Θα τον θυμόμαστε ως τον άνθρωπο που άφησε το μονοκομματικό σύστημα στη λήθη και έδωσε στους Ρώσους χώρο να αναπνεύσουν. Ο θάνατος ενός ιστορικού ηγέτη ηγέτη, επί των ημερών του οποίου διαλύθηκε η Σοβιετική Ενωση, του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, σε νοσοκομείο της Μόσχας, σε ηλικία 92 ετών ανοίγει ξανά τον διάλογο για το τι ήταν πραγματικά η Σοβιετική Ένωση και το πως κατέρρευσε , για το τι συνέβη επί των ημερών του με την «περεστρόϊκα» και την “γκλάσνοστ» και το πως έφτασε η Ρωσία στον Πούτιν.

«Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ ήταν η σημαντικότερη παγκόσμια προσωπικότητα του τελευταίου τετάρτου του 20ού αιώνα. Σχεδόν μόνος του έβαλε τέλος σε 40 χρόνια αντιπαράθεσης Ανατολής-Δύσης στην Ευρώπη και απελευθέρωσε τον κόσμο από τον κίνδυνο της πυρηνικής ανάφλεξης» , γράφει ο Jonathan Steele στον Guardian.

Δεν ήταν ο «θάνατος του κομμουνισμού» ο στόχος που έθεσε όταν εξελέγη γενικός γραμματέας του Σοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος τον Μάρτιο του 1985, ούτε προέβλεψε ή σχεδίασε τον τρόπο με τον οποίο θα τελείωνε ο ψυχρός πόλεμος, την αιμορραγία του Κομμουνιστικού Κόμματος, την αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων από την ανατολική Ευρώπη, την επανένωση της Γερμανίας ή τη διάλυση της ίδιας της Σοβιετικής Ένωσης.

«Αυτό που διέκρινε τον Γκορμπατσόφ από τους προηγούμενους σοβιετικούς ηγέτες», προσθέτει ο Steele, ήταν ότι ξεκίνησε μια διαδικασία μεταρρύθμισης και δεν προσπάθησε να την ανατρέψει μόλις αυτή έδειξε να ξεφεύγει από τον έλεγχο.

Έφτασε στο σημείο να παραιτηθεί με αξιοπρέπεια, καθώς η δύναμή του εξασθενούσε.

Στον απόηχο της πτώσης του, καθώς ο διάδοχός του Μπόρις Γέλτσιν σκόνταψε στα οικονομικά της αγοράς, έγινε μόδα στη Δύση να χλευάζουν τον Γκορμπατσόφ ως «έναν άλλο κομμουνιστή στην καρδιά». Ονομάστηκε «αποτυχημένος» επειδή δεν ήταν διατεθειμένος να απελευθερώσει τις ελεγχόμενες από το κράτος τιμές, να ιδιωτικοποιήσει τη βιομηχανία και να ανοίξει τη σοβιετική οικονομία σε εξωτερικές δυνάμεις τόσο γρήγορα όσο ήθελε η αναδυόμενη ρωσική ελίτ ή οι δεξιοί δυτικοί σύμβουλοι του Γέλτσιν.

Δύση και Ανατολή συχνά χαρακτήριζαν τον Γκορμπατσόφ ως ιδεολόγο, όταν στην πραγματικότητα ήταν ένας από τους μεγάλους πραγματιστές της σύγχρονης ρωσικής ιστορίας. Το μόνο που ήταν αλήθεια ήταν ότι προσπάθησε να «μεταρρυθμίσει» τη ζωή για τους Ρώσους. Επιδίωξε να διατηρήσει κάποια μορφή δημοκρατικού σοσιαλισμού, με συνεχή ρόλο για την κυβερνητική παρέμβαση ως θεμέλιο κοινωνικής δικαιοσύνης. Σε σύγκριση με τον «οικείο» καπιταλισμό και τη χαοτική κατάρρευση των δημόσιων υπηρεσιών που σημάδεψαν τα πρώτα χρόνια του μετακομμουνισμού στη Ρωσία, οι στόχοι του φαίνονται αξιοθαύμαστοι. Υπήρχαν διάφοροι τρόποι για την ανάπτυξη της δημοκρατίας και την εισαγωγή μιας οικονομίας της αγοράς, και η άποψή του ότι η διαδικασία έπρεπε να γίνει σταδιακά ήταν θεμιτή και αξιέπαινη.

Τον χλεύασαν τελικά , επειδή προσπάθησε να «μεταρρυθμίσει» τον κομμουνισμό ενώ θα έπρεπε να είχε αναγνωρίσει ότι ήταν νεκρός.

Είναι δουλειά των ιστορικών αλλά και των πολιτικών αναλυτών να εντοπίσουν γιατί ο Γκορμπατσωφ των νέων «οραμάτων» που ζήτησε το «αδύνατον», βρέθηκε μεταξύ διασταυρωμένων πυρών.

Η διάθεσή του για δημόσια , απροκατάληπτη και ειλικρινή συζήτηση των σφαλμάτων και του αυταρχισμού και της γραφειοκρατίας της Σοβιετικής Ένωσης απεδείχθη δίκοπο μαχαίρι. Από τη μια πλευρά το εσωτερικό κατεστημένο με την κομμουνιστική γραφειοκρατία -που διαισθάνθηκε την απειλή απώλειας της δύναμης και της εξουσίας της - τον πολέμησε. Από την άλλη, οι δυτικοί με τη βιασύνη τους να τελειώνει η Σοβιετική Ένωση, τον κατέκρινε για έλλειψη τόλμης.

Κατά τη συνταξιοδότησή του επέκρινε τους δυτικούς ηγέτες ότι επέκτειναν το ΝΑΤΟ για να καταλάβει αρκετές από τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, κάτι που θεωρούσε περιττό και προκλητικό.

Στο εσωτερικό της Ρωσίας, οι οικονομικές του μεταρρυθμίσεις απέτυχαν, αν και όχι τόσο καταστροφικά όσο αυτές που ακολούθησαν επί Γέλτσιν.…

Η αλήθεια είναι πως ο διάδοχος του Γέλτσιν , ο Βλαντιμίρ Πούτιν αντιμετώπισε τον Γκορμπατσόφ με σεβασμό παρά τις κατά καιρούς επικρίσεις του Γκορμπατσόφ για την οπισθοδρόμηση που σημειώθηκε επι Πούτιν προς τον αυταρχισμό.

Το τι κάνει τελικά και ποιος είναι ο Βλάντιμιρ Πούτιν σήμερα, είναι μια καλή βάση σύγκρισης

Το 1953 ο Γκορμπατσώφ παντρεύτηκε τη Raisa Titarenko η οποία πέθανε το 1999. Η κόρη τους, Ιρίνα είναι εν ζωη.

• Ο Mikhail Sergeyevich Gorbachev γεννήθηκε στις 2 Μαρτίου 1931. Και πέθανε στις 30 Αυγούστου 2022.