“Τελικά προς τι όλη αυτή η τρίμηνη εσωκομματική περιπέτεια, αφού καταλήξαμε σε μια από τα ίδια;”. Το ερώτημα αυτό είναι στα χείλη πολλών, μελών και φίλων, καθώς και ανθρώπων που δεν προσήλθαν στην κάλπη αλλά παρακολουθούν με ενδιαφέρον τις εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ. Τελικά τι κέρδισε, αν κέρδισε κάτι, η Χαριλάου Τρικούπη από αυτήν την αναμέτρηση για την εκλογή αρχηγού;

Κατ' αρχάς, σε ό,τι αφορά το τελικό αποτέλεσμα, αυτό είχε προδιαγραφεί ουσιαστικά από την προηγούμενη Κυριακή. Ο Νίκος Ανδρουλάκης εισήλθε στο δεύτερο γύρο με προβάδισμα 8,5 ποσοστιαίων μονάδων, συν το γεγονός ότι η εκλογική βάση δεν υπερέβη τα όρια εκείνα τα οποία θα ήταν ικανά να αμφισβητήσουν την επιρροή του κομματικού μηχανισμού τον οποίο ελέγχει ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Η μικρότερη συμμετοχή στον δεύτερο γύρο (30% λιγότεροι απ' ό,τι στον πρώτο) έδωσε ακόμη μεγαλύτερη ώθηση στον κ. Ανδρουλάκη.

Από την άλλη ο κ. Δούκας δεν κατάφερε να ενσαρκώσει το αίτημα για αλλαγή ηγεσίας, όπως αυτό εκφράστηκε στον πρώτο γύρο των εκλογών. Ο κύριος λόγος είναι ότι ο κ. Δούκας δεν είχε προλάβει, στο λίγο διάστημα που βρίσκεται στο πολιτικό προσκήνιο, να δώσει θετικά δείγματα γραφής των πολιτικών θέσεων και των ικανοτήτων του. Γι' αυτό και, τελικά, οι ψηφοφόροι υιοθέτησαν, έστω και κάπως ανόρεκτα, τη λογική “αυτόν ξέρουμε, αυτόν εμπιστευόμαστε”.

Ωστόσο, οι εσωκομματικές εκλογές ωφέλησαν το ΠΑΣΟΚ για τους εξής λόγους:

- Πρώτον, το κόμμα απέδειξε ότι διαθέτει κάποιες θεσμικές δικλείδες, προίκα από τη μακρά περίοδο κατά την οποία είχε την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας. Το ΠΑΣΟΚ έδειξε πώς πρέπει να γίνονται οι εσωκομματικές εκλογές, δίδαξε πολιτικό πολιτισμό και πολιτική ευπρέπεια. Το γεγονός ότι δεν υπήρξαν, ούτε καν αμυχές μεταξύ των έξι υποψηφίων που διεκδίκησαν την αρχηγία (οι συγκρίσεις με τον ΣΥΡΙΖΑ είναι καταλυτικές), επιτρέπει στον κόμμα να ξεκινήσει από καλύτερη θέση την προσπάθειά του να ανακτήσει τη χαμένη πολιτική επιρροή του.

- Δεύτερον, οι εσωκομματικές εκλογές εκτόνωσαν την πολιτική ένταση η οποία είχε συσσωρευτεί στις τάξεις του ΠΑΣΟΚ εξαιτίας της αποτυχίας του να επιτύχει τον διακηρυγμένο στόχο του να αναδυθεί σε θέση αξιωματικής αντιπολίτευσης. Εάν δεν γίνονταν οι εκλογές ο κ. Ανδρουλάκης θα ήταν υπό διαρκή αμφισβήτηση και το κόμμα θα παρέμενε δέσμιο της εσωστρέφειας.

- Τρίτον, η αναμέτρηση για την αρχηγία έφερε στην εσωκομματική κάλπη ανθρώπους οι οποίοι είχαν απομακρυνθεί από το κόμμα και είχαν κάνει άλλες επιλογές τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Αυτό οφείλεται κυρίως στην υποψηφιότητα της Άννας Διαμαντοπούλου, αλλά εν μέρει και του Παύλου Γερουλάνου και του κ. Δούκα. Άρα, μέσα από αυτήν τη δοκιμασία το ΠΑΣΟΚ “μεγάλωσε”.

Το μεγάλο στοίχημα της επόμενης μέρας για το ΠΑΣΟΚ είναι πλέον το πώς θα καταφέρει αυτόν το νέο κόσμο να τον μεταγγίσει από την εσωκομματική, στην εθνική κάλπη. Η μεγαλύτερη ευθύνη γι' αυτό βαρύνει τον πρόεδρο του κόμματος. Θα είναι μεγάλο λάθος εάν ο κ. Ανδρουλάκης βγάλει τα συμπεράσματα αυτής της αναμέτρησης με βάση μόνο το αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου. Να θεωρήσει, δηλαδή, ότι το μήνυμα της εσωκομματικής κάλπης ήταν “η συνέχεια”.

Τα ορθά συμπεράσματα προκύπτουν από τον πρώτο γύρο των εκλογών, στον οποίο συμμετείχε το “όλον” ΠΑΣΟΚ. Η κάλπη της 6ης Οκτωβρίου έδειξε ότι εκτός από το λαϊκό παραδοσιακό ΠΑΣΟΚ το οποίο εμπιστεύτηκε κυρίως τον κ. Ανδρουλάκη και δευτερευόντως τον κ. Δούκα, υπάρχει και το φιλελεύθερο εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ που εκφράστηκε μέσω του κ. Γερουλάνου και της κ. Διαμαντοπούλου.

Αυτό το δεύτερο, μάλιστα, είχε ισχυρή παρουσία κυρίως σε Αττική και Θεσσαλονίκη όπου το κόμμα καταγράφει πολύ χαμηλά ποσοστά. Αυτά τα δύο ΠΑΣΟΚ, της περιφέρειας και των δύο μεγάλων αστικών κέντρων, οφείλει ο πρόεδρος του κόμματος να βρει τρόπους να τα συνθέσει. Σύνθεση η οποία θα πρέπει να εκφραστεί σε επίπεδο πολιτικών θέσεων, ώστε να συμπεριλάβει ολοένα και μεγαλύτερο μέρος του εκλογικού σώματος. Αλλά να εκφραστεί και σε επίπεδο ηγεσίας με την αξιοποίηση και των δύο στελεχών τα οποία, μπορεί να έμειναν εκτός δεύτερου γύρου, αλλά συγκέντρωσαν σχεδόν 40%. Δεν είναι εύκολο, είναι όμως μονόδρομος.