Ο Σεπτέμβριος λένε ότι είναι ο μήνας της Θεσσαλονίκης.

Και μάλλον έχουν δίκιο.

Η ΔΕΘ και οι τελετουργίες της ρίχνουν τα φώτα της χώρας δι’ ολίγον στη «συμπρωτεύουσα», ξεκινούν τα εξαιρετικά φθινοπωρινά ηλιοβασιλέματα στον Θερμαϊκό, προετοιμαζόμαστε για τις θεσμικές διοργανώσεις των Δημητρίων και του Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Αυτός ο καιρός μοιάζει να είναι ο καλύτερος για τους συλλογικούς προγραμματισμούς, με την προϋπόθεση βεβαίως των ειλικρινών μας απολογισμών. 

Πρωθυπουργός και αρχηγοί κομμάτων για άλλη μία φορά ήταν παρόντες στην ετήσια σύναξη των αξιωματούχων και μάλλον αξίζει να μετρήσουμε τι προέκυψε από τις πολιτικές αναφορές και τις δεσμεύσεις για την αξιέραστη πόλη μας.

Αυθόρμητα σκέφτομαι, ένας καινούργιος διχασμός. Ο γνωστός.

Για την τύχη των αρχαίων του μετρό αλλά και για την ίδια την πορεία αυτού του ταλαιπωρημένου έργου. Στοιχεία εμβληματικά που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον πυρήνα μιας καινούργιας ταυτότητας της πόλης, προϋπόθεση οποιασδήποτε φιλοδοξίας για ανάπτυξη και αναβάθμιση του ρόλου στην ευρύτερη περιοχή, ούτε που εθίγησαν. Περπατώ, ή μάλλον προσπαθώ να περπατήσω, κατά μήκος της φυσικής ακτογραμμής από τις ακτές της Πυλαίας μέχρι το Καραμπουρνάκι. 

Δοκιμάστε το. Παλιά καρνάγια, διακοπές της διαδρομής σε δεκάδες τμήματα στην Κρήνη, το κτίριο του πρώην νοσοκομείου «Παναγία» που ρημάζει σε ένα από τα ωραιότερα σημεία της περιοχής, παρακείμενα διατηρητέα σε κατάρρευση, κρατικές εγκαταστάσεις της μαρίνας, της πλαζ και του Remezzo σε αδικαιολόγητη παρακμή, δύσκολες έως απαγορευτικές δίοδοι στα μέρη που έχουν εκχωρηθεί σε συλλόγους ναυταθλητισμού, το Παλατάκι πάντα αγέρωχο, απρόσιτο και διολισθαίνον στις καθιζήσεις του εδάφους, μια ακτογραμμή στο Καραμπουρνάκι που θέλει γνώσεις τοπικών μονοπατιών και υπόδηση ορειβατική για να την πλησιάσεις, ένας Κελλάριος όρμος αφημένος στην τύχη του. 

Από εκεί και ύστερα ξεκινά η ωραία διαδρομή στη νέα παραλία, έργο μέχρι σήμερα μοναδικό για την αναβάθμιση του δημόσιου χώρου στη Θεσσαλονίκη, με τα γνωστά προβλήματα στη συντήρησή της. Θα μπορούσα να γράψω άλλα τόσα για το τμήμα του μετώπου στις ανατολικές ακτές και βέβαια στην άγνωστη για τους νεότερους δυτική πλευρά των εγχώριων Κάτω Χωρών του Καλοχωρίου. Αγγίζω και μόνο με αυτές τις επισημάνσεις το θέμα του σχεδίου για την ενιαία αξιοποίηση του θαλασσίου μετώπου, που δεν ακούστηκε δημοσίως και επισήμως πουθενά. 

Ανάλογες αναφορές μπορεί κάποιος να κάνει για την Άνω Πόλη, τις ιστορικές αγορές, τη Δυτική Είσοδο, το πράσινο και όλες τις ιδέες που έχουν κατά καιρούς κατατεθεί. 

Αντί σχεδίου για ενιαία αντιμετώπιση, αντί δεσμεύσεων για ρυθμιστικό και συμφωνίες, αναμένουμε τις εξελίξεις στο μετρό, ακονίζοντας ένθεν κακείθεν μαχαίρια. Για να μην παρεξηγηθώ, πιστεύω ότι αυτά και άλλα τόσα είναι πρωτίστως θέματα αναζήτησης ομοθυμίας και αποφασιστικότητας της ίδιας της πόλης. Εάν εμείς γνωρίζαμε τι θέλουμε, με ποια σειρά τα θέλουμε, ίσως ο Σεπτέμβριος να είχε άλλη σημασία. Έτσι ή αλλιώς, τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει τα υπέροχα ηλιοβασιλέματα στην πόλη με τον καλύτερο καφέ της Ευρώπης (το εννοώ). Αν αυτό μας αρκεί, κανένα πρόβλημα.

ΤΙ ΑΡΑΓΕ ΠΩΛΕΙΤΑΙ;

Τώρα που οδεύουμε ως χώρα προς την «κανονικότητα», μήπως κάποιος πρέπει να ενημερώσει τι ακριβώς συμβαίνει με τη δημόσια περιουσία; Πόσες και ποιες εκτάσεις, εγκαταστάσεις και υποδομές έχουν περάσει ή πρόκειται να περάσουν στο ΤΑΙΠΕΔ, που με νόμους απαλλάσσεται ποικίλων ευθυνών; 

Για ποιο λόγο, και παρά τις εξαρχής «πρόνοιες» ακόμα και αυτών των ίδιων των μνημονίων, οι υπουργικές αποφάσεις, ως προθέσεις, ως χρονοδιαγράμματα, παρά τις εκ των υστέρων αναρτήσεις στο διαδίκτυο, παραμένουν σε μια μάλλον δυσανάγνωστη ζώνη πολιτικής πρακτικής; Και εντέλει, έπειτα από τόσα χρόνια λειτουργίας, πόσο μας κοστίζει και πώς αποτιμάται η αποτελεσματικότητα του Ταμείου, που εφευρέθηκε ακριβώς για να υποκαταστήσει το μη λειτουργικό και δυσκίνητο κράτος; Σε τοπικό επίπεδο, πότε και ποιος θα ανοίξει η συζήτηση για την αξιοποίηση της περιουσίας της περιοχής;

ΚΑΤΙ ΝΑ ΚΑΙΕΙ

Εμβληματική η πλαζ Αγίας Τριάδας για την εύφορη δεκαετία του ’60 ρημάζει, παρά τις προσπάθειες της αυτοδιοίκησης. Οι διευθύνοντες σύμβουλοι του ΕΟΤ, του διάδοχου σχήματος, του Ταμείου Αποκρατικοποιήσεων, έχουν ονοματεπώνυμα και είναι απορίας άξιο πώς ουδείς αισθάνεται διαχρονικά την ανάγκη να δώσει τις παραμικρές εξηγήσεις για την εγκατάλειψη.

Δεκάδες υπέροχες για την εποχή τους εγκαταστάσεις, σε πολλά σημεία της χώρας, αφέθηκαν ανυπεράσπιστα στη διάβρωση του χρόνου, έγιναν σκουπιδότοποι, υποβαθμίστηκαν τόσο που κανείς δεν επιθυμεί να επισκεφθεί ή να αποτιμήσει ως περιουσιακό στοιχείο. 

Αυτός που αποκαλούμε «ιστορικό του μέλλοντος» θα έχει να συγκρίνει τις τωρινές εικόνες με τις σκηνές του Δαλιανίδη από το «Κάτι να καίει», την πρώτη έγχρωμη ελληνική σινεμασκόπ που γυρίστηκε στην πλαζ της Αγίας Τριάδας, το 1963. Και θα απαντήσει αβίαστα, νομίζω, στον προβληματισμό περί της έννοιας της προόδου και της σημασίας του δημόσιου χώρου.

ΤΑ ΠΡΑΝΗ ΤΗΣ ΑΡΕΤΣΟΥΣ

Στις εκτάσεις της δημόσιας ακτής της Καλαμαριάς, των οποίων η τύχη παραμένει θολή εδώ και δεκαετίες, ανήκουν και τα πρανή, δηλαδή οι κατωφέρειες, αυτή η ιδιότυπη γεωμορφολογία ανάμεσα στο δρόμο και την ακτή, που έκανε τους πρόσφυγες του ‘22 να επιλέξουν αυτόν τον τόπο για εγκατάσταση. 

Τους θύμιζε το Ρύσιο του Αστακηνού Κόλπου στην Προποντίδα, καθώς παρουσίαζε μια εντυπωσιακή ομοιότητα. Για αυτά τα πρανή, που έχουν κηρυχθεί δασικές εκτάσεις, μόνο στη δεκαετία του ’80 και επί δημαρχίας Θρασύβουλου Λαζαρίδη προχώρησαν μελέτες και έργα συντήρησης και ήπιων παρεμβάσεων, ώστε να χαραχθούν περιπατητικά μονοπάτια. Όποιος γενναίος τα περπατήσει σήμερα, μπορεί να εντοπίσει τα ίχνη της μέριμνας αυτής της παλιάς εποχής και την αδιαφορία που ακολούθησε, δεκαετίες τώρα, από όλους.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 29 Σεπτεμβρίου 2019