Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη με παράξενα αντανακλαστικά. Όλοι, για παράδειγμα, αναρωτιόμαστε, σε ιδιωτικές συζητήσεις, σε ποια άλλη πόλη μια ανάλογη άθλια κατάσταση με τη δική μας στις αστικές συγκοινωνίες δεν θα ξεσήκωνε σε πάνδημη στάση τους κατοίκους. Δεν έχουμε απάντηση. Θα προσέθετα σε ποια άλλη πόλη τα «καραβάκια του Θερμαϊκού» θα είχαν γίνει, με παροιμιώδη έλλειψη συλλογικής αντίδρασης, αστικός θρύλος. Σε ποια πόλη η υποθαλάσσια, άλλο αντικείμενο επιχώριου διχασμού και αποδεδειγμένα λανθασμένη λύση, θα ακυρωνόταν με οικονομικές συνέπειες, χωρίς κανείς να ξανανοίξει το θέμα μιας εναλλακτικής, για να μείνω μόνο στα εμβληματικά έργα/μύθους, που αφορούν τις εντός πόλης μεταφορές. Σε ποια άλλη πόλη τα βυζαντινά μνημεία δεν θα φυλάσσονταν με ευλάβεια, δεν θα προβάλλονταν ως σύνολο με περιπάτους και σημάνσεις, δεν θα είχαν αναδειχθεί σε κεντρικό στοιχείο αστικής ταυτότητας.

Αλλά, βλέπετε, τα έχουμε συνηθίσει και τα προσπερνάμε ως να είναι κάποια τυχαία κτίσματα στριμωγμένα ανάμεσα σε άσχημες γερασμένες πολυκατοικίες της αντιπαροχής.

Χωρίς να αντιδράμε.

Η Θεσσαλονίκη, εάν είχε συλλογική συνείδηση της σημασίας των αρχαιοτήτων της, θα είχε συγκροτήσει σχέδιο ανάδειξής της ως βυζαντινής πόλης, φροντίζοντας τους υπέργειους και κρυμμένους θησαυρούς της. Θα είχε ασχοληθεί και θα είχε ενοχληθεί από την κατάσταση στους περιβάλλοντες χώρους των σπουδαίων μνημείων της. Και θα είχε εξαρχής επιβάλει την απάντηση στο δίλημμα «αρχαία ή μετρό» με την απάντηση «αρχαία». Χωρίς διχασμούς. Χωρίς επ’ αφορμή αντιδράσεις. Και χωρίς επιπλέον δαπάνες. Εφόσον τα αρχαία είναι αυτής της σπουδαιότητας που ανέδειξε η σκαπάνη του μετρό. Όπως έδωσε πριν από δεκαετίες απάντηση στο δίλημμα «αρχαία ή δικαστήρια». Γιατί εάν είχε απαντήσει το 1966 «δικαστήρια», δεν θα υπήρχε η ρωμαϊκή αγορά. Ας το σκεφτούμε! Και επειδή ακόμα και οι πλέον καλοπροαίρετοι κάτοικοι και επαγγελματίες του κέντρου έχουν φθάσει στα όρια της αντοχής τους με όλες αυτές τις καθυστερήσεις και τις παλινωδίες του μετρό, ας κοπεί ο κόμπος που δεν λύνεται. Να καταργηθεί ο σταθμός Βενιζέλου και να αναδειχθεί, όπως του πρέπει, αυτό το μοναδικό σταυροδρόμι, η αμαξιτή οδός, χαραγμένη στην ίδια ευθεία της Εγνατίας χιλιετίες τώρα. Δεν γνωρίζω τις τεχνικές δυνατότητες μιας τέτοιας λύσης, αλλά θα αμφισβητήσω οποιαδήποτε αντίρρηση διοχετευτεί ως παραπολιτικό ή δοθεί στη δημοσιότητα χωρίς υπογραφή και τεχνικά στοιχεία που να μπορούν να ελεγχθούν.

Η πόλη που θα οργανώσει σχέδιο ευφυούς ανάδειξης των μνημείων της θα βρει τρόπους γρήγορης επίλυσης και του συγκοινωνιακού. Και του ευρύτερου ζητήματος της ανάπτυξής της. Σχέδιο χρειαζόμαστε. Και τοπικούς θεσμούς κύρους.

ΠΟΙΟΣ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ;

Γιατί εάν είχαμε ένα συμβούλιο πόλης, ένα φόρουμ ανοιχτής διαβούλευσης με κύρος επιβολής των αποφάσεων και ελέγχου προόδου των έργων, δεν θα ήταν το μετρό της Θεσσαλονίκης το σύγχρονο γεφύρι της Άρτας. Δεν θα παρακολουθούσαμε την ολοκλήρωση των αντίστοιχων έργων στην Αθήνα με ταχύτητες που ούτε μπορούμε να τις φανταστούμε στο βορρά. Δεν θα αναλωνόμασταν σε εσωτερικούς διχασμούς αντί να σχεδιάζουμε οραματικά με προτάσεις και εναλλακτικά σχέδια, όπως κάνουν όλες οι σύγχρονες πόλεις. Και δεν θα ανεχόμασταν αυτό που συμβαίνει τις τελευταίες ημέρες, της επιλεκτικής παροχέτευσης, από διάφορες πηγές, αμφισβητούμενων στοιχείων για την ενδυνάμωση της μιας ή της άλλης άποψης, σαν να πρόκειται για την κατασκευή μίας βιοτεχνικής μονάδας...

ΚΑΠΟΙΟΣ / ΚΑΤΙ ΝΑ ΜΑΣ ΕΝΩΣΕΙ

Η ερώτηση που τίθεται αυτομάτως είναι και ποιος είναι υπεύθυνος να τα απαιτήσει όλα αυτά συντεταγμένα. Ερώτηση κλειδί. Κανείς. Οι τοπικές αυτοδιοικήσεις δεν έχουν εσωτερικές ιεραρχίες, οι παραγωγικοί φορείς δεν έχουν αποφασιστικές αρμοδιότητες, τα πανεπιστήμια απλώς γνωμοδοτούν. Η Θεσσαλονίκη δεν έχει Ρυθμιστικό Σχέδιο εδώ και μία δεκαπενταετία, συντονιστικό όργανο δεν υπάρχει, η στρατηγική ανάπτυξης της πόλης είναι ανύπαρκτη και κανείς δεν την αναζητά. Τα θέματα λύνονται κατά περίπτωση και κατά κυβέρνηση. Άλλος δήμαρχος, άλλη κυβέρνηση, άλλη απόφαση για τα αρχαία. Ενώ σε όλη την υπόλοιπη χώρα τα έργα προχωρούν με τοπικές συμφωνίες, εδώ τα πάντα λιμνάζουν, ξεχνιούνται ή γίνονται αφορμή ακόμα μίας διαίρεσης. Και δεν είναι η τελευταία. Η επόμενη βρίσκεται προ των πυλών. Η Θεσσαλονίκη κουράζεται, παραιτείται ή εξεγείρεται κατά περίπτωση, με παράξενα αντανακλαστικά. Αλλά η Ιστορία δεν μπορεί να προχωρήσει ούτε με κραυγές και κατά περίπτωση αντιδράσεις ούτε βέβαια με στάσεις υποτέλειας και μοιρολατρίας.

ΝΑ ΤΕΛΕΙΩΝΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΙΧΑΣΜΟΥΣ

Εν τέλει, ποιοι είναι όλοι αυτοί που συναίνεσαν στη λύση της παραμονής των αρχαίων στο χώρο με την ταυτόχρονη λειτουργία του σταθμού και διαβεβαίωσαν ότι η λύση είναι τεχνικά εφικτή και σήμερα οι ίδιοι (ΚΑΣ, Αττικό μετρό και δεν ξέρω ποιος άλλος) σιωπούν; Πόσο σοβαρά συζητήθηκε όλα αυτά τα χρόνια από τους εκπροσώπους και των δύο πλευρών η λύση της κατάργησης της Βενιζέλου; Ποιοι πείθουν τον πρωθυπουργό στην πρώτη του εμφάνιση στην Θεσσαλονίκη να αναφερθεί σε ένα τόσο πολύπλοκο τεχνικά θέμα, ακυρώνοντας αιφνιδιαστικά την προηγούμενη λύση; Προς τι όλη αυτή η φιλονικία, ο διχασμός, οι καθυστερήσεις και οι μελέτες που υπάρχουν και δεν υπάρχουν; Η Θεσσαλονίκη πρέπει άμεσα να απαιτήσει την κατάθεση των τεχνικών και οικονομικών στοιχείων με υπογραφές και ονοματεπώνυμα. Και για τις λύσεις και για τα αδιέξοδα. Ανακωχή και στον πετροπόλεμο και στον κλεφτοπόλεμο. Και αυτό δεν αφορά μόνο τα αρχαία της Βενιζέλου.

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 15/9/2019.