«Άγνοια νόμου δεν επιτρέπεται», σύμφωνα με τη θεμελιώδη αρχή του Δικαίου. Όλοι οι πολίτες της χώρας υποχρεούνται να γνωρίζουν τις συνέπειες από πιθανή τέλεση παράνομων, δηλαδή μη νόμιμων, πράξεων. Και ορθώς. Αλλά, πόσοι είναι αυτοί οι νόμοι, κάθε πότε αλλάζουν, ποιες ανάγκες επιβάλλουν τις αλλαγές και πώς μπορούν να ενημερώνονται οι ενδιαφερόμενοι για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους;

Παρακολουθώ τις πρώτες νομοθετικές πρωτοβουλίες της καινούργιας κυβέρνησης και καταλαμβάνομαι από αυξανόμενη ανησυχία για τον τρόπο που έχει αποφασίσει να λειτουργήσει. 

Τα λεγόμενα «πολυ-νομοσχέδια», τα οποία πλέον έχουν γίνει θεσμός και έχουν πάψει δυστυχώς να προκαλούν και τη δημόσια κριτική, ή αλλιώς τα «νομοσχέδια-σκούπα» ή διαφορετικά, στη δημώδη ελληνική, τα «νομοσχέδια-κουρελού», αποτελούν έναν αδιαμφισβήτητο δείκτη της ποιότητας του Κοινοβουλευτισμού. 

Η πολυνομία δεν μπορεί παρά να είναι ταυτόσημη της κακονομίας. Και η διάσπαρτη ψήφιση άρθρων και τροπολογιών για το ίδιο θέμα σε δεκάδες διαφορετικούς νόμους (πολυνομοσχέδια) δεν μπορεί να συμβάλλει στη διαυγή κρατική λειτουργία. Το πρόβλημα της πολυνομίας στην Ελλάδα υπήρχε πάντα και παγίως όλοι το αξιολογούσαν ως μία από τις βασικές αιτίες της αναχρονιστικής και αναποτελεσματικής λειτουργίας του κράτους. 

Στα χρόνια της κρίσης επιδεινώθηκε με μιαν αδιανόητη παραγωγή νέων πολυσέλιδων και δυσανάγνωστων νόμων, οι περισσότεροι εξ αυτών «πολυνόμοι», αλλά και Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου, ό,τι χειρότερο έχει να επιδείξει η κοινοβουλευτική αλλά κυρίως η κυβερνητική πρακτική. Η δικαιολογία ήταν πάντα η ίδια και αφορούσε τον επείγοντα χαρακτήρα των προαπαιτουμένων των Μνημονίων. 

Οι δανειακές μας δεσμεύσεις ολοκληρώθηκαν, κατά το τυπικό τμήμα τους τουλάχιστον, αλλά η «ανωτέρω βία» φαίνεται πως μετεξελίχθηκε σε εθνικό μας χούι. Να δεχθώ, στους πρώτους δύο και θερινούς μήνες, ότι υπήρχαν ζητήματα που έχρηζαν άμεσων νομοθετικών ρυθμίσεων και τροποποιήσεων, όπως η δυνατότητα διοίκησης των Δήμων από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο. Να δεχθώ και τις μειώσεις του ΕΝΦΙΑ ως απόκριση σε εμβληματική προεκλογική εξαγγελία. Αλλά, για πλήθος άλλων δεν αρκεί η επίκληση «επειγουσών αναγκών».

Ούτε το θέμα του ασύλου μπορεί να προηγείται κάθε άλλης μέριμνας σχετικής με τα Πανεπιστήμια ούτε οι διορισμοί υπευθύνων πολιτικής προστασίας στις Περιφέρειες μπορούν να υποκαταστήσουν την άμεση ανάγκη εκπόνησης και εφαρμογής εκτεταμένου Εθνικού Σχεδίου. 

Τα νομοσχέδια αυτά έρχονται χωρίς την, κατά νόμο, απαιτούμενη διαβούλευση και κατά παρέκκλιση πολλών άλλων, σημαντικών για την ποιότητα της Δημοκρατίας, σταδίων επεξεργασίας. Ο ΣΥΡΙΖΑ που, ως αντιπολίτευση προ του 2015, στηλίτευε αυτού του είδους τη νομοθετική πρακτική, ιδίως σε ό,τι αφορά τις Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου, την ακολούθησε και τη «θεσμοθέτησε», ενώ η ΝΔ, όπως δυστυχώς και η κοινή γνώμη, φαίνεται να την έχουν συνηθίσει και την υιοθετούν με ευκολία.

Και εάν όλα αυτά πιστεύει κάποιος ότι δεν αφορούν τόσο την καθημερινότητα όσο και τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της χώρας πλανάται. 

Αν αναλογιστούμε τις εκατοντάδες ρυθμίσεις σε σχετικούς και άσχετους με το αντικείμενο νόμους που αφορούν μόνον τη φορολογία ή το ασφαλιστικό, θα κατανοήσουμε εύκολα τις συνέπειες της πολυνομίας.

Η ΚΑΛΗ ΒΟΥΛΗ

Δυστυχώς στην Ελλάδα έχει επικρατήσει η άποψη ότι εάν η Βουλή δε νομοθετεί, βρίσκεται σε αργία. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι εάν η Βουλή μεταμορφώνεται σε μια μηχανή συνεχούς έγκρισης νομοσχεδίων, τότε έχει χάσει την ουσία της λειτουργίας της. (Υπολογίζεται ότι η Βουλή παράγει έναν νόμο κάθε 55 ώρες). 

Σημαντικό θα ήταν να θεσμοθετηθούν επιπλέον μηχανισμοί για τον ελεγκτικό ρόλο της, ώστε να γίνεται αποτελεσματικότερη παρακολούθηση της εφαρμογής των νόμων. Καλοί νόμοι είναι οι λιτοί νόμοι, χωρίς παραπομπές σε προηγούμενους και χωρίς προϋποθέσεις εφαρμογής, όπως οι δεκάδες αναγωγές σε υπουργικές αποφάσεις που συναντάμε στην Ελλάδα.

Σύγχρονο κράτος είναι αυτό που λειτουργεί βάσει λίγων και εύληπτων νόμων που μακροημερεύουν και δεν αλλάζουν κάθε (κυβερνητική) σεζόν.

100 ΝΟΜΟΙ ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ

Στοιχεία της τελευταίας εικοσαετίας αποτυπώνουν την υπερπαραγωγή νομοθεσίας στην Ελλάδα. Κάθε χρόνο ψηφίζονται, κατά μέσο όρο, περίπου 100 νόμοι. Εάν εξαιρέσουμε τις κυρώσεις Διεθνών Συμβάσεων και Συμφωνιών, οι νόμοι εθνικής παρασκευής ξεπερνούν τους 53 ετησίως. Σύμφωνα με έρευνα της «διαΝΕΟσις», από το 2001 μέχρι το 2016 εκδόθηκαν 3.585 Προεδρικά Διατάγματα και η τελική παραγωγή ξεπερνά τις 65.000 σελίδες νομοθεσίας. Το χειρότερο είναι ότι στην εποχή των Μνημονίων αυξήθηκαν κατακόρυφα οι Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου και βέβαια τα Πολυνομοσχέδια.

(Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, σύμφωνα με το Σύνταγμα, είναι το νομοθέτημα που θεσπίζεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ύστερα από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης. Οι πράξεις αυτές κυρώνονται εκ των υστέρων από τη Βουλή).

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΓΚΙΛΟΤΙΝΑ

Για το ασφαλιστικό ισχύουν περισσότερες από 1.200 διατάξεις ενώ μόνο το 2013 εκδόθηκαν 695 φορολογικές εγκύκλιοι. Αυτό ούτε βοήθησε τους ασφαλισμένους ούτε συνέβαλε στον πολλαπλασιασμό των ελέγχων. Ανάλογη είναι η κατάσταση και για τις πολεοδομικές ρυθμίσεις που αριθμούν δεκάδες χιλιάδες σελίδες. 

Και βέβαια όλοι γνωρίζουν ότι ένα μεγάλο ποσοστό νόμων, που απαιτούν περαιτέρω υπουργικές αποφάσεις, δεν έχουν εφαρμοστεί ποτέ. 

Η απάντηση μιας καινοτόμου κυβέρνησης που ομνύει στις μεταρρυθμίσεις, πρέπει να είναι η κωδικοποίηση και η απλοποίηση των νόμων και εντέλει η μείωση ή «νομοθετική γκιλοτίνα», όπως έχει εφαρμοστεί με επιτυχία σε άλλες χώρες, για να αντιμετωπιστεί η γραφειοκρατία, να απελευθερωθούν δημόσιοι πόροι και να κινητροδοτηθεί η ανάπτυξη.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 18 Αυγούστου 2019