Του Θεοχάρη Χαλυβόπουλου*

Η δυναμική επιστροφή του Donald Trump στον Λευκό Οίκο, καθώς και ο (προσωπικός) εκλογικός του θρίαμβος, συνιστά πολιτικό φαινόμενο ανόμοιο με οποιαδήποτε άλλη πολιτική εξέλιξη στη νεότερη όχι μόνο αμερικανική αλλά δυτική πολιτική ιστορία εν γένει. Πρόκειται περί ιδιαιτερότητας που αποτυπώνεται μεταξύ άλλων στις εντυπωσιακά υψηλές για ρεπουμπλικάνο υποψήφιο επιδόσεις σε σειρά κοινωνικών κατηγοριών, όπως στη ψήφο των εθνικών μειονοτήτων, καθώς και στην (φαινομενικά) ευάλωτη πολιτική του θέση, όντας ο πρώτος καταδικασμένος για κακούργημα προεδρικός υποψήφιος μεγάλου πολιτικού κόμματος στις ΗΠΑ.

Επαναβεβαιώνοντας τη κυριαρχία του επί του Ρεπουμπλικανικού κόμματος στις προκριματικές εκλογές που προηγήθηκαν, επιζώντας από απόπειρες δολοφονίας εναντίον του και έχοντας απέναντι του μια νεότερη και δυναμικότερη από τον αρχικό αντίπαλο του υποψήφια, ο Donald Trump όχι απλώς κέρδισε τις εκλογές αλλά υπήρξε ο πρώτος Ρεπουμπλικάνος υποψήφιος που απέσπασε τη «λαϊκή ψήφο» τα τελευταία είκοσι χρόνια.

Τα πραγματικά όμως αίτια πίσω από την ανεπανάληπτη αυτή πολιτική επιστροφή, δεν μπορούν παρά να λειτουργούν απομαγευτικά ως προς τη διάσταση του υπαρκτού και δικαιολογημένου πολιτικού μύθου που περιβάλλει το πρόσωπο του 45ου και οσονούπω 47ου Προέδρου των ΗΠΑ.

Η εκστρατεία του Donald Trump, διακρίθηκε για τον ριζοσπαστισμό και την ευθύτητα με την οποία ο ίδιος αμφισβήτησε θεμελιώδη αξιακά και θεσμικά στοιχεία του αμερικανικού πολιτικού συστήματος (με το ίδιο το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών να μη συνιστά εξαίρεση). Ταυτόχρονα, επαναδιατύπωσε εντονότερα από ποτέ άλλοτε τη νατιβιστική και απομονωτική ρητορική του, δίχως αυτό να επηρεάζει, όπως προαναφέρθηκε, τις επιδόσεις του στη μειονοτική ψήφο. Ποιο συμπέρασμα λοιπόν πρέπει να εκμαιεύσει κανείς από τα παραπάνω;

Ότι η εκλογική επιτυχία του Donald Trump δεν αποτελεί προϊόν μιας ρηξικέλευθης ιδεολογικής στροφής της πλειοψηφίας της αμερικανικής κοινωνίας έναντι πάγια και διακομματικά εδραιωμένων πολιτικών παραδόσεων και αντιλήψεων, αλλά οφείλεται στο γεγονός ότι η δική του υποψηφιότητα υπήρξε η μόνη που ήρθε να απαντήσει σε πληθώρα «χειροπιαστών» κοινωνικών αναγκών. Οικονομική ανέχεια, κοινωνική αναταραχή, ανεξέλεγκτες μεταναστευτικές ροές και παγκόσμια αστάθεια υπήρξαν προβλήματα στα οποία οι Δημοκρατικοί κρίθηκαν εξαιρετικά αναποτελεσματικοί και, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, εξαιρετικά απρόθυμοι να αντιμετωπίσουν.

Σημαίνει όμως μια κυρίως πραγματιστική ανάγνωση της ιστορικής νίκης του Donald Trump, ότι αυτή δεν θα επιφέρει μεγάλες αξιακές και ιδεολογικές μεταβολές στο σύνολο της αμερικανικής κοινωνίας; Ασφαλώς και όχι. Το ακριβώς αντίθετο μάλιστα.

Απολαμβάνοντας τον πλήρη έλεγχο της εκτελεστικής, των δύο σωμάτων της νομοθετικής και του ανωτέρου οργάνου της δικαστικής εξουσίας, όντας από τη πρώτη ημέρα δηλωτικός ως προς τις πολιτικές του προθέσεις, είναι νομοτελειακά βέβαιο ότι θα αξιοποιήσει τη θεσμική του υπεροπλία, αυτή τη «λευκή επιταγή», ούτως ώστε να επιβάλλει ή να συμφιλιώσει την αμερικανική κοινωνία με έναν εκ διαμέτρου διαφορετικό τρόπο άσκησης της πολιτικής. Ένας διαφορετικός τρόπος άσκησης και σύλληψης της πολιτικής, που θα υπερβαίνει τα στενά όρια του Ρεπουμπλικανικού κόμματος και της εκλογικής του βάσης.

Ο Τραμπισμός λοιπόν, ως αξιακό σύστημα και πολιτικό ιδεολόγημα, δεν υπήρξε το καθοριστικό συστατικό στη συγκρότηση της κοινωνικής συμμαχίας που εξέλεξε εκ νέου τον Donald Trump στη προεδρία των ΗΠΑ. Σίγουρα όμως θα είναι το καθοριστικό στοιχείο των επόμενων τεσσάρων χρόνων, σε βαθμό μάλιστα πολύ εντονότερο από τη πειραματική πρώτη του φόρα. Είναι η συνέπεια, όχι η αιτία…

*Ο Θεοχάρης Χαλυβόπουλος είναι φοιτητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ