Η τακτοποίηση των συσσωρευμένων χρεών, πανδημικών και μη, αποτελούσε πάγιο αίτημα της αγοράς στο οποίο δείχνει να ανταποκρίνεται το οικονομικό επιτελείο αν και η επιτυχία του εγχειρήματος αποφόρτισης επιχειρήσεων και νοικοκυριών από το βαρίδι των οφειλών θα κριθεί σε βάθος χρόνου κι ενώ το πανδημικό αποτύπωμα... δεν σβήνει εύκολα.

Είναι σαφές πως οι ασφυκτικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί απαιτούν δραστικές και τολμηρές λύσεις που θα χτυπούν στη «ρίζα» του το οξύ πρόβλημα της υπερχρέωσης για να επιβιώσουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Στην μεταπανδημική εποχή που δειλά - δειλά αναδύεται μπροστά μας, τεράστια πρόκληση είναι η διάσωση των επιχειρήσεων και των θέσεων εργασίας που τώρα δειλά - δειλά έχουν αρχίσει να βγαίνουν από την… εντατική παλεύοντας να κρατηθούν στα πόδια τους.

Η αποσωλήνωσή τους από το οξυγόνο που τους παρείχε το κράτος απαιτεί μεθοδικά σχεδιασμένα βήματα για να μην πνιγούν από το βουνό υποχρεώσεων που έχει δημιουργηθεί. Η επιδημιολογική κρίση επιδείνωσε το ήδη οξύ πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους το οποίο στο τέλος του 2020 ξεπέρασε τα 242 δισ. ευρώ, από τα οποία μη εισπράξιμα θεωρούνται τα 24 δισ. ευρώ. Χρέη τα οποία μοιράζονται σε οφειλές στην εφορία, τα ασφαλιστικά ταμεία, τις τράπεζες και τις εταιρείες διαχείρισης. Τo ιδιωτικό χρέος σφίγγει τον κλοιό στους ιδιώτες και κυρίως στις επιχειρήσεις που αναζητούν οξυγόνο για να αναπνεύσουν.

Κορονοοφειλές 7 δισ. ευρώ «σπάνε» σε 6 χρόνια

Την ίδια στιγμή, βάσει των υπολογισμών του υπουργείου Οικονομικών, οι οφειλές της πανδημίας... χρέους αθροίζονται σε 7 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 2 δισ. είναι απλήρωτοι φόροι και περίπου 5 δισ. ευρώ το επιστρεπτέο ποσό των κρατικών δανείων. Και οι δύο κατηγορίες οφειλών έχουν προγραμματιστεί να αρχίσουν να αποπληρώνονται σταδιακά από τις αρχές του 2022. Πέρα από την ισχύουσα ρύθμιση των 24 άτοκων και 48 έντοκων δόσεων για τις οφειλές που βρίσκονται σε αναστολή είσπραξης, οι οφειλέτες στηρίζονται με τρεις διευκολύνσεις για να βάλουν σε μία σειρά τις υποχρεώσεις τους και να προχωρήσουν σε έναν στοιχειώδη προγραμματισμό.

Πιο συγκεκριμένα, όλα τα ληξιπρόθεσμα χρέη που δημιουργήθηκαν από τον Μάρτιο το 2020 μέχρι και τον Ιούλιο φέτος μπορούν να ενταχθούν στη νέα ευνοϊκή ρύθμιση σε 36 άτοκες ή 72 δόσεις με χαμηλό επιτόκιο και ελάχιστη δόση 30 ευρώ τον μήνα για οφειλές έως 1.000 ευρώ ή 50 ευρώ για χρωστούμενα πάνω από 1.000 ευρώ.

Στη νέα ρύθμιση μπορούν να ενταχθούν τρέχουσες φορολογικές (ΦΠΑ, φόρος εισοδήματος, ΕΝΦΙΑ κ.τ.λ.) και ασφαλιστικές οφειλές που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του κορονοϊού, οι οποίες μπορούν να αποπληρωθούν σε έως 72 δόσεις με επιτόκιο 2,5%, ή 36 δόσεις άτοκα, με καταβολή της 1ης δόσης τον Ιανουάριο του 2022. Στην ρύθμιση δεν μπορεί να περιληφθεί ο φόρος εισοδήματος του 2020.

Η ρύθμιση αφορά επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα που έχουν πληγεί και οφειλές που έχουν ήδη βεβαιωθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας (από Μάρτιο 2020 έως σήμερα).

Οι κατηγορίες οφειλετών που εμπίπτουν στη ρύθμιση είναι:

• Επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες που έχουν χαρακτηριστεί ως πληττόμενοι βάσει ΚΑΔ από το υπουργείο Οικονομικών (θα χρησιμοποιηθεί η διευρυμένη λίστα ΚΑΔ Απριλίου 2020). Υπολογίζεται ότι στους επιλέξιμους ΚΑΔ περιλαμβάνεται το 78% των επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών της χώρας.

• Εργαζόμενοι που η σύμβαση εργασίας τους έχει τεθεί σε προσωρινή αναστολή και έχουν λάβει αποζημίωση ειδικού σκοπού ή είχαν ενταχθεί στο πρόγραμμα «Συν-Εργασία».

• Ιδιοκτήτες ακινήτων που έχουν λάβει μειωμένο μίσθωμα βάσει δήλωσης COVID.

• Άνεργοι εγγεγραμμένοι το εν λόγω διάστημα στον ΟΑΕΔ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της φορολογικής αρχής, από τους 2 εκατ. ευρώ δυνητικά δικαιούχους-πληττόμενους της ευνοϊκής ρύθμισης, χρέη στο ελληνικό Δημόσιο έχουν:

• 134.455 νομικά πρόσωπα.

• 392.785 φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα.

• 299.195 φυσικά πρόσωπα μη επιτηδευματίες.

Συνολικά 823.435 φορολογούμενοι έχουν δημιουργήσει μη ρυθμισμένα ληξιπρόθεσμα χρέη ύψους 2,26 δισ. ευρώ ελέω υγειονομικής κρίσης και ανήκουν στις επιλέξιμες κατηγορίες πληττομένων.

Τελευταία ευκαιρία

Επιπλέον, οι οφειλέτες που απώλεσαν ρύθμιση τμηματικής καταβολής (π.χ. 120 δόσεων) από τον Μάρτιο του 2020 έως σήμερα, μπορούν να αναβιώνουν τη ρύθμιση με όλα τα ευεργετήματα με την καταβολή της δόσης του Αυγούστου, και οι απολεσθείσες δόσεις μεταφέρονται στο τέλος της ρύθμισης.

Ποιες οφειλές ρυθμίζονται:

• Όλες οι βεβαιωμένες στις ΔΟΥ και στα ελεγκτικά κέντρα αρρύθμιστες οφειλές (ΦΠΑ, φόρος μισθωτών υπηρεσιών, φόρος κληρονομιάς, δωρεάς ή γονικής παροχής, πρόσθετοι φόροι και πρόστιμα φορολογικών και τελωνειακών ελέγχων).

• Όλες οι βεβαιωμένες στις ΔΟΥ και τα ελεγκτικά κέντρα οφειλές που ήταν ληξιπρόθεσμες.

• Φόρος εισοδήματος και ΕΝΦΙΑ. Σημειώνεται ότι στη ρύθμιση δεν εντάσσονται οι φόροι που έχουν βεβαιωθεί και αφορούν τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος που υποβάλλεται αυτό το διάστημα.

• Όλες οι ασφαλιστικές εισφορές που δεν έχουν πληρωθεί.

Κούρεμα επιστρεπτέας προκαταβολής έως 57%

Τα φθηνά κρατικά δάνεια που εισέπραξαν οι επιχειρήσεις μέσω των τριών πρώτων κύκλων της επιστρεπτέας προκαταβολής κουρεύονται κατά 30% εφόσον είχαν μείωση τζίρου τουλάχιστον 15% και κατά 50% στην περίπτωση που ο τζίρος τους μειώθηκε πάνω από 30%. Στους υπόλοιπους τέσσερις κύκλους της επιστρεπτέας προκαταβολής το 50% των κεφαλαίων που έλαβαν οι επαγγελματίες και οι επιχειρήσεις ήταν δώρο. Από τα 8,3 δισ. ευρώ που δόθηκαν μέσω των επιστρεπτέων προκαταβολών οι επιχειρήσεις και επαγγελματίες καλούνται να επιστρέψουν στο κράτος περίπου τα μισά. Περίπου 4 δισ. ευρώ δηλαδή, τα οποία θα… γυρίσουν στα κρατικά ταμεία σε 60 μηνιαίες δόσεις, αρχής γενόμενης από τον Ιανουάριο του 2021. Υπάρχει όμως η δυνατότητα να κερδίσουν επιπλέον κούρεμα 15%. Αν εξοφλήσουν εφάπαξ το ποσό που χρωστάνε στο κράτος θα έχουν και ένα bonus 15%, επιτυγχάνοντας έτσι το κούρεμα των κρατικών δανείων που έλαβαν μέσω της επιστρεπτέας προκαταβολής να φθάσει συνολικά στο 57%.

«Γέφυρα» επιστροφής των δανείων στην κανονικότητα

Το πρόγραμμα Γέφυρα 2 ξεκίνησε στις 5 Απριλίου και τελείωσε ύστερα από παράταση ενός μήνα στις 31 Μαΐου. Αφορούσε εξυπηρετούμενα και μη εξυπηρετούμενα επιχειρηματικά δάνεια. Η επιδότηση για 8 μήνες στα εξυπηρετούμενα δάνεια είναι 90% και για εκείνα σε καθυστέρηση 80%. Προϋπόθεση για να ενταχθούν τα τελευταία στο πρόγραμμα Γέφυρα 2 ήταν η προηγούμενη ρύθμιση, συμπεριλαμβανομένου του κουρέματος, από τις τράπεζες, ώστε να γίνουν εξυπηρετούμενα.

Συνολικά θα καταβληθούν 75 εκατ. ευρώ. Το συνολικό πρόγραμμα είναι προϋπολογισμού 300 εκατ. ευρώ. Με την καταβολή του ποσού αυτού, οι επιχειρήσεις θα κληθούν να εξυπηρετήσουν τις δόσεις τους.

Σύμφωνα με το «Γέφυρα 2», για τις περιπτώσεις μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων θα έπρεπε προβούν υποχρεωτικά σε μείωση του επιτοκίου κατά τουλάχιστον 10%, συγκριτικά με το επιτόκιο που ίσχυε πριν την αναδιάρθρωση του δανείου, με διάρκεια 8 μηνών (όσο διαρκεί η επιδότηση).

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τράπεζες δεν μπορούν να αυξήσουν τη δόση του δανείου μετά τη λήξη της επιδότησης και μέχρι την οριστική αποπληρωμή του δανείου.

Τόσο το πρόγραμμα Γέφυρα 1 (300 εκατ. ευρώ) για ιδιώτες όσο και το Γέφυρα 2 για επιχειρήσεις (300 εκατ. ευρώ), ύστερα από τα μορατόριουμ 27 δισ. ευρώ, αποφόρτισαν σημαντικά την πίεση που ασκούνταν στο τραπεζικό σύστημα από τα κόκκινα δάνεια της πανδημίας περιορίζοντας την δημιουργία μίας νέας γενιάς μη εξυπηρετούμενων δανείων τουλάχιστον κατά 50%, σε σχέση με όσα εκτιμούσαν αρχικά οι τράπεζες.

Νέα αρχή για επιχειρήσεις - Ενοικιαστής στο σπίτι σου... για να μην το χάσεις

Με τον νέο εξωδικαστικό μηχανισμό, η επιχείρηση, όπως και το φυσικό πρόσωπο (εφόσον πληρούν τα κριτήρια), θα δηλώνει πού και σε ποιον χρωστά, συν τα περιουσιακά στοιχεία που διαθέτει αλλά και τα οικονομικά της μεγέθη και, με βάση έναν αλγόριθμο, θα προκύπτει το ύψος του κουρέματος επί του συνολικού χρέους. Εν συνεχεία, για τη συνολική οφειλή που θα απομείνει θα προσδιορίζονται οι δόσεις. Στη διαδικασία θα μπορούν να ενταχθούν και οφειλές που δεν είναι ακόμη σε καθυστέρηση, εφόσον οι οφειλέτες δυσκολεύονται αποδεδειγμένα να τις εξοφλήσουν και υπό την προϋπόθεση ότι έχουν υποστεί μείωση των εισοδημάτων τους κατά 20% τουλάχιστον.

Για τα ευάλωτα νοικοκυριά προβλέπεται επιδότηση δανείων 1ης κατοικίας για 5 έτη, σε όσους ρυθμίσουν τις οφειλές τους. Οι πλειστηριασμοί ακινήτων έχουν ξεκινήσει από τα μέσα Ιουνίου και παρά το γεγονός ότι οι τράπεζες δεν πωλούν ακίνητα χαμηλής αξίας που είναι η πρώτη κατοικία φυσικών προσώπων, η αναμενόμενη αύξηση των πλειστηριασμών από τον προσεχή Σεπτέμβριο ενδέχεται να φέρει καταιγίδα πλειστηριασμών ακινήτων νοικοκυριών με χαμηλά εισοδήματα.

Η προστασία της πρώτης κατοικίας μέσω του Φορέα Επαναμίσθωσης Ακινήτων, που σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις θα λειτουργήσει περί τα τέλη του α’ τριμήνου του 2022, θα συνοδευθεί με ειδικό πρόγραμμα επιδότησης από το Δημόσιο. Δικαίωμα επιδότησης θα έχουν όσοι θεωρούνται ευάλωτοι με βάση την οικονομική τους κατάσταση και το δηλώσουν στην πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Ιδιωτικού Χρέους αποδεχόμενοι να παραχωρήσουν και το ακίνητό τους στον φορέα, όταν αυτός θα δημιουργηθεί (θα καθίστανται ενοικιαστές... στο σπίτι τους). Κάνοντας αίτηση στην πλατφόρμα και εφόσον η περιουσιακή και οικονομική τους κατάσταση τεκμηριώνει τον χαρακτηρισμό τους ως ευάλωτων, τα νοικοκυριά αυτά θα παίρνουν ένα πιστοποιητικό και βάσει αυτού θα μπορούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα επιδότησης της μηνιαίας δόσης από το Δημόσιο.

Η μηνιαία δόση που θα πληρώνει ο δανειολήπτης τόσο κατά την ενδιάμεση περίοδο, δηλαδή έως την ενεργοποίηση του φορέα, όσο και στη συνέχεια θα προκύπτει με βάση την εμπορική αξία του ακινήτου. Αντίστοιχα, το επίδομα του Δημοσίου θα διαμορφώνεται από τα 70 έως τα 210 ευρώ, ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση του νοικοκυριού

Μέσω της πλατφόρμας, οι οφειλέτες μπορούν -για πρώτη φορά- να διευθετήσουν συνολικά, πλήρως εξωδικαστικά και σε έως 240 δόσεις, όλες τις οφειλές τους προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης.

Για τις δε οφειλές προς τράπεζες και διαχειριστές δανείων, η διευθέτησή τους μπορεί να γίνει σε έως 420 δόσεις. Επιπλέον, σε αντίθεση με τον προηγούμενο εξωδικαστικό μηχανισμό που αφορούσε μόνο επιχειρήσεις, ο νέος μηχανισμός αφορά τόσο τα φυσικά όσο και τα νομικά πρόσωπα.

Με τη ρύθμιση όλων των οφειλών, επιτυγχάνονται τα ακόλουθα:

1ον. Αναστολή των διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης, όπως διαταγές πληρωμής, κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών, καθώς και δεσμεύσεις και πλειστηριασμοί στην κινητή και ακίνητη περιουσία του οφειλέτη, συμπεριλαμβανομένης της 1ης κατοικίας, καθώς και της επαγγελματικής στέγης.

2ον. Αποπληρωμή των οφειλών προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης σε χρονικό διάστημα έως 20 ετών. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα παρέχεται αποπληρωμή σε έως 240 δόσεις, δηλαδή σε διπλάσιο αριθμό δόσεων από ό,τι προβλεπόταν μέχρι σήμερα. Αριθμός που μπορεί να φθάσει έως τις 420 δόσεις, για οφειλές προς χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

3ον. Διαγραφή μέρους της οφειλής, υπό τις προϋποθέσεις και τα κριτήρια που καθορίζονται από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο.

Στον νέο μηχανισμό, έχουν ενσωματωθεί ειδικές δικλείδες ασφαλείας, ώστε να μην υπάρξει κατάχρηση ευνοϊκών ρυθμίσεων από στρατηγικούς κακοπληρωτές.

Προϋπόθεση είναι οι οφειλές αυτές να υπερβαίνουν τα 10.000 ευρώ και να μην οφείλονται σε έναν και μόνο φορέα κατά 90%. Μέσω της εξωδικαστικής ρύθμισης τα νοικοκυριά και οι επαγγελματίες μπορούν να διευθετήσουν συνολικά τα χρέη που έχουν σε τράπεζες, Εφορία, ΕΦΚΑ, ΟΤΑ και τρίτους ιδιώτες μέχρι και σε 240 δόσεις. Στην εξωδικαστική διαδικασία προβλέπεται διαγραφή οφειλών προς το Δημόσιο, τις τράπεζες και τους διαχειριστές δανείων εφόσον πληρούνται συγκεκριμένοι κανόνες (π.χ. αρχή μη χειροτέρευσης πιστωτών). Η διαγραφή γίνεται υπό την προϋπόθεση της πλήρους αποπληρωμής του ποσού που θα προκύψει από τη ρύθμιση οφειλών.

Στην πράξη βέβαια θα φανεί κατά πόσο ο νέος μηχανισμός και οι... αλγόριθμοι που θα αποφασίζουν θα βοηθήσουν πραγματικά όσους το έχουν ανάγκη ή αν θα οδηγήσουν τους οφειλέτες σε νέα αδιέξοδα.