Στη συνείδηση των περισσοτέρων φιλάθλων, ο όρος ντέρμπι παραπέμπει στη μάχη μεταξύ δύο ισοδύναμων ομάδων που διεκδικούν την εκπλήρωση του ίδιου, συνήθως υψηλού, στόχου. 

Αν υιοθετήσει κανείς αυτήν την ερμηνεία, τα παιχνίδια Μπαρτσελόνα - Εσπανιόλ (οι δύο ομάδες της Βαρκελώνης αναμετρώνται σήμερα στο Καμπ Νόου, στις 15:00) έχουν πολύ μικρή σημασία, αφού η διαφορά δυναμικότητας ανάμεσα στα δύο κλαμπ ανέκαθεν ήταν τεράστια.

Όσοι έχουν επισκεφτεί όμως τη Βαρκελώνη γνωρίζουν καλά πως ουδείς δίνει δεκάρα για τέτοιου είδους επιδερμικές αναλύσεις που εστιάζουν στους τίτλους και τους αμιγώς αγωνιστικούς συσχετισμούς δύναμης. 

Για τους Καταλανούς, κάθε παιχνίδι μεταξύ της Μπαρτσελόνα και της Εσπανιόλ (το πρώτο είχε γίνει τον Απρίλιο του 1929) είναι ένα μεγάλο ντέρμπι, με σημαντικό κοινωνικό και πολιτικό υπόβαθρο.

Η αρχή της αντιπαλότητας χρονολογείται στις αρχές του 20ού αιώνα. Το 1918, οι δήμοι και οι κοινότητες της Καταλονίας αποφάσισαν να ξεκινήσουν μία καμπάνια που ως στόχο είχε να αναγκάσει την ισπανική κυβέρνηση να παραχωρήσει καθεστώς αυτονομίας.

Η Μπαρτσελόνα ανταποκρίθηκε με θέρμη και στήριξε ενεργά την εκστρατεία, ενώ η Εσπανιόλ διαφοροποιήθηκε, παίρνοντας σαφείς αποστάσεις από κάθε πρωτοβουλία αυτονομιστικού και επί της ουσίας αποσχιστικού χαρακτήρα. Κάπως έτσι, η Μπαρτσελόνα αναδείχθηκε σε σύμβολο του αγώνα για ανεξαρτησία αλλά και σε όχημα του καταλανικού εθνικισμού, ενώ η Εσπανιόλ σε θεματοφύλακα της ενότητας της «μητέρας Ισπανίας».

Τα χάσμα μεταξύ των δύο κλαμπ διευρύνθηκε στα χρόνια της δικτατορίας του Μιγκέλ Πρίμο ντε Ριβέρα (1923-1930), καθώς η Μπαρτσελόνα εξελίχθηκε σε θύλακα αντίστασης, ενώ η Εσπανιόλ απέφευγε επιμελώς τη σύγκρουση με το καθεστώς.

Στα χρόνια της δικτατορίας του Φράνκο, που ανήλθε στην εξουσία ως νικητής του αιματηρότατου εμφυλίου πολέμου (1936-1939) και τη διατήρησε έως τον θάνατό του, το 1975, η Εσπανιόλ διατήρησε το στάτους της νομοταγούς ομάδας που εκπροσωπεί την Καταλονία χωρίς να υπονομεύει την ενότητα του ισπανικού κράτους, ενώ η Μπαρτσελόνα βρέθηκε στο στόχαστρο του καθεστώτος, με αποτέλεσμα πολλοί οπαδοί της να πληρώσουν βαρύ προσωπικό τίμημα.

Παρά ταύτα, η ταύτιση των απλών φιλάθλων της Εσπανιόλ με το καθεστώς του Φράνκο είναι άδικη και ιστορικά ανακριβής. Πολλοί από τους οπαδούς της ομάδας απεχθάνονταν τον Φράνκο και επιθυμούσαν διακαώς την ανατροπή του και την εγκαθίδρυση δημοκρατικού καθεστώτος. Η άρνησή τους να αποδεχτούν την, συχνά ακραία, εθνικιστική λογική των οπαδών της Μπάρτσα, που δεν αναγνώρισαν ποτέ ως πατρίδα τους την Ισπανία, δε σημαίνει ότι ταυτίζονταν με τον «Caudillo».

Στη σημερινή εποχή μάλιστα, αρκετοί από τους οπαδούς της Εσπανιόλ ανήκουν στην κεντροαριστερά, τη στιγμή που οι ακραίοι εθνικιστικοί πυρήνες της Μπαρτσελόνα υιοθετούν φρασεολογία περί εθνικής καθαρότητας που θα ζήλευε και ο Φράνκο. Οι φίλοι της Εσπανιόλ δεν ξεχνούν επίσης να θυμίζουν στους αντιπάλους τους τις στενές οικονομικές σχέσεις της Μπάρτσα με αυταρχικά καθεστώτα όπως αυτό του Κατάρ. 

Σε αγωνιστικό επίπεδο, η διαφορά δυναμικότητας ήταν πάντα πολύ μεγάλη με αποτέλεσμα οι φίλοι της Μπαρτσελόνα (κυρίως οι νεότεροι σε ηλικία) να σνομπάρουν το ντέρμπι και να προσπαθούν να υποβαθμίσουν τη σημασία του. Για τους οπαδούς της Εσπανιόλ, από την άλλη, μία νίκη κόντρα στους "μπλαουγκράνα" αποτελεί λόγο για πάρτι που μπορεί να κρατήσει εβδομάδες.