Παζλ για δυνατούς λύτες αποτελεί η προσπάθεια που καταβάλλει το οικονομικό επιτελείο να κρατήσει όρθιες τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ξορκίζοντας παράλληλα το φάντασμα του δημοσιονομικού εκτροχιασμού.

Αν και η επίτευξη του στόχου για αποτροπή κύματος λουκέτων χωρίς να ξεφύγουν τα οικονομικά μεγέθη σε επίπεδα που μετά… δεν θα μαζεύονται μοιάζει με τετραγωνισμό του κύκλου, από την επιτυχή εκπλήρωσή του εξαρτάται η επιστροφή της οικονομίας σε τροχιά ανάπτυξης.

Η μέγγενη της υγειονομικής κρίσης πιέζει υπέρμετρα το οικονομικό κύκλωμα με την επόμενη μέρα να προδιαγράφεται δύσκολη. Οι μαζικές χρεοκοπίες μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η αύξηση της ανεργίας και η απογείωση των ελλειμμάτων συνιστούν ωρολογιακές βόμβες που πρέπει σε κάθε περίπτωση να απενεργοποιηθούν εγκαίρως. Ανάμεσα στην προσπάθεια συγκράτησης των δημοσιονομικών ελλειμμάτων που διαρκώς αυξάνονται και στον φόβο πιθανών επερχόμενων μαζικών λουκέτων και αύξησης της ανεργίας, προσπαθεί να ισορροπήσει το οικονομικό επιτελείο, σχεδιάζοντας την επόμενη μέρα της πανδημίας.

Το κεντρικό αφήγημα, όπως διατυπώνεται και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προβλέπει την λήψη στοχευμένων μέτρων, ώστε να κρατηθούν εν ζωή βιώσιμες επιχειρήσεις που επλήγησαν από τον κορονοϊό και όχι τα «ζόμπι». Στην κατεύθυνση αυτή, πέρα από την επιδότηση των παγίων δαπανών των επιχειρήσεων ύψους 500 εκατ. ευρώ, που θα τρέξει μέσα στον Μάιο, μελετάται:

- Να δοθεί ζεστό χρήμα στις επιχειρήσεις για να αποπληρώσουν τις μελλοντικές φορολογικές και ασφαλιστικές τους υποχρεώσεις, στα πρότυπα της επιδότησης για την εστίαση, με την μερίδα του λέοντος να δίνεται σε τουρισμό και εστίαση.

- Να υπάρξει μείωση στις εργοδοτικές εισφορές, βάσει του αντίκτυπου της πανδημίας στον τζίρο της επιχείρησης ή στον κλάδο.

- Να ελαφρυνθούν οι επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες από την προκαταβολή του φόρου εισοδήματος για το 2020 με γενναίες μειώσεις σε όσες ένιωσαν περισσότερο στο πετσί τους τις επιπτώσεις της επιδημίας. Δεν εξετάζεται πάντως πλήρης απαλλαγή από τον φόρο όπως έγινε πέρσι.

- Να ισχύσει και για τον επόμενο χρόνο η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα, με ενδεχόμενη αναστολή καταβολής της και για τους εργαζόμενους στο δημόσιο. Απώτερος στόχος είναι… η εξαφάνιση του μνημονιακού αυτού φόρου το 2023.

Λιανεμπόριο και τουρισμός σε κατάσταση πολιορκίας

Στην κυβέρνηση πονοκέφαλο προκαλεί το παρατεταμένη πάγωμα της οικονομικής δραστηριότητας καθώς η πλήρης επιστροφή στην κανονικότητα θα απαιτήσει χρόνο και… χρήμα.

Στο λιανεμπόριο, η καθολική επικράτηση των ηλεκτρονικών αγορών πνίγει τους μικρομεσαίους που αδυνατούν να ανταποκριθούν, με τις επιχειρήσεις τους να απειλούνται με ντόμινο καταρρεύσεων. Στον τουρισμό, υγιείς επιχειρήσεις μπορεί να φτάσουν στο χείλος της καταστροφής αν έχουμε φέτος μία ακόμη δύσκολη χρονιά. Οι τελευταίες εκτιμήσεις για τον τουρισμό κάνουν λόγο για έσοδα στο 40% του 2019 (δηλαδή περίπου 7 δισ. ευρώ από 19 δισ. ευρώ δύο χρόνια πριν), έναντι αρχικής πρόβλεψης για 60%.

Η επαναφορά της… οικονομικής λογικής

Η επιστροφή στα πρωτογενή πλεονάσματα, βάσει και του κλίματος σε επίπεδο ΕΕ με τις οικονομίες να αγκομαχούν, παραπέμπεται για το 2023 και όχι το 2022 που προέβλεπε το ΔΝΤ σε έκθεσή του. Με αυτή την παραδοχή θα καταθέσει η κυβέρνηση στην Κομισιόν το πρόγραμμα σταθερότητας έως τις 30 Απριλίου και το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα 2021-2025, τον Μάιο. Τα μέτρα που θα περιλαμβάνονται θα ανακοινωθούν τον Οκτώβριο, στο πλαίσιο της κατάθεσης του νέου προϋπολογισμού.

Εξυπακούεται ότι η εξωφρενική απαίτηση που εξοντώνει τις αναπτυξιακές προοπτικές της οικονομίας, πέραν πάσης οικονομικής λογικής, για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ και η οποία λήγει τυπικά του χρόνου, δεν θα επανέλθει. Το πιθανότερο σενάριο είναι από το 2023 και μετά να ζητούνται πρωτογενή πλεονάσματα λίγο πάνω από 2% του ΑΕΠ. Ίσως είναι από τα ελάχιστα θετικά που θα αφήσει πίσω της η πανδημία.

Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα και συνεκτιμώντας πως τα μέτρα στήριξης της αγοράς για το 2021 ενδεχομένως θα αγγίξουν και τα 15 δισ. ευρώ, εκτιμάται πως το πρωτογενές έλλειμμα θα υπερβεί το 7% του ΑΕΠ, κινούμενο δηλαδή σε διπλάσια επίπεδα από τις αρχικές προβλέψεις του προϋπολογισμού. Η εκτίναξη των πόρων για τις αναγκαίες παρεμβάσεις τόνωσης της πραγματικής οικονομίας συμβάλλουν στην αναπόφευκτη επιστροφή του μπαμπούλα των ελλειμμάτων.

Το ΔΝΤ προβλέπει έλλειμμα 6% του ΑΕΠ για φέτος και η Τράπεζα της Ελλάδος 5,3%. Αναφορικά με τον ρυθμό ανάπτυξης του 2021, κυβέρνηση και ΕΕ καταλήγουν στο 3,5%.

Η «έκπληξη»

Αξιοσημείωτος, υπό το πρίσμα της πρωτοφανούς κρίσης, στην οποία έχει βυθιστεί η παραγωγική δραστηριότητα είναι ο βαθμός συμμόρφωσης των πολιτών ο οποίος μαζί με τις αντοχές που επιδεικνύουν οι ηλεκτρονικές πληρωμές και την χαμηλότερη από την εκτιμώμενη ύφεση το 2020 (-8,2% του ΑΕΠ έναντι -10,5%), διασώζουν τα κρατικά ταμεία από το κραχ.

Πιο συγκεκριμένα, το πρωτογενές έλλειμμα το πρώτο τρίμηνο του 2021 διαμορφώθηκε στα 3,4 δισ. ευρώ έναντι εκτίμησης 4,3 δισ. ευρώ. Τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 105,42 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 326 εκατ. ευρώ ή 3% έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού 2021.

Αναστολή ηλεκτρονικών αποδείξεων και τεκμηρίων

Τροπολογία που κατέθεσε το υπουργείο Οικονομικών στη Βουλή προβλέπει μεταξύ άλλων:

- Την δυνατότητα καταβολής του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων φορολογικού έτους 2020, σε οκτώ ισόποσες μηνιαίες δόσεις.

- Την δυνατότητα καταβολής του ΕΝΦΙΑ σε έξι ισόποσες μηνιαίες δόσεις, με πρώτη δόση τον Σεπτέμβριο του 2021.

- Tην άρση της φορολόγησης βάσει των τεκμηρίων για όσους έχουν πληγεί από την πανδημία, εφόσον σε ένα από τα δύο προηγούμενα φορολογικά έτη δεν υπήρξε εφαρμογή του εναλλακτικού τρόπου υπολογισμού της ελάχιστης φορολογίας.

- Την μη επιβολή, στους πληττόμενους υπόχρεους και στους φορολογούμενους άνω των 60 ετών, της προσαύξησης φόρου που προκύπτει εάν το δηλωθέν ποσό με ηλεκτρονικές συναλλαγές είναι μικρότερο του 30% του πραγματικού εισοδήματος.

- Τη μείωση, στο ήμισυ, της προσαύξησης φόρου που προκύπτει για δηλωθέν ποσό με ηλεκτρονικές συναλλαγές το οποίο υπερβαίνει το 20% και υπολείπεται του 30% του πραγματικού εισοδήματος.

- Την εξαίρεση των έκτακτων εισοδημάτων από τον προσδιορισμό του πραγματικού εισοδήματος επί του οποίου υπολογίζεται το ελάχιστο ποσό δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής.