Της Ανατολής Μαυρίδου

Κίνητρο και σκοπό δίνουν οι σκύλοι-βοηθοί στα παιδιά με αναπηρίες καθώς αποτελούν ένα επιπλέον βοηθητικό μέσο στο πλαίσιο της θεραπευτικής συνεδρίας συνεισφέροντας στην ανάπτυξη του νοήματος στην καθημερινότητα του κάθε παιδιού.

Ένας σκύλος-βοηθός είναι και η 3χρονη ONERCI που βραβεύτηκε στο πλαίσιο του Pet Festival της Zootechnia στη Θεσσαλονίκη για τις δύο διακρίσεις σε διεθνή φεστιβάλ χορού ατόμων με αναπηρία, στα οποία κατέκτησε την 3η και την 5η θέση. 

Η ONERCI καθημερινά προσφέρει κίνητρο και βοηθά άτομα με ειδικές ικανότητες κάνοντας το παιχνίδι θεραπεία. Οι σκύλοι βοηθοί είναι ένα κομμάτι στην εκπαίδευση σκύλων, και συγκεκριμένα είναι εξειδίκευση στα άτομα με ιδιαιτερότητες.

Η εκπαίδευση του σκύλου θεραπείας

Η ONERCI είναι μία σκυλίτσα θεραπείας που εκπαιδεύτηκε από κουτάβι έξι μηνών και ξεχώρισε για τη βοήθεια που μπορεί να προσφέρει καθώς έχει τα χαρακτηριστικά ενός σκύλου-βοηθού. Ανήκει στη ράτσα των Λαμπραντόρ, είναι ανεκτική, κοινωνική και εκπαιδεύσιμη όπως λέει στο makthes.gr o κυναγωγός της, Τάσος Κρικέλης. «Είχαμε την καθοδήγηση από δασκάλα χορού, έγινε ένα θεατρικό-χορευτικό και το ένα μέλος ήταν η ONERCI, είχε έναν ρόλο».

«Το σκυλί πρέπει να είναι ανεκτικό. Σε όλες τις ράτσες υπάρχουν σκυλιά που κάνουν για βοηθοί και άλλα που δεν κάνουν. Διαλέγεις το κουτάβι, το κοινωνικοποιείς και μετά το βλέπεις στην καθημερινότητα, πως λειτουργεί στην εκπαίδευση. Μπορεί να είναι 1 σκυλί στα 10».

Η επαφή του παιδιού με τον σκύλο γίνεται πάντα με την συνεργασία εργοθεραπευτή, λογοθεραπευτή, ψυχολόγου και του εκπαιδευτή καθώς η εκπαίδευση γίνεται στην πράξη. Για να ολοκληρωθεί η εκπαίδευση μπορεί να πάρει και 9 μήνες. Πριν την συνεδρία γίνεται προετοιμασία του σκύλου με την εκτόνωση και την περιποίηση και σε περίπτωση που δεν υπάρχει διάθεση από τον ίδιο χρησιμοποιείται κάποιος άλλος για την συνεδρία.

«Εμείς συνεργαζόμαστε με ένα κέντρο εργοθεραπείας στα Τρίκαλα και ένα ΚΔΑΠ και έχουμε τρεις ολοκληρωμένους σκύλους. Για να ενταχθεί ένα σκυλί πρέπει να έχει ισορροπία στο μυαλό, να είναι υγιές, μυοσκελετικά δηλαδή, να έχει ισορροπία στη βάδιση. Ξεκινάμε από την βασική υπακοή με τις 10 εντολές: να έρχεται, να κάθεται, να μένει σε ένα σημείο και έπειτα στους 15 μήνες κρίνεις για το αν είναι εντάξει ο σκύλος-βοηθός», εξηγεί ο κ. Κρικέλης και προσθέτει:

«Ανάλογα με τον άνθρωπο βάζεις μέσα και την εντολή. Για παράδειγμα του λες να πάρει τον οδηγό (λουρί) και να τον δώσει στον Χρήστο. Μέσω του σκύλου του δίνεις το κίνητρο να περπατήσει, με την συνοδεία μου πάντα».

Η βοήθεια και το κίνητρο που προσφέρει ο σκύλος-οδηγός

Καθημερινά παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές συμμετέχουν σε θεραπευτικά προγράμματα που είναι εξατομικευμένα και προσαρμόζονται στις ανάγκες του κάθε παιδιού. Παιδιά με κινητικές δυσκολίες, πρόβλημα στην ομιλία, αυτισμό δυσκολεύονται στην επικοινωνία και την αλληλεπίδραση και ο σκύλος λειτουργεί σαν «καθρέπτης» στο παιδί για τον μιμηθεί στη φωνή και στην κίνηση.

«Υπάρχουν παιδιά που δυσκολεύονται να πουν "φέρ’ το". Έτσι έχω εγώ το μπαλάκι και το κάνω εγώ 3-4 φορές. Το παιδί θέλει να το κάνει αυτό, αλλά για να το κάνει θέλει προσπάθεια. Με την επανάληψη κάποια στιγμή θα το πει. Συνδυάζει το παιχνίδι με τις λέξεις "φέρ’ το". Αυτό είναι πολύ σημαντικό για κάποια παιδιά, όπως τα παιδιά με αυτισμό. Μπορεί να χρειάζεται προσπάθεια 9 και 10 μηνών», αναφέρει ο κ. Κρικέλης.

Όπως τονίζει, «είναι πολύ σημαντικό ένα παιδί που έχει τετραπληγία να κρατήσει το λουρί. Παιδιά που είναι σε αμαξίδιο με σπαστικότητα στα χέρια του αφήνουν το μπαλάκι στα πόδια και το παιδί θα προσπαθήσει να το πιάσει και να το πετάξει τρεις-τέσσερις φορές».

Μέσω αυτών των δραστηριοτήτων δίνεται κίνητρο στο παιδί, αποκτά σκοπό η δραστηριότητα. Το παιδί θέλοντας να καταφέρει αυτό που βλέπει προσπαθεί να επαναλάβει την κίνηση δουλεύοντας με αυτό τον τρόπο και το χέρι του. Η χαρά του είναι έκδηλη και παράλληλα αποτελεί μέθοδο θεραπείας.

Ο σκύλος είναι συν-θεραπευτής. Η επαφή ενός μικρού παιδιού που έχει αναπτυξιακές δυσκολίες με έναν σκύλο, πάντα με την συναίνεση της οικογένειας και την παρουσία του εκπαιδευτή, βοηθά στην αλληλεπίδραση, στην επικοινωνία, στην εγγύτητα, στην οργάνωση συναισθήματος και συμπεριφοράς καθώς αποσυμπιέζεται παίζοντας με τον σκύλο. Αυτό επιτυγχάνεται με την εμπλοκή του στα έργα όπως: να αγγίξει τον σκύλο, να τον φροντίσει, να του κάνει μπάνιο, να τον ταΐσει.

«Η εμπλοκή του σκύλου στην θεραπεία συνεισφέρει στην αλληλεπίδραση και επικοινωνία (λεκτική και μη λεκτική). Ένα χαρούμενο παιχνιδιάρικο σκυλί λειτουργεί σαν καθρέπτης στο παιδί για να το μιμηθεί σε κίνηση, φωνή, λέξη κλπ. Επίσης συνεισφέρει στην λειτουργική κινητοποίηση του σώματος καθώς η δράση να περπατά κρατώντας το λουράκι του βοηθά στην ενδυνάμωση των μυών, στον σχεδιασμό της κίνησης», επισημαίνει η εργοθεραπεύτρια, Μαρία Τζιμούλη.

Ο σκύλος μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέρος της θεραπευτικής παρέμβασης στην πρώιμη παρέμβαση (μικρή ηλικία) σε παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές. Επιπρόσθετα το παιδί οργανώνει την σκέψη του με την εμπλοκή του σε έργα όπως η βόλτα και η φροντίδα του σκύλου, μπορεί να επιτευχθεί η παραγωγή λέξεων ή απλών φωνημάτων.

Το παιδί κάνει ερωτήματα όπως: τι θα κάνω με τον σκύλο; Θα στρώσω το χαλάκι να ξαπλώσει, θα βάλω νερό στο μπολάκι και θα το μεταφέρω, θα του βάλω τροφή, πως θα το κάνω; «Στήνονται τέτοιου τύπου συνθήκες και το παιδί οργανώνει την σκέψη του σε επίπεδο γνωστικής αντίληψης, επίλυσης προβλήματος, σχεδιασμού έργου και κίνησης», λέει η κ. Τζιμούλη.

«Συνεισφέρει στην εγγύτητα και στην αισθητηριακή ανατροφοδότηση. Η επαφή με το σώμα, το τρίχωμα, τα υγρά και τις φωνές του σκύλου αποτελούν μεγάλο αριθμό αισθητηριακών πληροφοριών για τον εγκέφαλο και ενισχύουν τους νευρώνες που μεταφέρουν χαρά, προσοχή, κίνητρο, συναίσθημα και τελικά οργάνωση της συμπεριφοράς», τονίζει η κ. Τζιμούλη.

«Για τον μικρό Γιώργο που έχει ημιπληγία, ο σκύλος αποτελεί ένα κίνητρο για να χρησιμοποιήσει το ημιπληγικό χέρι του με «σκοπό» να τον κάνει μπάνιο, να τον χτενίσει και να τον σκουπίσει», σημειώνει.

Η πρόοδος στην Ελλάδα

Το τελευταίο διάστημα η Ελλάδα εμφανίζει δείγματα προόδου αλλά δυστυχώς μέχρι τώρα υπάρχει άγνοια πάνω σε τέτοια ζητήματα σε σύγκριση με άλλες χώρες.

«Είμαστε αρκετά χρόνια πίσω, δυστυχώς έχουμε άγνοια όμως τώρα τελευταία γίνονται σημαντικές προσπάθειες και βλέπουμε αποτελέσματα. Υπάρχει μια προώθηση για την πόση βοήθεια προσφέρει στην θεραπεία. Στο εξωτερικό τα σκυλιά είναι σε γηροκομεία, σε σχολεία, στις φυλακές πάνε ως επισκέπτες. Η επαφή και ένα χάδι βοηθούν πολύ», καταλήγει ο κ. Κρικέλης.