Το δεύτερο κύμα της πανδημίας ήρθε σφοδρότερο και πιο φονικό στη χώρα μας, αλλά και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Ήταν έτοιμα τα κράτη-μέλη και τα συστήματα υγείας τους για να αντιμετωπίσουν αυτή την κατάσταση;

Η αλήθεια αποτυπώνεται με δυσκολία την ώρα της μάχης, όταν τα κράτη-μέλη παλεύουν σε πολύ δύσκολες συνθήκες απέναντι σε έναν ιό που είναι θανατηφόρος και εξαιρετικά μεταδοτικός ακόμα και όταν δεν υπάρχουν συμπτώματα στους φορείς του. Γι’ αυτό όλοι πρέπει να κάνουμε ό,τι μας αντιστοιχεί σε αυτή την προσπάθεια καταπολέμησης του ιού.

Δεν μπορούμε, όμως, να παραγνωρίσουμε πως συγκρούονται δύο σχολές σκέψης για την κοινωνία και ειδικότερα το ρόλο του κράτους σε ό,τι αφορά την Υγεία. Αν απέδειξε κάτι η πανδημία είναι την αναγκαιότητα για ένα ισχυρό σύστημα Δημόσιας Υγείας, αλλά και τις δυνάμεις των κρατικών δομών έναντι των ιδιωτικών που φάνηκαν είτε απρόθυμες, είτε ανήμπορες να συνεισφέρουν αποτελεσματικά σε αυτή τη μάχη. Χωρίς καμία αντιπολιτευτική διάθεση σε αυτό το ζήτημα οφείλουμε να παρατηρήσουμε πως η κυβέρνηση δεν μοιάζει να έχει αντιληφθεί αυτό το προφανές.

Παρά το χρόνο που κερδήθηκε μετά τη γενικευμένη απαγόρευση κυκλοφορίας στις αρχές του 2020, η κυβέρνηση παραμένει διστακτική σε ό,τι αφορά την ενίσχυση του ΕΣΥ, όπως παραμένει διστακτική σε κάθε μορφής μέτρα κοινωνικής στήριξης απέναντι στην πανδημία, κάτι που κλιμακώνει τις συνέπειες του COVID-19.

Η δεκαετής επιτροπεία και λιτότητα στη χώρα μας στοίχισε ακριβά στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Υπήρχαν και υπάρχουν οι δυνατότητες για ανασυγκρότησή του, με βάση τα δημοσιονομικά μας περιθώρια;

Υπήρξαν στιγμές όπου παρά τις δημοσιονομικές δυσκολίες για τη χώρα, είχαμε προσλήψεις στο ΕΣΥ γιατί αυτή ήταν η κυβερνητική προτεραιότητα. Είναι πραγματικά αδικαιολόγητο σήμερα, με τη χώρα εκτός μνημονίου και δημοσιονομικής ασφυξίας, με την πανδημία να κλείνει τον ένα χρόνο, να βλέπουμε δαπάνες τρίτης και τέταρτης προτεραιότητας να ιεραρχούνται πολύ πάνω από τη δημόσια υγεία χάριν έωλων επιλογών που πολλές φορές στερούνται και νομιμοποίησης.

Η πανδημία έχει προκαλέσει παγκοσμίως ένα ντόμινο εξελίξεων στην οικονομία, με ύφεση, λουκέτα και ανεργία. Φοβάστε μία νέα εκτεταμένη οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση όπως αυτή του 2009;

Αυτή τη στιγμή η ανθρωπότητα ζει μία τριπλή κρίση: υγειονομική, κλιματική και τελικά θεσμική. Είναι τρεις προκλήσεις που συνδέονται στενά, αλληλοτροφοδοτούμενες, αφού όσα προκάλεσαν την κλιματική κρίση συνδέονται άμεσα με όσα έφεραν την πανδημία που με τη σειρά της χρησιμοποιείται για να παρακαμφθεί η δημοκρατία από όσους αντιλαμβάνονται το θεσμικό πλαίσιο ως όχληση, τάχα χάριν της οικονομίας.

Η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη έχει παραλάβει ένα τεράστιο δημοσιονομικό περιθώριο ύψους 36 δισεκατομμυρίων ευρώ και με αυτό οφείλει να φέρει ανακούφιση σε όσους χτυπήθηκαν από την κρίση, αλλά και ασφάλεια στα δημοσιονομικά της χώρας. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ η οικονομία της Ελλάδας θα συρρικνωθεί κατά 10% το 2020, ενώ η πτώση στη μονοκαλλιέργεια του τουρισμού και η επίδραση του δεύτερου κύματος της πανδημίας θα επιβραδύνουν την ανάκαμψη. Δεν υπάρχει καιρός για χάσιμο.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δημιουργήσει το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με τις περισσότερες χώρες να έχουν ήδη καταθέσει το σχέδιο τους και να έχουν εντάξει τα αντίστοιχα κονδύλια στους προϋπολογισμούς τους.

Στην Ελλάδα τι έχουμε κάνει σε αυτή την κατεύθυνση; Η κυβέρνηση οφείλει άμεσα να επανεξετάσει τους δογματισμούς και τις βεβαιότητες της μετά τα μαθήματα της πανδημίας και ενόψει των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, να καταθέσει ένα ικανό σχέδιο που θα στηρίξει την κοινωνία συνολικά, με προοπτική που δεν μπορεί να είναι άλλη, παρά μία πράσινη και έξυπνη οικονομία, σε μία συμμετοχική κοινωνία που δεν θα αφήνει κανέναν στο περιθώριο, αλλά θα λειτουργεί με αλληλεγγύη, διαφάνεια και λογοδοσία.

Όποιος δεν το αντιλαμβάνεται αυτό, μάλλον δεν βλέπει τη συνολική στροφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αποτυπώνεται ακόμα και στους προϋπολογισμούς της. Το πέρασμα σε μία νέα πραγματικότητα συντελείται ήδη και δίνουμε καθημερινά μάχες στην Ευρώπη, την ώρα που στο εσωτερικό βλέπουμε αδράνεια και οπισθοχώρηση.

Είναι εδώ και αρκετά χρόνια σε εξέλιξη η συζήτηση για την απολιγνιτοποίηση της Δυτικής Μακεδονίας. Οι τοπικές κοινωνίες αντιδρούν, καθώς θα υποστούν οικονομικές συνέπειες, ενώ διατυπώνονται έντονες ενστάσεις για τον τρόπο με τον οποίο επιλέγεται να γίνει η σταδιακή μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Πώς τοποθετείστε στο συγκεκριμένο ζήτημα;

Όπως και στην Υγεία, έτσι και στο ζήτημα της απολιγνιτοποίησης η κυβέρνηση στερείται σχεδίου και πυξίδας. Ο λιγνίτης και τα ορυκτά καύσιμα γίνονται ολοένα και πιο ακριβά στην εξόρυξη και την εκμετάλλευσή τους, ενώ παράλληλα κοστίζουν στην υγεία και το περιβάλλον. Δεν είναι κάτι με διάρκεια κι αυτό είναι κάτι που αναγνωρίζεται πια από όλους, ακόμα και τις ίδιες τις εταιρείες που κάποτε είχαν σαν μοναδικό αντικείμενο τις εξορύξεις.

Αυτήν την ώρα, η Δίκαιη Μετάβαση έχει έναν κουμπαρά που υπερβαίνει τα 100 δισεκατομμύρια ευρώ -δεν είναι ένα «σχέδιο επί χάρτου». Έχει προϋπολογισμό, έχει προσανατολισμό και αρχές, με πρώτη το να μη μείνει κανείς μόνος, αλλά να στηριχθεί ο κάθε πολίτης και η κάθε τοπική κοινωνία που βασίζεται στο λιγνίτη, το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο. Έχουμε την ευκαιρία και τους πόρους να σχεδιάσουμε το μέλλον και να γίνουμε κομμάτι του, αντί να μαραζώσουμε μαζί με τη ζήτηση για τα ορυκτά καύσιμα.

Το οικονομικό δίχτυ ασφαλείας είναι εδώ για όλους και θα ενισχυθεί ακόμα περισσότερο, όπως είναι εδώ τα χρήματα που θα στηρίξουν τη νέα απασχόληση, τη μετεκπαίδευση. Χρειάζεται τόλμη, διάθεση για συγκρούσεις, διαφάνεια, αποκέντρωση και συμμετοχή όλων στο σχεδιασμό.

Είμαι κατηγορηματικά αντίθετος σε κάθε προσπάθεια αλλαγών χωρίς τη συμμετοχή των άμεσα ενδιαφερόμενων, από την πρώτη στιγμή. Είναι λάθος επιλογή της κυβέρνησης ο υδροκεφαλισμός και ορθώς αντιδρούν ως προς αυτό οι τοπικές κοινωνίες που έχουν μείνει στο σκοτάδι, αφού δεν υπάρχει σχέδιο, αλλά μόνο «σχεδιασμοί».

Οι πρόσφατες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ έδειξαν στον Τραμπ την πόρτα της εξόδου από τον Λευκό Οίκο. Τι αλλαγές θα επιφέρει στην παγκόσμια συζήτηση για το κλίμα αυτή η πολιτική αλλαγή, με δεδομένο ότι ο Τραμπ είναι αρνητής της κλιματικής κρίσης του πλανήτη;

Με την αποχώρηση του προέδρου Τραμπ από την εξουσία, οι ΗΠΑ θα μπορέσουν να επιστρέψουν σε μία θεσμική κανονικότητα. Αυτό σημαίνει πως μετά από το τετραετές δόγμα του απομονωτισμού και των μονομερών πράξεων, θα επανέλθουν σε μία λογική διεθνούς διαλόγου και συνεργασίας για τα προβλήματα που κανείς δεν μπορεί να λύσει μόνος του, όπως είναι η πανδημία και η κλιματική αλλαγή. 

Ευελπιστούμε λοιπόν, να δούμε ξανά τις ΗΠΑ στυλοβάτη των Ηνωμένων Εθνών και των στόχων για το κλίμα, αλλά και σύμμαχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η έλευση Μπάιντεν, μπορεί να μας κάνει ακόμα πιο αισιόδοξους, πως πέρα από την επιστροφή που μόλις περιέγραψα, θα ξαναδούμε εκείνες τις ΗΠΑ που πρωτοστάτησαν στη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, τις ΗΠΑ που σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, το νόμο, την επιστήμη, τις διεθνείς συμφωνίες αλλά και την αναγκαιότητα όλων αυτών σε έναν σύγχρονο κόσμο που οφείλει να παλεύει για την επιβίωση μας στον πλανήτη, με ειρήνη και αλληλεγγύη αντί για διχασμό, μονομέρεια και φιλοτομαρισμό.