Νομοτέλεια το ευρωομόλογο για την επιβίωση της ευρωζώνης
16/08/2011 00:00
Ως αναγκαίο εργαλείο για την επιβίωση της ευρωζώνης μεσοπρόθεσμα χαρακτηρίζει την έκδοση ευρωομολόγων ενημερωτικό σημείωμα που συνέταξε για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ο πρόεδρος του Κέντρου Έρευνας Οικονομικής Πολιτικής (CEPR) Γκιγέρμο ντε λα Ντεέσα.
Του Γιώργου Χρηστίδη
Στο έγγραφο αυτό ο ντε λα Ντεέσα υπογραμμίζει ότι βραχυπρόθεσμα είναι δύσκολο να εφαρμοστεί και πως θα πρέπει προηγουμένως οι χώρες της ευρωζώνης με υψηλή πιστοληπτική αξιολόγηση να νιώσουν άνετα, έχοντας εξασφαλίσει ένα νέο, αυστηρότερο δημοσιονομικό πλαίσιο. Σύμφωνα με τον ίδιο, τα ευρωομόλογα θα αποδειχθούν αναγκαία για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών, αλλά και της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών της ευρωζώνης.
Συνοπτικά, το έγγραφο που προετοίμασε ο πρόεδρος του CEPR καταγράφει τα κύρια πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα αυτής της λύσης:
Συνοπτικά, το έγγραφο που προετοίμασε ο πρόεδρος του CEPR καταγράφει τα κύρια πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα αυτής της λύσης:
Τα υπέρ του ευρωομολόγου
- Θα αποτελούσε καθοριστικό βήμα προς την αναγκαία, μεσοπρόθεσμα, δημοσιονομική ένωση και ένα πρώτο βήμα προς την πολιτική ένωση.
- Θα μείωνε, ενδεχομένως και θα εξάλειφε, τις επιθέσεις που δέχονται σήμερα οι ασθενέστερες χώρες της ευρωζώνης από τις αγορές.
- Θα αποτρεπόταν ο κίνδυνος εξάπλωσης της κρίσης σε όλο και περισσότερες χώρες.
- Θα μειωνόταν το κόστος δανεισμού των περισσότερων μελών της ευρωζώνης, και εν τέλει και των υπόλοιπων χωρών της περιοχής, χάρη στο τεράστιο μέγεθος, τη ρευστότητα και τη διαφοροποίηση μιας κοινής αγοράς ευρωπαϊκών ομολόγων. Η αγορά αυτή θα μπορούσε να κοιτάξει στα μάτια τα αμερικανικά ομόλογα, που θεωρούνται από τις ασφαλέστερες τοποθετήσεις στον κόσμο.
- Το χαμηλότερο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους και η μαζική προσέλκυση κεφαλαίων από επενδυτές που επιθυμούν να διαφοροποιήσουν το χαρτοφυλάκιό τους θα μπορούσαν να βοηθήσουν τις χώρες της Ευρωζώνης να μειώσουν ταχύτερα το χρέος τους σε βιώσιμα επίπεδα, να επιταχύνουν την ανάπτυξη των οικονομιών τους και να ενισχύσουν τις δημόσιες επενδύσεις τους.
Τα κατά
- Υπάρχει ο κίνδυνος οι αδύναμες χώρες να κάνουν κατάχρηση του ευρωομολόγου, μέσω της υπερβολικής έκδοσης τίτλων, γνωρίζοντας ότι το χρέος τους έχει πλέον ρητή εγγύηση των εταίρων τους. Πρόκειται για το επιχείρημα του «ηθικού κινδύνου», που επικαλούνται πολλοί στις δημοσιονομικά υγιείς χώρες της ευρωζώνης.
- Ορισμένα μέλη της ευρωζώνης με πιστοληπτική αξιολόγηση ΑΑΑ θα δουν προσωρινά να αυξάνεται το κόστος δανεισμού τους.
- Προϋποτίθεται η εναρμόνιση των δημοσιονομικών πολιτικών όλων των χωρών της ευρωζώνης.
5 Ερωτήσεις και απαντήσεις για το ευρωομόλογο
1. Πώς θα λειτουργούσε το ευρωομόλογο και σε τι διαφέρει από το σημερινό σύστημα δανεισμού στην ευρωζώνη;
Το ευρωομόλογο θα λειτουργούσε με βάση την αρχή «Ένας για όλους και όλοι για έναν». Σήμερα, κάθε χώρα εκδίδει τα δικά της ομόλογα σε ευρώ, και το κόστος δανεισμού της καθορίζεται με βάση την ατομική της φερεγγυότητα. Με τα ευρωομόλογα, η ευρωζώνη θα εξέδιδε έναν μόνο τίτλο, που θα κάλυπτε το σύνολο των χρηματοδοτικών αναγκών των μελών της, και η πληρωμή των επενδυτών θα ήταν εγγυημένη από όλα τα κράτη-μέλη.
Το ευρωομόλογο θα λειτουργούσε με βάση την αρχή «Ένας για όλους και όλοι για έναν». Σήμερα, κάθε χώρα εκδίδει τα δικά της ομόλογα σε ευρώ, και το κόστος δανεισμού της καθορίζεται με βάση την ατομική της φερεγγυότητα. Με τα ευρωομόλογα, η ευρωζώνη θα εξέδιδε έναν μόνο τίτλο, που θα κάλυπτε το σύνολο των χρηματοδοτικών αναγκών των μελών της, και η πληρωμή των επενδυτών θα ήταν εγγυημένη από όλα τα κράτη-μέλη.
2. Γιατί ήρθε τώρα στο προσκήνιο το όλο ζήτημα;
Τα πρώτα δέκα χρόνια ζωής της ευρωζώνης, το κόστος δανεισμού των επιμέρους χωρών δεν εμφάνιζε μεγάλες διαφορές. Μετά το ξέσπασμα της κρίσης χρέους, όμως, το κόστος αυτό εκτοξεύτηκε σε επίπεδα μη βιώσιμα για την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία, που υποχρεώθηκαν να καταφύγουν σε απευθείας δάνεια από τους εταίρους τους, ενώ έχει ανέβει σε επικίνδυνα επίπεδα και για την Ιταλία και την Ισπανία. Πολλοί θεωρούν λοιπόν ότι νομοτελειακά θα υπάρξει ένας μηχανισμός κοινού δανεισμού. Αλλιώς, η ευρωζώνη θα οδηγηθεί στη διάλυση.
3. Σε τι θα βοηθούσαν τα ευρωομόλογα;
Θα έριχναν δραματικά το κόστος δανεισμού χωρών όπως η Ελλάδα, καθώς στην αγορά ομολόγων θα κυκλοφορούσε μόνον ένας ευρωπαϊκός τίτλος και όχι 17, όπως σήμερα. Η ευρωζώνη συνολικά βρίσκεται σε πολύ καλύτερη δημοσιονομική κατάσταση από άλλες πλούσιες και μεγάλες οικονομίες, όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία ή η Ιαπωνία. Το ευρωομόλογο θα αποτελούσε ασφαλέστερη επιλογή από πολλές εναλλακτικές.
4. Και γιατί δεν υιοθετείται η λύση αυτή, αφού έχει τόσα πλεονεκτήματα;
Για αρκετούς λόγους: Καταρχάς, η ιδέα της «ένωσης χρέους» δεν είναι καθόλου δημοφιλής σε χώρες όπως η Γερμανία, οι οποίες θα έβλεπαν το κόστος δανεισμού τους να αυξάνεται, έστω και περιορισμένα. Κατά δεύτερον, προϋποθέτει πολύ στενότερη οικονομική συνεργασία, αν όχι πλήρη οικονομική ενοποίηση, και μια τέτοιου μεγέθους θεσμική και πολιτική μεταβολή χρειάζεται χρόνο και το κατάλληλο κλίμα. Καμία χώρα, ούτε καν η Ελλάδα, που θα ήταν ο μεγάλος ωφελημένος της έκδοσης ευρωομολόγων, δεν θα εκχωρούσε ασμένως και χωρίς εξαντλητική ανάλυση την οικονομική εξουσία σε ένα κεντρικό «ευρωπαϊκό υπουργείο Οικονομικών».
5. Ποιοι είναι υπέρ και ποιοι κατά του ευρωομολόγου;
Ανάμεσα στους θιασώτες της ιδέας περιλαμβάνονται, αναμενόμενα, οι Ιταλοί, οι Έλληνες, η κοινοτική γραφειοκρατία και ουκ ολίγοι αναλυτές και ακαδημαϊκοί. Αντίθετοι είναι η γερμανική και η γαλλική κυβέρνηση, καθώς και το σκληρό γερμανικό τραπεζικό κατεστημένο.
Ως αναγκαίο εργαλείο για την επιβίωση της ευρωζώνης μεσοπρόθεσμα χαρακτηρίζει την έκδοση ευρωομολόγων ενημερωτικό σημείωμα που συνέταξε για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ο πρόεδρος του Κέντρου Έρευνας Οικονομικής Πολιτικής (CEPR) Γκιγέρμο ντε λα Ντεέσα.
Του Γιώργου Χρηστίδη
Στο έγγραφο αυτό ο ντε λα Ντεέσα υπογραμμίζει ότι βραχυπρόθεσμα είναι δύσκολο να εφαρμοστεί και πως θα πρέπει προηγουμένως οι χώρες της ευρωζώνης με υψηλή πιστοληπτική αξιολόγηση να νιώσουν άνετα, έχοντας εξασφαλίσει ένα νέο, αυστηρότερο δημοσιονομικό πλαίσιο. Σύμφωνα με τον ίδιο, τα ευρωομόλογα θα αποδειχθούν αναγκαία για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών, αλλά και της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών της ευρωζώνης.
Συνοπτικά, το έγγραφο που προετοίμασε ο πρόεδρος του CEPR καταγράφει τα κύρια πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα αυτής της λύσης:
Συνοπτικά, το έγγραφο που προετοίμασε ο πρόεδρος του CEPR καταγράφει τα κύρια πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα αυτής της λύσης:
Τα υπέρ του ευρωομολόγου
- Θα αποτελούσε καθοριστικό βήμα προς την αναγκαία, μεσοπρόθεσμα, δημοσιονομική ένωση και ένα πρώτο βήμα προς την πολιτική ένωση.
- Θα μείωνε, ενδεχομένως και θα εξάλειφε, τις επιθέσεις που δέχονται σήμερα οι ασθενέστερες χώρες της ευρωζώνης από τις αγορές.
- Θα αποτρεπόταν ο κίνδυνος εξάπλωσης της κρίσης σε όλο και περισσότερες χώρες.
- Θα μειωνόταν το κόστος δανεισμού των περισσότερων μελών της ευρωζώνης, και εν τέλει και των υπόλοιπων χωρών της περιοχής, χάρη στο τεράστιο μέγεθος, τη ρευστότητα και τη διαφοροποίηση μιας κοινής αγοράς ευρωπαϊκών ομολόγων. Η αγορά αυτή θα μπορούσε να κοιτάξει στα μάτια τα αμερικανικά ομόλογα, που θεωρούνται από τις ασφαλέστερες τοποθετήσεις στον κόσμο.
- Το χαμηλότερο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους και η μαζική προσέλκυση κεφαλαίων από επενδυτές που επιθυμούν να διαφοροποιήσουν το χαρτοφυλάκιό τους θα μπορούσαν να βοηθήσουν τις χώρες της Ευρωζώνης να μειώσουν ταχύτερα το χρέος τους σε βιώσιμα επίπεδα, να επιταχύνουν την ανάπτυξη των οικονομιών τους και να ενισχύσουν τις δημόσιες επενδύσεις τους.
Τα κατά
- Υπάρχει ο κίνδυνος οι αδύναμες χώρες να κάνουν κατάχρηση του ευρωομολόγου, μέσω της υπερβολικής έκδοσης τίτλων, γνωρίζοντας ότι το χρέος τους έχει πλέον ρητή εγγύηση των εταίρων τους. Πρόκειται για το επιχείρημα του «ηθικού κινδύνου», που επικαλούνται πολλοί στις δημοσιονομικά υγιείς χώρες της ευρωζώνης.
- Ορισμένα μέλη της ευρωζώνης με πιστοληπτική αξιολόγηση ΑΑΑ θα δουν προσωρινά να αυξάνεται το κόστος δανεισμού τους.
- Προϋποτίθεται η εναρμόνιση των δημοσιονομικών πολιτικών όλων των χωρών της ευρωζώνης.
5 Ερωτήσεις και απαντήσεις για το ευρωομόλογο
1. Πώς θα λειτουργούσε το ευρωομόλογο και σε τι διαφέρει από το σημερινό σύστημα δανεισμού στην ευρωζώνη;
Το ευρωομόλογο θα λειτουργούσε με βάση την αρχή «Ένας για όλους και όλοι για έναν». Σήμερα, κάθε χώρα εκδίδει τα δικά της ομόλογα σε ευρώ, και το κόστος δανεισμού της καθορίζεται με βάση την ατομική της φερεγγυότητα. Με τα ευρωομόλογα, η ευρωζώνη θα εξέδιδε έναν μόνο τίτλο, που θα κάλυπτε το σύνολο των χρηματοδοτικών αναγκών των μελών της, και η πληρωμή των επενδυτών θα ήταν εγγυημένη από όλα τα κράτη-μέλη.
Το ευρωομόλογο θα λειτουργούσε με βάση την αρχή «Ένας για όλους και όλοι για έναν». Σήμερα, κάθε χώρα εκδίδει τα δικά της ομόλογα σε ευρώ, και το κόστος δανεισμού της καθορίζεται με βάση την ατομική της φερεγγυότητα. Με τα ευρωομόλογα, η ευρωζώνη θα εξέδιδε έναν μόνο τίτλο, που θα κάλυπτε το σύνολο των χρηματοδοτικών αναγκών των μελών της, και η πληρωμή των επενδυτών θα ήταν εγγυημένη από όλα τα κράτη-μέλη.
2. Γιατί ήρθε τώρα στο προσκήνιο το όλο ζήτημα;
Τα πρώτα δέκα χρόνια ζωής της ευρωζώνης, το κόστος δανεισμού των επιμέρους χωρών δεν εμφάνιζε μεγάλες διαφορές. Μετά το ξέσπασμα της κρίσης χρέους, όμως, το κόστος αυτό εκτοξεύτηκε σε επίπεδα μη βιώσιμα για την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία, που υποχρεώθηκαν να καταφύγουν σε απευθείας δάνεια από τους εταίρους τους, ενώ έχει ανέβει σε επικίνδυνα επίπεδα και για την Ιταλία και την Ισπανία. Πολλοί θεωρούν λοιπόν ότι νομοτελειακά θα υπάρξει ένας μηχανισμός κοινού δανεισμού. Αλλιώς, η ευρωζώνη θα οδηγηθεί στη διάλυση.
3. Σε τι θα βοηθούσαν τα ευρωομόλογα;
Θα έριχναν δραματικά το κόστος δανεισμού χωρών όπως η Ελλάδα, καθώς στην αγορά ομολόγων θα κυκλοφορούσε μόνον ένας ευρωπαϊκός τίτλος και όχι 17, όπως σήμερα. Η ευρωζώνη συνολικά βρίσκεται σε πολύ καλύτερη δημοσιονομική κατάσταση από άλλες πλούσιες και μεγάλες οικονομίες, όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία ή η Ιαπωνία. Το ευρωομόλογο θα αποτελούσε ασφαλέστερη επιλογή από πολλές εναλλακτικές.
4. Και γιατί δεν υιοθετείται η λύση αυτή, αφού έχει τόσα πλεονεκτήματα;
Για αρκετούς λόγους: Καταρχάς, η ιδέα της «ένωσης χρέους» δεν είναι καθόλου δημοφιλής σε χώρες όπως η Γερμανία, οι οποίες θα έβλεπαν το κόστος δανεισμού τους να αυξάνεται, έστω και περιορισμένα. Κατά δεύτερον, προϋποθέτει πολύ στενότερη οικονομική συνεργασία, αν όχι πλήρη οικονομική ενοποίηση, και μια τέτοιου μεγέθους θεσμική και πολιτική μεταβολή χρειάζεται χρόνο και το κατάλληλο κλίμα. Καμία χώρα, ούτε καν η Ελλάδα, που θα ήταν ο μεγάλος ωφελημένος της έκδοσης ευρωομολόγων, δεν θα εκχωρούσε ασμένως και χωρίς εξαντλητική ανάλυση την οικονομική εξουσία σε ένα κεντρικό «ευρωπαϊκό υπουργείο Οικονομικών».
5. Ποιοι είναι υπέρ και ποιοι κατά του ευρωομολόγου;
Ανάμεσα στους θιασώτες της ιδέας περιλαμβάνονται, αναμενόμενα, οι Ιταλοί, οι Έλληνες, η κοινοτική γραφειοκρατία και ουκ ολίγοι αναλυτές και ακαδημαϊκοί. Αντίθετοι είναι η γερμανική και η γαλλική κυβέρνηση, καθώς και το σκληρό γερμανικό τραπεζικό κατεστημένο.
