Τα «καμπανάκια» που χτύπησαν για το σιδηρόδρομο και δεν εισακούστηκαν, έγιναν καμπάνες που χτύπησαν στις εκκλησίες, όπου οι συγγενείς των θυμάτων του σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη είπαν το τελευταίο αντίο στους αγαπημένους τους. Σύμφωνα με τις δύο τελευταίες διετείς εκθέσεις (2022, 2020) για την Ασφάλεια και Διαλειτουργικότητα Σιδηροδρόμων στην ΕΕ του Οργανισμού Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ERA), η χώρα μας ήταν σταθερά πρώτη στον δείκτη θνησιμότητας ανά σιδηροδρομικά χιλιόμετρα.

«Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, βλέπαμε πάντα ότι η Ελλάδα κατατάσσεται μεταξύ των χειρότερων μαθητών, με μάλλον χαμηλές επιδόσεις όσον αφορά την ασφάλεια, την ασφάλεια που μετράται στον αριθμό των θανατηφόρων ατυχημάτων σε σχέση με το μήκος του δικτύου και τον αριθμό των επιβατικών χιλιομέτρων. Επίσης, έχουμε διαπιστώσει ένα θέμα με τον εθνικό φορέα διερεύνησης, διότι δεν έχουμε λάβει ποτέ καμία έκθεση διερεύνησης», δήλωσε στο Euronews o εκτελεστικός διευθυντής του Οργανισμού Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γιόζεφ Ντοπελμπάουερ, χαρακτηρίζοντας προβληματικό το γεγονός ότι η θέση σε λειτουργία του ευρωπαϊκού συστήματος διαχείρισης της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας αναβλήθηκε για το 2023.

Τι έλεγαν οι συνδικαλιστές

Στις αρχές Σεπτεμβρίου 2021 η Πανελλήνια Ομοσπονδία Προσωπικού Έλξης είχε ενημερώσει με εξώδικο για απεργιακές κινητοποιήσεις με αίτημα «την άμεση αποκατάσταση της σιδηροδρομικής υποδομής και της ασφάλειας κυκλοφορίας, η οποία έχει καταστήσει άκρως επικίνδυνη την πραγματοποίηση των δρομολογίων». Ένα μήνα αργότερα, σε ανακοίνωσή τους επέμεναν ότι «σε καμία άλλη χώρα στην Ευρώπη, δεν υφίσταται -ούτε καν ως σκέψη- η κατάσταση που ζούμε οι μηχανοδηγοί στο Ελληνικό Δίκτυο δεκαετίες τώρα (Έλλειψη φωτοσημάτων, Τηλεδιοίκησης, ETCS)» ανέφερε το 2021 σε συνάντησή της με τη διοίκηση του ΟΣΕ το Σωματείο Ελλήνων Μηχανοδηγών (16/10/2021) που με αλλεπάληλες επιστολές του έχει αιτηθεί συνάντησης με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Μεταφορών, για να συζητηθεί η κατάσταση στην σιδηροδρομική υποδομή χωρίς να εισακουστούν.

Ένα χρόνο πριν το δυστύχημα των Τεμπών, με νέο εξώδικο οι εργαζόμενοι ζητούν και πάλι την αποκατάσταση της ασφάλειας του δικτύου (ETCS, φωτοσήμανση, τηλεδιοίκηση) δηλώνουν την έντονη διαμαρτυρία τους «για την επαπειλούμενη διατάραξη της υγείας και της ασφάλειάς μας, εξαιτίας της πρωτοφανούς έλλειψης συντήρησης του δικτύου ως απόρροια της υποχρηματοδότησης αλλά και της υποστελέχωσης του ΟΣΕ και σας καλούμε να λάβετε όλα τα απαιτούμενα μέτρα για την εξασφάλιση της υγείας και της ασφάλειάς μας». Τον Νοέμβριο του 2022 η Π.Ε.Π.Ε. στέλνει νέο εξώδικο, απαριθμώντας μία σειρά από προβλήματα, μεταξύ των οποίων ήταν και ότι δεν λειτουργούν εδώ και πολλά έτη φωτοσήματα και τηλεδιοίκηση, και το ότι δεν λειτουργεί το σύστημα ETCS το οποίο προστατεύει απέναντι στο ανθρώπινο λάθος, παρά το γεγονός ότι έχει εγκατασταθεί στις μηχανές.

Το Σωματείο προώθησε τα εξώδικα που είχε καταθέσει προς τους αρμόδιους φορείς από το 2010 μέχρι και σήμερα για τη μη λειτουργία των συστημάτων ασφαλείας στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Σωματείων Μηχανοδηγών (ALE), προκειμένου να λάβουν γνώση οι αρμόδιες αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Παραίτηση με σοβαρές καταγγελίες

Μία ηχηρή παραίτηση ήταν αυτή του Χρήστου Κατσούλη, προέδρου ETCS που επέβλεπε την υλοποίηση της σύμβασης 10005, τον Απρίλιο του 2022. Επί έξι χρόνια κατέθετε πλήθος εσωτερικών εγγράφων, καταγγέλλοντας τα προβλήματα στο έργο σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης, εξαιτίας των οποίων προκαλούνταν τεράστιες καθυστερήσεις και στην υλοποίηση του συστήματος ETCS, μέχρι που ένα χρόνο πριν υπέβαλλε την παραίτησή του προς την ΕΡΓΟΣΕ.

Η σιωπή των... βουλευτών

Τα τελευταία χρόνια το θέμα της ασφάλειας των σιδηροδρόμων, της προόδου στα έργα ανάταξης της σηματοδότησης και της τηλεδιοίκησης ελάχιστα απασχόλησαν το κοινοβούλιο.

«Είναι ντροπή -και ντρέπομαι- που θέτετε θέματα ασφαλείας και θα ήθελα να ανακαλέσετε αμέσως». Η παραπάνω αποστροφή του πρώην υπουργού Μεταφορών Κώστα Καραμανλή, στη Βουλή, 10 ημέρες πριν το τραγικό σιδηροδρομικό ατύχημα αναφερόταν στο τρενάκι του Πήλιου, όμως υπό το φως των γεγονότων αποκτά μία τραγικότητα...

Με τη σύμβαση 717 για την ανάταξη της σηματοδότησης και της τηλεδιοίκησης -την οποία χαρακτήριζε «αμαρτωλή»- ασχολήθηκε σχεδόν αποκλειστικά ο ανεξάρτητος βουλευτής Νίκος Νικολόπουλος. Μιλούσε για «εγκάθετους του εθνικού εργολάβου» υπαλλήλους της ΕΡΓΟΣΕ, κατήγγειλε τις τεράστιες καθυστερήσεις του έργου (2/6/2015, 23/5/2017, 5/7/2017, 20/1/2018, 28/6/2018, 18/7/2018, 16/8/2018, 14/3/2019) επισημαίνοντας ότι εξαιτίας της μη λειτουργίας των συστημάτων ασφαλείας φτάσαμε στο δυστύχημα στο Άδενδρο. Στις 19 Απριλίου 2019 ο βουλευτής Λάρισας Χρήστος Κέλλας ρωτά τον υπουργό Υποδομών Χρ. Σπίρτζη γιατί δεν υπογράφει την συμπληρωματική σύμβαση για να ολοκληρωθεί η σύμβαση 717 για την ανάταξη της σηματοδότησης και της τηλεδιοίκησης. Κατά τη διάρκεια της θητείας της τωρινής κυβέρνησης δεν κατατίθεται καμία ερώτηση σχετικά με την εν λόγω σύμβαση, παρότι υπήρξε καθυστέρηση σχεδόν δύο ετών από τον Ιούλιο του 2019 μέχρι τον Μάιο του 2021 οπότε και υπογράφηκε η συμπληρωματική σύμβαση για την ολοκλήρωση του έργου που θα ενισχύσει την ασφάλεια του σιδηροδρομικού δικτύου.

Τα ζητήματα της ασφάλειας του σιδηροδρόμου πάντως δεν απασχόλησαν την Εθνική Αντιπροσωπεία, παρά μόνο μέσω σποραδικών βουλευτών στην Ολομέλειας της Βουλής:

Στις 17 Ιουλίου 2022 ο βουλευτής Μαγνησίας του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξανδρος Μεϊκόπουλος, θίγει το θέμα της απαξίωσης του σιδηροδρόμου στην περιοχή του, με μειώσεις και μετακινήσεις προσωπικού, μειώσεις βαρδιών, μεταφορά κρίσιμων διοικητικών υπηρεσιών, προβλήματα και ελλείψεις στην εκτέλεση δρομολογίων, ενώ θέτει ζητήματα συντήρησης γραμμών και ασφάλεια στη λειτουργία του σιδηροδρόμου.

Στις 28 Σεπτεμβρίου 2022 ο τομεάρχης Υποδομών του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Παπάς περιγράφει την πραγματικότητα, ότι «το «Αθήνα-Θεσσαλονίκη» δεν έχει τηλεδιοίκηση, δεν έχει ETCS» και ο βουλευτής του ίδιου κόμματος Διονύσης Χαράλαμπος Καλαματιανός σχολιάζει «ακούμε για ψηφιακό μετασχηματισμό τον οποίο στοχεύετε. Θα έπρεπε να φροντίσετε πρώτα από όλα να λειτουργήσουν τα φανάρια από την Αθήνα μέχρι τη Θεσσαλονίκη, πριν μιλήσετε για ψηφιακό σχηματισμό».

Στις 15 Δεκεμβρίου 2022, ο βουλευτής Θεσσαλονίκης της ΝΔ Στράτος Σιμόπουλος τόνιζε ότι «τα σιδηροδρομικά έργα πρέπει να είναι προτεραιότητά µας, αλλά η προτεραιοποίηση αυτή πρέπει να ξεκινήσει από την ολοκλήρωση της σηµατοδότησης και της τηλεδιοίκησης του άξονα Θεσσαλονίκη-Αθήνα και επίσης της ανακαίνισης της γραµµής Θεσσαλονίκη-Αλεξανδρούπολη-Ορµένιο».

Στις 21 Δεκεμβρίου 2022 ο κ. Παπάς μιλούσε για «καθολική έλλειψη επενδύσεων στις υποδομές, έλλειψη συντήρησης δικτύου στον σιδηρόδρομο, απαράδεκτες καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση έργων, μηδέν έργο στην τηλεδιοίκηση και την ηλεκτροκίνηση, παρόλο που παραλάβατε από εμάς μεγάλη πρόοδο και στην ηλεκτροκίνηση αλλά και μεγάλες τομές στην υποδομή του σιδηροδρόμου».

Στις 19 Ιανουαρίου 2023 ο βουλευτής του ΚΚΕ Χρήστος Κατσώτης υπενθυμίζει ότι εκκρεμεί «εδώ και πολλά χρόνια η συνολική εγκατάσταση και λειτουργία ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας», φέρνοντας ως παράδειγμα την έλλειψη σηματοδότησης στο κομμάτι της γραμμής Οινόης - Τιθορέας, εκεί όπου έγινε το ατύχημα με τους είκοσι εργαζόμενους που τραυματίστηκαν την περίοδο των χιονοπτώσεων του 2022. «Για εμάς προέχουν όλα εκείνα τα μέτρα ώστε να μη γίνεται το ατύχημα ή το δυστύχημα. Και τέτοια μέτρα δεν παίρνονται».

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 12.03.2023