Ο Αθανάσιος Μποζίνης, επίκουρος καθηγητής Νέων Τεχνολογιών και Βιοασφάλειας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, πρώην ερευνητής στον τομέα της «κυβερνοπολιτικής» στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και εν ενεργεία επιστημονικός συνεργάτης για τις Νέες Τεχνολογίες και τις υβριδικές απειλές στη Σχολή Προηγμένων Διεθνών Σχέσεων του Johns Hopkins University σε μια συνέντευξη με επίκεντρο τις ψηφιακές απειλές.

Τι είναι η «κυβερνο-βιοασφάλεια» και γιατί η περίοδος της πανδημίας του COVID-19 έφερε έντονα στην επιφάνεια αυτό το ζήτημα;

Η πανδημία του Covid-19 είχε ως αποτέλεσμα την κατάρρευση της οικονομικής ανάπτυξης (κανονικότητας), λόγω της επικινδυνότητας για μετάδοση του ιού στην καθημερινότητά μας. Με αυτόν τον τρόπο, εμπόριο, παροχή υπηρεσιών, τράπεζες, εκπαίδευση, επικοινωνίες και επιχειρήσεις, υποχρεωθήκαν να προσαρμοστούν άμεσα στη νέα πανδημική πραγματικότητα με την ευρεία ενσωμάτωση και χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών. Η ενσωμάτωση όμως αυτή, έγινε άναρχα λόγω των αυξανόμενων πιέσεων για επαναλειτουργία της καθημερινότητας άρα μια «άναρχη ψηφιοποίηση», ενώ αντιθέτως χρειαζόμασταν την σταδιακή πρόσβαση στον ψηφιακό κόσμο λόγω του ψηφιακού αναλφαβητισμού ή αλλιώς ψηφιακού χάσματος. Η ψηφιοποίηση λόγω της πανδημίας, δεν περιορίστηκε μόνο στις οικονομικές συναλλαγές, αλλά επεκτάθηκε και στα νέα ιατρικά δεδομένα – πληροφορίες και ιατρικές εξελίξεις λόγω της πανδημίας. Ο νέος πλούτος πληροφοριών ενσωματώνει πλέον τα δεδομένα (data) που αφορούν όχι μόνο την πανδημία, αλλά και τα ιατρικά – βιοτεχνολογικά δεδομένα (π.χ. φόρμες εμβολίων), τα οποία λαμβάνουν πλέον και αυτά ψηφιακή μορφή. Με τον όρο «κυβερνο-βιοασφάλεια» αναφερόμαστε στην αλληλεπίδραση μεταξύ κυβερνοχώρου και Βιοασφάλειας. Τα νέα «ψηφιακά πιστοποιητικά» και ίσως τα «μελλοντικά ψηφιακά διαβατήρια» τα οποία ενσωματώνουν ιατρικά προσωπικά δεδομένα για το ποιος είναι πλέον εμβολιασμένος ή έχει νοσήσει και μπορεί να επηρεάζει την πρόσβαση του στο εμπόριο, στην εκπαίδευση, στην εργασία, στη διασκέδαση και στα ταξίδια, είναι ακριβώς η έντονη αλληλεπίδραση μεταξύ νέων ψηφιακών πληροφοριών – κυβερνοχώρου και Βιοασφάλειας (πολιτικών για την αντιμετώπιση βιοαπειλών). Είναι πολύ πιθανό, η χρήση του όρου της «κυβερνο-βιοασφάλειας», να επικρατήσει στο άμεσο μέλλον με την ευρεία χρήση βιομετρικών τεχνολογιών ή του ψηφιακού ιατρικού φακέλου και της εφαρμογής νέων βιο-ιατρικών τεχνολογιών στην καθημερινότητα μας, όπως στα έξυπνα ρούχα και στην υποδόρια ψηφιακή ιατρική κάρτα, για ειδικές ευαίσθητες ομάδες πολιτών με ιατρικά προβλήματα.

"Μια κυβερνοεπίθεση στα ψηφιακά συστήματα 

ελέγχου των τραίνων ή αεροπλάνων 

που προσγειώνονται με πολίτες,

ή μια ηλεκτρονική επίθεση στα κινητά μας 

έτσι ώστε να εκραγούν πάνω μας, 

μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα 

θανάσιμους τραυματισμούς"

Έχετε δηλώσει πως η «κυβερνο-φυσική-ασφάλεια» θα αποτελέσει μεγαλύτερη παγκόσμια απειλή, ακόμα και από την πανδημία. Μιλήστε μας για τις αλλαγές που έρχονται.

Η «κυβερνο-φυσική-ασφάλεια» αποτελεί μέρος της Κυβερνο-βιοασφάλειας. Σε αυτή την περίπτωση όμως, δεν αναφερόμαστε στην προστασία ιατρικών πληροφοριών και δεδομένων, αλλά στην προστασία της ίδιας φυσικής βιολογικής μας ασφάλειας - ύπαρξης από κινδύνους και επιθέσεις που προέρχονται από τον κυβερνοχώρο. Η βασική διαφορά με το απλό «κυβερνο-έγκλημα» είναι ότι στον κυβερνοχώρο μπορούν να υποκλαπούν μόνο δεδομένα όπως πληροφορίες, φωτογραφίες, επαφές ή χρήματα σε ψηφιακή μορφή και άλλες ψηφιακές πληροφορίες. Στην «κυβερνο-φυσική -ασφάλεια» όμως, μια κυβερνοεπίθεση στα ψηφιακά συστήματα ελέγχου των τραίνων ή αεροπλάνων που προσγειώνονται με πολίτες, ή μια ηλεκτρονική επίθεση στα κινητά μας έτσι ώστε να εκραγούν πάνω μας, μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα θανάσιμους τραυματισμούς. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορούν να χακάρουν «έξυπνα» αυτοκίνητα, με στόχο το τροχαίο ατύχημα ή να επηρεάσουν ηλεκτρικές συσκευές στα σπίτια και σε χώρους εργασίας, με σκοπό τη δυσλειτουργία τους, πιθανά θύματα και την διεύρυνση του τρόμου. Άρα η νέα ψηφιοποίηση, δημιουργεί όπως κάθε καινοτομία νέες προοπτικές, αλλά την ίδια ώρα, και νέους κινδύνους και όσο ή πανδημία εξελίσσεται και παραμένει, τόσο θα αυξάνεται η ψηφιοποίηση άρα και οι κίνδυνοι από αυτήν.

"Η ευρεία ενσωμάτωση του 5G, 

θα μεταβάλει τον τρόπο ανταλλαγής 

των ψηφιακών πληροφοριών και θα αυξήσει 

την ταχύτητα και τον όγκο 

διακίνησης πληροφοριών σε παγκόσμιο επίπεδο, 

ενώ η ευρεία χρήση της τεχνητής νοημοσύνης 

θα αλλάξει δραματικά την παγκόσμια

 ισορροπία των κρατών"

Οι νέες τεχνολογίες και η ενσωμάτωση του 5G, θα αλλάξει το ψηφιακό περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι θα αλλάξει και η ψηφιακή απειλή, θα ενταθεί ή και θα αλλάξει μορφή; Είναι ένα γεγονός που θα απασχολήσει εκτός από τις κυβερνήσεις και τους φορείς (ιδιωτικούς και δημόσιους) και τους πολίτες;

Ας σκεφτούμε αυτή τη στιγμή ότι σε ένα πλανήτη που πλησιάζει τα οκτώ δισεκατομμύρια κατοίκους περίπου, σχεδόν οι μισοί έχουν πρόσβαση στον κυβερνοχώρο, άρα δημιουργούν, μοιράζονται, αποθηκεύουν και προωθούν πληροφορίες σε ψηφιακή μορφή. Στη ουσία είναι ένα παγκόσμια ψηφιακό σύστημα με ψηφιακούς εργαζομένους - πολίτες, επιχειρήσεις και κράτη. Η ευρεία ενσωμάτωση του 5G, θα μεταβάλει τον τρόπο ανταλλαγής των ψηφιακών πληροφοριών και θα αυξήσει την ταχύτητα και τον όγκο διακίνησης πληροφοριών σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ η ευρεία χρήση της τεχνητής νοημοσύνης θα αλλάξει δραματικά την παγκόσμια ισορροπία των κρατών. Παράλληλα όμως, θα αυξηθούν και οι νέες ψηφιακές απειλές από ομάδες, κράτη και ιδιώτες που κατέχουν πλέον την ψηφιακή τεχνολογία και μπορούν να τη χρησιμοποιούν προς όφελος τους, αλλά και για να επιτύχουν παράνομους σκοπούς τους αλλά και εθνικούς στόχους. Το κράτος που θα επιτύχει την παγκόσμια ενσωμάτωση και αποτελεσματική χρήση των «Νέων Στρατηγικών Τεχνολογιών» (Κυβερνοχώρου, τεχνητής νοημοσύνης, ρομποτικής, Αστροτεχνολογίας και βιοτεχνολογίας – γενετικής), θα αποτελεί πλέον μια νέα υπερδύναμη, ανεξαρτήτου πληθυσμιακού μεγέθους και έκτασης συνόρων.

"Στις κυβερνοεπιθέσεις, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε 

με βεβαιότητα τον πιθανό εχθρό, 

λόγω της ψηφιοποίησης που διαπερνά 

και εκμηδενίζει τα κρατικά σύνορα".

Έχετε μιλήσει για «Εθνική Ψηφιακή Θωράκιση» και «Πολιτικές κυβερνο-ασφάλειας». Πόσο επιτατική είναι η ανάγκη περαιτέρω οχύρωσης της χώρα μας απέναντι σε αυτές τις νέες απειλές;

Ο κυβερνοχώρος (cyber space), έχει ήδη καθοριστεί ως στρατηγικός χώρος για την εθνική ασφάλεια των κρατών. Οι νέες «υβριδικές απειλές», που ενσωματώνουν τόσο συμβατικές αλλά και μη συμβατικές επιθέσεις, είναι ένα σημαντικό ζήτημα και έχουν υποχρεώσει πλέον τα κράτη για την αναθεώρηση των στρατηγικών διαχείρισης των υβριδικών απειλών. Στις κυβερνοεπιθέσεις που βασικό αποτελούν μέρος των υβριδικών απειλών, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα τον πιθανό εχθρό, λόγω της ψηφιοποίησης που διαπερνά και εκμηδενίζει τα κρατικά σύνορα. Η Τουρκία αυτήν τη στιγμή, χρησιμοποιεί ευρεία κυβερνοπροπαγάνδα στα πλαίσια της «υβριδικής πολιορκίας» της Ελλάδος, προκειμένου να επηρεάσει την παγκόσμια κοινή γνώμη για τις ενέργειες της αλλά και για αλλάξει το status quo, ειδικά στο Αιγαίο. Τα κράτη λοιπόν πλέον, πρέπει να λάβουν πολύ σοβαρά υπόψη τους νέους ψηφιακούς κινδύνους και με κατάλληλες κυβερνο-πολιτικές (cyber policies), να προστατέψουν τις κρίσιμες υποδομές και την εθνική τους ασφάλεια, όχι μόνο στον κυβερνοχώρο αλλά και στο διάστημα, λόγω της στρατηγικής χρήσης των δορυφόρων στις επικοινωνίες και όχι μόνο (Αστρο-Βιοασφάλεια).Η «Εθνική ψηφιακή θωράκιση», θα πρέπει να αποτελεί το πρώτο σημαντικό βήμα των κρατών και ειδικά της Ελλάδας, προκειμένου να προστατέψει όχι μόνο τις κρίσιμες εθνικές υποδομές αλλά και να διαχειριστεί τον αυξανόμενο κίνδυνο από τις υβριδικές απειλές και τις νέες ψηφιακές τεχνολογίες. Την ίδια επαγρύπνηση όμως, πρέπει να επιδείξουν και οι ίδιοι οι πολίτες όσο αφορά την προστασία της καθημερινή τους κυβερνο-βιοασφάλειας πλέον.

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" 1/8/2021