ο τρίτος θάλαμος είναι ο νεκρικός όπου βρίσκεται ένας κιβωτιόσχημος τάφος. Τον θάλαμο έκλεινε μια μαρμάρινη μνημειακή θύρα. Εκεί βρέθηκαν ανακατεμένα τα οστά πέντε ανθρώπων: μιας ώριμης γυναίκας, δύο νεότερων ανδρών, ενός παιδιού και ενός παλικαριού. Οι αρχαιολόγοι δεν γνωρίζουν προς το παρόν περισσότερα για τους νεκρούς, ούτε αν ήταν οικογένεια, ούτε αν θάφτηκαν την ίδια περίοδο. Δεν έχει βρεθεί κάποια σχετική επιγραφή.
Σύμφωνα με την κ. Μαλαμίδου, χρονολογικά το κτίσμα ταιριάζει πάρα πολύ να ανήκει στο τέλος του 3ου αιώνα με αρχές 4ου, δηλαδή στα ελληνιστικά χρόνια τότε που το χρήμα έρεε άφθονο στο Μακεδονικό βασίλειο. Αυτό φαίνεται από τις ιδιαιτερότητες του τάφου: έχει τρεις θαλάμους ενώ το σύνηθες ήταν δύο, τα ακριβά υλικά που χρησιμοποιήθηκαν, όπως το μάρμαρο Θάσου, το μεγάλο μέγεθος και ο περίβολος. Ο τάφος φαίνεται ότι ανήκε σε πλούσιο πρόσωπο της εποχής της ελίτ του Μακεδονικού Βασιλείου, μάλλον πρόσωπο κοντά στον Μέγα Αλέξανδρο, πιθανόν κάποιου εταίρου του. Η κ. Μαλαμίδου πάντως δεν συμμερίζεται την άποψη ότι αυτός ο τάφος είναι του Ηφαιστίωνα όπως έχει ειπωθεί καθώς, παρότι είναι ελκυστική σαν πρόταση, είναι αίολη αφού δεν αποδεικνύεται επιστημονικά.
Μετά τις Σφίγγες υπάρχουν εκατέρωθεν δύο μεγάλες καρυάτιδες, με ύψος μεγαλύτερο από δύο μέτρα οι οποίες είναι καλυμμένες για να προστατευτούν από τις εργασίες που πραγματοποιούνται. Παρόλαυτά και μόνο από τα πόδια που ήταν ορατά και τις πτυχώσεις του ενδύματος, γίνεται αντιληπτή η δεξιοτεχνία του γλύπτη. Οι καρυάτιδες δεν έχουν χρονολογηθεί προς το παρόν.
Ο τάφος όταν εντοπίστηκε και ήταν γεμάτος με χώμα. Αρχικά μπήκαν αντιστηρίξεις εσωτερικές οι οποίες θα φύγουν σιγά σιγά εκτός από τον 4ο θάλαμο ο οποίος είναι και ο πιο ταλαιπωρημένος. Ο υπόλοιπος χώρος θα αδειάσει σημαντικά από τα στηρίγματα καθώς περιμετρικά του τάφου σκάφτηκε μια τάφρος σε σχήμα Π σε μεγάλη απόσταση, 3 με 5 μέτρα, και μέσα τοποθετήθηκαν ελαφροβαρύ υλικά και μονώσεις. Έτσι το μνημείο δεν έχει πια πλευρικές πιέσεις πια και έχει έρθει σε μια ισορροπία.
Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για ένα από τα εκθαμβωτικό μνημείο, μίζονος σημασίας, που έχει ήδη κερδίσει το ενδιαφέρον κοινού και επιστημονικής κοινότητας. Είναι ένα μνημείο πανελλαδικής εμβέλειας και μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις της εποχής, ενώ έχει ακόμα πολλά μυστικά να αποκαλύψει και πολλές ιστορίες να πει.
ΣΧΟΛΙΑ