«Άκουσα στον Άγιο Πέτρο της Ρώμης το Ευαγγέλιο σε όλες τις γλώσσες. Η ελληνική αντήχησε άστρο λαμπερό μέσα στη νύχτα». 

«Απ’ όλους τους λαούς, οι Έλληνες ονειρεύτηκαν το όνειρο της ζωής με τον πιο όμορφο τρόπο». 

Είναι δύο από τα αποφθέγματα που αποδίδονται στον Γερμανό ποιητή και φιλόσοφο Γιόχαν Βόλφγκανκγ φον Γκαίτε, έναν από τους ογκόλιθους του ευρωπαϊκού και παγκόσμιου πνεύματος.

Κι όμως… στη δεύτερη μεγάλη πόλη της Ελλάδας, στην πρωτεύουσα των Βαλκανίων, τη Θεσσαλονίκη, ο σπουδαίος πολιτιστικός φορέας που φέρει το όνομα του γίγαντα αυτού της διανόησης, το Ινστιτούτο Γκαίτε, κινδυνεύει με λουκέτο αφού εδώ και κάποιο διάστημα έχει ανοίξει η συζήτηση της παύσης λειτουργίας του, δεδομένου ότι η γερμανική κυβέρνηση και ειδικότερα το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών έχουν θέσει το θέμα της ανάγκης περικοπών.

Ένα ζήτημα απόλυτα κατανοητό, ασφαλώς, αφού ευρύτερα τα παγκόσμια οικονομικά στοιχεία είναι συρρικνωμένα λόγω των απανωτών κρίσεων που ταλανίζουν την Ευρώπη και τον κόσμο. 

Η «ιδιορρυθμία» ενός οργανισμού 

Αρχικά, ας ξεκαθαριστεί ότι το Ινστιτούτο Γκαίτε έχει την «ιδιορρυθμία» να ανήκει οργανικά στο Υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας, αλλά να είναι και αυτόνομος φορέας, σχεδιασμένος με τέτοιον τρόπο ώστε να υπάγεται εκεί θεσμικά χωρίς αυτό να επηρεάζει τον προγραμματισμό, το περιεχόμενο και την πολιτική του.

Ένα ιδιαίτερο βάρος που επωμίστηκε ήταν ότι χρεώθηκε με το ποσό των 450.000 ευρώ ως υπόχρεο σε φόρο μεγάλης ακίνητης περιουσίας (ΕΝΦΙΑ), τον οποίο καταβάλλει κανονικά. Επιπλέον, με την αλλαγή του φορολογικού συστήματος ζητήθηκε από τον οργανισμό να πληρώσει άλλα 700000 ευρώ ως φόρο τεκμαρτού εισοδήματος, δηλαδή ποσό που του αναλογεί για υποτιθέμενα έσοδα από ενοίκια τα οποία θα εισέπραττε σε περίπτωση που η ακίνητη περιουσία του θα νοικιαζόταν, πράγμα που όμως δεν συμβαίνει. Ζητήθηκε δηλαδή ένας προκαταβολικός φόρος που δεν αντιστοιχεί στα έσοδα του οργανισμού και, προφανώς, θεωρείται δυσβάσταχτος από τους Γερμανούς.

Στο πλαίσιο των περικοπών που το γερμανικό κράτος θεώρησε σκόπιμο να κάνει, εξέδωσε έναν κατάλογο με δέκα Ινστιτούτα Γκαίτε ανά τον κόσμο τα οποία προτίθεται να κλείσει. Το δέκατο ήταν αυτό της Θεσσαλονίκης. Στη συνέχεια επειδή εκφράστηκαν αντιρρήσεις στο διοικητικό συμβούλιο του Ινστιτούτου, η Θεσσαλονίκη αφαιρέθηκε από το πλάνο και ανακοινώθηκαν μόνο εννέα οργανισμοί, ενώ την Παρασκευή 27 Οκτωβρίου αναμένεται νέα συνεδρίαση του κεντρικού προεδρείου του Γκαίτε Γερμανίας ώστε να παρθεί η τελική απόφαση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα πνευματικά ιδρύματα των ξένων κρατών απαλλάσσονται εν γένει από αυτόν τον φόρο, όμως επειδή, όπως προαναφέρθηκε, η ιδιοκτησία του Γκαίτε Θεσσαλονίκης ανήκει στο γερμανικό κράτος, έπρεπε και το ελληνικό κράτος να επιβάλει αυτή την έξτρα φορολογία.

Το ευχάριστο της όλης υπόθεσης ωστόσο είναι ότι πριν λίγες μέρες έγινε ένα τηλεφώνημα από το Υπουργείο Οικονομικών προς το νέο πρέσβη της Γερμανίας στην Ελλάδα Αντρέα Κιντλ βεβαιώνοντας ότι η ελληνική κυβέρνηση θα δώσει λύση στο ζήτημα προκειμένου ο σημαντικός πολιτιστικός φορέας της Θεσσαλονίκης να συνεχίσει τη λειτουργία του στην πόλη, γεγονός που από τα εδώ στελέχη του οργανισμού θεωρείται ένα πολύ καλό βήμα.

Παρόλα αυτά, σύμφωνα με τις πληροφορίες της «ΜτΚ», το Γκαίτε Αθηνών επιθυμεί να απορροφήσει το Ινστιτούτο της Θεσσαλονίκης, για αυτό γίνονται σκέψεις να δημιουργηθεί απλώς ένα γραφείο διασύνδεσης στην πρωτεύουσα της Βορείου Ελλάδας και όλη η ακίνητη περιουσία που διαθέτει το Ινστιτούτο στην πόλη να αξιοποιηθεί από το γερμανικό κράτος ώστε να πουληθεί για real estate και να μετατραπεί σε… πολυκατοικίες!

Ο κηπος με τα αγάλματα και το κομμάτι του γερμανικού τείχους

Το κτήριο του Γκαίτε της Θεσσαλονίκης είναι το παλιό Γερμανικό Σχολείο της πόλης και έχει εξαιρετική αρχιτεκτονική και ιστορική αξία, ενώ με πρωτοβουλία των κατοίκων της περιοχής επιχειρείται να κηρυχθεί διατηρητέο. Βρίσκεται στην καρδιά της πόλης, αποτελεί μια ελεύθερη εστία πολιτισμού όπου έχουν μαθητεύσει πολλά παιδιά και κουβαλά πολλές μνήμες από το παρελθόν. 

Ο γεμάτος ανοιχτωσιά αύλειος χώρος του περιλαμβάνει διάφορα γλυπτά, ένα κομμάτι του γερμανικού τείχους, αλλά και έναν ξενώνα που χρησιμοποιείται για residencies προγράμματα. Γίνεται επομένως αντιληπτό πως θα αποτελούσε «αισθητικό τραύμα» για όλη την περιοχή η ενδεχόμενη καταστροφή του. Πέρα από την ελληνική κυβέρνηση γίνονται προσπάθειες και από δίκτυα της Γερμανίας για τη διατήρηση της λειτουργίας του Ινστιτούτου στη Θεσσαλονίκη. 

Μάλιστα, από τη στιγμή που η Ελλάδα δίνει το πράσινο φως ώστε να λυθεί το φορολογικό ζήτημα, θεωρείται από πολλούς ότι θα ήταν μόνο δικαιολογία η επιχειρηματολογία περί οικονομικών ως πρόσχωμα για τη σωτηρία του οργανισμού, ο οποίος, σημειωτέον, απασχολεί 40 Έλληνες υπαλλήλους συν τη Γερμανίδα διευθύντριά του.

Σημειώνεται ότι η πολιτιστική προσφορά του Γκαίτε της Θεσσαλονίκης είναι αδιαπραγμάτευτη, αφού κατά καιρούς έχει συμβάλλει σε διάφορες διοργανώσεις και έχει συνεργαστεί με όλους τους μεγάλους πολιτιστικούς οργανισμούς και θεσμούς της πόλης, όπως το MOMus, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, τα Δημήτρια κ.α., έχει επίσης συμβάλει στη δημιουργία μιας τοπικής creativity κοινότητας με πάρα πολλά σεμινάρια, ανταλλαγές, επιμόρφωση ή χρηματοδότηση διαφόρων σχεδίων νέων δημιουργών της Θεσσαλονίκης και παρουσιάζει ιδιαίτερη εξωστρέφεια στις συμπράξεις του.

Τέλος, μετά την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να γίνει αρωγός της προσπάθειας να παραμείνει το Γκαίτε στην πόλη, ίσως είναι είναι καιρός να συστρατευτούν όλοι και κυρίως η τοπική κοινωνία να παραμείνει ο οργανισμός ζωντανός και αλώβητος! Κυρίως σε μια εποχή που έχουμε τον πολιτισμό περισσότερο ανάγκη από ποτέ…

Δημοσιεύτηκε στη Μακεδονία της Κυριακής 22 Οκτωβρίου