14/05/2023 08:05
Της Ανατολής Μαυρίδου
Ο παράγοντας του αγνώστου, οι διαρκείς αλλαγές στον θεσμό των πανελληνίων και η έλλειψη αγχολυτικών δραστηριοτήτων κατά την περίοδο της πανδημικής κρίσης αύξησε το άγχος στα παιδιά που έδωσαν εισαγωγικές τα δύο προηγούμενα χρόνια.
Η έναρξη των πανελλήνιων εξετάσεων βρίσκεται προ των πυλών και το άγχος των παιδιών που βρίσκονται στη Γ' λυκείου χτυπάει κόκκινο, καθώς κάθε μαθητής μέσα στον Απρίλιο αξιολόγησε τις γνώσεις του, αντιλήφθηκε τις ελλείψεις που έχει και πλέον συνειδητοποιεί πως τα πράγματα έχουν μπει στην τελική ευθεία.
Οι επιμελείς μαθητές που είναι επαρκώς προετοιμασμένοι είναι και εκείνοι που έχουν ακόμα περισσότερο άγχος καθώς δεν θέλουν να απογοητευτούν τόσο οι ίδιοι όσο και το οικογενειακό τους περιβάλλον. Οι προσδοκίες που έχουν τεθεί είναι υψηλές εφόσον έχουν επενδύσει σε αυτή την χρονιά, έχουν κάνει κόπο και έχουν αφιερώσει χρόνο για να πετύχουν το στόχο τους.
Όπως αναφέρει και η Xρυσάνθη Κολύβα, κλινική – κοινωνική ψυχολόγος, επιστημονικό στέλεχος του κέντρου πρόληψης Πυξίδα «το άγχος αυξάνεται λίγο πριν το Πάσχα γιατί ξέρουν πως επιστρέφοντας αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση προς τις πανελλήνιες. Εμείς εδώ πριν από τις διακοπές του Πάσχα έχουμε πολλά περιστατικά με κρίσεις πανικού γιατί τότε ολοκληρώνεται και η ύλη, καταλαβαίνει ο καθένας που έχει κενά, αρχίζει να έχει αίσθηση ότι ο χρόνος είναι πάρα πολύ περιορισμένος πια, μόνο για επαναλήψεις πλέον. Στα σχολεία που πάμε αυτό που λένε τα παιδιά είναι "τώρα δεν σώζεται τίποτα", "ότι γράψω έγραψα"».
Τα επίπεδα του άγχους για τους μαθητές είναι απαραίτητο να παραμείνουν σε παραγωγικό βαθμό ώστε να μπορέσουν οι ίδιοι να αποδώσουν στις εξετάσεις όσο το δυνατόν καλύτερα. Πολλές φορές εξαιτίας του υπερβολικού άγχους έχουμε ακούσει για περιπτώσεις που την ώρα της εξέτασης έπαθαν το λεγόμενο «μπλακ ΄σουτ». Κατά τη διάρκεια αυτών των λίγων λεπτών ο υποψήφιος νιώθει πως έχει ξεχάσει τα πάντα και δεν μπορεί να θυμηθεί τίποτα όσο και να προσπαθήσει.
«Φαίνεται γενικά ότι τα παιδιά τα οποία έχουν περισσότερο άγχος είναι ή αυτοί που ήθελαν να διαβάσουν αλλά δεν το έκαναν συστηματικά οπότε είναι τώρα μπροστά στο χάος της ύλης και από την άλλη οι άριστοι μαθητές, οι μαθητές που έχουν διαβάσει πάρα πολύ γιατί εκεί παίζει μεγάλο ρόλο η προσδοκία. "Έχω κάνει τόση δουλειά πρέπει οπωσδήποτε να γράψω καλά", δεν συγχωρούν εύκολα τον εαυτό τους και το λάθος αν δεν πάνε καλά. Είναι μαθητές που συχνά παθαίνουν μπλακ αουτ γι αυτό το λόγο» τονίζει η κ. Κολύβα.
Ο μαθητής είναι πολύ σημαντικό εκείνη την στιγμή να κατανοήσει το τι συμβαίνει στο σώμα του και να μπορέσει να ρίξει τα επίπεδα της αδρεναλίνης, να μειώσει το άγχος ώστε να λειτουργήσει ο εγκέφαλος και να ανταπεξέλθει στις εξετάσεις. Η απόσπαση της προσοχής για λίγα δευτερόλεπτα από το γραπτό και η εστίαση σε κάποια αντικείμενα στο χώρο ή σε οποιαδήποτε σκέψη η οποία δημιουργεί θετικά συναισθήματα είναι αυτό που λειτουργεί βοηθητικά.
«Όταν η αδρεναλίνη που εκρήγνυται λόγω του άγχους είναι πολύ περισσότερη από όσο χρειάζεται αρχίζει ο εγκέφαλος και λέμε είναι "σα να κολυμπάει στην αδρεναλίνη, εκεί μπορεί να έρθει το μπλακ άουτ. Δηλαδή δεν ξεχνάω, αλλά προσωρινά δεν λειτουργούν οι μηχανισμοί ανάκλισης» σημειώνει η κ. Κολύβα τονίζοντας πως δεν υπάρχει καμία περίπτωση να ξεχάσει κάποιος αυτά που έμαθε.
«Ενδείκνυται να παίρνουν μπροστά από τα μάτια τους το γραπτό, βαθιές διαφραγματικές αναπνοές -γιατί συνήθως όταν υπάρχει πολύ άγχος παίρνουμε κοφτές ανάσες και δεν λειτουργεί καλά ο εγκέφαλος- και να επικεντρωθούν στο περιβάλλον γύρω για να φύγουν από αυτή την "αναμπουμπούλα" που συμβαίνει μέσα τους και να τους βοηθήσει να αποστασιοποιηθούν από την ψυχική τους διέγερση. Να επικεντρωθούν με τις αισθήσεις τους στο εδώ και τώρα. Για παράδειγμα πέντε πράγματα που βλέπω: ένα κόκκινο στυλό, μία μπλε κορνίζα, ένα πράσινο μπουφάν ή πέντε πράγματα που ακούω ή τρία πράγματα που μυρίζω. Πρέπει εκείνη την ώρα για λίγα δευτερόλεπτα ο οργανισμός να αποσπαστεί».
Οι γονείς ως άμεσα εμπλεκόμενοι στο καθημερινό άγχος του παιδιού είναι σημαντικό να διαχειριστούν την κατάσταση όσο πιο ψύχραιμα μπορούν καθώς είναι κάτι πρωτόγνωρο και άγνωστο για το ίδιο. Πολλοί μαθητές ακολουθούν την τακτική να κρατάνε απουσίες για το τέλος της χρονιάς ώστε να μείνουν σπίτι και να διαβάσουν.
Περνώντας πλέον πολλές ώρες μέσα απαιτείται η αποφυγή μεγάλων αλλαγών στην καθημερινότητα. Οι γονείς θέλοντας να μειώσουν το άγχος των παιδιών τους και θέλοντας έμπρακτα να τους δείξουν την συμπαράστασή τους μπορεί να κάνουν υπερβολές. Που να οδηγήσουν σε αντίθετα αποτελέσματα.
«Είναι απαραίτητο να υπάρχει φροντίδα στην επικοινωνία, διακριτικότητα και ηρεμία γιατί τα παιδιά εισπράττουν όλα τα ερεθίσματα. Μπορούν οι γονείς να κάνουν μια συζήτηση με τα παιδιά για το αν θέλουν τα ίδια ή όχι να δέχονται ερωτήσεις όπως " πως έγραφες", "έλα να δούμε τις απαντήσεις" γιατί το κάθε παιδί αντιδρά διαφορετικά. Είναι σημαντικό να κρατάω το άγχος σε παραγωγικά επίπεδα και να το αξιοποιήσω χρησιμοποιώντας τα ίδια του τα όπλα, εφόσον έχω διαβάσει και έχω κάνει προετοιμασία. Να κάνει ωραία διαλλείματα ανάμεσα στο διάβασμα χωρίς ενοχές, να υπάρχει ισορροπία.
Το άγνωστο και το απρόβλεπτο είναι αυτό που αγχώνει περισσότερο τους υποψηφίους των πανελλαδικών εξετάσεων και αυτό μπορούν να το καταπολεμήσουν σύμφωνα με την κ. Κολύβα δημιουργώντας τις προηγούμενες μέρες στο μυαλό τους ένα θετικό νοερό σενάριο. Στόχος αυτής της άσκησης είναι το παιδί να φανταστεί την πρώτη μέρα της εξέτασης η οποία θα έχει θετικό αποτέλεσμα.
«Τρώω πρωινό, πάω στο σχολείο και βλέπω τους συμμαθητές μου, λέμε αστεία, γελάμε. Ένα θετικό σενάριο, μπαίνω στην τάξη, έρχονται τα θέματα, χτυπάει η καρδιά μου, αλλά μόλις βλέπω ότι ξέρω τα πρώτα και μπορεί να γράψω τελικά βγαίνω από την αίθουσα και τα πράγματα πήγαν αρκετά καλά. Αυτό ενδείκνυται να το περνάνε από το μυαλό τους σαν νοερή ταινία μέσα από την φαντασία τους γιατί δίνουν έτσι στον εγκέφαλό τους μια εικόνα και αυτός εκπαιδεύεται και την ώρα της εξέτασης το αντιμετωπίζει σαν κάτι που δεν είναι στρεσογόνο. Όταν έρθει η ώρα της πραγματικής εξέτασης, ο εγκέφαλος θα αναγνωρίσει την εικόνα, η οποία μοιάζει με την πραγματική και είναι πολύ πιθανό να λειτουργήσει θετικά» εξηγεί.
Οι αλλαγές που συμβαίνουν κάθε χρονιά στο σύστημα των πανελληνίων σε συνδυασμό τις ιδιαίτερες συνθήκες κάτω από τις οποίες αναγκάστηκαν να κάνουν μαθήματα οι υποψήφιοι τα τρία χρόνια της πανδημίας επηρέασαν σημαντικά το άγχος και τις επιδόσεις τους.
Όλο αυτό μεγέθυνε τον παράγοντα του άγνωστου, και αποδυνάμωσε τους παράγοντες που είναι αγχολυτικοί όπως είναι η κοινωνική συναναστροφή, η δικτύωση με τους καθηγητές, οι σχολικές δραστηριότητες.
«Η παρουσία του άγχους σημαίνει ότι ο οργανισμός μας είναι ζωντανός και θέλει να παράγει έργο και γι αυτό χρειάζεται προσπάθεια και όσο πιο χαμηλά είναι τα επίπεδα του άγχους τόσο πιο παραγωγικοί είμαστε» καταλήγει η κ. Κολύβα.
Της Ανατολής Μαυρίδου
Ο παράγοντας του αγνώστου, οι διαρκείς αλλαγές στον θεσμό των πανελληνίων και η έλλειψη αγχολυτικών δραστηριοτήτων κατά την περίοδο της πανδημικής κρίσης αύξησε το άγχος στα παιδιά που έδωσαν εισαγωγικές τα δύο προηγούμενα χρόνια.
Η έναρξη των πανελλήνιων εξετάσεων βρίσκεται προ των πυλών και το άγχος των παιδιών που βρίσκονται στη Γ' λυκείου χτυπάει κόκκινο, καθώς κάθε μαθητής μέσα στον Απρίλιο αξιολόγησε τις γνώσεις του, αντιλήφθηκε τις ελλείψεις που έχει και πλέον συνειδητοποιεί πως τα πράγματα έχουν μπει στην τελική ευθεία.
Οι επιμελείς μαθητές που είναι επαρκώς προετοιμασμένοι είναι και εκείνοι που έχουν ακόμα περισσότερο άγχος καθώς δεν θέλουν να απογοητευτούν τόσο οι ίδιοι όσο και το οικογενειακό τους περιβάλλον. Οι προσδοκίες που έχουν τεθεί είναι υψηλές εφόσον έχουν επενδύσει σε αυτή την χρονιά, έχουν κάνει κόπο και έχουν αφιερώσει χρόνο για να πετύχουν το στόχο τους.
Όπως αναφέρει και η Xρυσάνθη Κολύβα, κλινική – κοινωνική ψυχολόγος, επιστημονικό στέλεχος του κέντρου πρόληψης Πυξίδα «το άγχος αυξάνεται λίγο πριν το Πάσχα γιατί ξέρουν πως επιστρέφοντας αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση προς τις πανελλήνιες. Εμείς εδώ πριν από τις διακοπές του Πάσχα έχουμε πολλά περιστατικά με κρίσεις πανικού γιατί τότε ολοκληρώνεται και η ύλη, καταλαβαίνει ο καθένας που έχει κενά, αρχίζει να έχει αίσθηση ότι ο χρόνος είναι πάρα πολύ περιορισμένος πια, μόνο για επαναλήψεις πλέον. Στα σχολεία που πάμε αυτό που λένε τα παιδιά είναι "τώρα δεν σώζεται τίποτα", "ότι γράψω έγραψα"».
Τα επίπεδα του άγχους για τους μαθητές είναι απαραίτητο να παραμείνουν σε παραγωγικό βαθμό ώστε να μπορέσουν οι ίδιοι να αποδώσουν στις εξετάσεις όσο το δυνατόν καλύτερα. Πολλές φορές εξαιτίας του υπερβολικού άγχους έχουμε ακούσει για περιπτώσεις που την ώρα της εξέτασης έπαθαν το λεγόμενο «μπλακ ΄σουτ». Κατά τη διάρκεια αυτών των λίγων λεπτών ο υποψήφιος νιώθει πως έχει ξεχάσει τα πάντα και δεν μπορεί να θυμηθεί τίποτα όσο και να προσπαθήσει.
«Φαίνεται γενικά ότι τα παιδιά τα οποία έχουν περισσότερο άγχος είναι ή αυτοί που ήθελαν να διαβάσουν αλλά δεν το έκαναν συστηματικά οπότε είναι τώρα μπροστά στο χάος της ύλης και από την άλλη οι άριστοι μαθητές, οι μαθητές που έχουν διαβάσει πάρα πολύ γιατί εκεί παίζει μεγάλο ρόλο η προσδοκία. "Έχω κάνει τόση δουλειά πρέπει οπωσδήποτε να γράψω καλά", δεν συγχωρούν εύκολα τον εαυτό τους και το λάθος αν δεν πάνε καλά. Είναι μαθητές που συχνά παθαίνουν μπλακ αουτ γι αυτό το λόγο» τονίζει η κ. Κολύβα.
Ο μαθητής είναι πολύ σημαντικό εκείνη την στιγμή να κατανοήσει το τι συμβαίνει στο σώμα του και να μπορέσει να ρίξει τα επίπεδα της αδρεναλίνης, να μειώσει το άγχος ώστε να λειτουργήσει ο εγκέφαλος και να ανταπεξέλθει στις εξετάσεις. Η απόσπαση της προσοχής για λίγα δευτερόλεπτα από το γραπτό και η εστίαση σε κάποια αντικείμενα στο χώρο ή σε οποιαδήποτε σκέψη η οποία δημιουργεί θετικά συναισθήματα είναι αυτό που λειτουργεί βοηθητικά.
«Όταν η αδρεναλίνη που εκρήγνυται λόγω του άγχους είναι πολύ περισσότερη από όσο χρειάζεται αρχίζει ο εγκέφαλος και λέμε είναι "σα να κολυμπάει στην αδρεναλίνη, εκεί μπορεί να έρθει το μπλακ άουτ. Δηλαδή δεν ξεχνάω, αλλά προσωρινά δεν λειτουργούν οι μηχανισμοί ανάκλισης» σημειώνει η κ. Κολύβα τονίζοντας πως δεν υπάρχει καμία περίπτωση να ξεχάσει κάποιος αυτά που έμαθε.
«Ενδείκνυται να παίρνουν μπροστά από τα μάτια τους το γραπτό, βαθιές διαφραγματικές αναπνοές -γιατί συνήθως όταν υπάρχει πολύ άγχος παίρνουμε κοφτές ανάσες και δεν λειτουργεί καλά ο εγκέφαλος- και να επικεντρωθούν στο περιβάλλον γύρω για να φύγουν από αυτή την "αναμπουμπούλα" που συμβαίνει μέσα τους και να τους βοηθήσει να αποστασιοποιηθούν από την ψυχική τους διέγερση. Να επικεντρωθούν με τις αισθήσεις τους στο εδώ και τώρα. Για παράδειγμα πέντε πράγματα που βλέπω: ένα κόκκινο στυλό, μία μπλε κορνίζα, ένα πράσινο μπουφάν ή πέντε πράγματα που ακούω ή τρία πράγματα που μυρίζω. Πρέπει εκείνη την ώρα για λίγα δευτερόλεπτα ο οργανισμός να αποσπαστεί».
Οι γονείς ως άμεσα εμπλεκόμενοι στο καθημερινό άγχος του παιδιού είναι σημαντικό να διαχειριστούν την κατάσταση όσο πιο ψύχραιμα μπορούν καθώς είναι κάτι πρωτόγνωρο και άγνωστο για το ίδιο. Πολλοί μαθητές ακολουθούν την τακτική να κρατάνε απουσίες για το τέλος της χρονιάς ώστε να μείνουν σπίτι και να διαβάσουν.
Περνώντας πλέον πολλές ώρες μέσα απαιτείται η αποφυγή μεγάλων αλλαγών στην καθημερινότητα. Οι γονείς θέλοντας να μειώσουν το άγχος των παιδιών τους και θέλοντας έμπρακτα να τους δείξουν την συμπαράστασή τους μπορεί να κάνουν υπερβολές. Που να οδηγήσουν σε αντίθετα αποτελέσματα.
«Είναι απαραίτητο να υπάρχει φροντίδα στην επικοινωνία, διακριτικότητα και ηρεμία γιατί τα παιδιά εισπράττουν όλα τα ερεθίσματα. Μπορούν οι γονείς να κάνουν μια συζήτηση με τα παιδιά για το αν θέλουν τα ίδια ή όχι να δέχονται ερωτήσεις όπως " πως έγραφες", "έλα να δούμε τις απαντήσεις" γιατί το κάθε παιδί αντιδρά διαφορετικά. Είναι σημαντικό να κρατάω το άγχος σε παραγωγικά επίπεδα και να το αξιοποιήσω χρησιμοποιώντας τα ίδια του τα όπλα, εφόσον έχω διαβάσει και έχω κάνει προετοιμασία. Να κάνει ωραία διαλλείματα ανάμεσα στο διάβασμα χωρίς ενοχές, να υπάρχει ισορροπία.
Το άγνωστο και το απρόβλεπτο είναι αυτό που αγχώνει περισσότερο τους υποψηφίους των πανελλαδικών εξετάσεων και αυτό μπορούν να το καταπολεμήσουν σύμφωνα με την κ. Κολύβα δημιουργώντας τις προηγούμενες μέρες στο μυαλό τους ένα θετικό νοερό σενάριο. Στόχος αυτής της άσκησης είναι το παιδί να φανταστεί την πρώτη μέρα της εξέτασης η οποία θα έχει θετικό αποτέλεσμα.
«Τρώω πρωινό, πάω στο σχολείο και βλέπω τους συμμαθητές μου, λέμε αστεία, γελάμε. Ένα θετικό σενάριο, μπαίνω στην τάξη, έρχονται τα θέματα, χτυπάει η καρδιά μου, αλλά μόλις βλέπω ότι ξέρω τα πρώτα και μπορεί να γράψω τελικά βγαίνω από την αίθουσα και τα πράγματα πήγαν αρκετά καλά. Αυτό ενδείκνυται να το περνάνε από το μυαλό τους σαν νοερή ταινία μέσα από την φαντασία τους γιατί δίνουν έτσι στον εγκέφαλό τους μια εικόνα και αυτός εκπαιδεύεται και την ώρα της εξέτασης το αντιμετωπίζει σαν κάτι που δεν είναι στρεσογόνο. Όταν έρθει η ώρα της πραγματικής εξέτασης, ο εγκέφαλος θα αναγνωρίσει την εικόνα, η οποία μοιάζει με την πραγματική και είναι πολύ πιθανό να λειτουργήσει θετικά» εξηγεί.
Οι αλλαγές που συμβαίνουν κάθε χρονιά στο σύστημα των πανελληνίων σε συνδυασμό τις ιδιαίτερες συνθήκες κάτω από τις οποίες αναγκάστηκαν να κάνουν μαθήματα οι υποψήφιοι τα τρία χρόνια της πανδημίας επηρέασαν σημαντικά το άγχος και τις επιδόσεις τους.
Όλο αυτό μεγέθυνε τον παράγοντα του άγνωστου, και αποδυνάμωσε τους παράγοντες που είναι αγχολυτικοί όπως είναι η κοινωνική συναναστροφή, η δικτύωση με τους καθηγητές, οι σχολικές δραστηριότητες.
«Η παρουσία του άγχους σημαίνει ότι ο οργανισμός μας είναι ζωντανός και θέλει να παράγει έργο και γι αυτό χρειάζεται προσπάθεια και όσο πιο χαμηλά είναι τα επίπεδα του άγχους τόσο πιο παραγωγικοί είμαστε» καταλήγει η κ. Κολύβα.
ΣΧΟΛΙΑ