Για τους στόχους και το έργο του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ)και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου μιλά στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο ειδήσεων ο διευθυντής του ΕΚΤ, Κυριάκος Τολιάς επισημαίνοντας ότι μεταξύ άλλων, «πρωταρχικός στόχος είναι να καταστήσουμε το ΕΚΤ ένα απαραίτητο και χρήσιμο εργαλείο για τους διαμορφωτές πολιτικής που λαμβάνουν αποφάσεις». Παράλληλα, ο κ. Τολιάς αναφέρεται και στις υπηρεσίες που απευθύνονται απευθείας, στον πολίτη λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «εκπαιδευτικοί, μαθητές, φοιτητές, ερευνητές, μπορούν να αξιοποιήσουν το πλούσιο περιεχόμενο που διατίθεται στις πλατφόρμες του ΕΚΤ. Επίσης, απευθυνόμαστε στον πολίτη που θέλει να ενημερωθεί για την κατάσταση της έρευνας και καινοτομίας στην Ελλάδα, αλλά και στον επιχειρηματία που θέλει να γνωρίσει καλύτερα το πεδίο όπου δραστηριοποιείται, τι σημαίνει ανάπτυξη και καινοτομία». «Στο ΕΚΤ έχουμε συσσωρεύσει και ευρετηριάσει έναν τεράστιο όγκο δεδομένων, που μπορούν να αξιοποιηθούν από τον χρήστη» τονίζει.

Αναλυτικά η συνέντευξη του Κυριάκου Τολιά στο ΑΠΕ -ΜΠΕ και την Κάτια Παπαδοπούλου, έχει ως εξής

ΕΡ. Το ΕΚΤ διαδραματίζει κρίσιμο θεσμικό ρόλο στη συλλογή, συσσώρευση, τεκμηρίωση και ψηφιακή διατήρηση του επιστημονικού και του πολιτιστικού περιεχομένου. Πώς σκέφτεστε να εμπλουτίσετε αυτόν τον ρόλο του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) υπό τη διεύθυνσή σας;

ΑΠ. Το ΕΚΤ έχει αναπτύξει και διαθέτει σημαντικές πύλες και πλατφόρμες περιεχομένου επιστήμης και πολιτισμού, όπως είναι το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών, οι διαδικτυακές πύλες πολιτισμού SearchCulture.gr και επιστήμης OpenArchives.gr, η πλατφόρμα ηλεκτρονικών εκδόσεων ePublishingEKT, η πλατφόρμα openABEKT για βιβλιοθήκες. Για το επόμενο διάστημα, στο ΕΚΤ έχουμε δύο κύριους στόχους. Καταρχάς, ενισχύουμε τις συνεργασίες με φορείς που μας δίνουν δεδομένα, τα οποία αφορούν την επιστήμη, τον πολιτισμό, την έρευνα, ώστε να εμπλουτίσουμε το διαθέσιμο ψηφιακό περιεχόμενο. Tο SearchCulture.gr πλησιάζει ήδη το 1 εκατ. ψηφιακά τεκμήρια. Μας έχουν προσεγγίσει μεγάλα πολιτιστικά και θρησκευτικά ιδρύματα, μουσεία, πνευματικά ιδρύματα, και το επόμενο διάστημα θα εντάξουμε τα τεκμήρια που ψηφιοποιούνται από αυτούς. Επίσης, εξετάζουμε τρόπους να ενισχύσουμε την εμπειρία του χρήστη, δημιουργώντας ένα περιβάλλον επαυξημένης πραγματικότητας και δυναμικών διαδραστικών θεματικών εκθέσεων.

Παράλληλα, στον σχεδιασμό μας είναι να εντάξουμε στις πλατφόρμες του ΕΚΤ και ψηφιακό περιεχόμενο από τους τομείς της υγείας και της δικαιοσύνης. Θα ήθελα επίσης, να αναφερθώ στη συμμετοχή μας στην ευρωπαϊκή ερευνητική υποδομή OPERAS που αφορά την προώθηση της Ανοικτής Επιστήμης και την ακαδημαϊκή επικοινωνία στις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες, και στην υλοποίηση, από το ΕΚΤ, του Εθνικού Κόμβου OPERAS.

Ο δεύτερος στόχος μας είναι η ανάπτυξη του DataEKTgr, μια πλατφόρμα δεδομένων, με βάση διεθνή πρότυπα, η οποία θα προάγει την επιστημονική έρευνα. Στην πλατφόρμα αυτή θα είναι πλέον διαθέσιμα για τον ερευνητή ή για μια επιχείρηση που θέλει να αναπτύξει καινοτόμες λύσεις, όλα τα datasets με τα δεδομένα που διαθέτει το ΕΚΤ, και τα οποία θα μπορούν να αξιοποιηθούν τόσο στην εκπαίδευση μοντέλων μηχανικής μάθησης όσο και σε στατιστικές αναλύσεις.

ΕΡ. Ποιοι τομείς βρίσκονται στο επίκεντρο των δράσεων του ΕΚΤ και ποιο είναι το όραμα σας;

ΑΠ: Όραμα μας στο ΕΚΤ είναι να μετατρέψουμε τα δεδομένα σε γνώση. Στο επίκεντρο των δράσεων μας βρίσκεται η τεκμηρίωση και διάθεση ψηφιακού περιεχομένου. Στο ΕΚΤ έχουμε συσσωρεύσει και ευρετηριάσει έναν τεράστιο όγκο δεδομένων, που μπορούν να αξιοποιηθούν από τον χρήστη. Θέλουμε να παρέχουμε στον χρήστη τη γνώση που παρέχεται από τα δεδομένα μας, μαζί με τα ίδια τα δεδομένα. Πρωταρχικός στόχος είναι να καταστήσουμε το ΕΚΤ ένα απαραίτητο και χρήσιμο εργαλείο για τους διαμορφωτές πολιτικής που λαμβάνουν αποφάσεις, στους οποίους θα παρέχει έγκυρη και έγκαιρη πληροφόρηση για την τεκμηρίωση δράσεων που σχεδιάζουν. Υιοθετώντας τον οριζόντιο ρόλο του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, στόχος του ΕΚΤ είναι μέσα από τις στατιστικές έρευνες που διεξάγει, να παρέχει στοιχεία & δείκτες στην κεντρική διοίκηση, οριζόντιες λύσεις για το σύνολο της δημόσιας διοίκησης. Επίσης, στοχεύουμε να συνεργαστούμε πιο συστηματικά με συνδέσμους, ενώσεις, συλλογικούς φορείς, επιμελητήρια, δήμους και περιφέρειες. Παράλληλα, προχωράμε στην αποτίμηση δράσεων και πολιτικών, μέσα από μελέτες και policy briefs, τα οποία διαθέτουμε στους policymakers, ώστε να μπορούν να τα αξιοποιήσουν στη χάραξη πολιτικών και τον επανασχεδιασμό δράσεων.

Στόχος μας επίσης, είναι να αναδείξουμε τη θετική επίπτωση των εθνικών και ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, για τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους και την ανάπτυξη της καινοτομίας στην Ελλάδα, όπως επίσης και την ερευνητική δραστηριότητα στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ιδρύματα. Για να επιτύχουμε όλα αυτά, θα αξιοποιήσουμε στο έπακρο το εξαιρετικό ανθρώπινο επιστημονικό δυναμικό του ΕΚΤ, το οποίο στοχεύουμε να ενισχύσουμε μέσα από ευρωπαϊκά και συγχρηματοδοτούμενα έργα. Αναδεικνύουμε έτσι τη νέα γενιά στελεχών της δημόσιας διοίκησης, που θα είναι αρωγοί της εθνικής προσπάθειας στην ψηφιακή μετάβαση.

ΕΡ. Το ΕΚΤ είναι αρμόδιο και για τις ευρωπαϊκές και εθνικές στατιστικές για την έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία. Τι ακριβώς έχει γίνει σε αυτόν τον τομέα;

ΑΠ. Ως Εθνική Αρχή του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος, το ΕΚΤ είναι ένας αποτελεσματικός στατιστικός μηχανισμός συνδεδεμένος με το Ευρωπαϊκό Στατιστικό Σύστημα. Παράγει ευρωπαϊκές και εθνικές στατιστικές που αφορούν τους ευρύτερους τομείς της Έρευνας, Τεχνολογίας, Ανάπτυξης, Καινοτομίας και του Ψηφιακού Μετασχηματισμού και αποστέλλονται σε συστηματική βάση στη Eurostat. Μεταξύ αυτών, οι στατιστικές για κατόχους διδακτορικού τίτλου, για τη συμμετοχή των γυναικών στην Έρευνα & Ανάπτυξη, για τις επιστημονικές δημοσιεύσεις ελληνικών φορέων σε διεθνή περιοδικά, για την ελληνική συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα.

Το ΕΚΤ παράγει έναν πλούτο δεδομένων, δεικτών και εκθέσεων -περισσότερες από 200 εκδόσεις στο metrics.ekt.gr- για τους φορείς άσκησης πολιτικής, τους ερευνητές και τις επιχειρήσεις, καθώς μπορούν να αξιοποιηθούν στη λήψη αποφάσεων, στην έρευνα και στον σχεδιασμό πολιτικών για τον μετασχηματισμό της κοινωνίας και της οικονομίας. Τα δεδομένα αυτά χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση ευρωπαϊκών και διεθνών πολιτικών και δημοσιεύονται σε Πίνακες Αποτελεσμάτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Eurostat και του ΟΟΣΑ. Η υψηλής ποιότητας στατιστική λειτουργία του ΕΚΤ επιβεβαιώθηκε και κατά την πρόσφατη Επιθεώρηση Ομοτίμων του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος, όπου το ΕΚΤ διακρίθηκε και αναφέρεται ως παράδειγμα καλής πρακτικής σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Στόχος μας το επόμενο διάστημα, είναι να εντάξουμε νέες τεχνολογίες και να διευρύνουμε τους τομείς διενέργειας στατιστικών, με νέες πλατφόρμες για φιλική, δυναμική και διαδραστική εμπειρία του χρήστη. Το ΕΚΤ αναπτύσσει ήδη μία νέα πλατφόρμα στα πρότυπα διεθνών οργανισμών, το DΑΤΑHub@EKT. Η πλατφόρμα, η οποία βρίσκεται στο στάδιο ολοκλήρωσής της, χρησιμοποιεί σύγχρονα εργαλεία πληροφόρησης, διαδραστικούς πίνακες και απεικονίσεις, εξειδικευμένες αναλύσεις, infographics, κ.ά., ώστε τα αποτελέσματα των στατιστικών ερευνών να είναι κατανοητά από διαφορετικά ακροατήρια και όχι μόνο από τους ειδικούς.

ΕΡ. Γιατί είναι σημαντικός ο ρόλος του ΕΚΤ για τον πολίτη;

ΑΠ. Το ΕΚΤ παρέχει μια πλούσια γκάμα υπηρεσιών που απευθύνονται απευθείας στον πολίτη που θέλει να περιηγηθεί στα τεκμήρια επιστημονικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Εκπαιδευτικοί, μαθητές, φοιτητές, ερευνητές, μπορούν να αξιοποιήσουν τον πλούσιο περιεχόμενο που διατίθεται στις πλατφόρμες του ΕΚΤ. Επίσης, απευθυνόμαστε στον πολίτη που θέλει να ενημερωθεί για την κατάσταση της έρευνας και καινοτομίας στην Ελλάδα, αλλά και στον επιχειρηματία που θέλει να γνωρίσει καλύτερα το πεδίο όπου δραστηριοποιείται, τι σημαίνει ανάπτυξη και καινοτομία. Θα ήθελα να σταθώ ιδιαίτερα στο θέμα της δικτύωσης, που αφορά τον ερευνητή που έχει αναπτύξει μια καινοτόμο τεχνολογία και θέλει να την προωθήσει, να συνεργαστεί με μια εταιρία που θα την εκμεταλλευτεί εμπορικά, και γενικότερα στη διεθνή δικτύωση των ελληνικών ερευνητικών ομάδων και επιχειρήσεων. Το ΕΚΤ συμμετέχει σε ευρωπαϊκά έργα και δίκτυα, και μέσα από ένα πλέγμα ολοκληρωμένων υπηρεσιών υποστηρίζει ενεργά την ελληνική ερευνητική και επιχειρηματική κοινότητα.

Συνήθως η πρώτη γνωριμία των νέων επιστημόνων και ερευνητών με το ΕΚΤ γίνεται είτε με την αναζήτηση επιστημονικών άρθρων, είτε για να υποβάλλουν τη διατριβή τους στο Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (ΕΑΔΔ), για να τους απονεμηθεί ο τίτλος του διδάκτορα. Στο ΕΑΔΔ, το οποίο τηρείται και διατίθεται δια νόμου από το ΕΚΤ, συγκεντρώνονται σε ψηφιακή μορφή οι διδακτορικές διατριβές που εκπονούνται στα ελληνικά πανεπιστήμια ή από Έλληνες σε πανεπιστήμια του εξωτερικού που αναγνωρίστηκαν από τον ΔΟΑΤΑΠ. Σήμερα στο didaktorika.gr διατίθενται ανοικτά πάνω από 52.000 διατριβές. Από το 2021 μάλιστα, η προβλεπόμενη βαθμολόγηση του κριτηρίου του διδακτορικού διπλώματος σε ορισμένες διαδικασίες του ΑΣΕΠ, αποδίδεται στους κατόχους διδακτορικού σε επιστημονικό πεδίο το οποίο αναφέρεται ως αποδεκτό, σύμφωνα με την ταξινόμηση του ΕΑΔΔ.

Κάτι που είναι εξαιρετικά σημαντικό για τον πολίτη, είναι ότι στα στοιχεία που καταγράφει και δημοσιεύει το ΕΚΤ, βασίζονται σημαντικές αποφάσεις της Πολιτείας με θετικό αντίκτυπο στην οικονομία και την κοινωνία. Για παράδειγμα, η συστηματική καταγραφή και δημοσιοποίηση δεικτών και εκθέσεων για την έρευνα, ανάπτυξη, καινοτομία, ψηφιακό μετασχηματισμό στην Ελλάδα, και η σύγκριση με διεθνείς μελέτες, συμβάλλει, εμμέσως, στην αύξηση των δημόσιων και ιδιωτικών δαπανών σε αυτούς τους τομείς, ενώ βελτιώνεται η εικόνα της χώρας μας σε διεθνείς κατατάξεις.

ΕΡ. Πώς το ΕΚΤ σκοπεύει να αξιοποιήσει την τεχνητή νοημοσύνη;

ΑΠ. Η Τεχνητή Νοημοσύνη (TN) είναι μια τεχνολογία που αναπτύσσεται ραγδαία και ειδικότερα τα τελευταία δύο χρόνια έχει εμφανίσει μια μεγάλη δυναμική. Χαρακτηριστικό παράδειγμα εφαρμογής της είναι ο ψηφιακός βοηθός mAigov του gov.gr, που αποτελεί πανευρωπαϊκή πρωτιά και βάζει τη χώρα μας στους πρωτοπόρους στην παροχή δημόσιων ψηφιακών υπηρεσιών. Έτσι, και στο ΕΚΤ στοχεύουμε να ενσωματώσουμε μοντέλα και εργαλεία TN για να ενισχύσουμε την εμπειρία του χρήστη στο «ταξίδι» που κάνει όταν μπαίνει στον κεντρικό δικτυακό τόπο. Η TN θα βοηθήσει πολύ να επιτύχουμε το όραμά μας, να μετατρέψουμε τα δεδομένα σε γνώση. Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε έναν ψηφιακό βοηθό που θα έχει εκπαιδευτεί στο σύνολο του πλούσιου περιεχομένου που διαθέτει το ΕΚΤ, ώστε να βοηθά τον επισκέπτη να αντλήσει άμεσα πληροφορίες, ο οποίος θα θέτει το ερώτημά του σε φυσική γλώσσα.

Εκτός όμως από την αξιοποίηση της TN, θέλουμε να είμαστε και αρωγοί στην ανάπτυξη τέτοιων μοντέλων. Είμαστε σε επικοινωνία με φορείς και ιδρύματα της χώρας, προκειμένου να χορηγήσουμε δεδομένα, τηρώντας βέβαια όλους τους κανόνες προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων, ώστε να εκπαιδευτούν ελληνικά μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης. Με τον τρόπο αυτό, στηρίζουμε και προάγουμε την έρευνα και την καινοτομία, ειδικότερα στον χώρο της ΤΝ. Στο DataEKTgr θα παρέχουμε, με δομημένη μορφή, μια μεγάλη γκάμα από datasets, τα οποία θα διατίθενται ανοικτά και θα μπορούν να αξιοποιηθούν από ερευνητές, υποψήφιους διδάκτορες, επιχειρήσεις, κυβερνητικούς φορείς. Απώτερος σκοπός μας είναι το ΕΚΤ να καταστεί ένας ανοικτός χώρος συσσώρευσης αντίστοιχων επιστημονικών και ερευνητικών datasets, από άλλους φορείς που θα ήθελαν να διαθέσουν τα δεδομένα τους με στόχο την προαγωγή της έρευνας και της ανοικτής επιστήμης.