Kάθε Παρασκευή ένα επεισόδιο podcast γνωρίζει στο κοινό άγνωστες ιστορίες που συνδέονται με την Συνθήκη της Λοζάνης, η οποία καθόρισε τα εθνικά σύνορα της σύγχρονης Τουρκίας και επέβαλε την ανταλλαγή των πληθυσμών, γεγονός καθοριστικό για την πορεία της Ελλάδας.

Σε λίγους μήνες θα εκδοθεί και ένα graphic novel με τις περιπέτειες του Καραγκιόζη και του Χατζηαβάτη, πού αλλού; Στη Λοζάνη. Στην Ελβετική πόλη θα πραγματοποιηθεί το ερχόμενο καλοκαίρι και ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για Έλληνες και Τούρκους εκπαιδευτικούς μέσης εκπαίδευσης, οι οποίοι με τη σειρά τους θα μεταφέρουν στην τάξη του σχολείου το πνεύμα της Λοζάνης.

Τα podcast, το graphic novel και τα εκπαιδευτικά προγράμματα αποτελούν μέρος του The Lausanne Project, ενός είδος φόρουμ πανεπιστημιακών από όλη την Ευρώπη, που άρχισε το 2017 με πρωτοβουλία των καθηγητών του πανεπιστημίου Ουτρέχτης Οζάν Οζαφτσί και του πανεπιστημίου Σαουθάμπτον Τζόναθαν Κόλινς.

Στο πλαίσιο του "The Lausanne Project" πραγματοποιείται από την Πέμπτη στη Θεσσαλονίκη συνέδριο στο οποίο συμμετέχουν Τούρκοι, Έλληνες και άλλοι ευρωπαίοι πανεπιστημιακοί και ερευνητές, από πανεπιστήμια της Ευρώπης και των ΗΠΑ.

The Lausanne Project

"Το 2017 είχαμε πολυάριθμες εκδηλώσεις μνήμης και εκδόσεις για τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο, το τέλος του και τις επιπτώσεις του. Όμως ο επίλογος του "Μεγάλου Πολέμου" δεν γράφτηκε με τη Συνθήκη των Βερσαλιών το 1919. Η Συνθήκη της Λωζάνης ήταν ο "επίλογος του επιλόγου", τουλάχιστον για ακαδημαϊκούς εκτός Τουρκίας" λέει στο makthes.gr ο κ. Οζαφτσί. "Μαζί με τον συνάδελφό μου Τζόναθαν Κόλινς συνειδητοποιήσαμε ότι αυτό το αφήγημα άφηνε απ' έξω τα γεγονότα της περιόδου 1919-1923. Αποφασίσαμε να οργανώσουμε ένα workshop το 2019 και να επιμεληθούμε έναν τόμο. O oργανισμός Gingko στο Λονδίνο, που είχε εκδόσει σειρά βιογραφιών των αντιπροσώπων που υπέγραψαν τη Συνθήκη των Βερσαλιών, αναγνώρισε τη σημασία της Συνθήκης της Λοζάνης για την πορεία της Μέσης Ανατολής, και αποφάσισε να χρηματοδοτήσει το workshop. Και έτσι άρχισαν όλα". Η ομάδα έλαβε μεγάλο αριθμό επιστημονικών εργασιών προς δημοσίευση και δημιούργησε μια ιστοσελίδα με σκοπό να λειτουργήσει ως φόρουμ για πανεπιστημιακούς και ερευνητές για να μοιράζονται τις ερευνητικές τους εργασίες. "Σύντομα το website προσέλκυσε πολύ μεγαλύτερη προσοχή από ό,τι περιμέναμε και αρχίσαμε να προσκαλούμε να συμβάλλουν με αναρτήσεις και συμμετοχή στα podcast όχι μόνο ακαδημαϊκούς αλλά και ερευνητές στην αρχή της καριέρας τους" λέει ο κ. Οζαφτσί. Πλέον στο φόρουμ της Κοζάνης συμμετέχουν όχι μόνο ιστορικοί αλλά και ανθρωπολόγοι, κοινωνιολόγοι, νομικοί, ειδικοί στις διεθνείς σχέσεις και δημοσιογράφοι. "Ο στόχος μας είναι να κάνουμε μια ουσιαστική συζήτηση για τα γεγονότα και τις ιδέες της περιόδου 1922-1923 και να αντιληφθούμε την παρακαταθήκη που αφήνουν σήμερα" λέει ο κ. Οζαφτσί.

Το graphic novel

Εκτός από τις ακαδημαϊκές εκδόσεις, το Lausanne Project προετοιμάζεται για την ερχόμενη άνοιξη η έκδοση ενός graphic novel, με τίτλο "Έξω από τις σκιές" που λέει την ιστορία του Καραγκιόζη και του Χατζηαβάτη, δια χειρός του Τούρκου κομίστα Gökçe Erverdi. Οι δύο ήρωες του θεάτρου σκιών που είναι αγαπητό στην Ελλάδα και την Τουρκία, καταφέρνουν να το σκάσουν από τον καραγκιοζοπαίκτη που ζει στην γαλλοκρατούμενη πόλη Erzin και καταλήγουν στην πόλη της Λοζάνης. ζουν μια περιπέρεια και διαπιστώνουν πόσο δύσκολη διαδικασία είναι η διαπραγμάτευση για την ειρήνη.

Ο σκοπός του ενός είναι να γίνει πλούσιος και του άλλου να απελευθερώσει την πόλη από τους Γάλλους. Στο δρόμο υιοθετούν έναν γάτο, τον Σούμπερτ, και με τη βοήθεια δημοσιογράφων όπως η Κλερ Σέρινταν και ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ (οι οποίοι και στην πραγματική ιστορία κάλυπταν δημοσιογραφικά τη διάσκεψη της Λοζάνης) καταφέρνουν να συναντήσουν επιφανείς πολιτικούς της εποχής. Εκτός απο αυτούς ο Καραγκιόζης και ο Χατζηαβάτης συναντούν και την μοναδική γυναίκα διπλωμάτη που συμμετέχει στη διάσκεψη, την Ναντέζντα Στάνκοβα (Nadezhda Stanchova), παραγωγούς πετρελαίου της εποχής, καθώς και τους Ούγγρους καλλιτέχνες Αλόις Ντερσο και Εμερι Κέλεν (οι οποίοι εκείνη την εποχή εικονογράφησαν με τα σκίτσα τους τα όσα συνέβαιναν στη Λοζάνη).

Οι δύο ήρωες του θεάτρου σκιών ανακαλύπτουν πως η διαπραγμάτευση για την ειρήνη ήταν μια πολύ σύνθετη διαδικασία πάρε-δώσε, κι ότι το διακύβευμα ήταν πολύ μεγαλύτερο από ότι παρουσίαζονταν στα εθνικιστικά αφηγήματα της εποχής. "Μαθαίνουν για θέματα όπως η ανταλαλγή των πληθυσμών, τα χρέη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τα πετρελαϊκά δικαιώματα και πώς επνασχεδιάστηκαν τα σύνορα. Θα ήθελα να πιστεύω ότι είναι ένας διασκεδαστικός τρόπος να ειπωθεί μια πολύ σοβαρή και δύσκολη ιστορία" τονίζει ο κ. Οζαφτσί. Το graphic novel θα κυκλοφορήσει την άνοιξη του 2024 αρχικά στα γαλλικά από τον εκδοτικό οίκο Antipodes με έδρα τη Λοζάνη, ενώ διερευνάται το ενδεχόμενο να εκδοθεί και στα ελληνικά.

Τα podcast

Στο thelausanneproject.com δημοσιεύεται κάθε Παρασκευή είτε ένα blog post είτε ένα podcast. Μεταξύ των ακαδημαϊκών που έχουν συμμετάσχει στα podcast είναι οι Elizabeth Thompson, Edhem Eldem, Laura Robson και Philip Mansel. Το κάθε podcast έχουν "κατεβεί" κατά μέσο όρο 3.000 φορές και το ενδιαφέρον του κοινού εξηγείται ίσως επειδή "Η Λοζάνη πραγματικά διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό τον κόσμο μας, ακόμα και αν κάποιες από τις ιστορίες που συζητάμε στο website μας ενδεχομένως σε πρώτη ματιά να φαίνεται ότι δεν σχετίζονται με αυτήν" λέει ο κ. Οζαφτσί.

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα

Η ομάδα του The Lausanne Project δεν θέλει να περιορίσει τον διάλογο μεταξύ πανεπιστημιακών και ερευνητών. "Αναγνωρίζουμε ότι έχουμε ευθύνη να μοιραστούμε τη γνώση μας με σχολεία στην Τουρκία και την Ελλάδα. Και στις δύο χώρες τα γεγονότα της περιόδου 1922-1923 παρουσιάζονται από μια οπτική γωνία, χωρίς να υπάρχει η ευκαιρία για νέα γνώση.

Με τη βοήθεια δασκάλων στην Τουρκία και το ενωμένο Βασίλειο, πέρσι αναπτύξαμε ένα πιλοτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα στην τουρκική γλώσσα. Μια πρόσθετη χρηματοδότηση θα μας επιτρέψει να φέρουμε καθηγητές που διδάσκουν σε Λύκεια, στην Ελλάδα και την Τουρκία, στη Λοζάνη. Δεν σκοπεύουμε να τους κάνουμε διάλεξη για το ''τι πραγματικά συνέβη''. Ο στόχος μας είναι ο διάλογος και η συνδημιουργία" λέει ο κ. Οζαφτσί. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το SIAH (Southampton Institute for the Arts and Humanities).