"ΝΟΜΟΣ ΟΡΦΑΝΟΥ" Ο νόμος που ένωσε τους οπαδούς όλων των ομάδων
18/04/2009 00:00
Ένας σκληρός νόμος που αποτρέπει τους οπαδούς από τη διάπραξη επεισοδίων στα γήπεδα ή ένας άδικος νόμος, που μπορεί να στείλει στη φυλακή πολίτες που διαπράττουν μικροαδικήματα, πριν η Δικαιοσύνη αποφανθεί οριστικά για τις πράξεις τους; Σε κάθε περίπτωση, ο αθλητικός νόμος που ισχύει τα τελευταία τρία χρόνια, εξακολουθεί να προκαλεί αντιδράσεις και να ενώνει τους πολίτες - οπαδούς που ζητούν την κατάργησή του.
Του Ηλία Τάταλα
Πριν από λίγες ημέρες ο υφυπουργός Αθλητισμού, Γιάννης Ιωαννίδης, δήλωσε ότι είναι άδικος ο συγκεκριμένος νόμος, που δεν αναγνωρίζει το ελαφρυντικό του λευκού ποινικού μητρώου για τη χορήγηση αναστολής, και άφησε υπόνοια ότι σύντομα θα υπάρξει νέα νομοθετική ρύθμιση για την επίλυση του ζητήματος. Κάτι τέτοιο αναμενόταν να γίνει και το φθινόπωρο του 2008, όταν πέρασε από τη Βουλή η τροπολογία σχετικά με τα μέτρα αντιμετώπισης του ντόπινγκ και της βίας στα γήπεδα. Παρ' όλα αυτά δεν υπήρξε μεταβολή, είτε επειδή η τότε ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού (Μιχάλης Λιάπης, Γιάννης Ιωαννίδης) θεωρούσε σωστό τον νόμο που είχαν περάσει το 2006 οι κ.κ. Ορφανός και Παπαληγούρας, είτε επειδή θα θεωρούταν επικοινωνιακό πλήγμα για την κυβέρνηση να αλλάξει ένας νόμος, τον οποίο είχαν υπερψηφίσει οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας.
Ταυτόχρονα, οι αντιδράσεις των οπαδών γίνονται όλο και πιο έντονες. Πριν από εννιά ημέρες οπαδοί του ΠΑΟΚ οργάνωσαν μηχανοκίνητη πομπή προς τις φυλακές Διαβατών, όπου κρατούνται τρεις οπαδοί, ενώ και οι οπαδοί του Άρη, του Ηρακλή, αλλά και των αθηναϊκών ομάδων έχουν διατρανώσει την αντίθεσή τους.
ΒΙΑ, ΑΙΜΑ ΚΑΙ ΝΟΜΟΙ
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 ακόμη, με τη θεσμοθέτηση του επαγγελματικού ποδοσφαίρου, η βία άφησε τα σημάδια της στα γήπεδα του ποδοσφαίρου και όχι μόνο. Κάθε Κυριακή αίμα χυνόταν στις κερκίδες, αλλά και κατά τη διάρκεια οδομαχιών έξω από τα γήπεδα. Παρότι αρκετοί οπαδοί συλλαμβάνονταν για σοβαρά αδικήματα, οι δικηγόροι των ΠΑΕ φρόντιζαν να παρέχουν τη στήριξη, που εξασφάλιζε στους κατηγορούμενους την αποφυγή των κυρώσεων. Ουσιαστικά, επρόκειτο για την εποχή των ιδιωτικών στρατών των ΠΑΕ, την εποχή κατά την οποία οι χούλιγκανς αμαύρωσαν και απαξίωσαν τον αθλητισμό, σε συνδυασμό με την αναξιοπιστία του επαγγελματικού ποδοσφαίρου.
Με το νόμο 2725/99, μπήκαν βάσεις για να ισχύσουν προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα για την καταπολέμηση της βίας. Ακολούθησαν οι νόμοι 3057/02, 3262/04, 3372/05, 3469/06, ρυθμίσεις και τροπολογίες, που θέσπισαν επιπλέον μέτρα πρόληψης, όπως το ονομαστικό εισιτήριο και τη μετατροπή των συνδέσμων φιλάθλων σε λέσχες υπό τη σκέπη των ΠΑΕ, αλλά κυρίως προβλέπουν σκληρότερες ποινές για αδικήματα που τελούνται με αφορμή αθλητικές εκδηλώσεις, μέσα και έξω από αθλητικές εγκαταστάσεις.
Ο “ΝΟΜΟΣ ΟΡΦΑΝΟΥ”
Από τον Ιούνιο του 2006, με τροπολογία ισχύει ένας νόμος που όμοιός του δεν υπάρχει σε καμία ευρωπαϊκή χώρα. Ο οπαδός που θα συλληφθεί και θα καταδικαστεί από το αυτόφωρο τριμελές πλημμελειοδικείο για αδικήματα που περιγράφονται σʼ αυτόν, οδηγείται αυτόματα στη φυλακή, χωρίς η ποινή να έχει εξαγοράσιμο ή ανασταλτικό χαρακτήρα, ακόμη και στην περίπτωση που ο κατηγορούμενος ασκήσει έφεση. Είναι το περίφημο ιδιώνυμο, δηλαδή το αδίκημα που με νόμο διαχωρίστηκε από τα άλλα όμοιά του και τιμωρείται με ιδιαίτερη ποινή. Οι οπαδοί τον χαρακτηρίζουν ως “νόμο Ορφανού” και τα τελευταία τρία χρόνια διαρκώς ζητούν την απόσυρσή του.
Τo σκεπτικό και την ψυχολογία το νομοθέτη, περιέγραψε ο τότε υφυπουργός Αθλητισμού, Γιώργος Ορφανός, το καλοκαίρι του 2006, σε μία συνέντευξή του: “Η ατιμωρησία είναι αυτή που γεννά τη βία στη γήπεδα. Έτσι, ψηφίσαμε με το υπουργείο Δικαιοσύνης αυτό το νομοσχέδιο, δίνοντας τη δυνατότητα της άμεσης εφαρμογής. Μέχρι τώρα, όταν συλλάμβαναν κάποιον, υπήρχε το αυτόφωρο και η μη εξαγορά της ποινής, ωστόσο, όταν κάποιος είχε καθαρό μητρώο, μπορούσε να πάρει αναστολή. Τώρα κόπηκε και αυτό. Ούτε αναστολή, ούτε τίποτε. Η σύλληψη ουσιαστικά σημαίνει φυλακή”. Ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης, Αναστάσιος Παπαληγούρας, είχε τονίσει ότι “αυτή η νέα νομοθετική ρύθμιση είναι πράγματι αυστηρή. Είναι ωστόσο αναγκαία, αν θέλουμε το ποδόσφαιρο να ξαναγίνει οικογενειακή γιορτή της Κυριακής”.
Ουσιαστικά, η κυβέρνηση θεώρησε τότε ότι ένας “δρακόντειος” νόμος θα λειτουργούσε αποτρεπτικά ως προς τη δημιουργία επεισοδίων, αφού θα υπήρχε για τους ταραξίες ο άμεσος κίνδυνος της σύλληψης και της φυλάκισης. Το μήνυμα είναι “μη συμμετέχετε σε επεισόδια για να μη συλληφθείτε”. Εννιά μήνες μετά την ψήφιση του νόμου, διαδραματίστηκαν τα θλιβερά επεισόδια μεταξύ οπαδών του Παναθηναϊκού και του Ολυμπιακού στη Λεωφόρο Λαυρίου, που είχαν ως αποτέλεσμα του θάνατο του Μιχάλη Φιλόπουλου. Και μέσα στα γήπεδα όμως, φάνηκε ότι ο νόμος δε λειτούργησε αποτρεπτικά, καθώς εξακολουθούν να λαμβάνουν χώρα επεισόδια, έστω και αν κάθε μήνα οπαδοί οδηγούνται στις φυλακές.
Δύο αθώοι στη φυλακή
Στην Αγγλία, στη Γερμανία, στην Αυστρία και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες οι ποινές στους χούλιγκανς ποικίλουν, από κατ' οίκον περιορισμό την ώρα των αγώνων, μέχρι χρηματικό πρόστιμο και φυλάκιση με αναστολή. Αντίθετα, στη χώρα μας όποιος συλλαμβάνεται, βάσει αυτού του νόμου, παραμένει φυλακισμένος ακόμη και αν σε δεύτερο βαθμό η Δικαιοσύνη τον κρίνει αθώο.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα ενός 23χρονου οπαδού του Άρη, του “Αντώνη”, που παρέμεινε στις φυλακές σχεδόν για έξι μήνες, μετά από απόφαση του αυτόφωρου τριμελούς πλημμελειοδικείου Θεσσαλονίκης. Στη δίκη δεύτερου βαθμού, τον Οκτώβριο του 2008 ο “Αντώνης κρίθηκε αθώος στις εναντίον του κατηγορίες για συμμετοχή σε επεισόδια, κατά τη διάρκεια του τουρνουά “Μαυροσκούφεια”, τον Σεπτέμβριο του 2006. Ο εγκλεισμός στις φυλακές Διαβατών, όμως, θα τον συνοδεύει για όλη τη ζωή του. Ανάλογη ήταν η εμπειρία που έζησε ένα νεαρός φίλος του ΠΑΟΚ, που συνελήφθη στο περιθώριο αγώνα στην Ξάνθη. Φυλακίστηκε για δύο μήνες στις φυλακές Κομοτηνής, αθωώθηκε στο εφετείο και πλέον ετοιμάζει αγωγή κατά του Δημοσίου.
Παράλληλα με το νομοθετικό πλαίσιο, όμως, υπήρξε και η εκπόνηση ενός σχεδίου υλικοτεχνικής υποδομής για να αντιμετωπιστεί η βία. Στα γήπεδα της Σούπερ λίγκας, καθώς και σε εκείνα της Α1 ανδρών του μπάσκετ, τοποθετήθηκε κλειστό κύκλωμα εποπτείας, προκειμένου με τη συνεργασία των ΠΑΕ και της αστυνομίας να εντοπίζονται όσοι προβαίνουν σε παράνομες πράξεις και να συλλαμβάνονται άμεσα. Το κόστος του συγκεκριμένου συστήματος ξεπέρασε τα τέσσερα εκατομμύρια ευρώ. Στις δίκες οπαδών που έχουν γίνει στη Θεσσαλονίκη, τα βίντεο από αυτό το κλειστό κύκλωμα δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ως αποδεικτικά στοιχεία. Συνήθως, μία μαρτυρία αστυνομικού είναι αρκετή για να στοιχειοθετηθεί η κατηγορία.
Υπάρχει όμως δεδικασμένο, σύμφωνα με το οποίο ένας οπαδός αθωώθηκε διότι απέδειξε μέσω βίντεο ότι συνελήφθη άδικα. Στον περσινό αγώνα του Ηρακλή με τον Απόλλωνα Καλαμαριάς, ο οπαδός συνελήφθη με την κατηγορία ότι μπήκε στον αγωνιστικό χώρο και κινήθηκε απειλητικά εναντίον ενός παίκτη του Απόλλωνα. Στη δίκη, προσκομίστηκε το βίντεο του αγώνα, το οποίο έδειξε ότι το αδίκημα διαπράχθηκε από άλλον οπαδό και έτσι αθωώθηκε.
Αντιδράσεις από τους οπαδούς
Η ισχύς του νόμου, εξαρχής ένωσε τους οπαδούς ανεξαρτήτως συλλογικής προτίμησης. Οι οργανωμένοι οπαδοί έχουν κατ' επανάληψη διαμαρτυρηθεί με κάθε τρόπο, προκειμένου να αλλάξει ο νόμος. Με πορείες, πανό, συνθήματα, ανακοινώσεις, μελέτες και συνεντεύξεις Τύπου, οι οπαδοί υποστηρίζουν την αντίθεσή τους με την παράγραφο του νόμου που δεν επιτρέπει στους δικαστές να επιβάλλουν ποινές με ανασταλτικό χαρακτήρα. “Πώς γίνεται ένας βιαστής ή ένας έμπορος ναρκωτικών να έχει δικαίωμα έφεσης, αλλά και αναστολής, ενώ ένας οπαδός να οδηγείται κατευθείαν στα κάγκελα της φυλακής και χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το ποινικό του μητρώο”, αναρωτιούνται σε μία πρόσφατη ανακοίνωσή τους οι “Πάνθηρες” του Πανιωνίου, μετά τη σύλληψη οπαδών τους στη Λάρισα.
"Ρατσιστικός ο νόμος"
Ο Θεσσαλονικιός δικηγόρος Θεόφιλος Πατέλης έχει μεγάλη εμπειρία σε δίκες οπαδών, με διαχείριση σχεδόν πενήντα υποθέσεων, τα τελευταία δύο χρόνια. Η συντριπτική πλειοψηφία των κατηγορουμένων απαλλάχθηκε. Για τον κ. Πατέλη τα προβλήματα που προκύπτουν από τον συγκεκριμένο νόμο είναι αρκετά. Ο ίδιος δεν κρύβει ότι υπάρχουν περιπτώσεις, κατά τις οποίες ο κατηγορούμενος εύχεται να βαρυνόταν με κατηγορίες κακουργήματος, ώστε να δικαστεί από άλλο δικαστήριο, αντί του πλημμελειοδικείου και να έχει το δικαίωμα στην αναστολή. “Το δικαίωμα του πολίτη στην αναστολή είναι δεδομένο, όπως δεδομένη είναι και η υποχρέωση της πολιτείας να χορηγεί την αναστολή, ανάλογα με το αδίκημα, μέχρι να υπάρξει τελεσιδικία. Το σημαντικό πρόβλημα του συγκεκριμένου νόμου, είναι ότι δεν διαχωρίζει τα αδικήματα. Δεν είναι δυνατόν να φυλακίζεται κάποιος για εξύβριση ή επειδή πετά έναν πυρσό στον αγωνιστικό χώρο. Αντίθετα, είναι λογικό να τιμωρηθεί με φυλάκιση κάποιος που πετά μία φωτοβολίδα στην κερκίδα και θέτει σε κίνδυνο τη σωματική ακεραιότητα του οποιουδήποτε, ή κάποιος που έχει βεβαρημένο ποινικό μητρώο και εξακολουθεί να δημιουργεί επεισόδια”, τόνισε ο κ. Πατέλης και πρόσθεσε ότι “ο συγκεκριμένος νόμος πρέπει να καταργηθεί, καθώς νεαρά άτομα οδηγούνται στη φυλακή για μικροαδικήματα. Είναι αντισυνταγματικός και ρατσιστικός, καθώς διαχωρίζει τους κατηγορούμενους σε οπαδούς και μη, ενώ δεν παρέχει τη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας της ποινής με την πράξη. Είναι νόμος που καταργεί ουσιαστικά το δεύτερο βαθμό δικαιοδοσίας, αφού ακόμη και αν αθωωθεί ο κατηγορούμενος στο εφετείο έχει ήδη εκτίσει ποινή φυλάκισης”.
ΓΝΩΜΗ
Ο οπαδός στη φυλακή, ο επίορκος ελεύθερος
Η βία στα γήπεδα είναι ένα πρόβλημα που βασάνισε και εξακολουθεί να βασανίζει τον ελληνικό αθλητισμό, αφενός επειδή η Πολιτεία διαχρονικά δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει τη μάστιγα και αφετέρου επειδή στην Ελλάδα δεν υπάρχει η φίλαθλη παιδεία. Ο φανατισμός επικράτησε, ενώ οι ηθικοί αυτουργοί γι' αυτόν τον φανατισμό που κυρίευσε τις μάζες, ποτέ δεν τιμωρήθηκαν.
“Dura lex, sed lex”, δηλαδή “σκληρός νόμος, αλλά νόμος”, έλεγαν οι Λατίνοι. Από το 1999 είναι σκληρός ο νόμος για τις πράξεις βίας στον αθλητισμό, άσχετα αν έως το 2006 δεν τηρούταν κατά γράμμα. Κάποιες παράμετροι του νόμου εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να μην τηρούνται. Το ζητούμενο, στο νόμο που ισχύει την τελευταία τριετία, δεν είναι η σκληρότητα, αλλά η πιθανή αδικία και οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν ως προς την καταδίκη και την φυλάκιση πολιτών που εκ των υστέρων αποδείχθηκαν αθώοι.
Στο ζήτημα της φυλάκισης οπαδών, που καταδικάζονται για μικροαδικήματα, υπάρχει μία πολύ σημαντική παράμετρος. Είναι γεγονός, ότι το σωφρονιστικό σύστημα στην Ελλάδα πάσχει και αυτό είναι κάτι που παραδέχονται ακόμη και στελέχη του υπουργείου Δικαιοσύνης. Είναι εξαιρετικά αμφίβολο ότι κάποιος νεαρός που πρωτοβάθμια καταδικάστηκε σε φυλάκιση, επειδή πέταξε πυρσό στον αγωνιστικό χώρο ενός γηπέδου, θα σωφρονιστεί στα κρατητήρια της υποδιεύθυνσης μεταγωγών, όπου επικρατούν σύμφωνα με καταγγελίες απαράδεκτες συνθήκες κράτησης ή στις υπερπλήρεις φυλακές των Διαβατών. Το πιθανότερο είναι ότι η ψυχή του θα σημαδευτεί δια παντός από τις εμπειρίες της φυλακής.
Όποιος αποδεδειγμένα διαπράττει αδικήματα πρέπει να τιμωρείται ανάλογα με το βάρος των αδικημάτων. Αυτός είναι ένας αδιαπραγμάτευτος κανόνας σε ένα κράτος δικαίου. Πώς είναι δυνατόν, όμως, να φυλακίζεται κάποιος για τον οποίο η Δικαιοσύνη δεν έχει αποφανθεί τελεσίδικα;
Στην Ελλάδα ζούμε σε ένα καθεστώς διαφθοράς και το βιώνουμε σε κάθε έκφανση της κοινωνικής μας ζωής. Ο κατηγορούμενος πολίτης - οπαδός απαιτεί να τυγχάνει της μεταχείρισης που τυγχάνουν και οι υπόλοιποι πολίτες. Εκτός αν υπάρξει ανάλογος νόμος, που για να χτυπήσει τη διαφθορά, θα φυλακίζει τους γιατρούς που εκβιάζουν τους ασθενείς με το “φακελάκι”, τους αστυνομικούς που κάνουν κατάχρηση εξουσίας, τους πολιτικούς που χρηματίζονται, πριν αποφανθεί οριστικά η Δικαιοσύνη σχετικά με την ενοχή τους.
Η.Τάταλας
Ένας σκληρός νόμος που αποτρέπει τους οπαδούς από τη διάπραξη επεισοδίων στα γήπεδα ή ένας άδικος νόμος, που μπορεί να στείλει στη φυλακή πολίτες που διαπράττουν μικροαδικήματα, πριν η Δικαιοσύνη αποφανθεί οριστικά για τις πράξεις τους; Σε κάθε περίπτωση, ο αθλητικός νόμος που ισχύει τα τελευταία τρία χρόνια, εξακολουθεί να προκαλεί αντιδράσεις και να ενώνει τους πολίτες - οπαδούς που ζητούν την κατάργησή του.
Του Ηλία Τάταλα
Πριν από λίγες ημέρες ο υφυπουργός Αθλητισμού, Γιάννης Ιωαννίδης, δήλωσε ότι είναι άδικος ο συγκεκριμένος νόμος, που δεν αναγνωρίζει το ελαφρυντικό του λευκού ποινικού μητρώου για τη χορήγηση αναστολής, και άφησε υπόνοια ότι σύντομα θα υπάρξει νέα νομοθετική ρύθμιση για την επίλυση του ζητήματος. Κάτι τέτοιο αναμενόταν να γίνει και το φθινόπωρο του 2008, όταν πέρασε από τη Βουλή η τροπολογία σχετικά με τα μέτρα αντιμετώπισης του ντόπινγκ και της βίας στα γήπεδα. Παρ' όλα αυτά δεν υπήρξε μεταβολή, είτε επειδή η τότε ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού (Μιχάλης Λιάπης, Γιάννης Ιωαννίδης) θεωρούσε σωστό τον νόμο που είχαν περάσει το 2006 οι κ.κ. Ορφανός και Παπαληγούρας, είτε επειδή θα θεωρούταν επικοινωνιακό πλήγμα για την κυβέρνηση να αλλάξει ένας νόμος, τον οποίο είχαν υπερψηφίσει οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας.
Ταυτόχρονα, οι αντιδράσεις των οπαδών γίνονται όλο και πιο έντονες. Πριν από εννιά ημέρες οπαδοί του ΠΑΟΚ οργάνωσαν μηχανοκίνητη πομπή προς τις φυλακές Διαβατών, όπου κρατούνται τρεις οπαδοί, ενώ και οι οπαδοί του Άρη, του Ηρακλή, αλλά και των αθηναϊκών ομάδων έχουν διατρανώσει την αντίθεσή τους.
ΒΙΑ, ΑΙΜΑ ΚΑΙ ΝΟΜΟΙ
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 ακόμη, με τη θεσμοθέτηση του επαγγελματικού ποδοσφαίρου, η βία άφησε τα σημάδια της στα γήπεδα του ποδοσφαίρου και όχι μόνο. Κάθε Κυριακή αίμα χυνόταν στις κερκίδες, αλλά και κατά τη διάρκεια οδομαχιών έξω από τα γήπεδα. Παρότι αρκετοί οπαδοί συλλαμβάνονταν για σοβαρά αδικήματα, οι δικηγόροι των ΠΑΕ φρόντιζαν να παρέχουν τη στήριξη, που εξασφάλιζε στους κατηγορούμενους την αποφυγή των κυρώσεων. Ουσιαστικά, επρόκειτο για την εποχή των ιδιωτικών στρατών των ΠΑΕ, την εποχή κατά την οποία οι χούλιγκανς αμαύρωσαν και απαξίωσαν τον αθλητισμό, σε συνδυασμό με την αναξιοπιστία του επαγγελματικού ποδοσφαίρου.
Με το νόμο 2725/99, μπήκαν βάσεις για να ισχύσουν προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα για την καταπολέμηση της βίας. Ακολούθησαν οι νόμοι 3057/02, 3262/04, 3372/05, 3469/06, ρυθμίσεις και τροπολογίες, που θέσπισαν επιπλέον μέτρα πρόληψης, όπως το ονομαστικό εισιτήριο και τη μετατροπή των συνδέσμων φιλάθλων σε λέσχες υπό τη σκέπη των ΠΑΕ, αλλά κυρίως προβλέπουν σκληρότερες ποινές για αδικήματα που τελούνται με αφορμή αθλητικές εκδηλώσεις, μέσα και έξω από αθλητικές εγκαταστάσεις.
Ο “ΝΟΜΟΣ ΟΡΦΑΝΟΥ”
Από τον Ιούνιο του 2006, με τροπολογία ισχύει ένας νόμος που όμοιός του δεν υπάρχει σε καμία ευρωπαϊκή χώρα. Ο οπαδός που θα συλληφθεί και θα καταδικαστεί από το αυτόφωρο τριμελές πλημμελειοδικείο για αδικήματα που περιγράφονται σʼ αυτόν, οδηγείται αυτόματα στη φυλακή, χωρίς η ποινή να έχει εξαγοράσιμο ή ανασταλτικό χαρακτήρα, ακόμη και στην περίπτωση που ο κατηγορούμενος ασκήσει έφεση. Είναι το περίφημο ιδιώνυμο, δηλαδή το αδίκημα που με νόμο διαχωρίστηκε από τα άλλα όμοιά του και τιμωρείται με ιδιαίτερη ποινή. Οι οπαδοί τον χαρακτηρίζουν ως “νόμο Ορφανού” και τα τελευταία τρία χρόνια διαρκώς ζητούν την απόσυρσή του.
Τo σκεπτικό και την ψυχολογία το νομοθέτη, περιέγραψε ο τότε υφυπουργός Αθλητισμού, Γιώργος Ορφανός, το καλοκαίρι του 2006, σε μία συνέντευξή του: “Η ατιμωρησία είναι αυτή που γεννά τη βία στη γήπεδα. Έτσι, ψηφίσαμε με το υπουργείο Δικαιοσύνης αυτό το νομοσχέδιο, δίνοντας τη δυνατότητα της άμεσης εφαρμογής. Μέχρι τώρα, όταν συλλάμβαναν κάποιον, υπήρχε το αυτόφωρο και η μη εξαγορά της ποινής, ωστόσο, όταν κάποιος είχε καθαρό μητρώο, μπορούσε να πάρει αναστολή. Τώρα κόπηκε και αυτό. Ούτε αναστολή, ούτε τίποτε. Η σύλληψη ουσιαστικά σημαίνει φυλακή”. Ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης, Αναστάσιος Παπαληγούρας, είχε τονίσει ότι “αυτή η νέα νομοθετική ρύθμιση είναι πράγματι αυστηρή. Είναι ωστόσο αναγκαία, αν θέλουμε το ποδόσφαιρο να ξαναγίνει οικογενειακή γιορτή της Κυριακής”.
Ουσιαστικά, η κυβέρνηση θεώρησε τότε ότι ένας “δρακόντειος” νόμος θα λειτουργούσε αποτρεπτικά ως προς τη δημιουργία επεισοδίων, αφού θα υπήρχε για τους ταραξίες ο άμεσος κίνδυνος της σύλληψης και της φυλάκισης. Το μήνυμα είναι “μη συμμετέχετε σε επεισόδια για να μη συλληφθείτε”. Εννιά μήνες μετά την ψήφιση του νόμου, διαδραματίστηκαν τα θλιβερά επεισόδια μεταξύ οπαδών του Παναθηναϊκού και του Ολυμπιακού στη Λεωφόρο Λαυρίου, που είχαν ως αποτέλεσμα του θάνατο του Μιχάλη Φιλόπουλου. Και μέσα στα γήπεδα όμως, φάνηκε ότι ο νόμος δε λειτούργησε αποτρεπτικά, καθώς εξακολουθούν να λαμβάνουν χώρα επεισόδια, έστω και αν κάθε μήνα οπαδοί οδηγούνται στις φυλακές.
Δύο αθώοι στη φυλακή
Στην Αγγλία, στη Γερμανία, στην Αυστρία και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες οι ποινές στους χούλιγκανς ποικίλουν, από κατ' οίκον περιορισμό την ώρα των αγώνων, μέχρι χρηματικό πρόστιμο και φυλάκιση με αναστολή. Αντίθετα, στη χώρα μας όποιος συλλαμβάνεται, βάσει αυτού του νόμου, παραμένει φυλακισμένος ακόμη και αν σε δεύτερο βαθμό η Δικαιοσύνη τον κρίνει αθώο.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα ενός 23χρονου οπαδού του Άρη, του “Αντώνη”, που παρέμεινε στις φυλακές σχεδόν για έξι μήνες, μετά από απόφαση του αυτόφωρου τριμελούς πλημμελειοδικείου Θεσσαλονίκης. Στη δίκη δεύτερου βαθμού, τον Οκτώβριο του 2008 ο “Αντώνης κρίθηκε αθώος στις εναντίον του κατηγορίες για συμμετοχή σε επεισόδια, κατά τη διάρκεια του τουρνουά “Μαυροσκούφεια”, τον Σεπτέμβριο του 2006. Ο εγκλεισμός στις φυλακές Διαβατών, όμως, θα τον συνοδεύει για όλη τη ζωή του. Ανάλογη ήταν η εμπειρία που έζησε ένα νεαρός φίλος του ΠΑΟΚ, που συνελήφθη στο περιθώριο αγώνα στην Ξάνθη. Φυλακίστηκε για δύο μήνες στις φυλακές Κομοτηνής, αθωώθηκε στο εφετείο και πλέον ετοιμάζει αγωγή κατά του Δημοσίου.
Παράλληλα με το νομοθετικό πλαίσιο, όμως, υπήρξε και η εκπόνηση ενός σχεδίου υλικοτεχνικής υποδομής για να αντιμετωπιστεί η βία. Στα γήπεδα της Σούπερ λίγκας, καθώς και σε εκείνα της Α1 ανδρών του μπάσκετ, τοποθετήθηκε κλειστό κύκλωμα εποπτείας, προκειμένου με τη συνεργασία των ΠΑΕ και της αστυνομίας να εντοπίζονται όσοι προβαίνουν σε παράνομες πράξεις και να συλλαμβάνονται άμεσα. Το κόστος του συγκεκριμένου συστήματος ξεπέρασε τα τέσσερα εκατομμύρια ευρώ. Στις δίκες οπαδών που έχουν γίνει στη Θεσσαλονίκη, τα βίντεο από αυτό το κλειστό κύκλωμα δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ως αποδεικτικά στοιχεία. Συνήθως, μία μαρτυρία αστυνομικού είναι αρκετή για να στοιχειοθετηθεί η κατηγορία.
Υπάρχει όμως δεδικασμένο, σύμφωνα με το οποίο ένας οπαδός αθωώθηκε διότι απέδειξε μέσω βίντεο ότι συνελήφθη άδικα. Στον περσινό αγώνα του Ηρακλή με τον Απόλλωνα Καλαμαριάς, ο οπαδός συνελήφθη με την κατηγορία ότι μπήκε στον αγωνιστικό χώρο και κινήθηκε απειλητικά εναντίον ενός παίκτη του Απόλλωνα. Στη δίκη, προσκομίστηκε το βίντεο του αγώνα, το οποίο έδειξε ότι το αδίκημα διαπράχθηκε από άλλον οπαδό και έτσι αθωώθηκε.
Αντιδράσεις από τους οπαδούς
Η ισχύς του νόμου, εξαρχής ένωσε τους οπαδούς ανεξαρτήτως συλλογικής προτίμησης. Οι οργανωμένοι οπαδοί έχουν κατ' επανάληψη διαμαρτυρηθεί με κάθε τρόπο, προκειμένου να αλλάξει ο νόμος. Με πορείες, πανό, συνθήματα, ανακοινώσεις, μελέτες και συνεντεύξεις Τύπου, οι οπαδοί υποστηρίζουν την αντίθεσή τους με την παράγραφο του νόμου που δεν επιτρέπει στους δικαστές να επιβάλλουν ποινές με ανασταλτικό χαρακτήρα. “Πώς γίνεται ένας βιαστής ή ένας έμπορος ναρκωτικών να έχει δικαίωμα έφεσης, αλλά και αναστολής, ενώ ένας οπαδός να οδηγείται κατευθείαν στα κάγκελα της φυλακής και χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το ποινικό του μητρώο”, αναρωτιούνται σε μία πρόσφατη ανακοίνωσή τους οι “Πάνθηρες” του Πανιωνίου, μετά τη σύλληψη οπαδών τους στη Λάρισα.
"Ρατσιστικός ο νόμος"
Ο Θεσσαλονικιός δικηγόρος Θεόφιλος Πατέλης έχει μεγάλη εμπειρία σε δίκες οπαδών, με διαχείριση σχεδόν πενήντα υποθέσεων, τα τελευταία δύο χρόνια. Η συντριπτική πλειοψηφία των κατηγορουμένων απαλλάχθηκε. Για τον κ. Πατέλη τα προβλήματα που προκύπτουν από τον συγκεκριμένο νόμο είναι αρκετά. Ο ίδιος δεν κρύβει ότι υπάρχουν περιπτώσεις, κατά τις οποίες ο κατηγορούμενος εύχεται να βαρυνόταν με κατηγορίες κακουργήματος, ώστε να δικαστεί από άλλο δικαστήριο, αντί του πλημμελειοδικείου και να έχει το δικαίωμα στην αναστολή. “Το δικαίωμα του πολίτη στην αναστολή είναι δεδομένο, όπως δεδομένη είναι και η υποχρέωση της πολιτείας να χορηγεί την αναστολή, ανάλογα με το αδίκημα, μέχρι να υπάρξει τελεσιδικία. Το σημαντικό πρόβλημα του συγκεκριμένου νόμου, είναι ότι δεν διαχωρίζει τα αδικήματα. Δεν είναι δυνατόν να φυλακίζεται κάποιος για εξύβριση ή επειδή πετά έναν πυρσό στον αγωνιστικό χώρο. Αντίθετα, είναι λογικό να τιμωρηθεί με φυλάκιση κάποιος που πετά μία φωτοβολίδα στην κερκίδα και θέτει σε κίνδυνο τη σωματική ακεραιότητα του οποιουδήποτε, ή κάποιος που έχει βεβαρημένο ποινικό μητρώο και εξακολουθεί να δημιουργεί επεισόδια”, τόνισε ο κ. Πατέλης και πρόσθεσε ότι “ο συγκεκριμένος νόμος πρέπει να καταργηθεί, καθώς νεαρά άτομα οδηγούνται στη φυλακή για μικροαδικήματα. Είναι αντισυνταγματικός και ρατσιστικός, καθώς διαχωρίζει τους κατηγορούμενους σε οπαδούς και μη, ενώ δεν παρέχει τη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας της ποινής με την πράξη. Είναι νόμος που καταργεί ουσιαστικά το δεύτερο βαθμό δικαιοδοσίας, αφού ακόμη και αν αθωωθεί ο κατηγορούμενος στο εφετείο έχει ήδη εκτίσει ποινή φυλάκισης”.
ΓΝΩΜΗ
Ο οπαδός στη φυλακή, ο επίορκος ελεύθερος
Η βία στα γήπεδα είναι ένα πρόβλημα που βασάνισε και εξακολουθεί να βασανίζει τον ελληνικό αθλητισμό, αφενός επειδή η Πολιτεία διαχρονικά δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει τη μάστιγα και αφετέρου επειδή στην Ελλάδα δεν υπάρχει η φίλαθλη παιδεία. Ο φανατισμός επικράτησε, ενώ οι ηθικοί αυτουργοί γι' αυτόν τον φανατισμό που κυρίευσε τις μάζες, ποτέ δεν τιμωρήθηκαν.
“Dura lex, sed lex”, δηλαδή “σκληρός νόμος, αλλά νόμος”, έλεγαν οι Λατίνοι. Από το 1999 είναι σκληρός ο νόμος για τις πράξεις βίας στον αθλητισμό, άσχετα αν έως το 2006 δεν τηρούταν κατά γράμμα. Κάποιες παράμετροι του νόμου εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να μην τηρούνται. Το ζητούμενο, στο νόμο που ισχύει την τελευταία τριετία, δεν είναι η σκληρότητα, αλλά η πιθανή αδικία και οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν ως προς την καταδίκη και την φυλάκιση πολιτών που εκ των υστέρων αποδείχθηκαν αθώοι.
Στο ζήτημα της φυλάκισης οπαδών, που καταδικάζονται για μικροαδικήματα, υπάρχει μία πολύ σημαντική παράμετρος. Είναι γεγονός, ότι το σωφρονιστικό σύστημα στην Ελλάδα πάσχει και αυτό είναι κάτι που παραδέχονται ακόμη και στελέχη του υπουργείου Δικαιοσύνης. Είναι εξαιρετικά αμφίβολο ότι κάποιος νεαρός που πρωτοβάθμια καταδικάστηκε σε φυλάκιση, επειδή πέταξε πυρσό στον αγωνιστικό χώρο ενός γηπέδου, θα σωφρονιστεί στα κρατητήρια της υποδιεύθυνσης μεταγωγών, όπου επικρατούν σύμφωνα με καταγγελίες απαράδεκτες συνθήκες κράτησης ή στις υπερπλήρεις φυλακές των Διαβατών. Το πιθανότερο είναι ότι η ψυχή του θα σημαδευτεί δια παντός από τις εμπειρίες της φυλακής.
Όποιος αποδεδειγμένα διαπράττει αδικήματα πρέπει να τιμωρείται ανάλογα με το βάρος των αδικημάτων. Αυτός είναι ένας αδιαπραγμάτευτος κανόνας σε ένα κράτος δικαίου. Πώς είναι δυνατόν, όμως, να φυλακίζεται κάποιος για τον οποίο η Δικαιοσύνη δεν έχει αποφανθεί τελεσίδικα;
Στην Ελλάδα ζούμε σε ένα καθεστώς διαφθοράς και το βιώνουμε σε κάθε έκφανση της κοινωνικής μας ζωής. Ο κατηγορούμενος πολίτης - οπαδός απαιτεί να τυγχάνει της μεταχείρισης που τυγχάνουν και οι υπόλοιποι πολίτες. Εκτός αν υπάρξει ανάλογος νόμος, που για να χτυπήσει τη διαφθορά, θα φυλακίζει τους γιατρούς που εκβιάζουν τους ασθενείς με το “φακελάκι”, τους αστυνομικούς που κάνουν κατάχρηση εξουσίας, τους πολιτικούς που χρηματίζονται, πριν αποφανθεί οριστικά η Δικαιοσύνη σχετικά με την ενοχή τους.
Η.Τάταλας
