Περισσότερο χρόνο διαβούλευσης ζητάει η ακαδημαϊκή κοινότητα αλλά και οι εμπλεκόμενοι στις αλλαγές που περιέχονται στο νέο σχέδιο νόμου για τα ΑΕΙ που έχει παρουσιαστεί από το υπουργείο Παιδείας, μόνο που στην κυβέρνηση θέλουν να ψηφιστεί το νομοσχέδιο μέσα στο καλοκαίρι, γεγονός που όπως όλα δείχνουν δεν θα πάρει παράταση η διαδικασία που ολοκληρώνεται σήμερα, Κυριακή 19 Μάϊου. Οι περισσότεροι κάνουν λόγο για ένα «ογκωδέστατο σχέδιο νόμου» το οποίο περιλαμβάνει ρυθμίσεις στα ΑΕΙ αλλά και αλλαγή στο αυτοδιοίκητο των Ιδρυμάτων, μια σημαντική διαφοροποίηση που έχει συγκεντρώσει πλήθος σχολίων στο opengov.gr, αλλά και στις ανακοινώσεις που έχουν εκδοθεί.

Η Κοσμητεία της Σχολής Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών του ΑΠΘ με ψήφισμά της έθεσε τρείς σημαντικές αρνητικές παραμέτρους του νέου νομοσχεδίου που όπως αναφέρει, «απομειώνει την ακαδημαϊκότητα, ακυρώνει την αρχή της δημοκρατικής νομιμοποίησης της διοίκησης των Ιδρυμάτων, περιστέλλει την ακαδημαϊκή ελευθερία και το αυτοδιοίκητο του Πανεπιστημίου, ενώ ταυτόχρονα πολλαπλασιάζει τη γραφειοκρατία». Μάλιστα, στο ψήφισμά της η Σχολή αναφέρεται και στο νέο σύστημα διοίκησης κάνοντας λόγο για ένα «νέο υπερ-συγκεντρωτικό σύστημα Διοίκησης, που δίνει υπερεξουσίες στον οριζόμενο και όχι εκλεγμένο Πρύτανη, περιθωριοποιεί τους Αντιπρυτάνεις και μεταφέρει ενισχυμένες αρμοδιότητες σε ένα ολιγομελές όργανο, το Συμβούλιο Διοίκησης και στους διοριζόμενους και όχι εκλεγμένους Κοσμήτορες, υποβαθμίζοντας τη Σύγκλητο».

Στις διατάξεις που ορίζουν επί της ουσία το αυτοδιοίκητο των Ιδρυμάτων αναφέρθηκε και στο ψήφισμα, που κατά πλειοψηφία εξέδωσε η Σύγκλητος του Ιονίου Πανεπιστημίου, θέτοντας τις κόκκινες γραμμές στην «υπερσυγκέντρωση αρμοδιοτήτων» στον Πρύτανη, της «περιθωριοποίησης της Συγκλήτου», εκφράζοντας φόβους για τον κίνδυνο δημιουργίας πελατειακών σχέσεων, τονίζοντας επίσης πως το νέο μοντέλο διοίκησης «δημιουργεί θέμα δημοκρατικής νομιμοποίησης των προβλεπόμενων οργάνων διοίκησης».

Όπως αναφέρει, «μέσω της περιθωριοποίησης της Συγκλήτου συντελείται υπερσυγκέντρωση αρμοδιοτήτων, συμπεριλαμβανομένων αυτών που σχετίζονται με την καθημερινότητα της λειτουργίας των Ιδρυμάτων, το ολιγομελές Συμβούλιο Διοίκησης, τα εξωτερικά μέλη του οποίου είναι αποκομμένα από την ακαδημαϊκή κοινότητα και πιθανότατα δεν γνωρίζουν τις ειδικές συνθήκες του ακαδημαϊκού χώρου. Οι υπερεξουσίες του Πρύτανη με ταυτόχρονη υποβάθμιση του ρόλου των Αντιπρυτάνεων στα συλλογικά όργανα δεν συνάδουν με τον - μόνο έμμεσα αντιπροσωπευτικό - τρόπο εκλογής του από έναν ελάχιστο αριθμό εκλεκτόρων. Η παράλληλη δε έλλειψη λογοδοσίας, αλλά και θεσμικών αντίβαρων σε επίπεδο συλλογικών οργάνων, δημιουργεί κινδύνους πελατειακών σχέσεων σε ανώτατο διοικητικό επίπεδο».

Νωρίτερα στο ζήτημα του νέου μοντέλου διοίκησης και στην ανάγκη περισσότερου χρόνου προς διαβούλευση είχαν εκφράσει με ανακοινώσεις τους οι Σύγκλητοι του ΕΜΠ, του ΟΠΑ και του Πανεπιστημίου Κρήτης.

«Όχι» στο νέο μοντέλο διοίκησης

Τη διαφωνία τους στο νέο μοντέλο διοίκησης των ΑΕΙ εξέφρασε κατά πλειοψηφία η Σύνοδος των Πρυτάνεων, όπου κάνει λόγο για ένα σύστημα όπου «ανατρέπεται ο διαχρονικά δημοκρατικός τρόπος διοίκησης με την απ’ευθείας εκλογή των οργάνων διοίκησης από το σύνολο των μελών ΔΕΠ και άλλων κατηγοριών προσωπικού».

Η Σύνοδος φαίνεται πως διαφωνεί στην ίδρυση των Συμβουλίων Διοίκησης (ΣΔ), όπου συσσωρεύουν μεγάλη δύναμη στη λήψη των αποφάσεων, χωρίς να υπάρχει πρόνοια για θεσμικά αντίβαρα, προτείνοντας να έχουν περισσότερο ένα συμβουλευτικό ρόλο τα Συμβούλια, αλλά και στρατηγικό στα θέματα της αναζήτησης πόρων και της διεθνοποίησης των πανεπιστημίων.

Σημαντική είναι η διαφωνία που εξέφρασαν οι Πρυτάνεις στη Σύνοδό τους για το ρόλο του Πρύτανη με το νέο σύστημα εκλογής τους, καθώς όπως αναφέρουν στην ανακοίνωσή τους από τη μια πλευρά θα έχει υπερεξουσίες καθώς «εκτός από Πρύτανης θα είναι ακόμη προεδρεύων της Συγκλήτου, Πρόεδρος του Συμβουλίου Διοίκησης, Πρόεδρος της Επιτροπής Ερευνών, Πρόεδρος του ΚΕΔΙΒΙΜ και Πρόεδρος της Εταιρείας Αξιοποίησης της Περιουσίας. Η σημαντικότερη, όμως, αντίφαση είναι ότι ο Πρύτανης ως Πρόεδρος του ΣΔ καθίσταται ταυτόχρονα ελέγχων και ελεγχόμενος» όπως αναφέρουν. Από την άλλη πλευρά, δεν θα διαθέτει τη νομιμοποιήση και το κύρος μέσα στην ακαδημαϊκή κοινότητα καθώς θα προέρχεται από ένα 11μελές σώμα, στο οποίο θα είναι μέλος του».

Υπεραμυνόμενος το νέο νομοσχέδιο, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μιλώντας στη συνεδρίαση της Γενικής Συνέλευσης του ΣΕΒ, δήλωσε πως «το νομοσχέδιο για την Παιδεία είναι μια επανάσταση» και αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στο σύστημα διοίκησης λέγοντας πως με το νέο νόμο θα είναι αντιπροσωπευτικός ο τρόπος διοίκησης και θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πανεπιστημίων.

Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας που συναντήθηκε με το προεδρείο της Συνόδου των Πρυτάνεων, έκανε λόγο για μετάλλαξη του ακαδημαϊκού και αντιπροσωπευτικού Πανεπιστημίου που όπως είπε «προσομοιάζει σε ιδιωτική εταιρεία» και κάλεσε την κυβέρνηση να αποσύρει το νομοσχέδιο.

Ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες

Στα θέματα των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών, αναφέρθηκαν με επιστολή τους προς την υπουργό Παιδείας η Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων και Επιστημών Πληροφόρησης όπου επισημαίνουν την απουσία αναφορά τους από το νέο νομοσχέδιο γεγονός σύμφωνα με τους ίδιους τους εργαζόμενους στις βιβλιοθήκες σα ΑΕΙ «αποσιωπά την ύπαρξή τους, καθώς και τη μελλοντική τους υπόσταση». Όπως αναφέρουν, «οι βιβλιοθήκες χάνουν το θεσμικό καθεστώς τους και καταργούνται τελείως, αφού η μόνη αναφορά γίνεται στο άρθρο 223 για τη δυνατότητα καθορισμού κανόνων οργάνωσης και λειτουργίας τους στον Εσωτερικό Κανονισμό, οι οποίοι ήδη υπάρχουν και σε επίπεδο διαδικασιών. Με το άρθρο 206 δε, η συγκρότηση των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών επαφίεται στην κρίση εκάστου μονομελούς οργάνου και απόφαση των Υπουργών, χωρίς σύμφωνη γνώμη, δηλαδή η Βιβλιοθήκη δεν αποτελεί προϋπόθεση λειτουργίας ενός πανεπιστημίου, όπως συμβαίνει σε κάθε προηγμένη επιστημονικά χώρα που προάγει την έρευνα, την επιστήμη, την καινοτομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη».

Η εξέλιξη αυτή αποτελεί για τους ίδιους «οπισθοχώρηση» του υπουργείου Παιδείας ως προς το ζήτημα των ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών και θέτουν σοβαρά ερωτήματα ως προς το μέλλον τους.. Όπως τονίζουν «οι Βιβλιοθήκες με χρηματοδότηση από τα ΕΣΠΑ, οργάνωσαν και λειτουργούν Ιδρυματικά Αποθετήρια στα οποία συγκεντρώνεται μέρος της παραγωγής του ΑΕΙ , όπως είναι τα Διδακτορικά και οι μεταπτυχιακές εργασίες». Η σημασία τους είναι υψηλή καθώς συνδέονται και με την αξιολόγηση των σχολών και των τμημάτων, ενώ η λειτουργία τους αποτελεί «βασική δομή εξέλιξης και ανάπτυξης της κοινωνίας και καθόλου δεν συνάδει η σύνδεσή της με διλήμματα άνευ περιεχομένου», όπως αναφέρει η Ένωση Βιβλιοθηκονόμων.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 19.06.2022