Ορόσημο για το εθνικό σύστημα ηλεκτροδότησης αποτελεί η ολοκλήρωση, την περασμένη εβδομάδα της κατασκευής της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης-Αττικής η οποία μετά την εκτέλεση των απαραίτητων δοκιμών αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία την άνοιξη του 2025, δηλαδή στην έναρξη της τουριστικής περιόδου.

Οι νησιωτικές διασυνδέσεις έχουν πολλαπλά θετικά οφέλη για τους καταναλωτές (μείωση κόστους), την εθνική οικονομία (μείωση εισαγωγών καυσίμων), το περιβάλλον (μείωση εκπομπής ρύπων και αύξηση της αξιοποίησης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας). Αυτά ισχύουν κατά μείζονα λόγο για τη διασύνδεση της Κρήτης, λόγω μεγέθους του νησιού και όγκου ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας που αυξάνεται το καλοκαίρι με την τουριστική κίνηση.

Με την θέση της διασύνδεσης σε λειτουργία, θα «σβήσουν» οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής στην Κρήτη, που λειτουργούν με υγρά καύσιμα επιβαρύνοντας τον λογαριασμό των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας που χρηματοδοτούν οι καταναλωτές μέσω των λογαριασμών ρεύματος. Το όφελος από τη μείωση των ΥΚΩ εκτιμάται σε 300 εκατ. ευρώ ετησίως. Παράλληλα θα αποφευχθεί η εκπομπή 500.000 τον. διοξειδίου του άνθρακα ετησίως που παράγουν οι μονάδες της Κρήτης και θα επιτραπεί η περαιτέρω ανάπτυξη μονάδων ΑΠΕ στην Κρήτη.

Η διασύνδεση Κρήτης - Αττικής , προϋπολογισμού άνω του 1,1 δις. ευρώ και ισχύος 1.000 μεγαβάτ ξεκίνησε το 2020 με την υπογραφή των συμβάσεων με τους αναδόχους ενώ στο μεσοδιάστημα ολοκληρώθηκε και τέθηκε σε λειτουργία, το 2021, η μικρή διασύνδεση (Χανιά - Πελοπόννησος) που συνέβαλε καθοριστικά στην διασφάλιση της ηλεκτροδότησης του νησιού την τελευταία τριετία.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ:

Η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης-Αττικής είναι το μεγαλύτερο και πολυπλοκότερο έργο Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Ελλάδα, προϋπολογισμού που ξεπερνάει το 1,1 δις Ευρώ, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία αιχμής συνεχούς ρεύματος διπολικής σχεδίασης και ονομαστικής ισχύος (2x500MW) καθώς και Voltage Source Converter (VSC) στους Σταθμούς Μετατροπής. Τα ιδιαίτερα τεχνικά χαρακτηριστικά του το κατατάσσουν μέσα στα κορυφαία έργα διασυνδέσεων στον κόσμο, καθώς βρίσκεται μέσα στις 3 βαθύτερες διασυνδέσεις παγκοσμίως και στη κορυφή όσον αφορά της μεταφορική ικανότητα ισχύος σε νησιωτικό σύστημα (1000MW) μαζί με την διασύνδεση της Σαρδηνίας.

Η Διασύνδεση Κρήτης-Αττικής αποτελεί την δεύτερη φάση διασύνδεσης του Συστήματος της Κρήτης με το Ηπειρωτικό Σύστημα και σε συνδυασμό με την AC διασύνδεση θα άρει την ηλεκτρική απομόνωση της νήσου και θα εξασφαλίσει την ενεργειακή της ασφάλεια. Παράλληλα, μέσω της οριστικής παύσης λειτουργίας των συμβατικών μονάδων παραγωγής θα επιτευχθεί σημαντική μείωση εκπομπών CO2 που ξεπερνά τους 500.000 τόνους ετησίως, ενώ θα προκύψει σημαντικό οικονομικό όφελος για τους καταναλωτές μέσω της μείωσης των ΥΚΩ.

Τέλος, η ισχυροποίηση του Ηλεκτρικού δικτύου θα συμβάλει στην περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη της Κρήτης ( νέες θέσεις εργασίας, Βιομηχανία, ΑΠΕ).

Σύντομη περιγραφή του έργου:

Η ονομαστική τάση του συνδέσμου είναι 525 kV με μεταφορική ικανότητα ισχύος 1.000 MW χρησιμοποιώντας τεχνολογία VSC (Voltage Source Converter) και στις δύο πλευρές, Αττική και Κρήτη.

Ο Σταθμός Μετατροπής (ΣΜ) Αττικής, AC/DC (400kV / 500kV), διπολικής σχεδίασης και ονομαστικής ισχύος 2x500 MW, βρίσκεται βόρεια του υφιστάμενου υποσταθμού Υπερυψηλής Τάσης 400 kV Κουμουνδούρου. Το άλλο άκρο του συνδέσμου στην πλευρά της Κρήτης, είναι ο ΣΜ (150kV / 500kV) που βρίσκεται στην περιοχή της Δαμάστας. Στην Κρήτη έχει κατασκευαστεί επίσης υποσταθμός υψηλής τάσης GIS 150 kV AC για τη σύνδεση του ΣΜ Δαμάστας με το υφιστάμενο Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας 150 kV Κρήτης.

Οι δύο (2) ΣΜ συνδέονται με το καλωδιακό σύστημα, το οποίο διακρίνεται στα ακόλουθα κύρια υποέργα:

▪ 2 υποθαλάσσια καλώδια τεχνολογίας Εμποτισμένου Χάρτου (Mass Impregnated) HVDC 525kV και μήκους 335 χλμ το καθένα.

▪ 2 υπόγεια καλώδια τεχνολογίας Εμποτισμένου Χάρτου (Mass Impregnated) HVDC 525kV μήκους 32 + 11 χλμ (Αττική και Κρήτη αντίστοιχα) το καθένα.

▪ 2 υποθαλάσσια και 2 υπόγεια καλώδια οπτικών ινών συνολικού μήκους 378 τεχνολογία έκαστο.

Οι Ανάδοχοι του έργου βρίσκονται ανάμεσα στις μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο, ενώ παράλληλα, για την πόντιση των υποβρυχίων καλωδίων χρησιμοποιήθηκαν τα 2 πιο σύγχρονα πλοία παγκοσμίως.

Πρόοδος του έργου

Η κατασκευαστική φάση του έργου ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2024 και η έναρξη λειτουργίας του αναμένεται την άνοιξη του 2025.

Ειδικότερα, έχουν ολοκληρωθεί: η εγκατάσταση του εξοπλισμού στους Σταθμούς μετατροπής (Βαλβίδες Μετατροπής, Μετασχηματιστές, πρωτεύον και δευτερεύον εξοπλισμός), η εγκατάσταση του συνόλου του καλωδιακού συστήματος 500kV (335km x2 υποβρύχια καλώδια, υποβρύχια καλώδια οπτικών ινών, 32km χ2 υπογείων καλωδίων στην Αττική και 11km χ 2 υπογείων καλωδίων στην Κρήτη) από το Σταθμό Μετατροπής Αττικής έως το Σταθμό Μετατροπής στην Κρήτη.

Οι δοκιμές του έργου, που έχουν ήδη ξεκινήσει από τις αρχές του Φθινοπώρου με τις προκαταρκτικές δοκιμές εξοπλισμού (pre-commissioning) και τις λειτουργικές δοκιμές των υποσυστημάτων, βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη. Σύντομα, με την ολοκλήρωση των παραπάνω δοκιμών, θα ακολουθήσουν οι δοκιμές αποδοχής συστήματος που αποτελούν τον τελικό και πιο κρίσιμο έλεγχο πριν την έναρξη της δοκιμαστικής λειτουργίας των Σταθμών Μετατροπής.

Σύμφωνα με την απόφαση ένταξης του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων η διασύνδεση της Κρήτης με το ΕΣΜΗΕ Φάση ΙΙ θα χρηματοδοτηθεί με ποσό έως 313,2 εκατ. ευρώ από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020» για τις εργασίες του 1ου σταδίου του έργου (μέχρι 31/12/2023), αντλώντας έτσι σημαντικούς πόρους και μειώνοντας, κατά ένα πολύ μεγάλο βαθμό, το κόστος του έργου μείζονος σημασίας για τον Έλληνα καταναλωτή. Το 2ο στάδιο του έργου εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ 2021 - 2027 «Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή» σύμφωνα με την απόφαση του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και θα χρηματοδοτηθεί με ποσό έως 222,3 εκατ. ευρώ.