Ποια είναι η ταυτότητα της εξωτερικής πολιτικής της Κυπριακής Δημοκρατίας σήμερα;

Με μία πολυδιάστατη και ρεαλιστική εξωτερική πολιτική, που έχει ξεκάθαρο προσανατολισμό και στρατηγική, εργαζόμαστε προς την κατεύθυνση αναβάθμισης της διεθνούς υπόστασης της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενισχύοντας το ρόλο της ως πυλώνα σταθερότητας και πάροχο ασφάλειας σε μια περιοχή με ιδιαίτερη γεωστρατηγική σημασία, τόσο για την Ε.Ε. όσο και για τους ισχυρούς δρώντες στο διεθνές σύστημα. Έτσι, η εξωτερική πολιτική της Κυπριακής Δημοκρατίας στηρίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες που αποσκοπούν:

Α) Στην περαιτέρω αναβάθμιση των σχέσεών μας με όλα τα γειτονικά κράτη της Μέσης Ανατολής και του Κόλπου σε όλα τα επίπεδα, με στόχο την προώθηση κοινών δράσεων για αντιμετώπιση των προκλήσεων της περιοχής και αξιοποίηση των προοπτικών που υπάρχουν. Οι τριμερείς συνεργασίες με όλα τα γειτονικά κράτη, σε συνεργασία με την Ελλάδα, έχουν πλέον καταστεί θεσμός. Αν και η ενέργεια ήταν αυτό που μας έφερε κοντά, πλέον η συνεργασία μας έχει αναπτυχθεί σε μια πλειάδα θεμάτων και είναι εμφανή σε όλους τα αμοιβαία επωφελή αποτελέσματα. Όσον αφορά την Αίγυπτο και το Ισραήλ, είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η συνεχής, στενή και πολυεπίπεδη συνεργασία, προσεγγίζεται από όλους τους συμμετέχοντες ως στρατηγικής σημασίας. Ήταν ακριβώς μέσα σε αυτό το πλαίσιο που σε συνεννόηση με την Ελλάδα, Ισραήλ και Αίγυπτο αποφασίστηκε η σύσταση στην Κύπρο μιας Μόνιμης Γραμματείας Τριμερών Μηχανισμών που, ανάμεσα σε άλλα, θα προσδώσει μια νέα δυναμική στην περιφερειακή συνεργασία και συνεννόηση στην περιοχή.

Β) Στην αναβαθμισμένη και ενεργό συμμετοχή της Κύπρου στα τεκταινόμενα στις Βρυξέλλες, αποδεικνύοντας το ρόλο της ως ουσιαστική γέφυρα της Ένωσης με την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Γ) Στην αναβάθμιση των σχέσεών μας με τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, όπως και με άλλους σημαντικούς δρώντες του διεθνούς συστήματος, όπως η Ιαπωνία και η Ινδία. Να διευρύνουμε την ημερήσια διάταξη των συζητήσεών μας, προβάλλοντας τον πολυεπίπεδο ρόλο που η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να διαδραματίσει ως κράτος-μέλος της Ε.Ε. και της Ανατολικής Μεσογείου.

Η επίτευξη των στόχων στηρίζεται ταυτόχρονα και από νέες προσεγγίσεις που σταδιακά αξιοποιούνται και αφορούν δράσεις άμεσα συνυφασμένες με την εξωτερική πολιτική, όπως είναι η ενεργειακή, αμυντική, οικονομική, πολιτιστική και ψηφιακή διπλωματία. Παράλληλα, οι τρεις πυλώνες της εξωτερικής μας πολιτικής ενισχύουν και την υπ’ αριθμόν ένα προτεραιότητά μας, που δεν είναι άλλη από την επίλυση του Κυπριακού.

Υπάρχει κάποιος λόγος για την καινούργια δραστηριοποίηση στην επίλυση του Κυπριακού;

Δεδομένης της συνεχιζόμενης κατοχής του ενός τρίτου της πατρίδας μας, λόγος και ανάγκη για διάλογο σίγουρα υπάρχει. Σε καμία περίπτωση δεν συμβιβαζόμαστε με το στάτους κβο που δεν μπορεί να αποτελεί τη λύση του Κυπριακού. Πράγματι, βρισκόμαστε σήμερα ενώπιον σημαντικών συγκυριών, που δύνανται να ανοίξουν το δρόμο για επανάληψη των συνομιλιών, κάτι το οποίο επιβεβαιώνεται και από την ενεργό εμπλοκή της Jane Holl Lute, ως ειδικής απεσταλμένης του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, την οποία εμπλοκή χαιρετίζουμε. Στόχος και προσδοκία μας είναι η επανέναρξη ουσιαστικών και στενευμένων συνομιλιών από εκεί που διακόπηκαν στο Κρανς Μοντανά. Συνομιλιών που θα έχουν πραγματική προοπτική θετικής κατάληξης.

Μας ενδιαφέρει αποκλειστικά η ουσία και πώς μπορεί να προχωρήσει η όλη διαδικασία, γιατί η παρούσα κατάσταση πραγμάτων δεν μπορεί να αποτελεί τη λύση του Κυπριακού και ότι εγκυμονεί κινδύνους για όλους.

Το θέμα της ασφάλειας, των εγγυητικών και επεμβατικών δικαιωμάτων ή της παρουσίας τουρκικού στρατού θεωρούνται οι κόκκινες γραμμές της κυπριακής πλευράς. Πώς θα αλλάξει η Τουρκία;

Καταρχήν η θέση η οποία περιγράφετε για τερματισμό των εγγυητικών και επεμβατικών δικαιωμάτων και της παρουσίας του τουρκικού στρατού αντικατοπτρίζει τη θέση της διεθνούς κοινότητας, του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, της Ε.Ε. και είναι, αν θέλετε, και η πιο σημαντική κληρονομιά από την τελευταία διαπραγματευτική διαδικασία. Δεν μπορούμε εν έτει 2019 να μιλάμε για ξένα στρατεύματα και εγγυήσεις σε ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε.

Θέλω να πιστεύω πως εάν η Τουρκία αντιληφθεί πως η επίλυση του Κυπριακού είναι μονόδρομος και για την ίδια, αν αντιληφθεί ότι μια τέτοια εξέλιξη αναμφίβολα θα βοηθήσει στην επίτευξη και δικών της στόχων και σχεδιασμών, είτε αυτοί αφορούν τις σχέσεις της με την Ε.Ε. είτε τη συμμετοχή της στις περιφερειακές συνεργασίες, που αναπτύσσονται στην Ανατολική Μεσόγειο. Τότε μόνο θα μπορέσει να δείξει την απαραίτητη ευελιξία που θα επιτρέψει να πετύχουμε μια λύση βιώσιμη και λειτουργική, η οποία θα ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του κυπριακού λαού και θα συμβαδίζει με τις αρχές και αξίες της Ε.Ε., κράτος-μέλος της οποίας είναι η Κυπριακή Δημοκρατία.

Κτίζοντας σε όλα αυτά τα σημαντικά που επιτεύχθηκαν για πρώτη φορά στην τελευταία διαπραγματευτική διαδικασία, ξεκάθαρος στόχος μας είναι να συνεχίσουμε την προσπάθεια για τερματισμό της κατοχής και επανένωση της πατρίδας μας. Κάποιος που έχει ασχοληθεί στοιχειωδώς με την ιστορία των διαπραγματεύσεων για επίλυση του Κυπριακού από το 1976 μπορεί εύκολα να αντιληφθεί ότι κατά τη διάρκεια της τελευταίας προσπάθειας όχι μόνο συζητήθηκε για πρώτη φορά η ουσία του Κυπριακού, αλλά και πρώτη φορά προέκυψαν τέτοια δεδομένα, που αναμφίβολα επηρεάζουν θετικά, τόσο το περιεχόμενο όσο και τη διαδικασία μιας ενδεχόμενης νέας προσπάθειας.

Πώς κρίνετε το επίπεδο των σχέσεων Ελλάδας - Κύπρου και ποια η προέκτασή τους σε Ευρώπη, αλλά κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο;

Το επίπεδο των σχέσεων Λευκωσίας και Αθήνας όχι απλά αξιολογείται ως εξαιρετικό, αλλά ο συντονισμός και οι κοινές δράσεις, σε όλα τα επίπεδα, είναι συνεχείς και απόλυτα αναγκαίες, τόσο όσον αφορά το Κυπριακό, σε μια σειρά θεμάτων για την ευρωπαϊκή ατζέντα, όσο και στα σοβαρά ζητήματα ασφαλείας της περιοχής μας. Κύπρος και Ελλάδα, με απόλυτα συγχρονισμένο βηματισμό, έχουν διεθνώς αποδείξει το ρόλο τους ως πυλώνες σταθερότητας και ασφάλειας στην περιοχή, μέσω της συμπεριφοράς τους και της ξεκάθαρης επιδίωξής τους για επίλυση προβλημάτων στη βάση του διεθνούς δικαίου και των αρχών και αξιών της Ε.Ε.

Είναι σε αυτό το πλαίσιο που το δίκτυο των τριμερών συνεργασιών που Λευκωσία και Αθήνα έχουν προωθήσει από κοινού τα τελευταία έτη, αποκτά ειδικό ενδιαφέρον και προστιθέμενη αξία. Πρόκειται για στρατηγικού ενδιαφέροντος σχέσεις που έχουν αναπτυχθεί με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, την Ιορδανία, τον Λίβανο και την Παλαιστίνη, στο πλαίσιο των οποίων έχει δημιουργηθεί ένας ιδιαίτερα αποδοτικός πολυθεματικός μηχανισμός συνεχούς διαβούλευσης, προσδίδοντας μια θετική δυναμική στις εν λόγω συνεργασίες. Έτσι προωθείται η συνεργασία σε μια πλειάδα θεμάτων στρατηγικής σημασίας και τίθενται οι βάσεις για πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση των όποιων προκλήσεων και προβλημάτων υπάρχουν στην περιοχή.

Σε ό,τι αφορά τα ενεργειακά, πώς θα εξελιχτεί η κατάσταση, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς πως η τουρκική πλευρά κλιμακώνει εκτός της ρητορικής και τις πράξεις της;

Κατά γενική ομολογία, η πρόκληση θερμών επεισοδίων από μια οποιαδήποτε χώρα είναι ένδειξη αδυναμίας της να αντιμετωπίσει με επιτυχία προκλήσεις και πολλές φορές εσωτερικά προβλήματα που έχει ενώπιόν της. Η Κύπρος και η Ελλάδα έχουν αποδείξει με πράξεις πως δρουν ως σταθεροποιητικές δυνάμεις στο σύγχρονο διεθνές σύστημα και με απόλυτο σεβασμό στις αρχές και νόρμες του διεθνούς δίκαιου. Εμείς δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να παρασυρθούμε στον ανταγωνιστικό παροξυσμό που επιχειρεί να καλλιεργήσει η Άγκυρα. Ούτε με μεγαλόστομες δηλώσεις και διακηρύξεις ούτε με παλικαρισμούς, ούτε με θερμά επεισόδια αντιμετωπίζονται οι όποιες διαφωνίες.

Οι ενεργειακοί κολοσσοί που δραστηριοποιούνται στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας γνώριζαν και γνωρίζουν πολύ καλά τις θέσεις και τη γενικότερη προσέγγιση της Τουρκίας σε σχέση με τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας. 

Συνειδητά έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για τεμάχια εντός της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, γιατί όντως υπάρχουν πολύ θετικές ενδείξεις και γιατί οι όποιες ενέργειές μας γίνονται στη βάση του διεθνούς δικαίου, της σχετικής σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας του 1982 και αφού έχουν καθορισθεί τα θαλάσσια σύνορα της Κυπριακής Δημοκρατίας με τα γειτονικά της κράτη. Συνεπώς, θεωρώντας την παρουσία τους ως ξεκάθαρη ψήφο εμπιστοσύνης και έχοντας ως πυξίδα τα καλώς νοούμενα εθνικά μας συμφέροντα, προχωρούμε κανονικά για να πετύχουμε συνθήκες ενεργειακής ασφάλειας και αυτονομίας, τόσο για την Κύπρο όσο και για τα κράτη της περιοχής, αλλά και την ίδια την Ε.Ε.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 3 Μαρτίου 2019