Απευθυνόμενος ο Πούτιν στο εσωτερικό του ακροατήριο και προκειμένου να εξηγήσει τους λόγους που τον οδήγησαν στην εισβολή στην Ουκρανία, επικαλείται τον ναζιστικό κίνδυνο που ελλοχεύει στην Ουκρανία. 

Μάλιστα για κάθε καταστροφή σχολείου, νοσοκομείου, νηπιαγωγείου, θεάτρου, η Μόσχα έχει έτοιμη την απάντηση: «πρόκειται για κέντρο ναζιστών». Μετά την δυτική θεωρία για την «ανθρωπιστική παρέμβαση» σε τρίτες χώρες, εμφανίστηκε το ρωσικό αδελφάκι της για «αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας». Προσωπικά πιστεύω, ότι κάθε βίαιη παραβίαση της εδαφικής κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας και των συνόρων μιας χώρας είναι καταδικαστέα από όπου και αν προέρχεται. Παρόλα αυτά, θα εξετάσω το περί ναζισμού επιχείρημα της Ρωσίας διότι έχει αρκετούς υποστηρικτές.

Καταρχάς, υπάρχουν ναζιστές και φιλοναζιστές στην Ουκρανία; Ασφαλώς υπάρχουν. Είναι δε πολύ επιθετικοί και προκλητικοί, αν και μετά το 2016 είχαν χάσει σε μεγάλο βαθμό τη δύναμή τους. Στις τελευταίες εκλογές έλαβαν μόνο 2%. Τους επανάφερε στο προσκήνιο η ρωσική εισβολή. Επόμενο ερώτημα, ναζιστές και φιλοναζιστές υπάρχουν στη Ρωσία; Ασφαλώς και ναι. Κατά συνέπεια υπάρχει λόγος εισβολής στη Ρωσία; Ορθά θα έλεγε κάποιος ότι μια τέτοια ερώτηση είναι «χαζή». Θα έλεγε, μάλιστα, ότι εκείνοι της Ουκρανίας παίζουν μεγαλύτερο ρόλο από εκείνους της Ρωσίας καθότι διαθέτουν δική τους οργάνωση με ένοπλα τμήματα. Ορθά! Στη Ρωσία, από την άλλη, το ακροδεξιό ρεύμα είναι πλατύτερο και βρίσκεται εγκατεστημένο ακόμα και στο κυβερνητικό κόμμα. Εξάλλου, φιλοναζιστικά - φασιστικά κόμματα υπάρχουν σε όλη την ανατολική Ευρώπη και ακροδεξιά σε όλη την Δυτική.

Επόμενο ερώτημα, ποιος στηρίζει όλα αυτά τα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη; Η Ουκρανία ή η Ρωσία. Σύμφωνα με όλες τις αποδείξεις αυτό το κάνει η Ρωσία, είτε με απευθείας στήριξη, είτε με την δανειοδότησή τους. Η Ρωσία είναι συνομιλητής των πιο ακραίων και ανοικτών ναζιστικών κομμάτων. Πρόσφατα, επί παραδείγματι, το γερμανικό νεοναζιστικό κόμμα, το NPD, κατά καιρούς απαγορευμένο στη χώρα του, πραγματοποίησε συναντήσεις στην Αγία Πετρούπολη.

Η Ρωσία, λοιπόν, που έχει μέσα στο κυβερνητικό της κόμμα ακραία στοιχεία και στηρίζει τα περισσότερα από τα ακροδεξιά κόμματα και ρεύματα στην Δυτική Ευρώπη εισβάλλει παράνομα σε γειτονική της χώρα για να την σώσει, υποτίθεται, από τον ναζισμό, σκορπίζοντας τον θάνατο και την καταστροφή! Είμαι σίγουρος ότι κάποιοι θα επιχειρηματολογήσουν ότι η Ρωσία δικαιούται να εισβάλλει στην Ουκρανία και να μιλά για πάλη ενάντια στον ναζισμό, διότι είχε 22.000.000 θύματα στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πράγματι πρόκειται για αληθινό στοιχείο, αποτέλεσμα ναζιστικών εγκλημάτων και δείγμα του ηρωισμού του σοβιετικού λαού. Μόνο που από αυτά τα θύματα της Σοβιετικής Ένωσης, τα 8.500.000 ήταν Ουκρανοί, δηλαδή, κάτι λιγότερο από το 40% του συνόλου, όταν ο Ουκρανικός πληθυσμός ήταν μόλις το 20% εκείνου της Σοβιετικής Ένωσης.

Εκείνο που είναι σίγουρο, είναι ότι σε τμήμα της κοινής γνώμης διαμορφώνεται μια αντίληψη περί της δήθεν αρνητικής μοναδικότητας της Ουκρανίας. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, οι Ουκρανοί ήταν οι μόνοι που συντάχθηκαν με γερμανική κατοχή στην Ευρώπη. Αληθές ως προς τους Ουκρανούς, όχι, όμως, ως προς την μοναδικότητα. Πλην Ελλήνων και Σέρβων, όλοι οι άλλοι λαοί είχαν αρκετά αποβράσματα που πολέμησαν μαζί με τους ναζί, ακόμα και στο ρωσικό μέτωπο.

Θυμίζω σε αυτό το σημείο, ότι όταν ήμουν ΥΠΕΞ και τέθηκε στην ΕΕ ζήτημα καταδίκης της Ρωσίας για τον Μεγάλο Πατριωτικό πόλεμο, δεν άφησα να ληφθεί μια τέτοια άδικη απόφαση ενάντια στην ιστορία και στον ηρωισμό του κόκκινου στρατού. Στην ίδια γραμμή και στη βάση των ίδιων αρχών, καταδικάζω την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, πράξη ντροπιαστική για την ιστορία του ίδιου του στρατού της.

Αλλά ας δεχτούμε ότι η κυβέρνηση στην Ουκρανία έχει στο εσωτερικό της ακροδεξιά στοιχεία, αυτό θα έπρεπε να μας κάνει να γίνουμε υποστηρικτές της βίαιης εισβολής της Ρωσίας; Μα με αυτόν τον παραλογισμό, ο οποιοσδήποτε δικαιούται να εισβάλλει στην Ελλάδα στο όνομα της επί ετών παρουσίας της Χρυσής Αυγής στη Βουλή, αλλά και ακροδεξιών στην παρούσα κυβέρνηση. Θα έπρεπε, επίσης, με αυτή τη λογική, να καταγγείλουμε όλο τον Ελληνικό λαό (και την αριστερά) που στήριξε το «όχι» ενός ακροδεξιού δικτάτορα, όπως ήταν ο Μεταξάς.

Θα μπορούσε κανείς, βέβαια, να εξετάσει το ζήτημα διαφορετικά. Να διερευνήσει τι ακριβώς είναι πολιτικά ο Πούτιν, σημαντική και ισχυρή προσωπικότητα, στέλεχος μυστικών υπηρεσιών και διορισμένος στην θέση του Προέδρου από τον Γιέλτσιν, τον άνθρωπο που συνέβαλε αποφασιστικά στη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και στην αποδιοργάνωση της εξουσίας των κομμουνιστών. Το λέω αυτό, διότι ακούω πολλούς να αντιμετωπίζουν τον Πούτιν ως να είναι ο νέος αρχηγός του αντιδυτικού μπολσεβικισμού, ξεχνώντας ότι μόλις πρόσφατα κατήγγειλε τον Λένιν ως την αιτία του Ουκρανικού προβλήματος καθότι ο Βλαδίμηρος αναγνώρισε στους Ουκρανούς το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης.

Κάποιος θα μου έλεγε, ότι πιστεύει στον Πούτιν, διότι είναι ο μόνος που παλεύει ενάντια στο ΝΑΤΟ και επιδιώκει να του βάλει φραγμούς. Πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση. Ας το εξετάσουμε και αυτό, πέραν του γεγονότος ότι το ΝΑΤΟ είναι εγκατεστημένο στην πόρτα της Ρωσίας στις Βαλτικές και στην Πολωνία και όχι στην Ουκρανία, της οποίας η αίτηση είχε ήδη απορριφθεί από το 2008.

Στην πολιτική, ως όλοι μας γνωρίζουμε, όλα κρίνονται εκ του αποτελέσματος. Με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, χώρες με παράδοση πασιφισμού, όπως η Γερμανία, απαλλάσσονται από τα δεσμά που τους επέβαλλε το ιστορικό βάρος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και προχωρούν σε μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα. Χώρες όπως η Φινλανδία και η Σουηδία σκέφτονται να ενταχθούν από κοινού στο ΝΑΤΟ. Και προκύπτει το ερώτημα, αν η Φινλανδία και η Σουηδία αιτηθούν ένταξης στο ΝΑΤΟ, η Ρωσία θα εισβάλλει και σε αυτές; Τέλος, σημειώνω, το ΝΑΤΟ που ο Μακρόν το είχε κηρύξει πνευματικά νεκρό, είναι σήμερα περισσότερο ενωμένο από ότι πριν μερικούς μήνες. Οφείλω, λοιπόν, να επισημάνω ότι ο Πούτιν με την εισβολή του στην Ουκρανία δυνάμωσε αυτό που υποτίθεται ότι ήθελε να αποφύγει: την ενίσχυση του ΝΑΤΟ, την ενίσχυση της εθνικής συνείδησης των Ουκρανών, την ενίσχυση της κριτικής στάσης, ακόμα και της δυσπιστίας, προοδευτικών ανθρώπων απέναντι στην Ρωσία.

* Ο Νίκος Κοτζιάς είναι πανεπιστημιακός, επικεφαλής κίνησης Πράττω, πρώην υπουργός Εξωτερικών την περίοδο 2015-2018

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 27.03.2022