Το ντοκιμαντέρ της Νικόλ Αλεξανδροπούλου «Από αγκάθι ρόδο: Σέντρα», που προβλήθηκε πρόσφατα στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης αλλά και στην τηλεόραση, πραγματεύεται θέματα της εποχής, δοσμένα, όμως, με έναν πολύ γλυκό και διδακτικό τρόπο.

Στο επίκεντρο βρίσκεται το προσφυγικό, αλλά και η θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Το ντοκιμαντέρ καταδεικνύει πώς το ποδόσφαιρο μπορεί να ενώσει γυναίκες πρόσφυγες, γυναίκες που στην πλειονότητά τους στις χώρες τους δεν μπορούν καν να μπουν στο γήπεδο, και να τούς δώσει το κίνητρο να δουν τη ζωή με άλλο μάτι. Το ποδόσφαιρο τις ενδυναμώνει, τούς δίνει κίνητρο να παλέψουν για τα όνειρά τους, τούς επιτρέπει να βλέπουν το μέλλον τους με μία αισιόδοξη ματιά, τούς δίνει δύναμη να ξεχάσουν έστω και πρόσκαιρα τις έννοιες τους.

Η σεναριογράφος και σκηνοθέτης της ταινίας, Νικόλ Αλεξανδροπούλου, μίλησε στη «Θ» για τα μηνύματα, που θέλησε να περάσει μέσα από την ταινία της, τον αντίκτυπο που αυτή είχε στην ελληνική κοινωνία, αλλά και με αφορμή το σενάριο για όσα θέματα την απασχολούν στην καθημερινότητά της.

Είχατε δηλώσει σε παλαιότερη συνέντευξή σας ότι «το θέμα είναι για μένα να αναδεικνύονται ιστορίες μέσα από μια ωραία ταινία». Μέσα από το πρόσφατο ντοκιμαντέρ σας «Από Αγκάθι Ρόδο: Σέντρα», λοιπόν, αναδεικνύετε μία όμορφη ιστορία με σημαντικές κοινωνικές προεκτάσεις. Πώς προέκυψε η ιδέα για την ταινία;

Το θέμα που πραγματεύεται η ταινία είναι μεν το προσφυγικό, αλλά η ουσία της βρίσκεται στην ενδυνάμωση της γυναικείας ταυτότητας. Καταρχάς, το προσφυγικό είναι ένα τεράστιο θέμα, που εξελίσσεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια μέσα από καινούριες αποφάσεις, από τους συσχετισμούς των χωρών, από τα νέα δεδομένα που προκύπτουν. Ωστόσο, η ιδέα της ταινίας δεν προέκυψε τόσο πολύ από το προσφυγικό όσο από τη γυναικεία ταυτότητα. Ναι μεν η έρευνα που έγινε αφορούσε σε αυτό το κομμάτι, αλλά έδεσε πολύ με το κομμάτι της ενδυνάμωσης της γυναικείας ταυτότητας. Αυτό που με προκάλεσε στην ταινία είναι το πώς οι προσφυγοπούλες που προέρχονται από χώρες, οι οποίες δεν έχουν καμία σχέση με την Ελλάδα στο θέμα, παραδείγματος χάριν των γυναικείων δικαιωμάτων, μπήκαν στη διαδικασία να δημιουργήσουν μία ομάδα ποδοσφαίρου και να δουν τη ζωή μέσα από άλλη ματιά.

Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε πρόσφατα στο 22ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, ενώ είχε προηγηθεί το Νοέμβριο και η τηλεοπτική προβολή του μέσα από τη συχνότητα της ΕΡΤ. Ποιες ήταν οι αντιδράσεις του κόσμου;

Γνώριζα ήδη από την τηλεοπτική προβολή του, που είχε σημειώσει μεγάλη τηλεθέαση, ότι το θέμα και το πώς ήταν δοσμένο άρεσε στον κόσμο. Το να βρεις μια ωραία ιστορία, που θα γίνει όχημα για να μιλήσεις για δύο πολύ σημαντικά θέματα, το προσφυγικό και τη γυναικεία ταυτότητα, είναι κάτι που κέντρισε το ενδιαφέρον του κοινού. Οφέλη, όμως, από την προβολή του ντοκιμαντέρ είχε και η ομάδα, η «Εστία», αφού όπως με ενημέρωσαν οι υπεύθυνοι πολλές άλλες κοπέλες, προσφυγοπούλες, ενδιαφέρθηκαν να πάρουν μέρος.

Με αφορμή τη συμμετοχή αυτού του ντοκιμαντέρ σας στο Φεστιβάλ και του θέματος που πραγματεύεται, ποιος πιστεύετε ότι είναι ή ποιος θα έπρεπε να είναι ο σύγχρονος ρόλος του ντοκιμαντέρ;

Το ντοκιμαντέρ θα πρέπει να παρακινεί την κοινωνία και να προσφέρει μηνύματα που έχουν να κάνουν κατ’ εμέ με τρεις πολύ σημαντικούς άξονες: Ο πρώτος είναι το περιβάλλον. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να ασχοληθεί κανείς με περιβαλλοντικά θέματα και όχι αμιγώς επιστημονικά. Ο δεύτερος έχει να κάνει με την ηθική και πού η ηθική συναντάει την επιστήμη, την αισθητική, την τεχνολογία. Ο τρίτος σχετίζεται με ντοκιμαντέρ τύπου Netflix, που έχουν έναν άλλον τρόπο, διαφορετικό, να δίνουν το θέμα. Ψάχνουν να βρουν γιατί έχει γίνει ένα γεγονός και βασίζονται περισσότερο στην έρευνα, στο γιατί έγινε.

Από πού εμπνέεστε το θέμα με το οποίο θα ασχοληθείτε; Είναι κάτι που σας αφορά εσάς προσωπικά, το έχετε ακούσει τυχαία;

Μπορεί να τύχει να το διαβάσω ή να το ακούσω και να μου δημιουργήσει μια περιέργεια. Ή μπορεί να είναι κάτι που με απασχολεί. Έχω παρατηρήσει ότι εν τέλει θα ασχοληθώ με κάτι που έχει μπει ήδη μέσα μου και μου δημιουργεί μια ευαισθησία. Να αγγίζει μια χορδή.

Επιστρέφοντας στο θέμα που πραγματεύεται η ταινία, γιατί πιστεύετε ότι το ποδόσφαιρο καταφέρνει να ενώσει τόσες γυναίκες από διαφορετικά μέρη, με διαφορετικά βιώματα; Και γιατί το ποδόσφαιρο, ένα κατεξοχήν ανδρικό άθλημα;

Το ποδόσφαιρο, ανεξαρτήτως αν παίζεται από άνδρες ή γυναίκες, αυτό καθ’ εαυτό ως άθλημα προσφέρει όλα εκείνα τα συναισθήματα που οι άνθρωποι έχουν ανάγκη: πάθος και ένταση, ψυχολογική εκτόνωση, συλλογική συμμετοχή σ’ ένα κοινωνικό δρώμενο. Επί της ουσίας ενεργοποιεί αρχέγονα συναισθήματα του ανθρώπου. Επιπλέον, ας μην ξεχνάμε ότι οι άνθρωποι ως κοινωνικά όντα έχουν την ανάγκη να ανήκουν σε μια ομάδα. Και το ποδόσφαιρο αποτελεί από μόνο του την ένταξη σε ένα κοινωνικό σύνολο. Βλέπουμε ότι οι προσφυγοπούλες στην ταινία δεν έχουν όνειρα, δεν έχουν οικογένεια και είναι μακριά από την πατρίδα τους. Το ποδόσφαιρο, όμως, τις βοήθησε πολύ.

«Μια μπάλα μπορεί να αλλάξει τον κόσμο», είναι το μότο της ομάδας ποδοσφαίρου «Εστία» στην ταινία. Πώς το αντιλαμβάνεστε εσείς και ποιο είναι το δικό σας μότο;

Καταρχάς, το μότο αυτό το συσχετίζω με όσα ανέφερα παραπάνω σχετικά με το ποδόσφαιρο. Το εν λόγω άθλημα μπορεί να ενώσει τον κόσμο, να κάνει τους ανθρώπους να μοιραστούν την κοινή τους αγωνία, τα κοινά τους προβλήματα. Ακόμα και ο ανταγωνισμός μπορεί να τούς ενώσει. Εγώ δεν συμμερίζομαι αυτό που λένε κάποιοι ότι ο ανταγωνισμός σε χωρίζει. Απεναντίας. Όσο για το δικό μου μότο, αυτό έχει τις ρίζες του στον φεμινισμό. Ο φεμινισμός δεν έχει να κάνει με το πώς θα γίνουν πιο δυνατές οι γυναίκες. Και αυτό γιατί οι γυναίκες είναι ήδη δυνατές. Ο φεμινισμός παλεύει να αλλάξει τον τρόπο που η κοινωνία αντιλαμβάνεται τι είναι δύναμη σ’ ένα γενικότερο πλαίσιο.

Δηλώνετε φεμινίστρια και μάλιστα πρόσφατα επικαλεστήκατε το «Who run the world? Girls» της Μπιγιονσέ για να στηρίξετε τη θέση σας. Πόσο φεμινιστική είναι η ελληνική κοινωνία σήμερα;

Θεωρώ ότι έχουν γίνει άλματα στην ισότητα στον εργασιακό χώρο και το βασικότερο στους νόμους, που ασχολούνται με τα εργασιακά και τα κοινωνικά της δικαιώματα. Όλα αυτά βοηθούν οπωσδήποτε, αλλά θα πρέπει να βοηθήσει, από την πλευρά της, και η ίδια η γυναίκα, αλλάζοντας την αντίληψη που έχει για τον εαυτό της. Μια γυναίκα μπορεί να κάνει τα πάντα. Σίγουρα, όμως, έχουμε ακόμα πολλά χιλιόμετρα να διανύσουμε σαν κοινωνία, αλλά επαναλαμβάνω πως από εκεί και πέρα είναι και ατομική η δουλειά που πρέπει να κάνουμε. Η οπτική αντίληψη του φύλου είναι πολύ σημαντική. Το ότι είσαι γυναίκα δεν σημαίνει ότι πρέπει να είσαι «χαζογκόμενα».

"Ο κόσμος κρύβει πολλή δύναμη μέσα του"

Η δημιουργός της ταινίας δεν είναι η πρώτη φορά που καταπιάνεται σε έργο της με το θέμα της γυναικείας ταυτότητας στην κοινωνία. «Είναι ένα θέμα που με απασχολεί πολύ ως άνθρωπο. Με απασχολούσε ανέκαθεν, από όταν ξεκίνησα να ασχολούμαι με αυτόν τον χώρο. Η γυναίκα είχε πάντα διαφορετική αντιμετώπιση σε όλους τους χώρους και αναρωτιόμουν το ‘γιατί’.

Επίσης, ένα άλλο στοιχείο που παρατήρησα είναι ότι οι γυναίκες τείνουν να εγκαταλείπουν τα όπλα όταν βρεθούν μπροστά σε μια δύσκολη στιγμή και αυτό έχει να κάνει με τον τρόπο που έχον μεγαλώσει, με την αντίληψη που έχει η ίδια η γυναίκα για τον εαυτό της. Στην Ελλάδα έχουν γίνει άλματα, αλλά δεν αρκούν.

Μέσα, λοιπόν, από το ψάξιμο της γυναικείας ταυτότητας προσπαθώ να αλλάξω αυτό που ο κόσμος αντιλαμβάνεται ως ‘δύναμη’. Στην ταινία βλέπουμε πως αυτές οι γυναίκες και μόνο που καταφέρνουν να εγγραφούν σε μία ομάδα ποδοσφαίρου, κάτι που θα ήταν αδύνατο στη χώρα τους, τούς δίνει δύναμη να συνεχίσουν τη ζωή τους. Η οργάνωση, οι στόχοι, τούς βοηθούν να ξεπεράσουν τα δικά τους προβλήματα, να ξεπεράσουν την ντροπή τους, την αντίληψη περί προσωπικής ανικανότητας. Ο κόσμος κρύβει πολύ δύναμη μέσα του. Το βασικότερο σε σχέση με τις αδύναμες ομάδες είναι η αντίληψη αυτού που εσύ μπορείς να κάνεις. Έχει να κάνει με το πώς η κοινωνία λειτουργεί απέναντί σου. Οι γυναίκες μπορούν πολλά, οι πρόσφυγες μπορούν να κάνουν πολλά, οι περιθωριοποιημένοι άνθρωποι μπορούν εξίσου».

Τα σχέδια για το μέλλον

Η Νικόλ Αλεξανδροπούλου είναι ένας πολυπράγμων άνθρωπος, που δεν σταματά να εργάζεται και να ασχολείται με νέες ιδέες. Μάλιστα, ούτε ο κορονοϊός έχει σταθεί εμπόδιο στα σχέδιά της, αφού καθ’ όλη την περίοδο της καραντίνας δεν σταμάτησε να δημιουργεί.

«Αυτήν την περίοδο ετοιμάζω το 3ο Athens Fashion Film Festival, το οποίο αν όλα πάνε καλά θα λάβει χώρα τον Φεβρουάριο στην Αθήνα. Στο πλαίσιο αυτού και για τρίτη συνεχόμενη χρονιά θα ασχοληθώ με την ενδυνάμωση του γυναικείου ταλέντου και είναι πολύ ωραίο αυτό. Παράλληλα, βρισκόμαστε σε προχωρημένες συζητήσεις με το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου για μία παραγωγή ταινίας μυθοπλασίας, που αφορά στη ζωή του Έλληνα σχεδιαστή μόδας Μπίλι Μπο. Πρόκειται για ένα πρότζεκτ που έχει καθυστερήσει, λόγω των θεμάτων που έχει το Κέντρο Κινηματογράφου, αλλά είμαι αισιόδοξη ότι σύντομα θα ξεκινήσουμε γυρίσματα. Το σενάριο είναι έτοιμο και μένει μόνο το τελικό ‘ΟΚ’. Επιπλέον, ετοιμάζω μια άλλη σειρά ντοκιμαντέρ, που θα προβληθεί και πάλι μέσα από την ΕΡΤ με παρουσιαστή τον Γιώργο Πυρπασόπουλο. Είμαι σε μία δημιουργική φάση και μού αρέσει πάρα πολύ».

Στο επίκεντρο της νέας αυτής σειράς ντοκιμαντέρ είναι και πάλι το γυναικείο φύλο, όπως λέει. «Η σειρά φέρει τον τίτλο ‘Συν γυναιξί’ και ο Γιώργος (σ.σ. Πυρπασόπουλος) θα έρθει σε επαφή με μία λίστα γυναικών, που είναι άξιες θαυμασμού για το έργο που έχουν κάνει σε διάφορους τομείς. Πρόκειται για εκπαιδευτικούς, επιστήμονες, καλλιτέχνες, γυναίκες που ασχολούνται με τα οικιακά. Όλες τους έχουν να πουν μία ιστορία ανεξαρτήτως του χώρου από τον οποίο προέρχονται».

* Δημοσιεύτηκε στη "Θεσσαλονίκη" στις 11/6/2020