Ιδιαίτερα προβληματισμένοι είναι ψυχολόγοι, ψυχίατροι και κοινωνικοί λειτουργοί αναφορικά με την απαγόρευση κυκλοφορίας των πολιτών, μέτρο που ελήφθη προκειμένου να περιοριστεί η διασπορά του κορονοϊού, καθώς εκφράζουν φόβους πως την περίοδο αυτή της κρίσης δεν αποκλείεται να αυξηθούν τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Καλούν μάλιστα γυναίκες, άνδρες και παιδιά αλλά και γείτονες ή συγγενείς που τυχόν αντιληφθούν κάποια τέτοια πράξη να επικοινωνήσουν με τις ειδικές γραμμές ψυχολογικής υποστήριξης που έχουν δημιουργηθεί και την Αστυνομία.

«Περιμένουμε αύξηση των περιστατικών της ενδοοικογενειακής βίας» αναφέρει στη «ΜτΚ» ο ψυχίατρος - ψυχοθεραπευτής, Σταύρος Μπουφίδης, ο οποίος τονίζει πως αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι συνθήκες γίνονται πλέον πιο δύσκολες. «Για μια γυναίκα και ένα παιδί που κακοποιείται, όταν ο θύτης είναι παρών δεν είναι εύκολο να προχωρήσει σε καταγγελία», σημειώνει ο κ. Μπουφίδης και εκφράζει αμφιβολία για την ετοιμότητα των δομών που λειτουργούν και φιλοξενούν θύματα ενδοοικογενειακής βίας.

Ήδη στην Κύπρο, υπάρχουν αναφορές για αύξηση 30% των κλήσεων που καταγράφονται στις σχετικές τηλεφωνικές γραμμές και αφορούν περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, ενώ και στην Ελλάδα έχει αποδειχτεί πως σε περιόδους κρίσεων υπάρχει ραγδαία αύξηση. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε πως τα περιστατικά ξύλου και βιασμού στα ελληνικά σπίτια την περίοδο 2014-2018, δηλαδή εν μέσω οικονομικής κρίσης ήταν αυξημένα κατά 34,45% σε σχέση με πριν.

Όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί οι βασικές μορφές της ενδοοικογενειακής βίας είναι οι: ψυχολογική, συναισθηματική, λεκτική και σωματική. «Το 2006 έγινε ο νέος νόμος για την ενδοοικογενειακή βία όπου ελήφθη υπόψη ο ψυχολογικός και ο συναισθηματικός παράγοντας. Μέχρι τότε ως ενδοοικογενειακή βία λαμβανόταν μόνο η σωματική βία. Μετά την επικύρωση της σύμβασης της Κωνσταντινούπολης και από την ελληνική κυβέρνηση καλύφθηκαν ορισμένα κενά και στην χώρα μας» σχολιάζει ο κ. Μπουφίδης. Συμπληρώνει, μάλιστα, ότι σε διεθνές επίπεδο έχει αποδειχτεί και στο παρελθόν πως μετά από κάποια επιδημία αυξήθηκε το μετατραυματικό στρες πολλών ατόμων.

Ενδοοικογεναική βία ωστόσο δεν αποτελεί μόνο η βία των ανδρών προς τις γυναίκες, μιας και παρότι είναι σπάνιο, αρκετές γυναίκες εκφράζουν επιθετικότητα προς τους άνδρες τους ή τα ζευγάρια από κοινού στα παιδιά τους, τα οποία την περίοδο του εγκλεισμού είναι αναγκασμένα να βρίσκονται στο σπίτι. Σύμφωνα με τους ειδικούς οι θύτες είναι άνθρωποι με εσωτερικευμένο θυμό μέσα τους, άνδρες που δεν έχουν μάθει να εκφράζουν τα συναισθήματά τους. «Ο θυμός του θύτη εάν δεν εργάζεται και είναι αναγκασμένος να μένει σε τέσσερις τοίχους γίνεται εντονότερος και εκδηλώνεται πιο εύκολα όταν το θύμα-στόχος βρίσκεται συνεχώς στον ίδιο χώρο», υποστηρίζει ο κ. Μπουφίδης.

Βοήθεια μέσω τηλεφώνου όλο το εικοσιτετράωρο

Με σκοπό την ψυχολογική ενίσχυση των οικογενειών η Γενική Γραμματεία Ισότητας, όπως λέει στη «ΜτΚ» η Γενική Γραμματέας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, Μαρία Συρεγγέλα λειτουργεί κανονικά σε όλη την Ελλάδα την τηλεφωνική γραμμή «SOS»- Βία κατά των Γυναικών, τα συμβουλευτικά κέντρα των δήμων και του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) στα οποία μπορεί κάποιος να απευθυνθεί. Για το λόγο αυτό άλλωστε, η ΓΓ επικεντρώνεται στην προβολή τόσο της τηλεφωνικής γραμμής όσο και των δομών που λειτουργούν. «Την περίοδο που υπάρχουν κρίσεις οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες. Σαφώς και υπάρχει το ενδεχόμενο της αύξησης των κρουσμάτων και σ’ αυτό είμαστε έτοιμοι. Η τηλεφωνική γραμμή 15900 εξακολουθεί να λειτουργεί κανονικά. Εκεί υπάρχουν ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι που μπορούν να προσφέρουν ψυχολογική υποστήριξη», λέει. «Επειδή η περίοδος είναι κρίσιμη και ίσως υπάρξει έξαρση των κρουσμάτων διαφημίζουμε όσο το δυνατό περισσότερο την γραμμή 15900. Είμαστε σε άμεση συνεργασία με τα 72 τμήματα ενδοοικογενειακής βίας του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη», αναφέρει η κ. Συρεγγέλα. «Αυτό που μας προβληματίζει περισσότερο είναι να δούμε εάν οι γυναίκες που είχαν συνεδρίες ενδυνάμωσης που δεν μπορούν να γίνουν από κοντά εάν θα συνεχίσουν τηλεφωνικά», υποστηρίζει η Γενική Γραμματέας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων.

«Ακόμα κι αν κάποιος δεν προχωρήσει σε καταγγελία, αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει ενδοοικογενειακή βία» καταλήγει η κ. Συρεγγέλα. Οι γυναίκες που θέλουν να καταγγείλουν μια κακοποιητική κατάσταση εκτός από τη γραμμή 15900 μπορούν να στείλουν email στο sos15900@isotita.gr. Στην ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων υπάρχουν όλες οι πληροφορίες που θα χρειαστεί. Όλες οι κλήσεις και τα emails απαντώνται από τους συνεργάτες του Women SOS σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Τα παιδιά μπορούν να απευθύνονται την Eθνική Γραμμή SOS «Το Χαμόγελο του Παιδιού» στο 1056 και τον αριθμό 100 της Αστυνομίας.

Ο εγκλεισμός βάζει φιτίλια

Σύμφωνα με την ψυχολόγο Νατάσα Λογδανίδου, από το Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης του Ιδρύματος Δημούλα στον δήμο Νάουσας με τις συνθήκες και τα μέτρα που επικρατούν λόγω του κορονοϊού ένας βίαιος άνθρωπος μένει στο σπίτι περισσότερες ώρες με την οικογένειά - θύματά του. «Εκ των πραγμάτων υπάρχει μια ένταση που φέρνουν οι αρνητικές συνθήκες. Άνθρωποι που βιώνουν το άγχος και αυτό έχει αυξηθεί μέσα στην σκέψη τους, θα βγάλουν και μια επιθετικότητα. Δεν ξέρουμε εάν θα εκδηλωθεί ενδοοικογενειακή βία αλλά οι συγκρούσεις σαφώς θα αυξηθούν», ισχυρίζεται.

Αν και η ίδια ξεκαθαρίζει πως στην ειδική γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης που έχει δημιουργηθεί στο δήμο Νάουσας εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων που επιβλήθηκαν λόγω κορονοϊού δεν έχει καταγραφεί μέχρι στιγμής κάποιο περιστατικό που να σχετίζεται με ενδοοικογενειακή βία. Επισημαίνει ωστόσο πως όταν ένας άνθρωπος εκδηλώνει βίαιη συμπεριφορά εντός οικείας τότε ο εγκλεισμός και δεδομένων των συνθηκών που πλέον έχουν αλλάξει δημιουργεί… φιτίλια που μπορεί να ανάψουν την σπίθα για ξέσπασμα.

«Αλλάζει η σύσταση των σχέσεων λόγω εγκλεισμού. Κάποιος που είναι βίαιος θα εκτονωθεί. Εκ των πραγμάτων υπάρχει ένταση εξαιτίας της απαγόρευσης της κυκλοφορίας, της αναστολής λειτουργίας των επιχειρήσεων και της απαγόρευσης των εξωτερικών δραστηριοτήτων. «Είναι λεπτή η στιγμή που ένα θύμα κακοποίησης θα αποφασίσει να καταγγείλει ότι κακοποιείται και θα αναζητήσει βοήθεια. Εάν θελήσει να την βρει, θα την βρει, είτε μιλάμε για τέτοιες συνθήκες είτε για φυσιολογικές συνθήκες. Την περίοδο που διανύουμε υπάρχει μια δυσκολία παραπάνω» σχολιάζει η κ. Λογδανίδου.

Εκείνο στο οποίο εστιάζουν οι ειδικοί είναι πως πλέον, εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας δεν έχουν την δυνατότητα να δουν έναν φίλο ή έναν συγγενή που του εκμυστηρεύονταν όλα όσα περνούν κι αυτό αναμένεται να κάνει την κατάσταση ακόμα δυσκολότερη. «Σίγουρα το γεγονός ότι άνοιξαν κάποιες τηλεφωνικές γραμμές ψυχολογικής υποστήριξης θα βοηθήσει. Σε ό,τι έχει να κάνει με την ενδοοικογενειακή κακοποίηση το σημαντικότερο είναι να υπάρξει καταγγελία» υποστηρίζει η κ. Λογδανίδου.

Οι ειδικοί συνιστούν πάντως στους γείτονες των πολυκατοικιών να αναφέρουν στις αρμόδιες αρχές έστω και υπόνοιες ενδοοικογενειακής βίας. «Όταν τραβήξουμε την γραμμή και κάνουμε τον υπολογισμό στο τέλος της κρίσης θα φανεί τι θα έχει αυξηθεί και τι θα μειωθεί» καταλήγει η κ. Λογδανίδου.

«Συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις είναι ακόμα δυσκολότερο να ζητήσει κάνεις βοήθεια. Εάν κάποιος νιώθει εγκλωβισμένος σε φυσιολογικές συνθήκες, σε αυτές τις ιδιαίτερες συνθήκες αυτό διογκώνεται και δυσκολότερα ζητά βοήθεια, δυστυχώς» λέει στη «ΜτΚ» η σύμβουλος ψυχικής υγείας και ομαδική ψυχοθεραπεύτρια Βιβή Καραθανάση. «Όταν κάποιος υφίσταται μια κατάσταση συγκρούσεων μέσα στο σπίτι του, είναι άλλωστε πολύ δύσκολο να αναγνωρίσει ότι βιώνει πρόβλημα. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει είναι να αποδεχτεί το θύμα την κατάστασή του» συμπληρώνει. 

Η κ. Καραθανάση, εδώ και λίγες ημέρες, μετά την λήψη των μέτρων από την κυβέρνηση ανακοίνωσε μέσω social media πως παρέχει δωρεάν τις υπηρεσίες της σε άτομα που χρειάζονται βοήθεια και πραγματοποιεί με τους ενδιαφερόμενους τηλε-συνεδρίες. «Πιθανολογώ πως τα συναισθήματα που μπορεί να έχει κάποιος διογκώνονται. Όσοι έχουν βίαια ξεσπάσματα θα συνεχίσουν να έχουν και ίσως ακόμα και εντονότερα ξεσπάσματα» αναφέρει. «Δεν μπορούμε να προβλέψουμε το μέλλον, ούτε πως μπορεί να αντιδράσει ο κάθε άνθρωπος σε αυτές τις συνθήκες. Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός. Δυστυχώς όμως φοβάμαι πως θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας» καταλήγει η κ. Καραθανάση.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 29 Μαρτίου 2020