Πώς ένα διήγημα του 1868 που αναφέρεται στην Αρναία (Λαρίγκοβα) Χαλκιδικής μπορεί να μιλήσει στο σήμερα; Την απάντηση μας δίνει η αρχαιολόγος Ελένη Στούμπου – Κατσαμούρη μέσα από το βιβλίο της με τίτλο «Από τη Λαρίγκοβα στο Χάιντ Παρκ».

Η ίδια, υπηρετώντας στην αρχαιολογική υπηρεσία της περιοχής και αναζητώντας πηγές του 18ου και 19ου αι. για την Αρναία, έπεσε πάνω σ' ένα διήγημα με τίτλο "Γιατί μένω στο Χάιντ Παρκ", δημοσιευμένο το 1868 σε διάσημο στην εποχή του βρετανικό λογοτεχνικό περιοδικό. 

Η ιστορία αφηγείται την περιπετειώδη ζωή ενός νεαρού που μας λέει ότι γεννήθηκε στην Αρναία πριν την Επανάσταση κι έφτασε να γίνει μέγας έμπορος στο Λονδίνο της βικτωριανής εποχής. «Η ιστορία θυμίζει το ‘Λουκή Λάρα’ του Δημητρίου Βικέλα, μόνο που προηγείται χρονικά κατά ένδεκα χρόνια! Το διήγημα έχει τη μορφή πραγματικής ιστορίας και ο αφηγητής μας συστήνεται σε πρώτο πρόσωπο ως ‘Δημήτρης Χατζηγιώργης’», λέει στο makthes.gr η συγγραφέας.

Στην πορεία από την έρευνα προέκυψε ότι το όνομα αυτό δεν υπήρξε στο Λονδίνο την εποχή της δημοσίευσης, ούτε εμφανίστηκε ξανά στα γράμματα. «Κι ενώ η αρχική ελπίδα ήταν ότι θα έβρισκα μέσα στο διήγημα κάποια χρήσιμη ιστορική πληροφορία για τον τόπο που μελετούσα, το ψευδώνυμο, απ' ό,τι φαινόταν, δημιούργησε ένα μυστήριο για το ποιός ήταν ο πραγματικός συγγραφέας και κυρίως γιατί έγραψε αυτά που έγραψε, τα οποία αποτελούν μια εξομολόγηση με πολύ χιούμορ, αλλά όχι ιδιαίτερα κολακευτική για τους Έλληνες και τον τρόπο που απέκτησαν τα χρήματά τους», τονίζει η Ελένη Στούμπου - Κατσαμούρη.

Ζητώντας λοιπόν να λύσει τα πολλά μυστήρια του διηγήματος έγινε από αρχαιολόγος λογοτεχνική ντετέκτιβ και τα αποτελέσματα τα παρουσίασε πέρυσι σε ανακοίνωση στο Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο. Το βιβλίο είναι στο πρώτο μέρος η ιστορική αυτή έρευνα μέχρι να ξεδιαλύνει το κουβάρι και στο δεύτερο μέρος μεταφρασμένο το ενδιαφέρον διήγημα του άγνωστου συγγραφέα.

Μια εποχή κοσμογονική για το νέο ελληνισμό

Πού αρχίζουν όμως, πού τελειώνουν και που συναντώνται στο βιβλίο αυτό η αρχαιολογία και η συγγραφή για την Ελένη Στούμπου – Κατσαμούρη; «Οι αρχαιολόγοι ερευνούν, προσπαθούν με λίγα στοιχεία να βγάλουν σωστά συμπεράσματα και να προτείνουν μια ανάγνωση του παρελθόντος. Οπότε, η έρευνα για να φτάσω να προτείνω το πρόσωπο του συγγραφέα και τα κίνητρα που τον οδήγησαν να γράψει αυτή την ανατρεπτική ιστορία μοιάζει με την αρχαιολογική, αλλά έχει να κάνει και με την αγάπη στη λογοτεχνία: θαύμασα το θράσος του ήρωα, το σπινθηροβόλο πνεύμα του και επίσης το πόσο καλά μας βάζει μέσα στο κλίμα της μετεπαναστατικής εποχής. Μια εποχή κοσμογονική για το νέο ελληνισμό, με γενική φτώχεια, αγώνα για επιβίωση, συγκρούσεις και ανατροπές», απαντά.

Θεωρεί πως ο αναγνώστης θα βρει στο βιβλίο μια πολύ διασκεδαστική λογοτεχνική ιστορία μυστηρίου με πολλά ενδιαφέροντα ιστορικά στοιχεία. «Το είδος της γραφής ακουμπάει στην ιστορία και τη λογοτεχνία κι απευθύνεται στο ευρύ κοινό που θα ήθελε να δει όψεις της πραγματικής ζωής στις κρίσιμες δεκαετίες μετά την Επανάσταση. Ήμουν ο Σέρλοκ Χολμς χωρίς φακό, αλλά μ’ ένα βουνό από ιστορικές πηγές, που καταδιασκέδασα κι ήθελα να πω την ιστορία μου και στους άλλους», επισημαίνει.

«Πολιτιστική κληρονομιά είναι όλα τα στοιχεία της ζωής»

Μέσα από την έκδοση του βιβλίου ήθελε να αναδείξει συνολικά την ορεινή Χαλκιδική, που είναι το πεδίο μελέτης της ως αρχαιολόγος στην Αρχαιολογική Υπηρεσία. «Πολιτιστική κληρονομιά, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι μόνο τα μνημεία και οι αρχαιολογικοί χώροι, αλλά όλα τα στοιχεία της ζωής που μας επιτρέπουν να γνωρίσουμε καλύτερα τον τόπο και τη ζωή των ανθρώπων που πέρασαν από εκεί. Αυτός είναι ο λόγος που κάνω αρχαιολογικές ταινίες, εδώ και σχεδόν είκοσι χρόνια, για να μοιραστώ με το κοινό περισσότερα από αυτά που μπορεί να δει στο Μουσείο. Εδώ, γνωρίσαμε την πρώτη λογοτεχνική αναφορά της Αρναίας κι αυτό συνέβη γιατί ήδη το τοπωνύμιο είχε γίνει σημαντικό στα μέσα του 19ου αι., γράφονταν στους χάρτες και αναφέρονταν στους περιηγητές. Και στο λαϊκό μας πολιτισμό ένας τόπος αρχίζει να υπάρχει, όταν μιλάνε γι’ αυτόν ή τον τραγουδάνε».

Η σχέση της όμως με τις εκδόσεις δε σταματά εδώ, αφού έχει ήδη έτοιμο έναν δεύτερο τόμο με την έρευνά της για τους ξένους ταξιδιώτες που πέρασαν από την Αρναία και περιγράφουν τη ζωή που είδαν. «Έχει πολύ ενδιαφέρον, γιατί στην πλειοψηφία τους ήταν άνθρωποι εξαιρετικά μορφωμένοι και κάποιοι αγαπούσαν ειλικρινά την Ελλάδα. Ελπίζω οι τοπικές αρχές να συμβάλουν στην έκδοσή τους και να μη θυμούνται τα μνημεία μόνο το κρίσιμο εξάμηνο πριν τις εκλογές», λέει.

Επίσης, ετοιμάζει τα αρχαιολογικά παραμύθια, που έγραψε για τα παιδιά που επισκέπτονταν με το σχολείο τους τα μνημεία και τις ανασκαφές που επέβλεψε. «Το να χαίρονται τα παιδιά στο τέλος του παραμυθιού, κάνει τη χαρά της γραφής ακόμα μεγαλύτερη», καταλήγει η Ελένη Στούμπου - Κατσαμούρη.