Σε πόλεμο μεταξύ κυβέρνησης και δημάρχων αναμένεται να εξελιχθεί η επιβολή του ειδικού τέλους ταφής αστικών αποβλήτων από την 1^η Ιανουαρίου 2022 στους δήμους, μέτρο που θεσπίστηκε με στόχο να λειτουργήσει αποτρεπτικά ως προς την ταφή ανεπεξέργαστων αστικών αποβλήτων που θα διατίθενται σε χώρους υγειονομικής ταφής (ΧΥΤ) καθώς και για τα υπολείμματα επεξεργασίας αστικών αποβλήτων που θα προκύπτουν από μονάδες επεξεργασίας αστικών αποβλήτων.

Ωστόσο η ειλημμένη απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), να επιβάλει το τέλος στους δήμους, προκαλεί σφοδρές αντιδράσεις στους κόλπους της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης και αυτό, καθώς το «χαράτσι» το οποίο προβλέπει επιπλέον 20 ευρώ ανά τόνο σκουπιδιών που θα οδηγείται στους ΧΥΤΑ, εκτιμάται ότι θα επιβαρύνει ετησίως με τουλάχιστον 80 εκατομμύρια ευρώ τους δήμους όλης της χώρας.

Ειδικότερα δε, στην Κεντρική Μακεδονία το κόστος για τους συνολικά 38 δήμους εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 13,5 εκατ. ευρώ μόνο για τη φετινή χρονιά, ενώ για το κεντρικό δήμο της Θεσσαλονίκης υπολογίζεται στα 2,5 εκατ. ευρώ.

Οι δήμαρχοι είναι ήδη επί ποδός πολέμου και πολλοί με αποφάσεις και ψηφίσματα των δημοτικών τους συμβουλίων ζητούν άμεση την ανάκληση της κυβερνητικής απόφασης, κάνοντας λόγο για απαράδεκτη νομοθετική πρωτοβουλία.

Ήδη η ΚΕΔΕ πήρε θέση για το ζήτημα, με τον πρόεδρο της Δημήτρη Παπαστεργίου να κάνει λόγο για ένα άδικο μέτρο, λέγοντας πως ακόμη και αν αποτελεί συμβατική υποχρέωση της χώρας, δεν είναι οι δήμοι και οι πολίτες αυτοί που ευθύνονται για τις διαχρονικές καθυστερήσεις στην υλοποίηση πολιτικών για την ανακύκλωση και τη διαχείριση των απορριμμάτων. «Εμείς προτείναμε την αναβολή του μέχρι το τέλος της προγραμματικής περιόδου, από την οποία χρηματοδοτούνται πάρα πολλές μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων και να επιβάλλεται από το 2023 και μετά. Δεν έγινε δεκτή η πρότασή μας. Είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό κόστος, περίπου 200 εκατ. ευρώ για την επόμενη διετία, το οποίο θα επωμιστούν οι δήμοι και θα αναγκαστούν να το μετακυλήσουν στους δημότες», τόνισε ο ίδιος.

Την ίδια ώρα οι κατά τόπους Περιφερειακές Ενώσεις Δήμων (ΠΕΔ) ανοίγουν τη συζήτηση στα όργανα τους, προκειμένου να λάβουν αποφάσεις με την ΠΕΔ Κεντρικής Μακεδονίας να συγκαλεί ειδική συνεδρίαση για το θέμα στις 19 Ιανουαρίου.

Οι αιρετοί υποστηρίζουν ότι είναι αδιανόητο η κυβέρνηση να ζητά την εφαρμογή του μέτρου, μέσω μιας εξαιρετικά δύσκολης συγκυρίας, λόγω της πανδημίας, που τα τελευταία δύο χρόνια συμπιέζει δραματικά τα οικονομικά των δήμων.

Η… λυπητερή για τους δήμους

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) Κεντρικής Μακεδονίας, ο οποίος άνοιξε το θέμα σε πρόσφατη συνεδρίαση του, χωρίς ωστόσο να λάβει απόφαση, το τέλος το οποίο θα πληρώνεται για κάθε τόνο που οδηγείται στους ΧΥΤΑ υπολογίζεται ως εξής:

* 20 ευρώ ανά τόνο αποβλήτων από 01/01/2022 και αυξάνεται ετησίως κατά 5 ευρώ ανά τόνο και έως την τιμή των 35 ευρώ ανά τόνο έως το 2025, ενώ

* από την 1η Ιανουαρίου 2026 το τέλος ταφής ορίζεται σε 45 ευρώ ανά τόνο αποβλήτων και αυξάνεται στην τιμή των 55 ευρώ ανά τόνο από την 1η Ιανουαρίου 2027, η οποία και παραμένει σταθερή για τα επόμενα έτη.

Η ΚΕΔΕ εκτιμά μάλιστα ότι το ποσό που θα πρέπει να πληρωθεί για το τέλος ταφής, δεν μπορεί παρά να μετακυλιστεί στους πολίτες μέσω των δημοτικών τελών ή και των λογαριασμών ύδρευσης.

Υπενθυμίζεται ότι το τέλος ταφής επιβάλλεται στους Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) ή στους δήμους, και στόχο έχει τη μείωση των αποβλήτων που οδηγούνται σε ταφή, καθώς η Ελλάδα παραμένει ουραγός στην ανακύκλωση και υπολογίζεται ότι ποσοστό έως και 80% των αποβλήτων εξακολουθεί να θάβεται. Σύμφωνα δε με εγκύκλιο που εξέδωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας, το τέλος ταφής θα υπολογίζεται ανά εξάμηνο με βάση τις πραγματικές ποσότητες αποβλήτων που διατέθηκαν στους ΧΥΤΑ και θα αποδίδεται σε ειδικό λογαριασμό που τηρεί ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.).

Οι υπόχρεοι θα πρέπει να υποβάλλουν στον Ε.Ο.ΑΝ. κάθε χρόνο στοιχεία σχετικά με τον υπολογισμό του τέλους ταφής για το πρώτο εξάμηνο έως τις 30 Σεπτεμβρίου και για το δεύτερο εξάμηνο, έως τις 31 Μαρτίου του επόμενου έτους και θα αποδίδουν τα οφειλόμενα ποσά έναν μήνα μετά τις συγκεκριμένες ημερομηνίες.

Έτσι, όπως διευκρινίζει ο κ. Σκρέκας, και για το 2022 τα στοιχεία για τον υπολογισμό ταφής του πρώτου εξαμήνου θα πρέπει να υποβληθούν έως τις 30/09/2022 και το οφειλόμενο ποσό θα πρέπει να αποδοθεί έως τις 30/10/2022 στον ειδικό λογαριασμό του Ε.Ο.ΑΝ. Τα στοιχεία του δεύτερου εξάμηνου του 2022 θα υποβληθούν έως τις 31/03/2023 και τα χρήματα θα καταβληθούν έως τις 30/04/2023.

«Casus Belli» για την αυτοδιοίκηση

Με την έναρξη της χρονιάς ήδη πολλοί δήμοι στη χώρα γνωστοποίησαν την πλήρη αντίθεση τους στο «χαράτσι» για την ταφή των απορριμμάτων, ζητώντας άμεσα την κατάργηση του, καθώς όπως αναφέρουν, θα επιβαρύνει σε μεγάλο βαθμό τα οικονομικά των δήμων και μοιραία το κόστος αυτό θα μετακυληθεί στους δημότες.

Κάθετα αντίθετος με την απόφαση της κυβέρνησης για την επιβολή του τέλους στους δήμους δηλώνει ο δήμαρχος Θέρμης Θεόδωρος Παπαδόπουλος, διαμηνύοντας μάλιστα πως «είναι γελασμένοι όσοι πιστεύουν ότι η τοπική αυτοδιοίκηση έχει την οποιαδήποτε δυνατότητα να προβεί σε αυξήσεις δημοτικών τελών, λόγω του κόστους στο τέλος ταφής και να τις επιβάλλει στους πολίτες. Δεν μπορεί να γίνει σε καμία περίπτωση».

Ο δήμαρχος Θέρμης παραδέχεται ότι επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχει πράγματι το ζήτημα των αντικινήτρων, αλλά υπάρχουν και τα κίνητρα. «Δεν προβλέπει δηλαδή ο ευρωπαϊκός σχεδιασμός μόνοι ποινές σε όσους ΟΤΑ δεν εκτρέπουν σκουπίδια, αλλά δίνει πολλά και σημαντικά κίνητρα σε όσους έχουν προοδεύσει» σχολίασε ο ίδιος και ανάφερε ως παράδειγμα το ΦΟΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας ο οποίος αυτή την στιγμή τρέχει έργα και μελέτες περιβαλλοντικών έργων, ενώ έχει δημοπρατήσει τη πρώτη ΜΕΑ δυτικού τομέα Θεσσαλονίκης και ετοιμάζεται για τη ΜΕΑ ανατολικού τομέα. «Μιλάμε για έναν φορέα που έχει έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό για την απομείωση των απορριμμάτων και την ορθή διαχείριση των στερεών αποβλήτων και ως εκ τούτου οι δήμοι μέλη του δεν μπορούν να δεχθούν την ίδια επιβάρυνση με άλλους στη χώρα, όπου οι ΦΟΔΣΑ έχουν έργα σε πολύ αρχικό στάδιο» τόνισε ο κ. Παπαδόπουλος για να προσθέσει πως δεν είναι δυνατόν να μην λαμβάνεται αυτό υπόψη.

Ο δήμαρχος Θέρμης δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στο θέμα των προστίμων που θα επιβάλλονται σε δήμους που δεν συμμορφώνονται, λέγοντας πως «είναι σκόπιμο τα χρήματα αυτά και εκείνα αντίστοιχα από το τέλος ταφής να επιστρέφονται στους δήμους για να προχωρούν σε περιβαλλοντικές δράσεις και έργα και όχι να καταβάλλονται στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ).

«Ούτε η αυτοδιοίκηση έχει ούτε οι πολίτες μπορούν»

Με τη θέση του δημάρχου Θέρμης συντάσσονται πολλοί ακόμη δήμαρχοι, ενώ για τους περισσότερους αν η κυβέρνηση δεν πάρει πίσω το «χαράτσι», αυτό θα αποτελέσει αιτία πολέμου με την κυβέρνηση.

Την άμεση απόσυρση της «προσβλητικής και εκβιαστικής απόφαση της κυβέρνησης», όπως την χαρακτηρίζει, και η οποία αφορά το τέλος ταφής αστικών αποβλήτων, ζητά με δήλωσή του και ο δήμαρχος Νεάπολης-Συκεών Σίμος Δανιηλίδης.

Πρόκειται, όπως λέει, για «χαράτσι», ενώ κάνει λόγο για «απαράδεκτη νομοθετική πρωτοβουλία εν μέσω της πανδημίας του κορονοϊού, κατά την οποία οι δήμοι υφίστανται διαδοχικούς οικονομικούς στραγγαλισμούς».

«Από 1^η Ιανουαρίου επιβάλλεται στους δήμους της χώρας το σκληρό χαράτσι του τέλους ταφής αστικών αποβλήτων. Η κυβέρνηση αρνούμενη να ακούσει την Τοπική Αυτοδιοίκηση εμμένει πεισματικά στην επιβολή αυτού του άδικου τέλους», αναφέρει σε ανακοίνωση του προς το ΦΟΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας ο κ. Δανιηλίδης, τονίζοντας ότι «το τέλος είναι άδικο για την Τ.Α. για τους εξής προφανείς λόγους:

- Η Τοπική Αυτοδιοίκηση καλείται να πληρώσει την προχειρότητα και την αδράνεια ετών του κράτους, το οποίο όφειλε να οργανώσει έγκαιρα ένα αξιόπιστο σύστημα διαλογής και επεξεργασίας των απορριμμάτων δημιουργώντας ταυτόχρονα τις απαραίτητες υποδομές.

- Το κράτος νομοθέτησε υπό την πίεση της ΕΕ μέτρα τα οποία είναι αδύνατον να εφαρμοστούν λόγω έλλειψης των αναγκαίων εγκαταστάσεων και υποδομών.

- Η κυβέρνηση υπόσχεται ότι θα εντάξει στο πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» την κατασκευή μονάδων επεξεργασίας, όμως μέχρι να ολοκληρωθούν αυτά τα έργα το χαράτσι του τέλους ταφής θα επιβάλλεται.

- Οι δήμοι δεν έχουν ούτε τη θεσμική, ούτε την οικονομική δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν τέτοια μεγάλα έργα.

- Με νομοθετικά τερτίπια η Τοπική Αυτοδιοίκηση χρηματοδοτεί ουσιαστικά τα αναγκαία περιβαλλοντικά έργα μέσω του Ε.Ο.ΑΝ στον οποίον αποδίδονται τα έσοδα από το τέλος ταφής. Η κυβέρνηση βρήκε τον τρόπο να κατασκευάσει τις υποδομές με χρήματα της αυτοδιοίκησης, χωρίς η ίδια να πληρώσει δεκάρα.

- Το τέλος έρχεται σε μια εποχή που τα οικονομικά των δήμων είναι σε τραγική κατάσταση εξαιτίας των δραματικών περικοπών της χρηματοδότησής τους και οι πολίτες στενάζουν κάτω από το βάρος της πολύχρονης οικονομικής κρίσης.

- Το χαράτσι προστίθεται στην τεράστια αύξηση του κόστους της ενέργειας η οποία περιορίζει ακόμη περισσότερο τα οικονομικά των δήμων.

Σύμφωνα με το δήμαρχο Νεάπολης-Συκεών οι δήμοι βρίσκονται σε ένα μεγάλο δίλλημα: Θα μετακυλήσουν το κόστος ταφής στα νοικοκυριά μέσω των ανταποδοτικών τελών, όπως ορίζει η νομοθεσία ή θα αναγκαστούν να απορροφήσουν οι ίδιοι το επιπλέον κόστος που προκύπτει, μειώνοντας άλλες λειτουργικές και επενδυτικές δαπάνες των υπηρεσιών καθαριότητας. Για την Τ.Α. δεν πρέπει να υπάρχει δίλλημα, αφού ούτε η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει, ούτε οι πολίτες μπορούν», επισημαίνει ο ίδιος.

Την πλήρη αντίθεση του στην επιβολή τέλους ταφής αστικών αποβλήτων στους Χώρους Υγειονομικής Ταφής εξέφρασε προ ημερών με ψήφισμα το δημοτικό συμβούλιο Λαγκαδά.

Κατά την τελευταία συνεδρίαση του συζητήθηκε το συγκεκριμένο θέμα που προκύπτει από την εφαρμογή του σχετικού άρθρου για την επιβολή του τέλους από την πρώτη μέρα του 2022. «Είμαστε κάθετα αντίθετοι στην επιβολή ενός τέλους που θα επιβαρύνει σε μεγάλο βαθμό τα οικονομικά των δήμων γενικότερα και του δήμου Λαγκαδά ειδικότερα. Όπως είναι γνωστό, μια τέτοια επιβάρυνση σε δήμους είναι μοιραίο να μετακυληθεί στους δημότες, που ήδη το τελευταίο διάστημα είδαν τα εισοδήματά τους να συρρικνώνονται», δήλωσε χαρακτηριστικά ο δήμαρχος Λαγκαδά Γιάννης Ταχματζίδης.

Ειδικότερα στο ψήφισμα του το δημοτικό συμβούλιο Λαγκαδά τονίζει: «Ο δήμος Λαγκαδά αντιτίθεται στην εφαρμογή του άρθρου 38 του Ν. 4819/2021 (ΦΕΚ 129/Α΄/23-07-2021) βάσει του οποίου, από 1η Ιανουαρίου 2022 επιβάλλεται τέλος ταφής αστικών αποβλήτων στους Χώρους Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ), διότι οι δήμοι θα υποστούν άμεσες και μακροχρόνιες δυσμενείς οικονομικές συνέπειες, το κόστος των οποίων θα μετακυλιστεί στους οι δημότες τους και ζητάει την κατάργησή του».

ΦΟΔΣΑ: «Εμείς είμαστε εισπράκτορες»

Κληθείς να σχολιάσει τις αντιδράσεις των δημάρχων για την επιβολή του τέλους ταφής απορριμμάτων ο πρόεδρος του ΦΟΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας Μιχάλης Γεράνης τόνισε πως «ο ΦΟΔΣΑ καλείται να παίξει το ρόλο του εισπράκτορα. Δεν επιβάλλουμε εμείς το χαράτσι αλλά ο νόμος. Κοινώς εμείς θα εισπράττουμε τα χρήματα και με βάσει την εγκύκλιο του υπουργείου Περιβάλλοντος θα τα καταβάλλουμε στον Ε.Ο.ΑΝ»

Σε κάθε περίπτωση, είπε, ο φορέας θα λάβει υπόψη του τις αποφάσεις των συλλογικών οργάνων της αυτοδιοίκησης, ωστόσο ο νόμος είναι νόμος και η παραβίαση του επισύρει ποινικές και πειθαρχικές κυρώσεις. Ο κ. Γεράνης εξήγησε πάντως ότι η Ελληνική Εταιρεία Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΕΕΔΣΑ), μέλος της οποίας είναι και ο ΦΟΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας απέστειλε έγγραφο στον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κ. Σκρέκα και τον υπουργό Εσωτερικών Μ. Βορίδη, ζητώντας δίκαιη και αναλογική εξειδίκευση και προσαρμογή του τέλους ταφής.

Σε αυτό, μεταξύ άλλων, αναφέρει ότι το κόστος υγειονομικής ταφής βαρύνει εξ ολοκλήρου τους δήμους και οι δήμοι με τη σειρά τους το μετακυλούν ως επί το πλείστον στα νοικοκυριά, μέσω του ενιαίου ανταποδοτικού τέλους καθαριότητας και φωτισμού, το οποίο εισπράττεται μέσω της αποπληρωμής του λογαριασμού ηλεκτρικού ρεύματος. «Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι οι επιπτώσεις στους πολίτες από την εφαρμογή του εν λόγω μέτρου αναμένεται να είναι σημαντικότατες, έως δυσβάσταχτες, ιδίως για τα νοικοκυριά των περιοχών της χώρας που δεν διαθέτουν υποδομές επεξεργασίας στερεών απόβλητων, και στις οποίες οι ποσότητες των αποβλήτων που καταλήγουν σε ταφή είναι πολύ μεγάλες. Η κατακόρυφη αύξηση, δε, των ανταποδοτικών τελών, σε συνδυασμό με την υφιστάμενη υγειονομική και οικονομική κρίση και τη ραγδαία άνοδο των τιμών της ενέργειας, δύναται να φαλκιδεύσει τη δικαιολόγηση και αποδοχή από τους πολίτες της αναγκαιότητας και αναλογικότητας του μέτρου και εν τέλει την αποτελεσματική εφαρμογή του» τονίζεται στο εν λόγω έγγραφο.

ΠΙΝΑΚΑΣ

Σύμφωνα με εκτιμήσεις το κόστος του τέλους ταφής ανά δήμο στην Κεντρική Μακεδονία υπολογίζεται στα εξής

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 16 Ιανουαρίου 2022