Πριν από λίγους μήνες, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σπίρτζης κατέθεσε στον Άρειο Πάγο μηνυτήρια αναφορά για τα πεπραγμένα στον ιδιωτικό ΟΑΣΘ. Πριν από δυο εβδομάδες, μάλιστα, ανακοινώθηκε η παραγγελία διενέργειας προκαταρκτικής εξέτασης από τον εισαγγελέα Διαφθοράς Θεσσαλονίκης.

Σύμφωνα με τη μηνυτήρια αναφορά του υπουργείου, υπάρχει ένα χρηματικό ποσό 1,3 εκατ. ευρώ, που φέρεται να εισέπραξε ο ΟΑΣΘ από κατάπτωση εγγυητικών επιστολών της ΕΛΒΟ ΑΕ. Το ποσό αναφέρεται καθώς, σύμφωνα με τον υπουργό, ο Οργανισμός δεν το εμφάνισε ως έσοδα ως όφειλε αλλά ως «αποθεματικό ειδικής χρήσης», με αποτέλεσμα το δημόσιο να ζημιωθεί το ισόποσο που του κατέβαλε ως αντισταθμιστική καταβολή.

Γιατί, όμως, κατέπεσαν οι εγγυητικές επιστολές της ΕΛΒΟ προς τον ΟΑΣΘ; Διότι η ΕΛΒΟ αδυνατούσε να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της απέναντι στον ΟΑΣΘ. Γεγονός που, όμως, ουδόλως φαίνεται να μέτρησε στις σχέσεις του κρατικού υπό εκκαθάριση (από το 2017) με την κρατική υπό εκκαθάριση ΕΛΒΟ. «Η προσπάθειά μας είναι να ενισχύσουμε και τις δύο μονάδες», είχε πει ο Στέλιος Παππάς τον περασμένο Μάρτιο. Ωραία λόγια, θετική σκέψη, πιθανώς και καλή πρόθεση. Αλλά ποιος πληρώνει το μάρμαρο -ή μάλλον τα χαλασμένα αμαξώματα και τις ρωγμές των λεωφορείων; Και ποιος βγαίνει ωφελημένος από αυτήν την συνέργεια;

Τα λεωφορεία που ράγιζαν

Η ιστορία αρχίζει το 2008, με τον ΟΑΣΘ να υπογράφει με την ΕΛΒΟ σύμβαση προμήθειας για 20 απλά και 20 αρθρωτά λεωφορεία. Η σύμβαση εκτελέστηκε, τα λεωφορεία πληρώθηκαν, παραδόθηκαν και μπήκαν σταδιακά στην κυκλοφορία από τις 21/5/2010. Όμως τα λεωφορεία παρουσίασαν σοβαρά τεχνικά προβλήματα, προϊόν προφανώς κακού σχεδιασμού. Συγκεκριμένα, το πρόβλημα εντοπιζόταν σε ρωγμές στο δικτύωμα και στις κολόνες κυρίως κοντά στις πόρτες. Επίσης, σημειώνονταν συνεχείς βλάβες στο σύστημα επιλεκτικής κατάλυσης SCR και θραύση των διαφορικών.

Παρά το γεγονός ότι τα λεωφορεία μεταφέρθηκαν επανειλημμένως στην ΕΛΒΟ για επισκευή, το πρόβλημα δεν λύθηκε οριστικά. Έτσι, ο ΟΑΣΘ ουδέποτε παρέλαβε οριστικά τα λεωφορεία, παρά μόνο με πρωτόκολλα προσωρινής παραλαβής. Σοβαρά προβλήματα εμφάνιζαν επίσης τα περισσότερα από τα 80 αρθρωτά λεωφορεία, που είχε παραλάβει από την ΕΛΒΟ με σύμβαση που υπογράφηκε στις 16/2/2005.

Μάλιστα, έχουμε στα χέρια μας έγγραφα που αποδεικνύουν ότι στις 9/9/2010 και στις 7/12/2010 είχαν πραγματοποιηθεί συσκέψεις με όλους τους εμπλεκόμενους και είχε αποφασιστεί η αποκατάσταση των ρωγμών με ταυτόχρονη ενίσχυση των δικτυωμάτων σε 44 αρθρωτά λεωφορεία και 20 τυπικά, καθώς και η αντικατάσταση των monitor των αρθρωτών Β7LA.

Όλες οι ανωτέρω εργασίες επρόκειτο να πραγματοποιηθούν από την ΕΛΒΟ, στο πλαίσιο των συμβάσεων με τον ΟΑΣΘ. Στη σχετική αλληλογραφία φαίνονται επίσης οι προειδοποιήσεις ιθυνόντων του ΟΑΣΘ σχετικά με την αδυναμία της ΕΛΒΟ να εγγυηθεί την ασφαλή κυκλοφορία τους. Συγκεκριμένα, στο πρακτικό Συνάντησης της Επιτροπής Παραλαβής Λεωφορείων σχετικά με την εξέλιξη της αποκατάστασης των προβλημάτων των αμαξωμάτων των 9λιτρων λεωφορείων από την ΕΛΒΟ, που πρωτοκολλήθηκε στις 11/2/2016, αναφέρεται χαρακτηριστικά: «(…) Από τα ανωτέρω περιγραφόμενα δυστυχώς προκύπτει ότι η ΕΛΒΟ, με τις έως τώρα ενέργειές της και την πρακτική της, έχει καταστεί αφερέγγυα κι αδυνατεί να εγγυηθεί την ασφαλή κυκλοφορία των εν λόγω λεωφορείων, τα οποία αντιμετωπίζουν συνεχώς σοβαρά προβλήματα με τα αμαξώματά τους. Επιπλέον, η ΕΛΒΟ, με την παρούσα εταιρική μορφή της και τα προβλήματα επιβίωσης που αντιμετωπίζει, δεν διαφαίνεται ότι δύναται να επιλύσει ικανοποιητικά το εν λόγω πρόβλημα στο μέλλον. Για τους λόγους αυτούς θα πρέπει να προβούμε στη λήψη των απαραιτήτων εκείνων μέτρων, τα οποία θα κριθούν ότι θα διασφαλίσουν τη μελλοντική κυκλοφορία των προβληματικών λεωφορείων σε συνθήκες απολύτου ασφαλείας και κατ’ επέκταση θα διασφαλιστούν τα συμφέροντα και η αξιοπιστία του Οργανισμού».

Η υποχρέωση της ΕΛΒΟ

Πράγματι, στο πλαίσιο αυτό, το 2013, ο ΟΑΣΘ είχε ήδη προχωρήσει στην κατάπτωση των δυο εγγυητικών επιστολών της ΕΛΒΟ, συνολικού ύψους 1.311.120 ευρώ. Σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα, η ΕΛΒΟ ουδέποτε αρνήθηκε την ευθύνη της. Μάλιστα, ο γενικός εμπορικός διευθυντής της εταιρείας Δημήτριος Κατερτζής υπέγραφε τα σχετικά έγγραφα, με τα οποία διαβεβαίωνε για τη συμβατική υποχρέωση της ΕΛΒΟ να επιδιορθώνει το συγκεκριμένο πρόβλημα.

Συγκεκριμένα, στο με αρ. πρωτ. 179-13 έγγραφο της 8ης Απριλίου 2013, ο κ. Κατερτζής ομού μετά του γενικού διευθυντή Ανάπτυξης Ιωάννη Μέλλου διαβεβαιώνουν ότι: «Αναφέρεται ότι όπως και συμβατικά προβλέπεται, ακόμη και όταν συντελεστεί η οριστική παραλαβή των λεωφορείων, η ΕΛΒΟ ΑΒΕ εξακολουθεί να έχει την υποχρέωση της επισκευής των λεωφορείων (EURO IV και EURO V) από το συγκεκριμένο πρόβλημα, εφόσον αυτό επανεμφανιστεί».

Αναλαμβάνοντας το κράτος τον ΟΑΣΘ, αναζωογονήθηκε η σχέση του Οργανισμού με την ΕΛΒΟ. Μάλιστα, ο υπουργός Χρήστος Σπίρτζης δήλωνε ενθουσιασμένος για τη συνέργεια. Έτσι, λεωφορεία που ήταν εκτός κυκλοφορίας άρχισαν να μεταφέρονται στην ΕΛΒΟ για επισκευή. Επρόκειτο για τον ίδιο στόλο των προβληματικών λεωφορείων, τα οποία βάφηκαν, ώστε να δείχνουν καινούργια και δέχτηκαν τις φροντίδες της ΕΛΒΟ.

Όχι, όμως, δωρεάν, όπως θα έπρεπε να συμβεί, βάσει της συμβατικής υποχρέωσης αλλά και των διαβεβαιώσεων του ίδιου του κ. Κατερτζή. Συνολικά, ο ΟΑΣΘ έχει καταβάλει περίπου 1.000.000 ευρώ για επισκευές των λεωφορείων στην ΕΛΒΟ, ενώ αυτές θα έπρεπε να γίνουν χωρίς επιπλέον χρέωση στον Οργανισμό. Πηγές από τον ΟΑΣΘ κάνουν λόγο για εντελώς αδικαιολόγητες χρεώσεις, αλλά και για χρέωση τελείως προσχηματικών εργασιών. «Για παράδειγμα», τονίζουν, «για να γίνει μια επισκευή και ενίσχυση στις κολόνες του δικτυώματος είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει να γίνει αποξήλωση των θυρών και παραθύρων, και επανατοποθέτησή τους και δεν πρέπει αυτό να χρεωθεί ως επιπλέον εργασία».

Η «ΜτΚ» διαθέτει τιμολόγια της ΕΛΒΟ προς τον ΟΑΣΘ (άμεσα πληρωτέα) εκδοθέντα τον Νοέμβριο του 2018, στα οποία η περιγραφή των εργασιών είναι «Ανακατασκευή - ανάταση με υλικά νέας τεχνολογίας δικτυώματος πλαισίου και υπερκατασκευής λεωφορείου», δηλαδή εργασίες που πληρώνονται χωρίς να υπάρχει υποχρέωση του ΟΑΣΘ. Αντιθέτως, υπάρχει η συμβατική υποχρέωση επισκευής δωρεάν από την ΕΛΒΟ. Με τον ΦΠΑ, τα ποσά φτάνουν έως και 20.000 ευρώ ανά λεωφορείο, κόστος που θεωρείται από πηγές της αγοράς πολύ υψηλότερο από εκείνο που θα εξασφαλιζόταν εάν οι επισκευές γίνονταν σε ιδιωτικά συνεργεία.

Τα σπασμένα ακρόμπαρα και ο πραγματογνώμονας της ΕΛΒΟ

Είχαμε αναφερθεί πριν από λίγες εβδομάδες σε δυο περιστατικά (25 και 26 Δεκεμβρίου 2018) λεωφορείων, στα οποία έσπασε η μπάρα του τιμονιού και υπήρξε κίνδυνος για σοβαρό ατύχημα. Πρόκειται για δυο λεωφορεία από αυτά της ΕΛΒΟ, το 120 και το 865. Στις 17/1/2019, το δ.σ. του ΟΑΣΘ αποφάσισε τη συγκρότηση επιτροπής διερεύνησης ατυχημάτων για τα δυο περιστατικά. Πρόεδρός της ορίστηκε ο Δημήτρης Κατερτζής, γενικός εμπορικός διευθυντής της ΕΛΒΟ. Δηλαδή, ο ελεγχόμενος θα είναι και ελεγκτής!

Για τη συμμετοχή στην επιτροπή, ο κ. Κατερτζής θα αμειφθεί με το ποσό των 500 ευρώ.

Ιδιαίτερη αίσθηση έχει δημιουργήσει επίσης η συζήτηση στον ΟΑΣΘ για τη δημιουργία μιας νέας διεύθυνσης, την ώρα που ο Οργανισμός είναι υπό εκκαθάριση και σε οικτρή κατάσταση. Λέγεται, μάλιστα, ότι διευθυντής θα αναλάβει ο κ. Κατερτζής.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ στις 24 Φεβρουαρίου 2019