Πολύ φτωχή επίδοση στη συμμετοχή και το σχεδιασμό του ΕΣΠΑ, και σχεδόν ανυπαρξία στο κομμάτι της υλοποίησης του, καταγράφουν οι δήμοι στην Ελλάδα, καθώς το ποσοστό φτάνει μόλις το 9,3%. Το ίδιο απογοητευτική είναι η συμμετοχή των Ελληνικών δήμων και περιφερειών στις δημόσιες επενδύσεις, με το ποσοστό να αγγίζει το 24% και ειδικά των δήμων να είναι ακόμη μικρότερο, αφού δεν ξεπερνά το 10%.

Αυτό σημαίνει ότι οι Ελληνικοί δήμοι είναι πολύ μακριά τόσο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, όσο και από τον αντίστοιχο μεταξύ των χωρών του ΟΑΣΑ και ότι στην πραγματικότητα, την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, ήταν απλώς τελικοί αποδέκτες προσκλήσεων του ΕΣΠΑ, για τις οποίες πολλές φορές, ενημερωνόντουσαν από τον Τύπο, ή λίγες μέρες πριν οι προσκλήσεις αυτές δημοσιευτούν.

Σύμφωνα με στοιχεία μελέτης για τη συμμετοχή των δήμων στα προγράμματα του ΕΣΠΑ, που εκπόνησε το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΙΤΑ) και παρουσίασε στην τελευταία συνεδρίαση της ΚΕΔΕ ο αντιπρόεδρος του επιστημονικού συμβουλίου του Ινστιτούτου, καθηγητής Ιωάννης Ψυχάρης, η συμμετοχή των δήμων στις δημόσιες επενδύσεις στις χώρες του ΟΑΣΑ φτάνει σήμερα το 58,5%, ενώ στην Ελλάδα το ποσοστό φτάνει το 24% συμπεριλαμβάνοντας δήμους και περιφέρειες, γεγονός που όπως είπε, δείχνει ότι οι Ελληνικοί δήμοι είναι πολύ μακριά από το μέσο όρο.

«Φαίνεται ότι οι δήμοι στη χώρα μας να μεν δίνουν βαρύτητα στον τοπικό σχεδιασμό αλλά στην πράξη δεν τον έχουν εντάξει οργανικά στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση δράσεων του ΕΣΠΑ» σημείωσε ο καθηγητής που απέδωσε το πρόβλημα, στην μεγάλη έλλειψη προσωπικού και πόρων της Αυτοδιοίκησης, εμποδίζοντάς την, όπως ανέφερε, να ανταποκριθεί σε όλες τις απαιτήσεις του προγράμματος.

Σύμφωνα με τη μελέτη, η οποία ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο του 2020, στις χώρες του ΟΑΣΑ, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, το 49,4% του προσωπικού του δημοσίου τομέα απασχολείται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, γεγονός που, όπως είπε, δείχνει το συγκεντρωτικό χαρακτήρα της διοίκησης του κράτους.

“Τροχοπέδη” όμως στην ενεργοποίηση του ρόλου των δήμων ως προς το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι και ο συγκεντρωτικός χαρακτήρας του συστήματος διακυβέρνησης του ΕΣΠΑ. Και αυτό, καθώς όπως δείχνει η μελέτη, υπάρχουν τρία επίπεδα διοίκησης που υπεισέρχονται στο σχεδιασμό των επιχειρησιακών προγραμμάτων, με πρώτο το ευρωπαϊκό, δεύτερο το εθνικό και τρίτο το υποεθνικό, το οποίο περιλαμβάνει και τις περιφέρειες, οι οποίες είναι αρμόδιες για το ΕΣΠΑ και την απορρόφηση των κονδυλίων.

«Γίνεται αντιληπτό ότι ο τρόπος ο οποίος συμμετέχουν οι δήμοι στο σχεδιασμό και την υλοποίηση του ΕΣΠΑ αφήνει πάρα πολλά κενά και αυτό πρέπει να αλλάξει» επισήμανε ο κ. Ψυχάρης.

Μικρές δεσμεύσεις, χαμηλές απορροφήσεις κονδυλίων

Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι δήμοι στην Ελλάδα είναι “ουραγοί” και ως προς τις δεσμεύσεις έργων που εντάσσουν στο ΕΣΠΑ, ενώ εξαιρετικά χαμηλή είναι η απορρόφηση των κονδυλίων.

Ειδικότερα, η συνολική απορρόφηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ από την προηγούμενη προγραμματική περίοδο φτάνει μόλις το 3,1%, ενώ και τα προγράμματα ΟΧΕΒΑ, που αφορούν σε ολοκληρωμένες χωρικές παρεμβάσεις βιώσιμης ανάπτυξης, και έχουν ενεργοποιηθεί από πολλούς δήμους της χώρας, μεταξύ αυτών και της Θεσσαλονίκης, απορρόφησαν μόνο 700 εκατ. ευρώ

«Οι δήμοι πετυχαίνουν πολύ μικρές δεσμεύσεις και η απορρόφηση των κονδυλίων φτάνει μόλις το 3,1%, ποσοστό που θεωρείται εξαιρετικά μικρό» σχολίασε ο αντιπρόεδρος του επιστημονικού συμβουλίου του ΙΤΑ.

Για τη νέα προγραμματική περίοδο

Για τη νέα προγραμματική περίοδο 2021 -2027 οι δήμοι, για να ανακτήσουν το χαμένο έδαφος θα πρέπει:

*Να καταστούν εταίροι του αναπτυξιακού σχεδιασμού, να μην είναι δηλαδή μόνο τελικοί δικαιούχοι και να συμμετάσχουν ενεργά στο πρόγραμμα του ΕΣΠΑ

*Να αναβαθμίσουν τη διοικητική τους ικανότητα στη διαχείριση των έργων και την ωρίμανση τους

*Να δουν συνδυαστικά τη συμμετοχή τους στο ΕΣΠΑ με άλλα αναπτυξιακά προγράμματα, όπως το πρόγραμμα Δημοσίων [ενδύσεων (ΠΔΕ), είτε του Ταμείου Ανάκαμψης Δημοσίων

*Να ενημερωθούν για περισσότερες προσκλήσεις έργων, να καταθέσουν προτάσεις και να ετοιμάσουν μελέτες για την υλοποίηση έργων και δράσεων.