Υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία που πιστοποιούν ότι Ρώσοι διοικητές σε αρκετές περιπτώσεις γνώριζαν για περιστατικά σεξουαλικής βίας εκ μέρους του στρατιωτικού προσωπικού στην Ουκρανία «και σε κάποιες περιπτώσεις, την ενθάρρυναν ή την επικροτούσαν», σύμφωνα με δικηγόρο του διεθνούς ποινικού δικαίου που συνδράμει το Κίεβο στις έρευνες των εγκλημάτων πολέμου.

Ο Βρετανός δικηγόρος Γουέιν Τζόρντας είπε στο πρακτορείο Reuters ότι σε μερικές περιοχές γύρω από την πρωτεύουσα Κίεβο, όπου οι έρευνες έχουν προχωρήσει πιο πολύ, μερικά περιστατικά σεξουαλικής βίας οργανώθηκαν από τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις, γεγονός που δείχνει ότι «είχαν σχεδιασθεί σε ένα πιο συστηματικό επίπεδο». Ο ίδιος δεν κατονόμασε συγκεκριμένα άτομα που ελέγχονται.

Τα ευρήματα των ερευνητών σχετικά με τον φερόμενο ρόλο των διοικητών και τον συστηματικό χαρακτήρα των επιθέσεων σε ορισμένες τοποθεσίες, που δεν είχαν αναφερθεί προηγουμένως, αποτελούν μέρος ενός μοντέλου φερόμενης σεξουαλικής βίας που εμφανίζεται καθώς ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία διανύει τον ένατο μήνα του.

Ο Τζόρντας, ο οποίος συμμετέχει στην υποστηριζόμενη από την Δύση ομάδα που πραγματοποιεί νομική εμπειρογνωσία στην Ουκρανία, είπε ότι είναι πολύ νωρίς να υπάρξουν συμπεράσματα για το πώς εξαπλώθηκε αυτή η πρακτική επειδή οι έρευνες στις πρόσφατα ανακαταληφθείσες περιοχές, βορειοανατολικά και νότια, είναι σε πρώιμο στάδιο. Ωστόσο, προσέθεσε ο ίδιος, το μοντέλο δείχνει ότι περιστατικά σεξουαλικής βίας «μπορεί να ήταν πολύ πιο συχνά» σε περιοχές που βρίσκονταν υπό κατοχή για μεγαλύτερες περιόδους, χωρίς να παρουσιάσει αποδεικτικά στοιχεία.

Το Reuters ρώτησε περισσότερα από είκοσι άτομα που εργάστηκαν με τα φερόμενα θύματα, συμπεριλαμβανομένων ατόμων που εκπροσωπούν τα όργανα επιβολής του νόμου, γιατρών και δικηγόρων, όπως επίσης και ένα υποτιθέμενο θύμα βιασμού και τα μέλη της οικογένειας ενός άλλου θύματος.

Τα άτομα αυτά έδωσαν περιγραφές για περιστατικά φερόμενης σεξουαλικής βίας εκ μέρους των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων, που σημειώθηκαν σε διάφορες περιοχές της Ουκρανίας: πολλές από τις περιγραφές αυτές περιλαμβάνουν ισχυρισμούς μελών της οικογένειας των θυμάτων σύμφωνα με τους οποίους τους εξανάγκαζαν να παρακολουθούν τις πράξεις, ή ότι συμμετείχαν σε αυτές πολλοί στρατιώτες, ή, οι πράξεις αυτές γίνονταν υπό την απειλή των όπλων.

Το Reuters δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει τις περιγραφές από ανεξάρτητες πηγές. Ορισμένα από τα περιστατικά -συμπεριλαμβανομένων των μελών της οικογένειας που υπήρξαν μάρτυρες βιασμού- εμφανίζονται ως φερόμενες επιθέσεις Ρώσων οι οποίες καταγράφηκαν από ένα σώμα έρευνας υπό την εντολή των Ηνωμένων Εθνών σε έκθεση που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα, η οποία ανέφερε ότι τα θύματα ήταν ηλικίας από τεσσάρων έως 80 ετών και άνω.

Στην περιοχή Τσέρνιχιφ της βόρειας Ουκρανίας, ένας στρατιώτης του 8οού συντάγματος τεθωρακισμένων της Ρωσίας τον Μάρτιο κακοποίησε επανειλημμένα σεξουαλικά ένα κορίτσι και απείλησε να σκοτώσει μέλη της οικογένειάς του, σύμφωνα με απόφαση περιφερειακού δικαστηρίου του Τσέρνιχιφ. Το δικαστήριο έκρινε αυτό τον μήνα τον 31χρονο Ρουσλάν Κουλίεφ και έναν άλλο Ρώσο στρατιώτη του οποίου ο Κουλίεφ ήταν ανώτερος, ένοχους για εγκλήματα πολέμου ερήμην για επίθεση σε ντόπιους, αναφέρεται στην απόφαση.

Δεν κατέστη δυνατόν να υπάρξει επικοινωνία με τον Κουλίεφ, ο οποίος σύμφωνα με το δικαστήριο ήταν ανώτερος υπολοχαγός και τον άλλο στρατιώτη, ώστε να μιλήσουν για την εμπλοκή τους.

Ο βιασμός μπορεί να συνιστά έγκλημα πολέμου σύμφωνα με τις Συμβάσεις της Γενεύης που θεσπίζουν διεθνή νομικά πρότυπα για τη διεξαγωγή ένοπλων συγκρούσεων. Η εκτεταμένη ή συστηματική σεξουαλική βία θα μπορούσε να ισοδυναμεί με εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, τα οποία θεωρούνται γενικά πιο σοβαρά, δήλωσαν νομικοί.

Η Μόσχα, η οποία έχει δηλώσει ότι διεξάγει «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία, αρνείται τη διάπραξη εγκλημάτων πολέμου ή ότι στοχεύει αμάχους.

Απαντώντας σε ερωτήσεις του Reuters σχετικά με τη φερόμενη σεξουαλική βία από τον ρωσικό στρατό στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένου του αν οι διοικητές ήταν ενήμεροι και αν αυτή ήταν συστηματική, η υπηρεσία Τύπου του Κρεμλίνου δήλωσε ότι αρνείται «τέτοιους ισχυρισμούς». Παρέπεμψε για περαιτέρω ερωτήσεις στο ρωσικό υπουργείο Άμυνας, το οποίο ωστόσο δεν απάντησε.

Το γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα της Ουκρανίας δήλωσε ότι ο πόλεμος της Μόσχας κατά της Ουκρανίας «αποσκοπεί στην εξόντωση του ουκρανικού λαού» και ότι η σεξουαλική βία συγκαταλέγεται μεταξύ των ρωσικών εγκλημάτων «που αποσκοπούσαν στη διάδοση μιας κατάστασης τρόμου, στην πρόκληση δεινών και φόβου στον άμαχο πληθυσμό της Ουκρανίας» .

«Υπάρχουν ενδείξεις ότι η σεξουαλική βία χρησιμοποιείται ως όπλο πολέμου», δήλωσε στο Reuters η Πραμίλα Πάτεν, ειδική αντιπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για τη Σεξουαλική Βία σε Συγκρούσεις, αναφερόμενη σε περιστατικά όπως ο βιασμός μπροστά στα μέλη της οικογένειας, ο ομαδικός βιασμός και η εξαναγκαστική γύμνια.

ΛΕΥΚΑ ΣΕΝΤΟΝΙΑ

Το Κίεβο έχει δηλώσει ότι εξετάζει δεκάδες χιλιάδες αναφορές στο πλαίσιο των ερευνών του για φερόμενα εγκλήματα πολέμου από τον ρωσικό στρατό. Η σεξουαλική βία αποτελεί μόνο ένα μικρό μέρος αυτών. Η έρευνα της Ουκρανίας βρίσκεται στο επίκεντρο πολλαπλών προσπαθειών που καταβάλλονται για τη διερεύνηση πιθανών εγκλημάτων πολέμου που σχετίζονται με τη σύγκρουση, μεταξύ άλλων και από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) της Χάγης.

Τα αποδεικτικά στοιχεία ότι η σεξουαλική βία ήταν προγραμματισμένη, θα μπορούσαν να υποδηλώνουν ότι αποτελούσε μέρος μιας συστηματικής επίθεσης ή ότι κάποιο επίπεδο διοίκησης ήταν ενήμερο, δήλωσε η Κίμ Τούι Σίλιντζερ, σύμβουλος του ΔΠΔ για τη σεξουαλική βία σε συγκρούσεις και αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον στο Σεν Λούις.

Μια γυναίκα από το χωριό Μπερστιάνκα, κοντά στο Κίεβο, δήλωσε στο Reuters ότι λίγο μετά την άφιξη των ρωσικών στρατευμάτων τον Μάρτιο ένας στρατιώτης την διέταξε να κρεμάσει ένα λευκό πανί έξω από το σπίτι της. Επέστρεψε εκείνο το βράδυ με άλλους δύο Ρώσους, σύμφωνα με τη γυναίκα, η οποία ζήτησε να κατονομαστεί μόνο με το μικρό της όνομα, Βικτόρια.

Είπε ότι ο ένας από αυτούς, τον οποίο θεώρησε διοικητή επειδή φαινόταν πολύ μεγαλύτερος και επειδή έτσι τον αποκαλούσαν οι άλλοι, της είπε ότι οι άλλοι δύο στρατιώτες ήταν μεθυσμένοι και ήθελαν να διασκεδάσουν.

Σύμφωνα με τη Βικτόρια, μια αδύνατη 42χρονη, οι δύο αυτοί στρατιώτες την συνόδευσαν σε ένα γειτονικό σπίτι, όπου ο ένας πυροβόλησε έναν άνδρα όταν προσπάθησε να τους εμποδίσει να πάρουν τη γυναίκα του. Στη συνέχεια οι δύο στρατιώτες πήγαν και τις δύο γυναίκες σε ένα κοντινό σπίτι, όπου η Βικτόρια είπε ότι βιάστηκε από έναν από αυτούς. Η άλλη γυναίκα βιάστηκε επίσης, σύμφωνα με την αδελφή της και τη Βικτόρια. Το Reuters δεν μπόρεσε να επικοινωνήσει με τη δεύτερη γυναίκα, η οικογένεια της οποίας δήλωσε ότι έχει εγκαταλείψει την Ουκρανία.

Όταν το Reuters επισκέφθηκε το χωριό τον Ιούλιο, πιτσιλισμένο αίμα ήταν ορατό στο σημείο όπου η αδελφή και η μητέρα της είπαν ότι πυροβολήθηκε ο άνδρας. Η Βικτόρια είπε ότι έκλαιγε χωρίς να μπορεί να σταματήσει μετά την εμπειρία της αυτή και κυριεύεται εύκολα από φόβο όταν ακούει δυνατούς θορύβους.

Όταν ρωτήθηκε σχετικά με τους ισχυρισμούς των γυναικών για τους βιασμούς, οι οποίοι έχουν αναφερθεί και από άλλα ειδησεογραφικά μέσα, το γραφείο του γενικού εισαγγελέα της Ουκρανίας δήλωσε ότι διεξάγεται έρευνα για σεξουαλική βία από Ρώσους στρατιωτικούς εναντίον δύο γυναικών από την Μπερστιάνκα, αλλά δεν προέβη σε περαιτέρω σχόλια.

Η Πολωνή γυναικολόγος Αγκνιέσκα Κούρτσουκ δήλωσε ότι μία από τις Ουκρανούς πρόσφυγες που περιέθαλψε -μια γυναίκα από τα ανατολικά που ισχυρίστηκε ότι βιάστηκε ενώ η εννιάχρονη κόρη της βρισκόταν κοντά της - είπε ότι αυτό συνέβη αφού οι Ρώσοι στρατιώτες είπαν στις γυναίκες του χωριού να κρεμάσουν έξω από τα σπίτια τους λευκά σεντόνια ή πετσέτες.

Το Reuters δεν μπόρεσε να διαπιστώσει αν υπήρχε άμεση σχέση μεταξύ των φερόμενων επιθέσεων και της σήμανσης των σπιτιών.

ΔΙΑΔΕΔΟΜΕΝΟ ΜΟΝΤΕΛΟ

Οι καταγγελίες για βιασμούς και σεξουαλική βία εμφανίστηκαν αμέσως μετά την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου και προέρχονται από όλη τη χώρα, σύμφωνα με τις μαρτυρίες που συγκέντρωσε το Reuters και το ερευνητικό σώμα του ΟΗΕ.

Ο Πολωνός γυναικολόγος Ραφάλ Κούζλικ και η ψυχολόγος-τραυματιολόγος σύζυγός του Ιβόνα Κούζλικ δήλωσαν στο Reuters ότι περιέθαλψαν επτά γυναίκες αυτή την άνοιξη που εγκατέλειψαν την Ουκρανία, κυρίως από τα βόρεια και βορειοανατολικά, και οι οποίες περιέγραψαν ότι βιάστηκαν από Ρώσους στρατιώτες.

Η Ουκρανή δικηγόρος Λαρίσα Ντενισένκο δήλωσε ότι εκπροσωπεί εννέα φερόμενα ως θύματα βιασμού και όλα, εκτός από δύο, ισχυρίζονται ότι εμπλέκονται πολλοί Ρώσοι στρατιώτες, ενώ ορισμένες πελάτισσες είπαν επίσης ότι ξυλοκοπήθηκαν ή βιάστηκαν μπροστά σε κάποιο μέλος της οικογένειας τους.

Το γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα της Ουκρανίας δήλωσε ότι έχει ανοίξει δεκάδες ποινικές υποθέσεις που αφορούν περιστατικά σεξουαλικής βίας από άνδρες των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων κατά γυναικών, παιδιών και ανδρών.

Οι ουκρανικές αρχές και άλλοι ειδικοί λένε ότι ο αριθμός των θυμάτων είναι πιθανό να είναι πολύ μεγαλύτερος, επειδή τμήματα της χώρας παραμένουν υπό κατοχή και τα θύματα συχνά διστάζουν να καταθέσουν, μεταξύ άλλων λόγω φόβου για αντίποινα και δυσπιστίας προς τις αρχές.

Η αποστολή του ΟΗΕ που είναι επιφορτισμένη με την παρακολούθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ουκρανία ανέφερε σε έκθεσή της τον Σεπτέμβριο ότι οι περισσότερες από τις δεκάδες φερόμενες περιπτώσεις σεξουαλικής βίας που έχει καταγράψει διαπράχθηκαν από μέλη των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων και δύο από μέλη των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων ή των δυνάμεων επιβολής του νόμου.