Όποιος επισκέπτεται την Ανδόρα λα Βέλια, πρωτεύουσα αυτού του ιδιότυπου πριγκιπάτου στα ανατολικά Πυρηναία, εστιάζει το βλέμμα σε ένα γυάλινο φουτουριστικό κτίριο που δεσπόζει στο κέντρο της πόλης. Εάν δεν έχεις πάρει εκ των προτέρων πληροφορίες, δεν είναι εύκολο να εκτιμήσεις ότι αυτή η οξεία πυραμίδα δεν είναι μουσείο αλλά το αρχιτεκτόνημα που αγκαλιάζει θερμά λουτρά. Όλα τα προωθητικά έντυπα τονίζουν ότι πρόκειται για spa. Περιττεύει να αναφερθώ στην παγκόσμια τάση για λειτουργία spa σε βουνά και πόλεις. Ανεξάρτητα από την ετυμολογία ( κάποιοι πιστεύουν ότι είναι συντομογραφία του salus per aquam ή sanitas per aquam και άλλοι ότι προέρχεται από την περίφημη λουτρόπολη Σπα του Βελγίου), η αξία των ιαματικών νερών είναι ευρέως γνωστή από την αρχαιότητα, όταν τα Ασκληπιεία, τα κέντρα δηλαδή ολιστικής θεραπείας της εποχής, συμπεριελάμβαναν την υδροθεραπεία στις πρώτες θέσεις των παροχών τους. Το ίδιο γνωστό είναι ότι για τους αρχαίους Έλληνες, και στη συνέχεια τους Ρωμαίους, τα δημόσια λουτρά ήταν προσφιλής τόπος για την τακτική τους περιποίηση. Τώρα θα μου πείτε στην Ελλάδα της ημιμάθειας, είναι αμφίβολο εάν οι μισοί από τους θαμώνες της Επιδαύρου και τους κριτικούς των παραστάσεων του ετήσιου φεστιβάλ γνωρίζουν ότι, το Θέατρο είναι τμήμα ενός από τα πιο δημοφιλή Ασκληπιεία της αρχαίας Ελλάδας. Διέθετε ξενώνες, στάδιο, ιατρεία, λουτρά και βέβαια το εξαιρετικής ακουστικής θέατρο, σημαντικό για την αγωγή της ψυχής των ασθενών. Από τον Όμηρο γνωρίζουμε για τα ιαματικά λουτρά των Θερμοπυλών που προτιμούσε ο Ηρακλής και από άλλες αναφορές για τα νερά της Κω, του Καϊάφα, της Αιδηψού, της Λέσβου.

Στην Ελλάδα έχουν εντοπιστεί περισσότερες από 750 ιαματικές πηγές και πάνω από 150 είναι-θεωρητικά-επισκέψιμες. Στις γνωστές λουτροπόλεις των νεότερων χρόνων γυρίστηκαν πολλές ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου ενώ η επίσκεψη στην Αιδηψό, το Λουτράκι ή τα Καμένα Βούρλα, αποτελούσε μέρος της ετήσιας ιεροτελεστίας των γονέων μας. Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες, και ενώ όλες οι χώρες του κόσμου αξιοποιούν τα νερά τους, εμείς αφήσαμε να καταρρέουν οι παλιές εγκαταστάσεις και να υποβαθμίζεται ως παλιακή η λουτροθεραπεία. Από τη δεκαετία του ‘80 οι Δήμοι με ιαματικά συνέστησαν Σύνδεσμο και από τότε ξεκίνησε μια ατέρμονη διαδικασία αδειοδότησης, κατοχύρωσης σήματος και διανομής πόρων, νόμοι και υπουργικές αποφάσεις ατελείς, με τις λουτροπόλεις να απαξιώνονται και τις λουτρικές εγκαταστάσεις να χάνονται η μία μετά την άλλη. Για κάποιες δε να μην γνωρίζουμε πλέον ούτε την ιδιοκτησία τους, καθώς έχουν περάσει στο περίφημο ΤΑΙΠΕΔ. Βλέποντας λοιπόν στην Ανδόρα το Caldea, σκεφτόμουν τι έγκλημα διαπράττεται στην Θεσσαλονίκη, μία από τις λίγες μεγάλες πόλεις της Ευρώπης που έχει το προνόμιο των θερμών λουτρών στα όρια του αστικού της ιστού. Καμιά δικαιολογία γραφειοκρατίας δεν υπάρχει για όσους διοίκησαν τον Δήμο Θεσσαλονίκης και επέτρεψαν, έχοντας στη διάθεσή τους χιλιάδες εργαζόμενους και αναρίθμητες ευκαιρίες χρηματοδοτήσεων, να ρημάξουν οι εγκαταστάσεις της Θέρμης. Πρόκειται για ασέβεια σε έναν εξέχοντα πόρο της πόλης και προσβολή στην ίδια την ιστορία της.

Η ΑΝΔΟΡΑ ΞΕΡΕΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ

Το «Caldea project» στο κέντρο της Ανδόρας είναι χώρος θεραπείας, ευεξίας και αποτοξίνωσης για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης που λειτουργεί όλο το χρόνο, κάθε μέρα, μέχρι τις 12 το βράδυ. Με έντυπα διαθέσιμα σε όλα τα ξενοδοχεία, προσκαλεί τους τουρίστες, ιδιαιτέρως δε τις οικογένειες με παιδιά από 5 χρονών και πάνω, για μια εμπειρία υδροθεραπείας, ένα χαρούμενο γεύμα, μια παράσταση ή ένα βραδινό λουτρό κάτω από τα αστέρια. Καθημερινά μπαινοβγαίνουν νέοι και μεγάλοι, αθλητές, μαθητές και επισκέπτες, ενώ στα εργαστήριά του διεξάγονται πρότυπες επιστημονικές μελέτες για την εξέλιξη των σύγχρονων αυτών Ασκληπιείων, που όλοι στον κόσμο αναγνωρίζουν, πλην ημών των νεοελλήνων. Δεν επεκτείνομαι στα πανάκριβα θεραπευτήρια της κεντρικής Ευρώπης, όλα χτισμένα δίπλα σε πηγές, ανάλογης ή και μικρότερης αξίας από τις ελληνικές.

ΑΣΥΓΧΩΡΗΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Τα λουτρά της Θέρμης ανήκουν στον Δήμο Θεσσαλονίκης. Αυτός άλλωστε ήταν και ο λόγος που ο κεντρικός Δήμος πρωτοστάτησε πριν δεκαετίες στην ίδρυση του Συνδέσμου Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας, δηλαδή της πρωτοβουλίας της αυτοδιοίκησης για την αξιοποίηση αυτού του πολύ σημαντικού πόρου. Τα Λουτρά, εννοείται για τους γέροντες και μόνον, λειτουργούσαν μέχρι και το 2009 σε μια έκταση πρασίνου εκατοντάδων στρεμμάτων. Σήμερα οι τρούλοι των οθωμανικών εγκαταστάσεων είναι έτοιμοι να καταρρεύσουν ενώ η άγρια βλάστηση τα έχει καλύψει όλα. Αν αναζητήσει κάποιος απαντήσεις από τον Δήμο θα ακούσει πολλά φαιδρά για φακέλους που κατατέθηκαν στο Υπουργείο το 2009 και πήραν έγκριση το 2013 και για αδειοδοτήσεις που δεν εμφανίστηκαν σε ΦΕΚ. Ανεξάρτητα από την περιπέτεια των θρυλικών Σημάτων που άρχισαν πρόσφατα να δίνονται, ο χώρος μπορούσε και θα έπρεπε να συνεχίσει τη λειτουργία του. Σε κάθε περίπτωση δεν έχει κανένα δικαίωμα καμία διοίκηση του Δήμου Θεσσαλονίκης να αφήνει στην εγκατάλειψη ένα τόσο σημαντικό περιουσιακό στοιχείο και έναν τέτοιο μνημειακό χώρο.

Η ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΤΗ ΝΕΑ ΑΠΟΛΛΩΝΙΑ

Η μεγαλύτερη ντροπή εδώ στη γειτονιά μας, είναι οι εγκαταστάσεις στα λουτρά της Νέας Απολλωνίας που δεν λειτούργησαν ΠΟΤΕ. Άρχισαν να κατασκευάζονται το 1990, εγκαινιάστηκαν το 1998, κόστισαν περίπου 8 δισεκατομμύρια δραχμές, χρηματοδοτήθηκαν από τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα και είχαν τότε αξιολογηθεί ως μία εμβληματική παρέμβαση για την ανάπτυξη του ξεχασμένου Νομού Θεσσαλονίκης, τη δημιουργία μιας σύγχρονης λουτρόπολης και την προώθηση του θερμαλισμού. Συνιστώνας ένα από τα πιο δύσκολα σύγχρονα αινίγματα, το υδροθεραπευτήριο έκλεισε αμέσως μετά την έναρξη λειτουργίας του, κακήν κακώς φυλάσσονταν μέχρι το 2010 και έκτοτε εγκαταλείφθηκε και λεηλατήθηκε. Ξενοδοχείο 220 κλινών, σύγχρονο λουτροθεραπευτήριο και μονάδα μετατραυματικών παθήσεων θυσιάστηκαν στον βωμό μιας αδιανόητης αμεριμνησίας.

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 10/11/2019.