Τον κρυμμένο κόσμο των σπηλαίων, από κατακόρυφα βάραθρα μέχρι σπάνια υπογενή σπήλαια, «αποκαλύπτει» το Γεωπάρκο Βίκου- Αώου.

Τα σπήλαια αποτελούν ιδιαίτερους γεώτοπους στο Γεωπάρκο Βίκου-Αώου συνεισφέροντας στην κυκλοφορία του υπόγειου νερού και φιλοξενώντας ιδιαίτερη πανίδα και χλωρίδα.

Σε όλη την έκταση της Τύμφης εντοπίζονται περίπου 300 κατακόρυφα σπήλαια, τα οποία ονομάζονται βάραθρα ή καταβόθρες.

Η γρήγορη προχώρηση του νερού προς το βάθος κατά μήκος διακλάσεων και ρηγμάτων και η διάλυση των ασβεστολιθικών πετρωμάτων, συνέβαλαν στον σχηματισμό μεγάλων κατακόρυφων ή σχεδόν κατακόρυφων φρεατίων, όπως η «Τρύπα του Όρνιου» (Γεώτοπος 39, βάθος -584μ., μήκος 650μ.) ή το «Χάσμα του Έπους» (Γεώτοπος 40, βάθος -455μ.). Χαμηλότερα κατά μήκος της κοιλάδας του Βοϊδομάτη, μικρές αβαθείς σπηλαιώσεις -οι λεγόμενες βραχοσκεπές, όπως η Μποΐλα (Γεώτοπος 25), το Κλειδί (Γεώτοπος 24) και ο Μεγαλάκκος, αποτέλεσαν καταφύγια για τους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες της Παλαιολιθικής εποχής.

Μια ιδιαίτερη κατηγορία σπηλαίων που εντοπίζεται στο Γεωπάρκο αποτελούν τα υπογενή σπήλαια, η διαδικασία σχηματισμού των οποίων διαφέρει πολύ από το κλασσικό μοντέλο σπηλαιογένεσης. Στο σχηματισμό των υπογενών σπηλαίων συμβάλουν γεωχημικές διεργασίες στο εσωτερικό της Γης, όπως η διάλυση πετρωμάτων από θειούχα οξέα. Τα σπήλαια αυτά δημιουργούνται σε βάθος, χωρίς άμεση εξάρτηση με την επιφάνεια και με επιφανειακά νερά, και συνδέονται με θερμομεταλλικές πηγές ή αναδυόμενα αέρια.

Τα σπήλαια Σκορδύλη και Πυξαριά, κοντά στον ποταμό Σαραντάπορο, εντυπωσιάζουν με τους σχηματισμούς τους και αποτελούν εξαιρετικά παραδείγματα υπογενών σπηλαίων με κύρια αιτία δημιουργίας τους την θειούχα διάβρωση.

Το Σπήλαιο Σκορδύλη διαθέτει ενεργές γαλαρίες με εγκοπές, αποθέσεις γύψου και ρυάκια καλυμμένα με βιομεμβράνες.

Το Σπήλαιο Πυξαριά ξεχωρίζει για τα περίπλοκα λαβυρινθώδη περάσματα και τις μοναδικές γεωμορφές του. Αυτά τα φυσικά θαύματα αναδεικνύουν τη συναρπαστική αλληλεπίδραση γεωλογίας και νερού στην περιοχή.