Σαν χθες τη θυμάμαι εκείνη τη θλιβερή εικόνα του Ιουλίου 2019 στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο όταν οι ευρωβουλευτές του βρετανικού κόμματος Brexit με επικεφαλής τον γραφικό Νάιτζελ Φάρατζ γύρισαν την πλάτη τους επιδεικτικά στους εκατοντάδες συναδέλφους τους ενώ ομάδα σπουδαίων μουσικών έπαιζε τον ύμνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ήταν η τελετή για την έναρξη εργασιών του νέου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που είχε μόλις αναδειχθεί από τις κάλπες.

Η τελευταία συμφωνία του Μπετόβεν έγινε μύθος από την πρεμιέρα της κιόλας, στις 7 Μαΐου 1824.

Ο εντελώς κωφός συνθέτης ήταν παρών στη σκηνή και έπρεπε να στραφεί σωματικά για να αντιμετωπίσει το κοινό και για να δει τις επευφημίες και τα χειροκροτήματα. Η ιδέα της Ενάτης ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τον τρόπο που το παγκόσμιο κοινό έχει «προσλάβει» τον ίδιο τον συνθέτη ως τον ηρωικό, ταλαίπωρο καλλιτέχνη, την κωφή ιδιοφυΐα που απέφευγε τον κόσμο για να δημιουργήσει την πιο υπέροχη υπερβατική μουσική.

H Eνάτη του Μπετόβεν «είναι το έργο που χρησιμοποιήθηκε περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο για πολιτικούς σκοπούς», λέει ο κορυφαίος μαέστρος και πιανίστας Ντάνιελ Μπαρενμπόιμ.

Η συμφωνία αυτή υπήρξε σύμβολο τόσο του σκοταδιού όσο και του φωτός. Ένα αγαπημένο έργο του Χίτλερ (του άρεσε να το ακούει στα γενέθλια) το οποίοι θρασύτατα και κυνικά εκμεταλλεύθηκε για λόγους προπαγάνδας. Η Ενάτη χρησιμοποιήθηκε τόσο στους προκλητικά φασιστικής οργάνωσης Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο (το χορωδιακό τμήμα του κλεισίματος) όσο και σε ταινίες προπαγάνδας των Ναζί. Επιλέχθηκε επίσης ως ο εθνικός ύμνος της Δημοκρατίας της Ροδεσίας υπό τη ρατσιστική διοίκηση του Ian Smith. Αυτό το σκοτάδι έχει εισβάλει στα soundtrack ταινιών: η συμφωνία συνδέεται με την ακραία βία στο A Clockwork Orange του Stanley Kubrick και ως ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο που αντιπροσωπεύει τον καλλιεργημένο κακό του Alan Rickman, Hans Gruber, στο Die Hard.

Τις μέρες της Πτώσης του Τείχους (1989), ο Λέοναρντ Μπερνστάιν το αντικατέστησε τη λέξη «χαρά» από το χορωδιακό φινάλε με τη λέξη «ελευθερία».

Ωστόσο, η Ενάτη έχει συνδεθεί επίσης και με άλλες λυτρωτικές έννοιες. Την ίδια στιγμή που ο Χίτλερ την οικειοποιήθηκε, χρησιμοποιήθηκε επίσης για να του εναντιωθεί, ακόμη και να παιχτεί σε στρατόπεδα συγκέντρωσης από μια ορχήστρα κρατουμένων.

Το 2000, η Φιλαρμονική της Βιέννης έδωσε μία συγκινητική παράσταση στο Μαουτχάουζεν, ένα ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, μπροστά σε κοινό επιζώντων. Δεδομένης της ιστορίας της (αλλά και της Φιλαρμονικής της Βιέννης), η επιλογή της Ένατης υπήρξε πολυσυζητημένη. Ο ίδιος Μπετόβεν, ήταν λάτρης της έννοιας της ελευθερίας και πολλοί βιογράφοι του πιστεύουν ότι σήμερα δεν θα συμφωνούσε να θεωρείται «ελευθερία» εκείνο το στενό κομμάτι της οικονομικής… ελευθερίας -ασυδοσίας των αγορών του Νεοφιλελευθερισμού.

Η Ενάτη έχει επικρατήσει πια ως σύμβολο της νέας Ευρώπης στο γύρισμα της χιλιετίας και ως ένα ισχυρό, ύψιστο σύμβολο αγάπης και ανθρωπισμού.

Το χάλκινο άγαλμα του Μπετόβεν, εξαιρετικά εκφραστικό, τοποθετήθηκε στην πλατεία Münsterplatz, της Βόννης στις 12 Αυγούστου 1845.