Αν παρακολουθήσει κανείς το βίντεο ενός ποδοσφαιρικού αγώνα της δεκαετίας του '70 ή του '80, διαπιστώνει αμέσως την τεράστια διαφορά φυσικής κατάστασης των αθλητών εκείνης της εποχής με τα μεγάλα αστέρια του σήμερα. Όπως είπε κάποτε ο θρυλικός Βραζιλιάνος Σόκρατες, "η δική μου γενιά είχε σαφώς περισσότερο ταλέντο, αλλά δεν θα άντεχε ούτε 15 λεπτά σε έναν επίσημο αγώνα της εποχής μας".

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '90, ακόμη και οι κορυφαίοι αθλητές δεν έδιναν ιδιαίτερη σημασία σε παραμέτρους όπως η προπόνηση, η καλή εξωγηπεδική ζωή και η ισορροπημένη διατροφή. Ο μέγιστος Γιόχαν Κρόιφ κάπνιζε μανιωδώς (ακόμη και στην ανάπαυλα του ημιχρόνου), οι μεγάλες νίκες στην Αγγλία γιορτάζονταν με άφθονο αλκοόλ, ενώ στην Ιταλία οι παίκτες έτρωγαν πίτσα ακόμη και την ημέρα του αγώνα.

Από τη στιγμή όμως που το κέντρο βάρος του επαγγελματικού αθλητισμού μετατοπίστηκε από το ταλέντο στην αντοχή και τις αθλητικές επιδόσεις, ο ρόλος της διατροφής των αθλητών έγινε κομβικός και η παρουσία ειδικών διατροφολόγων στο οργανόγραμμα των ομάδων απαραίτητη.

Στην Ελλάδα, η προσαρμογή έγινε με τη συνήθη καθυστέρηση, αλλά, πλέον, σχεδόν όλες οι επαγγελματικές ομάδες έχουν αναθέσει σε ειδικούς την εκπόνηση του προγράμματος διατροφής των αθλητών.

Η ΠΑΕ και η ΚΑΕ Άρης έχουν επιλέξει τον διακεκριμένο διατροφολόγο Θανάση Τσιούδα, που μίλησε στη «ΜτΚ» και το makthes.gr για τη σημασία της ισορροπημένης διατροφής και τον αντίκτυπό της στη ζωή των επαγγελματιών αθλητών, αλλά και κάθε ανθρώπου που προσπαθεί να παραμείνει υγιής.

Όπως εξηγεί ο Θανάσης Τσιούδας: «Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, η παρουσία διατροφολόγου στις επαγγελματικές ομάδες θεωρείτο ως μία περιττή πολυτέλεια. Ευτυχώς, η νοοτροπία των παραγόντων έχει αρχίσει να αλλάζει, αφού αντιλαμβάνονται πια πως η διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο σε ό,τι αφορά τις αθλητικές επιδόσεις. Παρά την πρόοδο που έχει συντελεστεί, όμως, η απόσταση που χωρίζει τους ελληνικούς συλλόγους από τα μεγάλα κλαμπ του εξωτερικού παραμένει τεράστια. θα σας φέρω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Στις προηγμένες χώρες του εξωτερικού, ο διατροφολόγος έχει την ευχέρεια να εκπονήσει ένα ειδικό, απολύτως εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής για κάθε αθλητή ξεχωριστά, ανάλογα με τον σωματότυπό του, τον ρόλο του στην ομάδα, την επιβάρυνση που υφίσταται στη διάρκεια των αγώνων κλπ.

Στην Ελλάδα δεν έχουμε ακόμη αυτή τη δυνατότητα. Υπάρχει ένα γενικό πλέγμα κανόνων που ισχύει για όλους, έστω κι αν κάθε αθλητής είναι μία ξεχωριστή, αυτοτελής μονάδα. Η απουσία εξατομίκευσης συνδέεται προφανώς με την προσπάθεια περιστολής του κόστους. Επιπλέον, ελάχιστες ομάδες συνεργάζονται με εργοφυσιολόγους, για τον ίδιον ακριβώς λόγο, στο πλαίσιο δηλαδή της προσπάθειάς τους να περιορίσουν τα κόστη».

Ο Θανάσης Τσιούδας καταρρίπτει μία σειρά από μύθους και ένας από αυτούς είναι ότι στον σημερινό επαγγελματικό αθλητισμό είναι αδύνατον να αντεπεξέλθεις χωρίς τη χρήση ουσιών, αθώων και μη.

"Είναι εύκολο να υιοθετήσει κανείς θεωρίες περί γενικευμένης χρήσης ουσιών, αλλά η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Ακόμη και στις περιπτώσεις που η σωματική επιβάρυνση είναι μεγάλη, λόγω του πολύ πυκνού αγωνιστικού προγράμματος, με καλή προπόνηση και σωστή διατροφή, ο αθλητής μπορεί να είναι ανταγωνιστικός. Σε ό,τι αφορά το δικό μου μέρος της εξίσωσης, τη διατροφή, σας λέω με βεβαιότητα πως αν κάποιος τρέφεται σωστά, δεν έχει ανάγκη τις ουσίες που ενισχύουν την αντοχή και τις επιδόσεις του. Δεν έχει καν ανάγκη τα απλά συμπληρώματα διατροφής, η χρήση των οποίων είναι νόμιμη. Δεν υπάρχει κάτι που είναι απαραίτητο για τον οργανισμό μας και δεν μπορούμε να το πάρουμε μέσω της διατροφής. Στο τέλος της μέρας, σε ομαδικά αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο και το μπάσκετ, η χρήση απαγορευμένων ουσιών δεν προσφέρει κάτι. Δεν γίνεσαι καλύτερος παίκτης αν πάρεις αναβολικά. Το ταλέντο και η δουλειά θα σε κάνουν να ξεχωρίσεις».

Ο διατροφολόγος των ΠΑΕ και ΚΑΕ Άρης, Θανάσης Τσιούδας.

Ο Κριστιάνο, ο Ζλάταν και η διαφορά από τους... κοινούς θνητούς

Ο Θανάσης Τσιούδας απαντά και στο γιατί κάποιοι μεγάλοι αθλητές, όπως ο Κριστιάνο Ρονάλντο και ο Ζλάταν Ιμπραΐμοβιτς έχουν επιδόσεις... υπερήρωα της Marvel ακόμη και στα 35 ή στα 40 τους χρόνια.

«Είναι λογικό να βλέπει ο κόσμος τον Ρονάλντο ή τον Ζλάταν και να αναρωτιέται. Μα πώς το κάνουν; Πέραν της πολύ σκληρής δουλειάς, που προφανώς αποτελεί προϋπόθεση, σε περιπτώσεις τέτοιων αθλητών υπάρχει ένα γενετικό υπόβαθρο που τους επιτρέπει να διατηρούν ένα τόσο υψηλό επίπεδο φυσικής κατάστασης στα 35 και στα 40. Μιλάμε, επί της ουσίας, για ένα γενετικό πλεονέκτημα που καθιστά αυτούς τους αθλητές εξ ορισμού ιδιαίτερους. Οι αθλητές αυτοί είναι προφανώς λίγοι και συνιστούν μία ειδική κατηγορία. Ακόμη και αυτοί όμως δεν θα βρίσκονταν στο επίπεδο που βρίσκονται αν δεν προπονούνταν σκληρά και δεν ακολουθούσαν μία ισορροπημένη, προσαρμοσμένη στις ανάγκες τους, διατροφή».

Σωστή διατροφή και άσκηση για όλους

Ο ρόλος της διατροφής είναι προφανώς εξίσου σημαντικός και για τους ανθρώπους που δεν έχουν σχέση με τον επαγγελματικό αθλητισμό, αλλά γυμνάζονται στο πλαίσιο ενός υγιεινού τρόπου ζωής. "Άθληση δεν είναι μόνον ο πρωταθλητισμός. Ένας κανονικός άνθρωπος χρειάζεται ελάχιστα πράγματα για να παραμείνει σε καλή φυσική κατάσταση. Για παράδειγμα, 45-50 λεπτά περπάτημα, τρεις φορές την εβδομάδα και άλλα 20 λεπτά με ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης, δύο φορές την εβδομάδα, αρκούν για να είναι κανείς υγιής. Το ερώτημα είναι: Και με τη διατροφή τι γίνεται; Επανέρχομαι σε αυτό που είπα πριν για τους επαγγελματίες αθλητές. Δεν υπάρχει κάτι που χρειαζόμαστε και δεν μπορούμε να το βρούμε στις τροφές. Αν κάποιος ακολουθεί μία σωστή και ισορροπημένη διατροφή, δεν χρειάζεται συμπληρώματα. Ό,τι χρειαζόμαστε είναι δίπλα μας», εξηγεί ο Θανάσης Τσιούδας που συνιστά τον δραστικό περιορισμό της κατανάλωσης κρέατος.

«Ο κόσμος έχει μία στρεβλή εικόνα σε σχέση με τον ρόλο της πρωτεΐνης. Η πραγματικότητα είναι ότι το ποσοστό πρωτεΐνης που χρειαζόμαστε σε καθημερινή βάση δεν ξεπερνά το 15%. Οι ανάγκες μας σε υδατάνθρακες, αντίθετα, είναι της τάξης του 50-55%. Έχει αποδειχθεί πως η κατανάλωση κόκκινου κρέατος (μοσχάρι) συνδέεται με καρκινογενέσεις. Δεν πρέπει λοιπόν να τρώμε συχνότερα από μία φορά τον μήνα. Εξαιρετικά επιβλαβές είναι και το επεξεργασμένο κρέας, δηλαδή τα αλλαντικά. Είναι κάτι που πρέπει να αφαιρέσουμε εντελώς από το διαιτολόγιό μας. Μπορούμε να τρώμε κοτόπουλο μία φορά την εβδομάδα και χοιρινό κρέας μία φορά στις 15 μέρες. Όταν με ρωτούν πώς θα προσλάβουμε την πρωτεΐνη που χρειαζόμαστε, απαντώ. Τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνη είναι τα όσπρια και το τυρί. Δεν έχουμε λοιπόν ανάγκη το κρέας. Εξυπακούεται ότι αν κάποιος είναι καρδιοπαθής και πρέπει να αποφεύγει τα τυροκομικά, ακολουθεί τις οδηγίες του γιατρού. Οι γενικές κατευθύνσεις αφορούν τον υγιή πληθυσμό. Καλό είναι επίσης να αποφεύγουμε το αλάτι. Όλες οι τροφές, εκτός από τα φρούτα, περιέχουν νάτριο, δε χρειαζόματε άλλο».

Ο Θανάσης Τσιούδας επισημαίνει και τις υπερβολές των εορτών. «Είμαστε λαός που δε στερείται τα γλυκά. Οι περισσότεροι τρώνε γλυκά καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Το να αρχίσεις λοιπόν να τρως μελομακάρονα και κουραμπιέδες τα Χριστούγεννα, σαν μην υπάρχει αύριο, δεν έχει λογική. Κανείς δεν είναι τόσο στερημένος. Είναι εύκολο να περάσεις από το στάδιο του υπέρβαρου σε αυτό του παχύσαρκου και αυτό που πρέπει όλοι να αντιληφθούν είναι πως η παχυσαρκία είναι νόσος. Δεν είναι το αισθητικό μέρος η σημαντικότερη παράμετρος. Η παχυσαρκία προκαλεί τεράστια προβλήματα και μειώνει το προσδόκιμο επιβίωσης».

Τα γυμναστήρια, οι ουσίες και οι διατροφικές διαταραχές

Ο Θανάσης Τσιούδας έθιξε και δύο πολύ σημαντικά ζητήματα που αφορούν τη ζωή χιλιάδων, νέων κατά κανόνα, ανθρώπων. Τη χρήση αναβολικών και άλλων επικίνδυνων ουσιών στα γυμναστήρια και τον ρόλο κάποιων κοινωνικών προτύπων που σχετίζονται άμεσα με σοβαρές διατροφικές διαταραχές.

«Είναι αλήθεια ότι χιλιάδες άνθρωποι παρασύρονται και στην προσπάθειά τους να χτίσουν ένα ελκυστικό, κατά την άποψή τους, σώμα, καταφεύγουν στη χρήση ουσιών. Ακόμη και οι πιο αθώες, όπως τα συμπληρώματα, είναι άχρηστες αν τρέφεσαι σωστά. Δε θα κουραστώ ποτέ να το λέω. Το ίδιο ισχύει και για τους υποτιθέμενους λιποδιαλύτες. Πολύ συχνά, έχουμε να κάνουμε με εξαιρετικά επικίνδυνα σκευάσματα. Όπως λέω χαριτολογώντας, το μόνο πράγμα που διαλύει τα λίπη είναι το... Fairy!

Θέλω να σταθώ και σε κάτι άλλο που αντιμετωπίζω συχνά. Έχω δει στο γραφείο μου νέους άντρες 20 και 25 ετών που ταλαιπωρούνται από σοβαρότατα ορμονικά προβλήματα επειδή στην προσπάθειά τους να φτιάξουν ένα μυώδες σώμα, κάνουν αλόγιστη χρήση τεστοστερόνης. Κάποια στιγμή ο οργανισμός τους σταματά να παράγει την ορμόνη και το αποτέλεσμα είναι να χρειάζονται ειδική θεραπεία για να επανέλθουν. Όλο αυτό βέβαια εγκυμονεί σοβαρότατους κινδύνους για την υγεία τους. Θλίβομαι επίσης όταν βλέπω νεαρά κορίτσια στην εφηβεία, επηρεασμένα από τα πρότυπα ομορφιάς των περιοδικών, των social media και της τηλεόρασης, να υποφέρουν από πολύ σοβαρές διατροφικές διαταραχές, όπως, για παράδειγμα, η ψυχογενής ανορεξία. Έχουν χαθεί νέα παιδιά από αυτές τις διαταραχές. Είναι ένα ζήτημα που θα έπρεπε να αποτελεί προτεραιότητα και για τις υγειονομικές αρχές της χώρας».