Συνηθίζουν οι άνθρωποι να αποχαιρετούν όσους φεύγουν για το τελευταίο ταξίδι, με καλά λόγια. Υπάρχουν ωστόσο κάποιες περιπτώσεις, που σε υποχρεώνουν να μην αρκεστείς στα στερεότυπα και στα επιφανειακά.
Είναι εκείνοι που καθώς φεύγουν από τη ζωή, αποκαλύπτεται ένα τεράστιο κενό που δημιουργείται για όλους όσοι σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό πορεύτηκαν μαζί τους, συνεργάστηκαν καθ’ οιονδήποτε τρόπο, ή έστω κουβέντιασαν επισταμένως για ένα σημαντικό θέμα.

Αρκούσε μια απλή επαφή, συνομιλία ή συνεργασία με τον Παναγιώτη Καραμόσχο, για να αντιληφθεί ο οποιοσδήποτε, έναν άνθρωπο πολύμορφο και γεμάτο. Επίμονο και πεισματάρη σε ό,τι θεωρούσε πρέπον. Μορφωμένος, ευφυής, δοτικός, χουβαρντάς, γλεντζές, αυτοσαρκαστικός, ανήσυχο πνεύμα, φιλομαθής.
Ωστόσο, άλλα ήταν τα δυνατά του σημεία.

Από τη συνεργασία μου με τον Παναγιώτη Καραμόσχο, έμαθα πολλά πράματα.
Πρώτα από όλα, κατάλαβα τι θα πει διορατικότητα και ευρηματικότητα. Τον Παναγιώτη, το σήμερα τον απασχολούσε πολύ λίγο και μόνο στον βαθμό που τον βοηθούσε να προβλέψει το αύριο που θα προκύψει. Μόλις έβγαζε το συμπέρασμά του για το τι θα συμβεί τα επόμενα χρόνια, έστυβε το μυαλό του για να πιάσει την κατά το δυνατόν καλύτερη θέση ενόψει της νέας κατάστασης που γεννιέται.

Ζούσε και εργαζόταν σε μια συνεχή αναζήτησή του μέλλοντος, πράγμα που αφενός τον διατηρούσε σε εγρήγορση και αφετέρου τον βοηθούσε να προσαρμόζει τον προσανατολισμό των επιχειρήσεων του, στις ανάγκες και τις απαιτήσεις του αύριο.

Αν η διορατικότητα στο να προβλέπει τα μελλούμενα και η ευρηματικότητα του στο να τοποθετείται στο νέο περιβάλλον που δημιουργείται υπήρξαν τα δυνατά του σημεία, εκείνο που αποτελούσε το κύριο χαρακτηριστικό του ανδρός- το συγκριτικό του πλεονέκτημα θα έλεγα- ήταν πως ο άνθρωπος δεν περιοριζόταν στα θέματα του στενού του κοινωνικού κι επαγγελματικού περιβάλλοντος αλλά νοιαζόταν για τα πάντα.

Όχι υποκριτικά, ούτε επιφανειακά, ούτε φυσικά επιτηδευμένα, αλλά με ειλικρινές και βαθύ ενδιαφέρον. Νοιαζόταν για το Βόιο, τον τόπο καταγωγής του, την Θεσσαλονίκη, πόλη που ζούσε και δραστηριοποιούνταν επαγγελματικά, την Ελλάδα, τα Βαλκάνια, τον κόσμο όλον. Νοιαζόταν για την οικονομία, για τον πολιτισμό, για την ιστορία, την φτώχεια, τα κοινά.

Όταν όλοι οι υπόλοιποι νιώθαμε μικροί κι ασήμαντοι για να ασχοληθούμε με τους βόρειους γείτονες, τη «Γαλάζια πατρίδα» του Ερντογάν, την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, ο Παναγιώτης έψαχνε τον ρόλο που θα μπορούσε να παίξει η βόρεια Ελλάδα με αιχμή την Θεσσαλονίκη, στο μέλλον της ευρύτερης περιοχής και ανησυχούσε για την επιβράδυνση αυτής της πορείας εξαιτίας της ρωσικής εισβολής και του τουρκικού μεγαλοϊδεατισμού.

Όταν όλοι μιλούσαμε για την οικονομική κρίση και τον κίνδυνο φτωχοποίησης μεγάλου τμήματος του πληθυσμού, ο Παναγιώτης φώτιζε τον ρόλο που θα μπορούσε να παίξει η πληροφορική, τα big data, η καινοτομία, στην ανάγκη αναστροφής αυτής της πορείας.

Όταν εμείς μιλούσαμε για την οικονομική κρίση και την ανάγκη κοινωνικής συνοχής, ο Παναγιώτης μιλούσε για το χρέος που έχει η πνευματική και οικονομική ελίτ της πόλης, να βγουν από το καβούκι του εφήμερου συμφέροντος τους και να σηκώσουν στην πλάτη τους το εγχείρημα της ανάπτυξης της περιοχής.

Όταν εμείς μιλούσαμε για το… τομάρι μας και τα συμφέροντά μας με την στενή έννοια του όρου, ο Παναγιώτης έβλεπε την μεγάλη εικόνα, το ευρύτερο συμφέρον, τις ευκαιρίες που μπορούμε να αρπάξουμε ως πόλη, ως χώρα, ως Βαλκάνια. Χρήσιμος και άξιος άνθρωπος.

Θα λείψει. Περισσότερο στην αγαπημένη του σύζυγο Κούλα Λιοδάκη και τον γιο του Νίκο, αλλά σε όλους όσοι ταυτίστηκαν κάπου οι ζωές μας.