«Η δική μου νεύρωση έχει να κάνει με την εναλλαγή. Με ρωτούν καμιά φορά γιατί παίζω δραματικά έργα. Απαντάω ότι δεν μπορώ να κάνω συνέχεια κωμωδία. Εξάλλου, παίζοντας για ένα διάστημα έργα που δεν είναι σε αυτή τη σφαίρα, έχω μετά πολλή μεγαλύτερη όρεξη και ανάγκη να παίξω κωμωδία», λέει στο makthes.gr ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης.

Σε αυτή τη φάση βρίσκεται και τώρα, που για πρώτη φορά από τη στιγμή που έγινε αναγνωρίσιμος, παίζει αρχαία τραγωδία, υποδυόμενος τον κορυφαίο του χορού στην «Αντιγόνη» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Τσέζαρις Γκραουζίνις. «Ήταν κάτι που ήθελα καιρό, δεν ήρθε ουρανοκατέβατα. Ήταν φυσιολογικό. Έχω θέμα μόνο με τον Αριστοφάνη, δεν νομίζω ότι μπορώ να παίξω. Είμαι πολύ επιφυλακτικός. Στη συγκεκριμένη παράσταση έπαιξα γιατί ήταν καθαρά ζήτημα σκηνοθέτη και συνθηκών, αφού μου το ζήτησε ο Τσέζαρις και το έκανα με μεγάλη χαρά», τονίζει ο γνωστός ηθοποιός.

Ο χορός, ειδικά στην «Αντιγόνη», διαρκώς επί σκηνής, αντιδρά και είναι θεατής και ακροατής όλης της δράσης και της ιστορίας. Ταυτόχρονα είτε σχολιάζει, είτε παρεμβαίνει συνομιλώντας με τους χαρακτήρες και κυρίως με τον Κρέοντα και την Αντιγόνη.

Ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης ως κορυφαίος μιλά για τον χορό, που ως γνωστόν αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα του σύγχρονου σκηνοθέτη, όταν καταπιάνεται με το αρχαίο δράμα. «Η χρήση του χορού από τον σκηνοθέτη είναι ένα κλασικό πρόβλημα. Έχεις να κάνεις με έναν λόγο ποιητικό και δύσκολο. Μάλιστα, πρέπει να είμαστε και από τους λίγους θιάσους που παίζουμε χωρίς μικρόφωνα. Έτσι, παρόλο που για εμάς έχουν διερευνηθεί ακόμη από τη σχολή διάφορες εκδοχές της εκφοράς του λόγου, το τεχνικό κομμάτι είναι δυσεπίλυτο. Πρέπει να είναι φυσικός ο τόνος σου και ταυτόχρονα πρέπει να σε ακούνε. Ο χορός έχει επίσης μια δυσκολία γιατί πρέπει να ‘εφεύρεις’, να ανακαλύψεις στοιχεία του χαρακτήρα που υποδύεσαι, δεν μπορείς να παίζεις γενικά έναν χορό. Για τη διάσταση των ηρώων, λίγο πολύ, , υπάρχουν στοιχεία όσο κι αν είναι συμβολικοί οι χαρακτήρες, όσο κι αν είναι αφαιρετικό το ποιητικό είδος, όσο κι αν είναι άπειρες οι προσεγγίσεις και οι ερμηνείες. Στον χορό αυτό δεν είναι σαφές. Πρόκειται για ένα είδος ποιητικού ή μουσικού σχολίου για τους σκηνοθέτες και κάτι δύσκολο για τους ηθοποιούς. Σε αυτές τις δουλειές πάντα ένα από τα ζητούμενα είναι το μέγεθος και το βάρος του λόγου, στον οποίο εμείς δίνουμε μεγάλη σημασία. Το έργο παίζεται χωρίς καμία απολύτως παρέμβαση στο κείμενο του Σοφοκλή και έχει τηρηθεί πιστά και η δομή του», εξηγεί.

«Μια ιδιόρρυθμη ηρωίδα»

Μια σταθερή αξία στην παγκόσμια δραματουργία η Αντιγόνη ως χαρακτήρας συμβολίζει την επανάσταση, αλλά και τη θυσία ταυτόχρονα. Του ζητώ να σχολιάσει με τι θα την παραλλήλιζε ως έννοια στη σύγχρονη κοινωνία των πολλών δεινών και παθών. «Δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι», λέει. «Το βάθος αυτών των κειμένων και ο ποιητικός τους λόγος που τα κάνουν διαχρονικά είναι κάτι πέρα από τις άμεσες αναλογίες του σήμερα. Νομίζω ότι οι έννοιες αυτές απασχολούν τους ανθρώπους όλα αυτά τα χρόνια. Δεν είναι δηλαδή η άμεση αναγωγή που τις κάνει διαχρονικές και ενδιαφέρουσες. Η τεράστια αξία τους έγκειται κυρίως στη διατύπωση, στη μέγιστη ποίηση, στον λόγο, στο κείμενο. Εγώ επειδή μιλάω με πολλούς θεατές και με αυτούς που έχουν εντρυφήσει στην αρχαία τραγωδία και με άλλους που για πρώτη φορά βλέπουν, αντιλαμβάνομαι ότι προσλαμβάνουν αυτή τη σπουδαιότητα και συγκινούνται. Αυτό είναι πολύ σημαντικό», προσθέτει ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης.

Στη συγκεκριμένη τραγωδία το φιλολογικό ερώτημα που έχει απασχολήσει κατά καιρούς τους ερευνητές είναι αν, τελικά, η Αντιγόνη είναι ηρωίδα ή αντιηρωίδα. Για τον Ιεροκλή Μιχαηλίδη ισχύει το πρώτο. «Σίγουρα είναι μια ιδιόρρυθμη ηρωίδα. Ενώ αναγνωρίζεις πολλά στοιχεία γενναιότητας, θάρρους και πίστης σε ιδανικά και σε μια αξιακή κλίμακα δική της την οποία υπηρετεί μέχρι θανάτου, από την άλλη έχει μια συμπεριφορά ενός ανθρώπου ο οποίος για να φτάσει να κάνει όλο αυτό έχει και μια ιδιαιτερότητα. Δεν μπορεί κανείς ως νέος άνθρωπος να αψηφά τον θάνατο με αυτόν τον τρόπο. Σίγουρα είναι ηρωίδα. Πιστεύω ότι προχωρά στην πράξη της ταφής του αδελφού της από την ανάγκη της επιβεβαίωσης και αυτοπραγμάτωσης. Υπάρχει και ένα θέμα προσωπικού στοιχήματος ή καλώς εννοούμενου ‘εγωισμού’. Θέλει να κυριαρχήσει και συγκρούεται. Χωρίς αυτό το αίσθημα όλα θα ήταν απλώς μια εμμονή. Δεν νομίζω ότι είναι εμμονή. Γι αυτό λέω ότι είναι ηρωίδα. Έχει προσωπικό κίνητρο ύπαρξης κατά τη γνώμη μου. Στην ουσία έχει ηγετικά στοιχεία. Αν το δούμε πολιτικά, συγκρούεται με την εξουσία γιατί εάν κατόρθωνε- και το κατορθώνει δηλαδή με τον θάνατό της- να συντρίψει τον Κρέοντα, θα άλλαζε αμέσως το καθεστώς και ενδεχομένως και το πολίτευμα. Είναι ευθεία σύγκρουση, δεν είναι τόσο απλό», υποστηρίζει ο ηθοποιός.

Οι Άγαμοι Θύται και η Θεσσαλονίκη

Γεννημένος στην Πτολεμαϊδα, απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του ΚΘΒΕ, ιδρυτής των Άγαμων Θυτών, ενός συγκροτήματος πρωτοπόρου για την εποχή του, ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης θεωρεί το σχήμα αυτό «το σπίτι του», όπως λέει, και, κατά καιρούς, το ξαναφέρνει στο προσκήνιο μέσα από διάφορες παραστάσεις. Όμως, ενώ ετοίμαζε κάτι επετειακό για τα τριάντα χρόνια του, ήρθε ο covid και αυτό δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. «Πάντα κάνω μεγάλες παύσεις στους Άγαμους. Την τελευταία φορά είπα ότι αυτό θα διαρκέσει δύο – τρία χρόνια και, τελικά, λόγω κορονοϊού, φτάσαμε στα πέντε. Δεν μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι θα έχουμε κάτι τον χειμώνα. Έχω έναν περίεργο τρόπο να παίρνω απόφαση επ’ αυτού, ο οποίος είναι εντελώς εσωτερικός, ακατανόητος και ακαθόριστος. Γιατί πάντα ο μεγάλος φόβος είναι να μην κάνουμε κάτι για να το κάνουμε. Έχουμε βάλει πολύ ψηλά τον πήχη όλα αυτά τα χρόνια και ο μόνος τρόπος να το κάνεις αυτό είναι να έχεις από μέσα σου πραγματική ανάγκη, πάθος και πόθο. Είναι πάντως στις προθέσεις μας, απλώς δεν ξέρω με τι τρόπο θα γίνει. Υπάρχει μια ιδέα: σ’ αυτό το reunion, επειδή δεν μπορούν να περάσουν τόσοι πολλοί καλεσμένοι που είχαμε, να έρθουν νέοι κάτω των τριάντα μήπως έτσι μπορέσουμε και κάνουμε μια πανηγυρική έξοδο. Μήπως δηλαδή αρχίσουμε να κάνουμε την πρώτη από τις αποχαιρετιστήριες παραστάσεις μας».

Σπίτι του όμως είναι και η Θεσσαλονίκη, όπου πέρασε ένα πολύ μεγάλο μέρος της πορείας του. «Όταν παίζω εδώ έχω μια αίσθηση οικειότητας. Νιώθω ότι επικοινωνώ με τους θεατές σε ένα μεταφυσικό επίπεδο, αδιόρατο τελείως, σαν να έχω μια κοινή γλώσσα. Αυτό συμβαίνει βέβαια κυρίως στην κωμωδία, στην τραγωδία δεν νομίζω ότι υπάρχει διαφορά. Στην κωμωδία το νιώθω πολύ έντονα από τον τρόπο που αντιδρά ο κόσμος και εκεί είναι σαν οι θεατές να είναι σπίτι μου. Μπορεί να είναι ψευδαίσθηση ή ευσεβής πόθος αλλά θεωρώ ότι συμβαίνει», καταλήγει ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης.

INFO

«Αντιγόνη» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Τσέζαρις Γκραουζίνις

Θέατρο Δάσους στις 31 Αυγούστου