Πέμπτη μεσημέρι. Περίπου εννέα ώρες μετά το διάγγελμα του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν που έδωσε το εναρκτήριο λάκτισμα για το σφυροκόπημα της Ουκρανίας. Όλος ο κόσμος ξύπνησε με έναν κόμπο στο στομάχι, ο οποίος έδενε περισσότερο όσο οι εικόνες από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς, τα ελικόπτερα που πετούν, τις οικογένειες που χώρισαν: τους μπαμπάδες να αποχαιρετούν τα παιδιά τους για να πολεμήσουν, χωρίς να ξέρουν εάν θα τα ξαναδούν, τα γεμάτα αίματα πρόσωπα με τα μάτια πρησμένα από τα δάκρυα, και τις εκκωφαντικές φωνές άμαχου πληθυσμού να καλούν την παγκόσμια κοινότητα για βοήθεια, προκειμένου να τερματιστεί αυτό που λίγες ώρες πριν ξεκίνησε ο Πούτιν, κάνουν το γύρο του διαδικτύου και προβάλλονται στις οθόνες των τηλεοράσεων στα σπίτια όλου του κόσμου. Ένας πόλεμος μόλις ξεκίνησε σε απευθείας σύνδεση και το μπαρούτι μυρίζει έντονα, παντού.

Λίγες μόλις ώρες πριν, όταν διεξάγεται ένα μπαράζ διπλωματικών επαφών σε κορυφαίο επίπεδο και ο Πούτιν ακόμα δεν έχει «πατήσει το κουμπί», επικοινωνώ μέσω facebook με την Βικτώρια Πομαζάν, αρχισυντάκτρια της εφημερίδας «Έλληνες της Ουκρανίας». Την ρωτώ πως έχει η κατάσταση και ποιο είναι το κλίμα στην πολυπληθή κοινότητα των Ελλήνων Ομογενών στην Ουκρανία και μου απαντά: «Με αγωνία παρακολουθούμε τα τεκταινόμενα στα σύνορα της αγαπημένης μας Ουκρανίας και μαζί με όλον τον κόσμο ανησυχούμε. Βλέπουμε τα στρατεύματα και τα τεθωρακισμένα της Ρωσικής Ομοσπονδίας και οι εικόνες αυτές μας τρομάζουν. Δεν μπορούμε να διανοηθούμε ότι για μια ακόμη φορά η Ουκρανία μπορεί να ζήσει κάτω από την μπότα ενός τυράννου. Προσευχόμαστε στο Θεό να βοηθήσει να πρυτανεύσει η λογική». Επανέρχομαι, αφότου η ρωσική εισβολή άρχισε και αφού πρώτα την ακούω σε ραδιοφωνικό σταθμό, ενώ βρίσκομαι μέσα στο αμάξι στην Τσιμισκή. «Θα παλέψουμε για την χώρα μας» αναφέρει και κλείνει το τηλέφωνο. «Βικτωρία καλησπέρα. Είστε καλά;» την ρωτώ. «Καλησπέρα. Ναι. Ας πούμε ότι είμαστε καλά...» μου αποκρίνεται. Πρόλαβε επίσης, να δει τις ευχές για αίσια έκβαση της ιστορίας και πως οι σκέψεις μας στην Ελλάδα είναι μαζί τους. Μετά περνά ώρα που την είδα «ενεργή» στην μεταξύ μας συνομιλία.

Καλώ στο τηλέφωνο τον Νίκο Θεοδωρόπουλου, Γραμματέα Ελλήνων της Διασποράς για τη Νέα Δημοκρατία. «Νίκο, έχεις επικοινωνία με Ουκρανία;» τον ρωτώ. «Όλα είναι στον αέρα. Οι ομογενείς φοβούνται. Υπάρχει αβεβαιότητα. Πολλοί πήγαν στο στρατό ως έφεδροι. Υπάρχει πρόβλημα στις επικοινωνίες» μου απαντά. Και συνεχίζει «Βομβαρδίζουν σπίτια στην άκρη της Μαριούπολης. Η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη». Ο κ. Θεοδωρόπουλος πριν λίγες ημέρες βρέθηκε στην ανατολική Ουκρανία και έκανε επαφές με εκπροσώπους των ελληνικών κοινοτήτων και συλλόγων, προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλειά τους.

Ήλπιζαν μέχρι την τελευταία στιγμή

Η Μαριούπολη, πόλη της Ουκρανίας στην περιφέρεια Ντονέτσκ εκτιμάται πως έχει πληθυσμό 500.000 κατοίκους. Εκεί, και στις γύρω περιοχές, κυρίως στα χωριά εκτιμάται πως κατοικούν περίπου 120.000 Έλληνες ομογενείς. Είναι η πόλη της Ουκρανίας όπου το ελληνικό στοιχείο είναι έντονο. Ελληνικά ονόματα χωριών, ελληνικές επιγραφές, ελληνικές σημαίες σε κτίρια και μέσα μαζικής μεταφοράς, σημείο συνάντησης κάθε δύο Σεπτέμβρηδες των ομογενών της Ουκρανίας. Μεγάλος είναι επίσης ο αριθμός των ομογενών που κατοικούν σε Οδησσό και Κίεβο.

Η Ελένη Ντόμπρα είναι αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας. Αργά το βράδυ της Τρίτης, μόλις εικοσιτέσσερις ώρες πριν την εισβολή μου έγραφε: «Πραγματικά, είναι δυνατόν τον 21ο αιώνα να ζούμε τη βία και τον πόλεμο των παλιών εποχών; Να μην βρεθεί λύση μέσω διπλωματίας; Ευτυχώς, δεν φοβόμαστε και είμαστε όλοι ψύχραιμοι, ενωμένοι και έτοιμοι να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον στη δύσκολη στιγμή. Προσευχόμαστε και παρακαλούμε τον Θεό να προστατεύσει τη χώρα μας και όλους τους πολίτες».

Ο Ηλίας Ιωαννάκης είναι δάσκαλος και αναπληρωτής Συντονιστής Εκπαίδευσης για τις χώρες Ουκρανία, Ρωσία, Καζακστάν, Αρμενία, Γεωργία, Αζερμπαϊτζάν και Ουζμπεκιστάν. Από τον περασμένο Ιούλιο ζει και εργάζεται στην Ουκρανία, ενώ το γραφείο του στεγάζεται στο κτίριο του Γενικού Προξενείου της χώρας μας στην Μαριούπολη. Επέστρεψε στην Ελλάδα τα ξημερώματα της Πέμπτης 17 Φεβρουαρίου και ήταν από τους τελευταίους 21 Έλληνες εκπαιδευτικούς που υπηρετούν στην Ουκρανία και γύρισαν πίσω με απόφαση του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, λόγω της έκρυθμης κατάστασης. «Θέλω να ευχαριστήσω προσωπικά την υπουργό Νίκη Κεραμέως και τον Γενικό Γραμματέα Αλέξανδρο Κόπτση οι οποίοι αμέσως έκαναν αποδεκτό το αίτημά μας για να επιστρέψουμε στην Ελλάδα με ασφάλεια και φρόντισαν γι’ αυτό» λέει στη «ΜτΚ». Τόσο ο ίδιος όσο και οι άλλοι Έλληνες εκπαιδευτικοί που υπηρετούν στην Ουκρανία επέστρεψαν οδηγώντας 24 ολόκληρες ώρες. Όπως λέει, στην Μαριούπολη μέχρι και λίγες ώρες πριν την επίθεση Πούτιν αν και υπήρχε φόβος για την κήρυξη του πολέμου η ζωή συνεχιζόταν κανονικά. «Ο κόσμος δούλευε, διασκέδαζε, ψώνιζε» υποστηρίζει. «Στο χωριό Σαρτανά, η πλειοψηφία των κατοίκων του οποίου είναι ελληνικής καταγωγής δύο μέρες πριν φύγουμε ακούγαμε σφυροκόπημα. Το χωριό βέβαια βρίσκεται στην Περιφέρεια Ντονέτσκ της ανατολικής Ουκρανίας, μία από τις δύο περιοχές που ο Πούτιν αναγνώρισε ως ανεξάρτητες» λέει ο κ. Ιωαννάκης, εξηγώντας ωστόσο πως από το 2014 μέχρι σήμερα η στρατιωτική κινητικότητα στο συγκεκριμένο σημείο είναι καθημερινότητα.

Σημειώνεται πως, οι ελεγχόμενες από φιλορώσους αυτονομιστές περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ -γνωστές συνολικά ως Ντονμπάς- αποσχίστηκαν από τη διοίκηση της ουκρανικής κυβέρνησης το 2014 και αυτοανακηρύχθηκαν ανεξάρτητες «Λαϊκές Δημοκρατίες», μέχρι σήμερα μη αναγνωρισμένες από άλλη χώρα. «Τα παιδιά και οι οικογένειές των ομογενών στην Ουκρανία νοσταλγούν την Ελλάδα και την μαμά πατρίδα. Αυτό που γίνεται στα σχολεία της Ουκρανίας είναι θαύμα. Τα παιδιά μαθαίνουν να μιλάνε ελληνικά στα σχολεία από τους Έλληνες δασκάλους» εξηγεί.

Όλη αυτή η αγάπη για την Ελλάδα και η νοσταλγία για την σύνδεση με την «μαμά πατρίδα» αναδεικνύονται κάθε δύο χρόνια, το Σεπτέμβριο, στη «Μέγα Γιορτή». Η Μαριούπολη, η περιοχή όπου ανθεί το ελληνικό στοιχείο γίνεται σημείο συνάντησης για τους κατοίκους ολόκληρης της Αζοφικής. Πρόκειται για ένα θεσμό αφιερωμένο στον συνθέτη-ποιητή Ντονάτ Πατρίτσα, διοργανώνεται από το 1988 από την Ομοσπονδία Ελληνικών Συλλόγων της Ουκρανίας.

«Δεν βγαίνουν στην αυλή γιατί φοβούνται»

Ο Βασίλης Σίμος είναι επίσης δάσκαλος στην Ουκρανία. Αν και τις τελευταίες ημέρες επέστρεψε στη Λάρισα μετά από 23 ώρες ταξίδι, βρίσκεται σε διαρκή επικοινωνία με συναδέλφους και μαθητές του. «Οι άνθρωποι αγωνιούν» λέει. Φεύγοντας από το σπίτι όπου μένω στο Κίεβο είπα στην ιδιοκτήτρια να μπει μέσα και να πάρει τα τρόφιμα και τα φάρμακα που είχα αγοράσει σε περίπτωση που χρειαστεί. Ανάλογη η εικόνα που μεταφέρει και ο δάσκαλος Νίκος Μίχος, που επίσης επέστρεψε στην Ελλάδα από τους τελευταίους. «Οι κάτοικοι έχουν συνηθίσει αυτή την κατάσταση. Προσωπικά, θα μου φαινόταν περίεργο εάν από το σχολείο μου που βρίσκεται πολύ κοντά στην λεγόμενη γκρίζα περιοχή με τα 14 ελληνικά χωριά δεν άκουγα κάποια μέρα πυροβολισμό. Υπάρχουν παιδιά που έχουν γεννηθεί μέσα σε αυτή την κατάσταση και γι’ αυτούς μοιάζει με ρουτίνα. Υπάρχουν μαθητές μας που δεν προαυλίζονται για να μην τους χτυπήσει κάποια σφαίρα» εξηγεί ο κ. Μίχος, στενός συνεργάτης του κ. Ιωαννάκη.

Ήδη από την περασμένη Πέμπτη τα ξημερώματα πολλοί ομογενείς βρίσκονται σε καταφύγια, άλλοι περιμένουν στα σπίτια τους όσο ψύχραιμοι μπορούν να είναι και ορισμένοι, με ελληνικά διαβατήρια ήρθαν στην Ελλάδα σε συνεργασία με τις προξενικές αρχές της Ελλάδας στην Ουκρανία.

Ο Κωνσταντίνος Στρίγκας, βρίσκεται στην Μαριούπολη τα τελευταία δύο χρόνια. Επέστρεψε λίγες ημέρες πριν ξεσπάσει ο πόλεμος. «Όταν πριν δύο χρόνια πήγα στη χώρα υπήρχαν μπλόκα παντού. Έπρεπε να επιδεικνύω την ειδική ταυτότητά μου. Από πέρσι ακουγόταν ότι θα γίνει εισβολή. Συζητήσαμε με άλλους Έλληνες συναδέλφους για τον τρόπο διαφυγής μας σε περίπτωση που συμβεί κάτι. Εδώ και ένα χρόνο είχα έτοιμη μια μικρή βαλίτσα ώστε να φύγω. Όταν έφυγα άκουγα τις βόμβες στην εμπόλεμη ζώνη να σκάνε. Ο κόσμος εκεί θέλει ειρήνη και ηρεμία» λέει στη «ΜτΚ».

Οι εικόνες με τους βομβαρδισμούς στην ανοιχτή τηλεόραση εναλλάσσονται. Η σκηνή με τον πατέρα να αποχαιρετά την κορούλα του πάνω στο λεωφορείο διαφυγής και δευτερόλεπτα αργότερα να ξεσπά σε λυγμούς, με στοιχειώνει. Όλους μας στοιχειώνει.

Η Ελλάδα στέκεται δίπλα στην Ομογένεια

Του Νίκου Θεοδωρόπουλου

Γραμματέα Ελλήνων της Διασποράς για τη ΝΔ

O πόλεμος στην Ουκρανία έχει συνταράξει τον ελληνισμό της περιοχής, αφού μετά τον πόλεμο που ξεκίνησε το 2014 στις περιοχές του Ντονμπάς, πλέον υπάρχει ευρείας κλίμακας διαμάχη σε ολόκληρη την Ουκρανία.

Το ελληνικό στοιχείο της Ουκρανίας ξεπερνά τους 150.000 Έλληνες αυτή την στιγμή. Ειδικότερα, στην ανατολική Ουκρανία ο επισκέπτης συναντά δεκάδες μαγαζιά και σπίτια με ελληνικές σημαίες, ενώ οι δρόμοι έχουν ελληνικά ονόματα. Η παρουσία των Ελλήνων στην Ουκρανία, ξεκινά από την αρχαιότητα και συνεχίζεται μέχρι σήμερα και η αγάπη τους για την πατρίδα μας είναι συγκινητική.

Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων της περιοχής δεν σκοπεύει να μετακινηθεί και να έρθει στην Ελλάδα, παρά τις συνθήκες πολέμου. Πολλοί, μου μετέφεραν την ανασφάλεια τους αφού δεν μιλούν τη γλώσσα μας, δεν έχουν ελληνικά διαβατήρια και οι ρίζες τους στην περιοχή έχουν ιστορία αιώνων. Οπότε, τους είναι εξαιρετικά δύσκολο να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και προτιμούν να προσφύγουν σε καταφύγια, αν και ορισμένοι προσπαθούν να φύγουν από την περιοχή, κάτι που έχει καταστεί αρκετά δύσκολο λόγω της εμπόλεμης κατάστασης και της διακοπής των πτήσεων.

Η στάση της Ελλάδας ήταν αστραπιαία τις προηγούμενες ημέρες, αφού έχει καταστήσει σαφές σε όλες τις πλευρές την ανάγκη να διαφυλαχθεί η ασφάλεια της ελληνικής ομογένειας. Αυτό που έχει εκπλήξει τους ομογενείς, είναι το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που αυξάνει την παρουσία της στην περιοχή, ενώ οι υπόλοιπες χώρες έχουν ήδη εγκαταλείψει διπλωματικά την περιοχή της ανατολικής Ουκρανίας, ή και ολόκληρης της χώρας. Η Ελλάδα όρισε Γενικό Πρόξενο στην Μαριούπολη, ενώ αυξάνει το διπλωματικό προσωπικό στην περιοχή, συμβολίζοντας την απόφαση του πρωθυπουργού για ενίσχυση της Ελλάδας στην περιοχή και την αλληλεγγύη στην ομογένεια. Πρόκειται για μία σπουδαία απόφαση με πατριωτικό πρόσημο που εμπεριέχει ρίσκο που τολμά να πάρει ο πρωθυπουργός. Ενώ, όλοι οι υπόλοιποι αποχωρούν, η Ελλάδα ενισχύεται και στέκεται δίπλα στην Ομογένεια. Πρέπει να είμαστε δίπλα στα αδέρφια μας αυτές τις δύσκολες ώρες και ο Ελληνισμός να παραμείνει ενωμένος και η πατρίδα να σταθεί αρωγός στους Έλληνες της Ουκρανίας.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Στιγμές αγωνίας σε αυτοκίνητα, σπίτια και καταφύγια

«Μπήκαμε στο αμάξι μόνο γυναίκες και φεύγουμε προς άγνωστο προορισμό» λένε η μάνα, η ανιψιά και η νύφη της Ίνα Ιέρμανκ σε βιντεοκλήση που πραγματοποιούν το πρωί της Παρασκευής. Η Ίνα ζει στη Θεσσαλονίκη τα τελευταία χρόνια και οι συγγενείς της έμεναν στο Κίεβο. «Μέχρι την Πέμπτη το βράδυ κρυβόντουσαν στο σπίτι. Το πρωί της Παρασκευής που οι Ρώσοι έμπαιναν στο Κίεβο, έμειναν πίσω οι άντρες και οι γυναίκες με τα παιδιά μπήκαν σε ένα αμάξι για να φύγουν μακριά. Μου είπαν ότι πάνε προς την Βίνιτσα, αλλά τους ενημέρωσα ότι και εκεί υπάρχουν εκρήξεις και βομβαρδισμοί. Δεν ξέρω που θα καταλήξουν» λέει. Στην οθόνη οι γυναίκες που βρίσκονται στο αμάξι σκουπίζουν τα δάκρυα τους, ενώ η ανήλικη δείχνει να μην μπορεί να καταλάβει όσα συμβαίνουν.

Με δάκρυα στα μάτια η Άννα Σάφι, Ουκρανή που ζει στη Θεσσαλονίκη, μιλά για τον πατέρα και τη μητέρα της που ζουν 60 χλμ. μακριά από το Κίεβο. «Βρίσκονται κάτω από τη γη. Φυσικά και φοβούνται και φοβάμαι πολύ και εγώ γι’ αυτούς. Δεν υπάρχει βοήθεια από την Ευρώπη, δεν υπάρχει τίποτα» λέει και ξεσπάει σε κλάματα. «Μακάρι να μπορέσω να κάνω κάτι να τους βοηθήσω να έρθουν. Μακάρι να μας βοηθήσει η Ελλάδα» εύχεται.

Ο πατήρ Κυπριανός ήρθε από την Ουκρανία στη Θεσσαλονίκη το 2014 και ιερουργεί στη Μονή Βλατάδων. Συγκλονίζει με όσα μεταφέρει από τους συγγενείς του που ζουν στην ανατολική Ουκρανία. «Τις πρώτες ώρες της εισβολής μιλούσα με την αδελφή μου και μου είπε ‘θα βάλουμε τα μικρά παιδάκια μας να κοιμηθούν και εμείς οι μαμάδες δεν θα κοιμηθούμε. Θα μένουμε άγρυπνες, διότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να ακουστούν οι σειρήνες και να πρέπει να κρυφτούμε στα καταφύγια’». Στην ίδια περιοχή ζει και ο πατέρας του, ενώ ο γαμπρός του από την πρώτη στιγμή κλήθηκε να πολεμήσει. «Ο πατέρας μου και η αδελφή μου είπαν ότι δεν θα κουνηθούν από τις πόλεις τους. Αν θα χρειαστεί θα πολεμήσουν, ο άντρας της αδελφή μου ήδη πολεμάει. ‘Θα χύσω το αίμα μου αν χρειαστεί’ μου είπε στο τηλέφωνο» λέει ο πατήρ Κυπριανός. ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΗΛΙΟΥ

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 27.02.2022