Τα ιατρικά βιβλία εμπλουτίζονται καθημερινά με νέους όρους και νέες ασθένειες. Από άκρη σ’ άκρη του κόσμου, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι πάσχουν από ασθένειες αλλά και σύνδρομα που ενώ μοιάζουν της... φαντασίας τους, είναι πραγματικές ιατρικές παθήσεις.
Μία απ’ αυτές και μάλιστα αρκετά κοινή, παρότι οι περισσότεροι δε γνωρίζουν καν το όνομά της, είναι και το RLS, το σύνδρομο Ανήσυχων Άκρων.

Το BBC ετοίμασε ένα αφιέρωμα στο σύνδρομο από το οποίο πάσχει το 10% του πλανήτη, αλλά δεν το ξέρει...

Τι είναι το RLS

Το Σύνδρομο Ανήσυχων Άκρων (Restless Legs Syndrome - RLS) είναι μια διαταραχή του ύπνου που προκαλεί μια έντονη, συχνά ακατανίκητη επιθυμία για κίνηση των άκρων (κυρίως των κάτω άκρων), που συχνά συνοδεύεται από διάφορες αισθήσεις εκεί, όπως δυσφορία, μυρμήγκιασμα, τράβηγμα, κάψιμο ή πόνο.

Αυτή η αίσθηση προκαλείται όταν είναι κάποιος ξαπλωμένος στο κρεβάτι ή κάθεται για παρατεταμένες χρονικές περιόδους, όπως π.χ. κατά την οδήγηση, στο θέατρο ή όταν βλέπει τηλεόραση.

Το RLS τυπικά εμφανίζεται τις απογευματινές και βραδινές ώρες, γεγονός που δυσκολεύει τον ύπνο. Συχνά, τα άτομα με σύνδρομο ανήσυχων άκρων αναγκάζονται να περπατήσουν ή να κουνήσουν τα άκρα τους για να ανακουφιστούν απ’ αυτήν τη δυσάρεστη αίσθηση.

Άνθρωποι κάθε ηλικίας, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, μπορούν να εμφανίσουν RLS. Ωστόσο, το σύνδρομο εκδηλώνεται συνήθως σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας και στις γυναίκες συχνότερα από τους άνδρες. Υπολογίζεται πως περίπου το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού πάσχει απ’ αυτό, ενώ οι περισσότεροι είναι αδιάγνωστοι.

Πώς γίνεται η διάγνωση

Σύμφωνα με το Κέντρο Διαταραχών Ύπνου-Επιληψίας «Ενύπνιον» η διάγνωση της διαταραχής είναι ως επί το πλείστον κλινική.

Για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση του Συνδρόμου Ανήσυχων Άκρων, οι ασθενείς πρέπει να έχουν τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Μια παρότρυνση ή επιθυμία να κουνήσουν τα πόδια τους, συνήθως συνοδευόμενη από δυσάρεστες ή ανεπιθύμητες αισθήσεις, όπως μούδιασμα, μυρμήγκιασμα, κάψιμο, φαγούρα, αίσθημα πόνων ή κράμπες.

• Η παρόρμηση να κινηθούν ή οι δυσάρεστες αισθήσεις αρχίζουν ή επιδεινώνονται κατά τη διάρκεια περιόδων ανάπαυσης ή μη, όπως όταν κάθονται μπροστά στην τηλεόραση ή ταξιδεύουν με αυτοκίνητο ή με αεροπλάνο.

• Η δυσάρεστη αίσθηση και τα προαναφερόμενα συμπτώματα ανακουφίζονται μερικώς ή εντελώς από δραστηριότητες, όπως το τέντωμα, το περπάτημα ή η άσκηση των προσβεβλημένων άκρων.

• Η δυσάρεστη αίσθηση και τα προαναφερόμενα συμπτώματα επιδεινώνονται ή εμφανίζονται μόνο το απόγευμα ή το βράδυ.

Σε 50% των ασθενών, η διαταραχή θεωρείται ότι είναι γενετική. Η πιθανότητα ανάπτυξης RLS αυξάνει κατά τρεις με έξι φορές, όταν ένας άμεσος συγγενής πάσχει από τη διαταραχή. Επίσης, οι ασθενείς αυτοί έχουν την τάση να εμφανίζουν συμπτώματα νωρίτερα στη ζωή τους (πριν την ηλικία των 45) από ό, τι τα άτομα με σύνδρομο ανήσυχων άκρων χωρίς τη γενετική προδιάθεση.

Άλλα ιατρικά προβλήματα που μπορεί να συμβάλουν στην ανάπτυξη του RLS περιλαμβάνουν την έλλειψη σιδήρου, τη νόσο του Parkinson, τη νεφρική ανεπάρκεια (και κυρίως η αιμοκάθαρση), τον διαβήτη, τη ρευματοειδή αρθρίτιδα και την περιφερική νευροπάθεια (μία ασθένεια του νευρικού συστήματος που επηρεάζει τα νεύρα των άκρων).

Οι έγκυες γυναίκες συχνά εμφανίζουν τα συμπτώματα του RLS συνήθως μετά από 20 εβδομάδες κύησης. Οι ασθενείς που λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά, κατασταλτικά αντιισταμινικά ή φάρμακα για τη ναυτία/ίλιγγο μπορεί να εμφανίσουν RLS.

Το RLS συνδέεται ιδιαίτερα με την αϋπνία, όπου οδηγεί συχνά, ενώ προκαλεί και ημερήσια υπνηλία, ευερεθιστότητα, και διαταραχές της συγκέντρωσης, που προέρχονται από έναν ανήσυχο, κατακερματισμένο και μη ποιοτικό νυχτερινό ύπνο.

Στη διαγνωστική προσπέλαση του RLS πραγματοποιείται μια πλήρης νευρολογική εξέταση για τυχόν συνύπαρξη άλλης νευρολογικής νόσου ή νόσου του κυκλοφορικού και συχνά χρειάζονται μια σειρά από εξετάσεις αίματος για να αποκλειστούν ιατρικές παθήσεις που σχετίζονται με σύνδρομο ανήσυχων άκρων.

Η θεραπεία

Το RLS αντιμετωπίζεται με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με την ένταση των συμπτωμάτων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το RLS είναι μια προσωρινή διαταραχή που επιλύεται, όταν διορθωθεί η υποκείμενη κατάσταση που το προκαλεί (π.χ. εγκυμοσύνη ή σιδηροπενική αναιμία).

Όμως, σε περιπτώσεις που έχει γενετική βάση ή οφείλεται σε επίμονες ιατρικές διαταραχές, είναι απαραίτητη ειδική θεραπεία.

Όταν τα συμπτώματα του RLS είναι συχνά ή σοβαρά, είναι απαραίτητη η φαρμακευτική θεραπεία. Οι προτιμώμενες θεραπείες είναι τα ντοπαμινεργικά φάρμακα που δρουν στη ντοπαμίνη, ένα νευροδιαβιβαστή του εγκεφάλου, που είναι γνωστό ότι είναι ανεπαρκής σε περιπτώσεις RLS. Άλλα φάρμακα είναι τα αντιεπιληπτικά, τα οππιοειδή, οι βενζοδιαζεπίνες κλπ. Τέλος, σημαντικό ρόλο στη θεραπεία του RLS παίζει και η άσκηση.