01/10/2022 08:00
Σήμερα στον πρωινό καφέ έχουμε συντροφιά τη Ντόρα Μπακογιάννη. Μιλήσαμε 21 λεπτά και 35 δευτερόλεπτα και όταν τελειώσαμε κοίταξα το χρόνο στο κινητό και τής το είπα. «Για όλη μου τη ζωή με ρώτησες», μου απάντησε. Και έτσι ήταν....
Ξεκινήσαμε από τον καφέ που πίνει και τη γυμναστική που κάνει κάθε πρωί, πήγαμε πίσω στην Αθήνα, όπου γεννήθηκε σε μια κλινική της 3ης Σεπτεμβρίου, τα σχολεία που πήγε, το Χιλ της Πλάκας και τη Γερμανική Σχολή στην Αθήνα και μετά στο Παρίσι, όπου δραπέτευσε όλη η οικογένεια Μητσοτάκη την εποχή της δικτατορίας.
«Εχω πάει σε περισσότερες διαδηλώσεις για τον Αλιέντε από ότι οποιοσδήποτε άλλος», θυμάται από εκείνη την εποχή. Τότε που γνώρισε τον Παύλο Μπακογιάννη, με τον οποίο με το καλημέρα τσακώθηκαν γιατί άρχισε να μιλά για την αποστασία και τον Μητσοτάκη.
Είπαμε για τη δύσκολη χρονιά του '89 με τη δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη, αλλά και τα πιο πρόσφατα. Για την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη που όπως λέει τόσο τα στελέχη της όσο και ο πρωθυπουργός «ωρίμασαν πολύ γρήγορα» μέσα από τόσες δοκιμασίες και ότι θα ευχόταν μια ημέρα διακυβέρνησης χωρίς κρίση.
Μιλά με μεγάλη χαρά για τα 7 εγγόνια της, αλλά με ανησυχία για την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, για τη Μελόνι που λέει «απίστευτες μπούρδες». Οσο για τη φον ντερ Λάιεν σχολιάζει ότι «αντί να κουνάει το δάκτυλο καλά θα κάνει να δει τι μπορούμε εμείς να κάνουμε για να απαντήσουμε στις ανάγκες του κόσμου που ψάχνεται και αγωνιά».
Τέλος μιλά με αγάπη για τη Θεσσαλονίκη που σε 5 χρόνια θα είναι τελείως διαφορετική. Μια Θεσσαλονίκη που όπως καταλήγει «θα πρέπει να πιστέψει στις δυνάμεις της. Αν κάτι της λείπει σήμερα είναι ότι η ίδια δεν έχει πιστέψει στις δικές της δυνάμεις που είναι πραγματικά πάρα πολλές».
Πότε πίνετε τον πρωινό καφέ;
Στις 7.
Τι είναι;
Μαύρος, χωρίς ζάχαρη.
Ελληνικός;
Όχι, φίλτρου.
Μετά τι επακολουθεί καθημερινά;
Γυμναστική, περίπου 45 λεπτά, προετοιμασία και μετά κάθε ημέρα κάτι διαφορετικό. Αυτό είναι το ωραίο της πολιτικής.
Γυμναστική, τι εννοούμε;
Λίγο διάδρομο, λίγο πιλάτες, ανάλογα.
Λεζάντα: Με τη Μαρίκα και τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη στο σπίτι στη Γλυφάδα : «Στο σπίτι υπήρχε η απόλυτη τάξη. -Ο Μητσοτάκης γύριζε κάθε μεσημέρι στις 2 ό,τι και αν γινόταν. Ήταν η ώρα που τρώγαμε όλοι μαζί»
Να πάμε αρκετά χρόνια πίσω: Γεννημένη στην Αθήνα. Σε ποια περιοχή;
Στην 3ης Σεπτεμβρίου. Εκεί ήταν η κλινική όπου γεννήθηκα.
Το πρώτο σπίτι;
Ξεκινήσαμε στη Βουκουρεστίου, όπου μείναμε με τη γιαγιά και τους γονείς μου και μετά πήγαμε στην Αραβαντινού, όπου μένω ακόμη και σήμερα.
Οι πρώτες αναμνήσεις ως παιδί από την Αθήνα;
Ήταν μια πολύ ωραία Αθήνα, στην οποία κυκλοφορούσαμε από μικροί με το τρόλεϊ. Γυρίζαμε γύρω γύρω (γελάει). Η περιοχή μας ήταν το Παγκράτι με μια καταπληκτική πλατεία και βόλτες στο Άλσος. Και τα ραντεβού μας εκεί γίνονταν.
Και με ασφάλεια;
Δε νομίζω ότι είχε κανείς ασχοληθεί με εμάς τότε (γελάει).
Οι αναμνήσεις από το σπίτι ποιες ήταν;
Στο σπίτι υπήρχε η απόλυτη τάξη. Ο Μητσοτάκης γύριζε κάθε μεσημέρι στις 2 ό,τι και αν γινόταν. Ήταν η ώρα που τρώγαμε όλοι μαζί. Αυτό θυμάμαι περισσότερο από όλα. Τα μεσημεριανά τραπέζια, στα οποία δεν συζητιόντουσαν παρά μόνο τα θέματα των παιδιών.
Δεν υπήρχε η πολιτική, δηλαδή.
Όχι, δεν υπήρχε. Εγώ έκανα αρκετά χρόνια για να καταλάβω ότι ο μπαμπάς μου έκανε μια δουλειά διαφορετική από τους άλλους μπαμπάδες. Το μεσημεριανό τραπέζι ήταν η ώρα που ήταν αφιερωμένη στα παιδιά.
Σχολείο που πήγατε;
Στην αρχή στη Χιλ στην Πλάκα, που για κάποια εποχή ήταν μόνο Θηλέων και μετά στη Γερμανική Σχολή Αθήνας. Μετά Γερμανική Σχολή στο Παρίσι.
Λεζάντα: Εποχή δικτατορίας, εποχή Παρισιού, με συμμαθητές της σε σχολική εκδρομή. Δεν ήταν εύκολο για εμάς. Φύγαμε και χάσαμε όλους τους φίλους μας, το σπίτι μας και τίποτε δεν ήταν πια κανονικό, όπως στην Αθήνα
Σε τι ηλικία φύγατε για το Παρίσι εξαιτίας της δικτατορίας;
Ήμουν στην Γ΄ Γυμνασίου όταν φύγαμε.
Τι θυμάστε από εκείνη τη μεγάλη αλλαγή στη ζωή σας;
Δεν ήταν εύκολο για εμάς. Φύγαμε και χάσαμε όλους τους φίλους μας, το σπίτι μας και τίποτε δεν ήταν πια κανονικό, όπως στην Αθήνα. Πήγαμε στη γερμανική σχολή των Παρισίων που ήταν ένα εξαιρετικά απαιτητικό σχολείο, γιατί οι Γερμανοί είχαν στείλει εκεί ό,τι καλύτερο διέθεταν από καθηγητές. Για να μπουν λίγο στη μύτη των Γάλλων… Ήταν ένα σχολείο με λίγους μαθητές.
Τι θυμάστε από εκείνη την περίοδο στο σχολείο;
Το πρώτο πράγμα που θυμάμαι ήταν όταν έπιασα με το χέρι μου χιόνι και ένας καθηγητής μού κτύπησε το χέρι για να το αφήσω κάτω. Εγώ του ανταπόδωσα με χαστούκι και αυτό ήταν η πρώτη μου ποινή. (γελάει). Τελικά βέβαια εγώ εξελέγην πρόεδρος του σχολείου και μετά αυτοί δεν πέρασαν και πολύ καλά γιατί κάναμε διάφορα. Θυμάμαι όταν πήγα ως υπουργός στη Γερμανία μου είπαν: «Εσείς είστε η Ντόρα Μητσοτάκη που είχε κατεβάσει το σχολείο σε αποχή; Γιατί στα αρχεία του γερμανικού κράτους δεν υπάρχει άλλη αποχή σε γερμανικό σχολείο» (γελάει).
Λεζάντα: Στη Γερμανική Σχολή στο Παρίσι: Η Ντόρα Μπακογιάννη ως πρόεδρος του σχολείου κατέβασε το σχολείο σε αποχή
Κάπου εκεί αρχίζουν και οι πρώτες σκέψεις για να γίνετε πολιτικός;
Α, μπα. Ούτε κατά διάνοια. Απλά ήταν η εποχή της δικτατορίας και εμείς παλεύαμε ενάντια σε όλες τις δικτατορίες του κόσμου, κάνοντας διαδηλώσεις στο Παρίσι. Νομίζω ότι έχω πάει σε περισσότερες διαδηλώσεις για τον Αλιέντε από ό,τι οποιοσδήποτε άλλος.
Οι σκέψεις για σπουδές στις Πολιτικές Επιστήμες και μάλιστα στο Μόναχο πως προέκυψαν;
Οι πολιτικές επιστήμες ήταν κάτι που ήθελα να κάνω. Μην ξεχνάτε ότι είμαστε στην εποχή της δικτατορίας. Οι σπουδές ονομάζονταν Πολιτικές Επιστήμες και Επικοινωνιολογία. Επικοινωνιολογία είχε τότε μόνο το πανεπιστήμιο του Μονάχου, καθώς ήταν μια πολύ νέα επιστήμη. Στο μεταξύ είχα ερωτευτεί και τον Παύλο, οπότε είχα σοβαρότατο λόγο για να καταλήξω στο Μόναχο.
Η γνωριμία με τον Παύλο Μπακογιάννη έγινε στο Παρίσι ή στο Μόναχο;
Στο Παρίσι.
Πως ήταν η πρώτη εικόνα;
Παρά πολύ άσχημη. Είχαμε σκοτωθεί (γελάει).
Γιατί;
Γιατί ήρθε στο σπίτι μας και ο πατέρας μου μού είχε πει να του κάνω παρέα μέχρι να έρθει, γιατί θα αργούσε. Τότε ο Παύλος άρχισε να μού βρίζει τον Μητσοτάκη για την αποστασία, εγώ τα πήρα στο κρανίο και κυριολεκτικά σκοτωθήκαμε (Γελάει). Μετά λέω στον Μητσοτάκη: «Που τον βρήκες αυτόν τον άθλιο και τον έφερες εδώ;» (Γελάει).
Και μετά ερωτευτήκατε;
Μετά ερωτευτήκαμε, ναι.
Λεζάντα: Με τον Παύλο Μπακογιάννη, την Αλεξία και τον Κώστα σε μικρή ηλικία: «Για τον Παύλο η μεγαλύτερη κατάρα των κοινωνιών είναι ο διχασμός, ο βαθύς διχασμός που οδηγεί σε εμφυλίους»
Σήμερα 33 χρόνια μετά τη δολοφονία του ποιο είναι το μήνυμα;
Το μήνυμα είναι ένα μήνυμα κατά της τρομοκρατίας και της βίας από οπουδήποτε και αν προέρχεται. Δεν έχει δικαίωμα κανείς να αφαιρεί ανθρώπινη ζωή, ποτέ και για κανένα λόγο. Πόσο μάλλον με τη βιαιότητα που έγινε στην περίπτωση του Παύλου, αλλά και με οποιονδήποτε τρόπο. Είναι ένας πόλεμος που είναι ανοικτός για εμάς και δε θα τελειώσει παρά μόνο όταν αυτή η νοοτροπία του «εγώ αποφασίζω να αφαιρέσω ανθρώπινη ζωή ή να ασκήσω βία» θα εκλείψει από την κοινωνία. Θα μου πείτε «θα εκλείψει ποτέ;» Κατά πάσα πιθανότητα όχι, αλλά τουλάχιστον για εμάς η μάχη αυτή θα συνεχιστεί. Από την άλλη μεριά ο λόγος που δολοφονήθηκε ο Παύλος ήταν γιατί ήταν φανατικός υποστηρικτής της ιδέας της συμφιλίωσης και κατά του διχασμού. Για τον Παύλο η μεγαλύτερη κατάρα των κοινωνιών είναι ο διχασμός, ο βαθύς διχασμός που οδηγεί σε εμφυλίους. Και αυτό ήταν κάτι που το πολέμησε σε όλη του τη ζωή. Ταυτόχρονα είχε και πάρα πολύ ανοικτούς ορίζοντες.
Δηλαδή;
Έλεγε ότι οι άνθρωποι που έχουν ανοικτό ορίζοντα και δε κλείνουν το μυαλό τους σε κουτάκια είναι αυτοί που μπορούν να αντιμετωπίσουν όλα τα προβλήματα που μπορεί να τους εμφανιστούν στη ζωή.
Να πάμε σε μερικές κομβικές στιγμές με το που γυρίσατε στην Ελλάδα το 1974 και μετά. Κομματική ένταξη από πότε;
Εγώ μπήκα στη ΝΔ όταν μπήκε και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.
Το 1977, δηλαδή;
Το 1977. Κάναμε τότε τον αγώνα με τον Μητσοτάκη και με το «Κόμμα Νεοφυλελευθέρων» και εκλέξαμε δύο βουλευτές. Για μένα εκείνες οι εκλογές ήταν ένα σημαντικό μάθημα: μάθημα ότι τελικά πέρα και πάνω από οποιαδήποτε συμφέροντα όταν ο κρητικός λαός αποφάσισε να στείλει τον Μητσοτάκη στη Βουλή δεν καταλάβαινε τίποτα. Κόντρα σε όλα τα κόμματα, κόντρα σε όλες τις δυνάμεις της εποχής, κόντρα στον Τύπο, τον έβαλε στη Βουλή και τελικά τον έκανε πρωθυπουργό.
Λεζάντα: Στη Μονεμβασιά λίγο μετά την επιστροφή στην Ελλάδα
Μια κρίσιμη στιγμή ήταν μετά από χρόνια το 1989; Πως ήταν το κλίμα στο σπίτι; Μια έντονη στιγμή που θυμάστε από εκείνη την περίοδο;
Ζόρικη περίοδος γιατί ήταν η δολοφονία του Παύλου εκείνη τη χρονιά. Για μένα προσωπικά ήταν μια περίοδος που προτιμώ να μη την θυμάμαι
Πολιτικά έχετε κάποια συμπεράσματα από εκείνη την τριπλή εκλογική μάχη;
Ο Μητσοτάκης κέρδισε τότε τον μισό ελληνικό λαό. Ηταν κάτι το απίστευτο, γιατί ο τότε εκλογικός νόμος του Κουτσόγιωργα εμπόδιζε την κυβέρνηση να κυβερνήσει. Φανταστείτε: είχε φτάσει στο 47%, ένας στους δύο Έλληνες είχε ψηφίσει τη ΝΔ …. Όμως αν γυρίσουμε πίσω στη δεκαετία του 80 - αυτός ο ενθουσιασμός, αυτό το πάθος του κόσμου, αυτή η ανάγκη αλλαγής ήταν πολύ έντονα. Όλες μου οι αναμνήσεις από την εποχή εκείνη -αν εξαιρέσει κανείς τη δολοφονία του Παύλου- είναι αναμνήσεις έντονης πολιτικοποίησης, πολύ μεγάλου αγώνα, κούρασης, αλλά και στενού δεσμού με τους ανθρώπους που παλέψαμε μαζί. Ακόμη και σήμερα συναντώ στελέχη από όλη την Ελλάδα που έχουν αυτό το πολιτικό πάθος, σε μια εποχή που κυριαρχεί το απολιτίκ. Αυτή η εμπειρία ήταν για μένα πολύτιμη.
Φοβάστε ότι μπορεί κάτι από το 1989 να επαναληφθεί και σήμερα; Γιατί υπάρχει το ενδεχόμενο να έχουμε διπλές και τριπλές εκλογές και μια περίοδο ακυβερνησίας.
Φοβάμαι πολύ. Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος για τον οποίο ήμουν τόσο πολύ αντίθετη με την απλή αναλογική. Η Ελλάδα -γράφουν σήμερα οι Financial Times- είναι μια από τις 7 οικονομίες που έκανε το θαύμα. Φαντάζεστε πως μπορεί να επιδράσει μια ακυβερνησία 2-3 μηνών και με μια Τουρκία και έναν Ερντογάν απέναντι;
Λίγα λόγια για τις πρόσφατες διακυβερνήσεις: Συγκυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου: Θετικό το πρόσημο;
Θετικό ήταν το πρόσημό της. Έκανε μια πολύ μεγάλη προσπάθεια η κυβέρνηση αυτή για να μπορέσει να δημιουργήσει τις βάσεις για να βγει η Ελλάδα από το μνημόνιο. Δυστυχώς μετά πήγαμε πάλι πίσω και έτσι χάσαμε πέντε χρόνια.
Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ: τι σας έμεινε;
Κοιτάξτε, ήταν μια κυβέρνηση παρά φύση. Μια κυβέρνηση που δημιουργήθηκε από δύο ακραίους λαϊκιστές, οι οποίοι το μόνο κοινό που είχαν ήταν ο λαϊκισμός. Ένας δεξιός και ένας αριστερός. Δύο κόμματα που κατάφεραν να συμφωνήσουν μόνο στο πως θα μοιράσουν την εξουσία. Αλλά κάτι τέτοιο δεν μπορεί να είναι κυβέρνηση προοπτικής και ελπίδας.
Πάμε στα σημερινά: Θετική η απόδοση της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη;
Βεβαίως είναι θετική. Και αυτό δε το λέω εγώ, το λέει η μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Είναι μια κυβέρνηση που αντιμετώπισε απανωτές κρίσεις με επιτυχία και μια κυβέρνηση που ωρίμασε πολύ γρήγορα. Και τα στελέχη της και ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Διότι έπρεπε να διαχειρισθεί με γρήγορες αποφάσεις σοβαρότατα ζητήματα: από την κρίση του υβριδικού πολέμου στον Εβρο, τον κορονοϊό και το φρικτό καλοκαίρι στο Αιγαίο, μέχρι σήμερα την ενεργειακή κρίση και την αύξηση των τιμών. Είναι μια κυβέρνηση που δεν έχει ζήσει ούτε μια ημέρα κανονικής διακυβέρνησης. Διαχειρίζεται κρίσεις από το πρωί μέχρι το βράδυ.
Λεζάντα: Με τον Κυριάκο Μητσοτάκη: Η απόδοση της κυβέρνησης είναι θετική. Αντιμετώπισε απανωτές κρίσεις με επιτυχία και ωρίμασε πολύ γρήγορα. Και τα στελέχη της και ο ίδιος ο πρωθυπουργός
Τι θα θέλατε παραπάνω από αυτήν την κυβέρνηση; Τι της λείπει;
Μου λείπει μια ημέρα χωρίς κρίσεις.
Θα σας ρωτήσω και για τη σημερινή σας οικογένεια. Φαντάζομαι ότι τα παιδιά σας, η Αλεξία και ο Κώστας, έχουν βρει το δρόμο τους: Χρειάζονται πια τη συμβουλή σας ή δεν την αποζητούν;
Δεν υπάρχει γονιός που να μη θεωρεί ότι πρέπει να συμβουλεύει τα παιδιά του. Πόσο μάλλον μια μάνα, όπως εγώ, που έχει μεγαλώσει τα παιδιά της μόνη της και είναι δεμένη μαζί τους με ένα ομφάλιο λώρο που δεν εννοεί να κόψει.
Η ενασχόληση με τα εγγόνια πως είναι;
Το ωραιότερο κομμάτι αυτής της μεγάλης οικογένειας. Διότι εγώ έκανα δύο παιδιά, αλλά αυτά φρόντισαν ευτυχώς και αναπλήρωσαν το κενό και έτσι έχω 7 εγγόνια που είναι η απόλαυση της ζωής μου.
Λεζάντα: Τα 7 εγγόνια της: «Το ωραιότερο κομμάτι αυτής της μεγάλης οικογένειας. Η απόλαυση της ζωής μου»
Θα τα συμβουλεύατε να ασχοληθούν με την πολιτική;
Όχι, βέβαια…
Ο σύζυγός σας Ισίδωρος Κούβελος πως αντιμετωπίζει όλη αυτήν την υπερκινητική οικογένεια;
Με απίστευτη στωικότητα. Δε θα άντεχε άλλωστε 24 χρόνια γάμου με μένα, αν δεν ήταν ένας απόλυτα ψύχραιμος και ήρεμος άνθρωπος. Είναι ο βράχος πάνω στον οποίο ακουμπάω.
Λεζάντα: Με τον άνδρα της Ισίδωρο Κούβελο: «Είναι ο βράχος πάνω στον οποίο ακουμπάω»
Με τι χαλαρώνετε σήμερα;
Δεν είμαι ένας άνθρωπος, ο οποίος έχει κλαφτεί ποτέ στη ζωή του. Είμαι ευγνώμων για κάθε ημέρα που ζω και έτσι απολαμβάνω και τα μικρά και τα μεγάλα. Απολαμβάνω κυρίως βέβαια την παρέα των εγγονιών μου , η οποία μου προσφέρει κάθε ημέρα και μια άλλη έκπληξη.
Ποια ήταν η τελευταία;
Η πιο πρόσφατη είναι μια ζωγραφιά που μου έφερε ο Γιώργος με την αφιέρωση «γιαγιά έχω μόνο μια και την λατρεύω όσο καμία».
Σας άλλαξε τον τρόπο που βλέπετε τη ζωή η διάγνωση ότι πάσχετε από πολλαπλό μυέλωμα;
Μετά τη δολοφονία του Παύλου είχα ήδη ιεραρχήσει διαφορετικά τα πράγματα στη ζωή. Όταν έμαθα ότι έχω καρκίνο δεν άλλαξα πολλά πράγματα, αν εξαιρέσουμε την πρώτη κεραμίδια που δέχτηκα στο κεφάλι. Απλώς απολαμβάνεις, χαίρεσαι και εκτιμάς την κάθε ημέρα διαφορετικά. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι που έχουν συνείδηση της προσωρινότητας αναζητούν πάντοτε τα καλά πράγματα στη ζωή. Και εγώ είμαι ιδιαίτερα ευγνώμων γιατί στη ζωή εισέπραξα πολύ μεγάλη αγάπη. Και από την οικογένειά μου και από τους φίλους μου, αλλά και από τους Έλληνες και τις Ελληνίδες. Αυτό βοήθησε πάρα πολύ στην πορεία της ασθένειάς μου.
Στη δική σας ωρίμανση βοήθησε ότι μείνατε εκτός κυβέρνησης;
Οι τίτλοι και οι θέσεις εξουσίας δε με συγκινούν. Μου αρέσει να κάνω τη δουλειά μου και ότι μπορώ να την κάνω καλά. Από εκεί και πέρα δεν με ενδιαφέρει ο τίτλος και δεν τον κυνήγησα ποτέ.
Πάμε στα της Ευρώπης: Σας ανησυχούν τα αποτελέσματα σε Σουηδία και Ιταλία με την άνοδο της ακροδεξιάς;
Βεβαίως και με ανησυχούν. Με ανησυχεί και μια υποβόσκουσα άνοδος της ακροδεξιάς στη Γερμανία που είναι πολύ σκληρότερη από την ιταλική. Θεωρώ ότι πρέπει να καθίσουμε και να δούμε πολύ σοβαρά, ως Ευρώπη, τι είναι αυτό που οδηγεί αυτές τις κοινωνίες να απομακρύνονται από τον ορθολογικό τρόπο σκέψης. Ποιες είναι αυτές οι ανάγκες που δεν μπορέσαμε να ικανοποιήσουμε. Κατά τη γνώμη μου αυτές οι ανάγκες είναι πολιτικές και όχι στενά οικονομικές. Ο κόσμος δεν έχει πλέον όραμα, δεν έχει πλέον στόχο και έτσι επιτρέπει στον εαυτό του να είναι δεκτικός σε τέτοιου είδους λαϊκίστικες προσεγγίσεις. Γιατί αυτά τα οποία λέει η κ. Μελόνι είναι μπούρδες. Είναι απίστευτες μπούρδες, τις οποίες αν κάποιος καθίσει και τις ακούσει προσεκτικά θα το καταλάβει. Αλλά τα λέει με ένα τρόπο ελκυστικό και κατόπιν τούτου παίρνει μαζί της έναν κόσμο, ο οποίος αγωνιά και ψάχνεται. Η κ. φον ντερ Λάιεν αντί να κουνάει το δάκτυλο καλά θα κάνει να δει τι μπορούμε εμείς να κάνουμε για να απαντήσουμε στις ανάγκες αυτού του κόσμου.
Ο χειμώνας θα είναι δύσκολος; Τι προβλέπετε; Τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη;
Κατ΄ αρχήν στον ενεργειακό τομέα, η Ευρώπη, πρέπει να πάρει αποφάσεις, οι οποίες θα ρίξουν το ενεργειακό κόστος. Δεν υπάρχει προϋπολογισμός κανενός κράτους, ο οποίος μπορεί να τα βγάλει πέρα με τόσο υψηλό ενεργειακό κόστος. Άρα οι αποφάσεις πρέπει να ληφθούν και πρέπει να ληφθούν γρήγορα, καθώς έχουμε χάσει πολύτιμο χρόνο.
Λεζάντα: «Τη Θεσσαλονίκη την αγαπώ και μου αρέσει. Αν κάτι της λείπει σήμερα είναι ότι η ίδια δεν έχει πιστέψει στις δικές της δυνάμεις που είναι πραγματικά πάρα πολλές»
Τέλος μια κουβέντα για τη Θεσσαλονίκη: Γκρινιάρα ή ερωτική πόλη; Εσείς πως θα την χαρακτηρίζατε;
Εγώ την αγαπώ τη Θεσσαλονίκη. Την αγαπώ και μου αρέσει. Στην Θεσσαλονίκη έχω πολλούς φίλους τους οποίους αγαπώ ιδιαίτερα. Είναι απ’ όλα. Και γκρινιάρα και οργισμένη και ερωτική και φιλική. Είναι μια πόλη στην οποία μετά βεβαιότητος δε βαριέσαι. Και είναι μια πόλη που έχει μπροστά της μεγάλες αλλαγές. Η Θεσσαλονίκη που ξέραμε τα τελευταία πέντε χρόνια και η Θεσσαλονίκη που θα δούμε σε πέντε χρόνια θα είναι μια τελείως διαφορετική πόλη. Μια πόλη με μετρό, με μεγάλα δημόσια έργα, με μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις, μια πόλη που θα καλέσει πίσω τα παιδιά της. Και αυτό είναι το πιο σημαντικό από όλα. Με τις επενδύσεις που γίνονται σήμερα θα γυρίσουν τα δημιουργικά μυαλά της Θεσσαλονίκης που έφυγαν στο εξωτερικό.
Έπαιξε θετικό ρόλο η σημερινή κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη στην ανάπτυξη αυτής της προοπτικής;
Ναι, κύριε Οικονόμου. Γιατί τίποτα από όλα αυτά δε γίνεται από μόνο του. Ξεκινήσαμε από τους μουσαμάδες και πλέον σήμερα έχουμε τις ηλεκτρικές σκάλες στο μετρό, έχουμε τις επενδύσεις που ξεκίνησαν, έχουμε μια πολύ αισιόδοξη προοπτική. Κυρίως όμως η Θεσσαλονίκη πρέπει να πιστέψει στις δυνάμεις της. Αν κάτι της λείπει σήμερα είναι ότι η ίδια δεν έχει πιστέψει στις δικές της δυνάμεις που είναι πραγματικά πάρα πολλές.
Σήμερα στον πρωινό καφέ έχουμε συντροφιά τη Ντόρα Μπακογιάννη. Μιλήσαμε 21 λεπτά και 35 δευτερόλεπτα και όταν τελειώσαμε κοίταξα το χρόνο στο κινητό και τής το είπα. «Για όλη μου τη ζωή με ρώτησες», μου απάντησε. Και έτσι ήταν....
Ξεκινήσαμε από τον καφέ που πίνει και τη γυμναστική που κάνει κάθε πρωί, πήγαμε πίσω στην Αθήνα, όπου γεννήθηκε σε μια κλινική της 3ης Σεπτεμβρίου, τα σχολεία που πήγε, το Χιλ της Πλάκας και τη Γερμανική Σχολή στην Αθήνα και μετά στο Παρίσι, όπου δραπέτευσε όλη η οικογένεια Μητσοτάκη την εποχή της δικτατορίας.
«Εχω πάει σε περισσότερες διαδηλώσεις για τον Αλιέντε από ότι οποιοσδήποτε άλλος», θυμάται από εκείνη την εποχή. Τότε που γνώρισε τον Παύλο Μπακογιάννη, με τον οποίο με το καλημέρα τσακώθηκαν γιατί άρχισε να μιλά για την αποστασία και τον Μητσοτάκη.
Είπαμε για τη δύσκολη χρονιά του '89 με τη δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη, αλλά και τα πιο πρόσφατα. Για την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη που όπως λέει τόσο τα στελέχη της όσο και ο πρωθυπουργός «ωρίμασαν πολύ γρήγορα» μέσα από τόσες δοκιμασίες και ότι θα ευχόταν μια ημέρα διακυβέρνησης χωρίς κρίση.
Μιλά με μεγάλη χαρά για τα 7 εγγόνια της, αλλά με ανησυχία για την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, για τη Μελόνι που λέει «απίστευτες μπούρδες». Οσο για τη φον ντερ Λάιεν σχολιάζει ότι «αντί να κουνάει το δάκτυλο καλά θα κάνει να δει τι μπορούμε εμείς να κάνουμε για να απαντήσουμε στις ανάγκες του κόσμου που ψάχνεται και αγωνιά».
Τέλος μιλά με αγάπη για τη Θεσσαλονίκη που σε 5 χρόνια θα είναι τελείως διαφορετική. Μια Θεσσαλονίκη που όπως καταλήγει «θα πρέπει να πιστέψει στις δυνάμεις της. Αν κάτι της λείπει σήμερα είναι ότι η ίδια δεν έχει πιστέψει στις δικές της δυνάμεις που είναι πραγματικά πάρα πολλές».
Πότε πίνετε τον πρωινό καφέ;
Στις 7.
Τι είναι;
Μαύρος, χωρίς ζάχαρη.
Ελληνικός;
Όχι, φίλτρου.
Μετά τι επακολουθεί καθημερινά;
Γυμναστική, περίπου 45 λεπτά, προετοιμασία και μετά κάθε ημέρα κάτι διαφορετικό. Αυτό είναι το ωραίο της πολιτικής.
Γυμναστική, τι εννοούμε;
Λίγο διάδρομο, λίγο πιλάτες, ανάλογα.
Λεζάντα: Με τη Μαρίκα και τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη στο σπίτι στη Γλυφάδα : «Στο σπίτι υπήρχε η απόλυτη τάξη. -Ο Μητσοτάκης γύριζε κάθε μεσημέρι στις 2 ό,τι και αν γινόταν. Ήταν η ώρα που τρώγαμε όλοι μαζί»
Να πάμε αρκετά χρόνια πίσω: Γεννημένη στην Αθήνα. Σε ποια περιοχή;
Στην 3ης Σεπτεμβρίου. Εκεί ήταν η κλινική όπου γεννήθηκα.
Το πρώτο σπίτι;
Ξεκινήσαμε στη Βουκουρεστίου, όπου μείναμε με τη γιαγιά και τους γονείς μου και μετά πήγαμε στην Αραβαντινού, όπου μένω ακόμη και σήμερα.
Οι πρώτες αναμνήσεις ως παιδί από την Αθήνα;
Ήταν μια πολύ ωραία Αθήνα, στην οποία κυκλοφορούσαμε από μικροί με το τρόλεϊ. Γυρίζαμε γύρω γύρω (γελάει). Η περιοχή μας ήταν το Παγκράτι με μια καταπληκτική πλατεία και βόλτες στο Άλσος. Και τα ραντεβού μας εκεί γίνονταν.
Και με ασφάλεια;
Δε νομίζω ότι είχε κανείς ασχοληθεί με εμάς τότε (γελάει).
Οι αναμνήσεις από το σπίτι ποιες ήταν;
Στο σπίτι υπήρχε η απόλυτη τάξη. Ο Μητσοτάκης γύριζε κάθε μεσημέρι στις 2 ό,τι και αν γινόταν. Ήταν η ώρα που τρώγαμε όλοι μαζί. Αυτό θυμάμαι περισσότερο από όλα. Τα μεσημεριανά τραπέζια, στα οποία δεν συζητιόντουσαν παρά μόνο τα θέματα των παιδιών.
Δεν υπήρχε η πολιτική, δηλαδή.
Όχι, δεν υπήρχε. Εγώ έκανα αρκετά χρόνια για να καταλάβω ότι ο μπαμπάς μου έκανε μια δουλειά διαφορετική από τους άλλους μπαμπάδες. Το μεσημεριανό τραπέζι ήταν η ώρα που ήταν αφιερωμένη στα παιδιά.
Σχολείο που πήγατε;
Στην αρχή στη Χιλ στην Πλάκα, που για κάποια εποχή ήταν μόνο Θηλέων και μετά στη Γερμανική Σχολή Αθήνας. Μετά Γερμανική Σχολή στο Παρίσι.
Λεζάντα: Εποχή δικτατορίας, εποχή Παρισιού, με συμμαθητές της σε σχολική εκδρομή. Δεν ήταν εύκολο για εμάς. Φύγαμε και χάσαμε όλους τους φίλους μας, το σπίτι μας και τίποτε δεν ήταν πια κανονικό, όπως στην Αθήνα
Σε τι ηλικία φύγατε για το Παρίσι εξαιτίας της δικτατορίας;
Ήμουν στην Γ΄ Γυμνασίου όταν φύγαμε.
Τι θυμάστε από εκείνη τη μεγάλη αλλαγή στη ζωή σας;
Δεν ήταν εύκολο για εμάς. Φύγαμε και χάσαμε όλους τους φίλους μας, το σπίτι μας και τίποτε δεν ήταν πια κανονικό, όπως στην Αθήνα. Πήγαμε στη γερμανική σχολή των Παρισίων που ήταν ένα εξαιρετικά απαιτητικό σχολείο, γιατί οι Γερμανοί είχαν στείλει εκεί ό,τι καλύτερο διέθεταν από καθηγητές. Για να μπουν λίγο στη μύτη των Γάλλων… Ήταν ένα σχολείο με λίγους μαθητές.
Τι θυμάστε από εκείνη την περίοδο στο σχολείο;
Το πρώτο πράγμα που θυμάμαι ήταν όταν έπιασα με το χέρι μου χιόνι και ένας καθηγητής μού κτύπησε το χέρι για να το αφήσω κάτω. Εγώ του ανταπόδωσα με χαστούκι και αυτό ήταν η πρώτη μου ποινή. (γελάει). Τελικά βέβαια εγώ εξελέγην πρόεδρος του σχολείου και μετά αυτοί δεν πέρασαν και πολύ καλά γιατί κάναμε διάφορα. Θυμάμαι όταν πήγα ως υπουργός στη Γερμανία μου είπαν: «Εσείς είστε η Ντόρα Μητσοτάκη που είχε κατεβάσει το σχολείο σε αποχή; Γιατί στα αρχεία του γερμανικού κράτους δεν υπάρχει άλλη αποχή σε γερμανικό σχολείο» (γελάει).
Λεζάντα: Στη Γερμανική Σχολή στο Παρίσι: Η Ντόρα Μπακογιάννη ως πρόεδρος του σχολείου κατέβασε το σχολείο σε αποχή
Κάπου εκεί αρχίζουν και οι πρώτες σκέψεις για να γίνετε πολιτικός;
Α, μπα. Ούτε κατά διάνοια. Απλά ήταν η εποχή της δικτατορίας και εμείς παλεύαμε ενάντια σε όλες τις δικτατορίες του κόσμου, κάνοντας διαδηλώσεις στο Παρίσι. Νομίζω ότι έχω πάει σε περισσότερες διαδηλώσεις για τον Αλιέντε από ό,τι οποιοσδήποτε άλλος.
Οι σκέψεις για σπουδές στις Πολιτικές Επιστήμες και μάλιστα στο Μόναχο πως προέκυψαν;
Οι πολιτικές επιστήμες ήταν κάτι που ήθελα να κάνω. Μην ξεχνάτε ότι είμαστε στην εποχή της δικτατορίας. Οι σπουδές ονομάζονταν Πολιτικές Επιστήμες και Επικοινωνιολογία. Επικοινωνιολογία είχε τότε μόνο το πανεπιστήμιο του Μονάχου, καθώς ήταν μια πολύ νέα επιστήμη. Στο μεταξύ είχα ερωτευτεί και τον Παύλο, οπότε είχα σοβαρότατο λόγο για να καταλήξω στο Μόναχο.
Η γνωριμία με τον Παύλο Μπακογιάννη έγινε στο Παρίσι ή στο Μόναχο;
Στο Παρίσι.
Πως ήταν η πρώτη εικόνα;
Παρά πολύ άσχημη. Είχαμε σκοτωθεί (γελάει).
Γιατί;
Γιατί ήρθε στο σπίτι μας και ο πατέρας μου μού είχε πει να του κάνω παρέα μέχρι να έρθει, γιατί θα αργούσε. Τότε ο Παύλος άρχισε να μού βρίζει τον Μητσοτάκη για την αποστασία, εγώ τα πήρα στο κρανίο και κυριολεκτικά σκοτωθήκαμε (Γελάει). Μετά λέω στον Μητσοτάκη: «Που τον βρήκες αυτόν τον άθλιο και τον έφερες εδώ;» (Γελάει).
Και μετά ερωτευτήκατε;
Μετά ερωτευτήκαμε, ναι.
Λεζάντα: Με τον Παύλο Μπακογιάννη, την Αλεξία και τον Κώστα σε μικρή ηλικία: «Για τον Παύλο η μεγαλύτερη κατάρα των κοινωνιών είναι ο διχασμός, ο βαθύς διχασμός που οδηγεί σε εμφυλίους»
Σήμερα 33 χρόνια μετά τη δολοφονία του ποιο είναι το μήνυμα;
Το μήνυμα είναι ένα μήνυμα κατά της τρομοκρατίας και της βίας από οπουδήποτε και αν προέρχεται. Δεν έχει δικαίωμα κανείς να αφαιρεί ανθρώπινη ζωή, ποτέ και για κανένα λόγο. Πόσο μάλλον με τη βιαιότητα που έγινε στην περίπτωση του Παύλου, αλλά και με οποιονδήποτε τρόπο. Είναι ένας πόλεμος που είναι ανοικτός για εμάς και δε θα τελειώσει παρά μόνο όταν αυτή η νοοτροπία του «εγώ αποφασίζω να αφαιρέσω ανθρώπινη ζωή ή να ασκήσω βία» θα εκλείψει από την κοινωνία. Θα μου πείτε «θα εκλείψει ποτέ;» Κατά πάσα πιθανότητα όχι, αλλά τουλάχιστον για εμάς η μάχη αυτή θα συνεχιστεί. Από την άλλη μεριά ο λόγος που δολοφονήθηκε ο Παύλος ήταν γιατί ήταν φανατικός υποστηρικτής της ιδέας της συμφιλίωσης και κατά του διχασμού. Για τον Παύλο η μεγαλύτερη κατάρα των κοινωνιών είναι ο διχασμός, ο βαθύς διχασμός που οδηγεί σε εμφυλίους. Και αυτό ήταν κάτι που το πολέμησε σε όλη του τη ζωή. Ταυτόχρονα είχε και πάρα πολύ ανοικτούς ορίζοντες.
Δηλαδή;
Έλεγε ότι οι άνθρωποι που έχουν ανοικτό ορίζοντα και δε κλείνουν το μυαλό τους σε κουτάκια είναι αυτοί που μπορούν να αντιμετωπίσουν όλα τα προβλήματα που μπορεί να τους εμφανιστούν στη ζωή.
Να πάμε σε μερικές κομβικές στιγμές με το που γυρίσατε στην Ελλάδα το 1974 και μετά. Κομματική ένταξη από πότε;
Εγώ μπήκα στη ΝΔ όταν μπήκε και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.
Το 1977, δηλαδή;
Το 1977. Κάναμε τότε τον αγώνα με τον Μητσοτάκη και με το «Κόμμα Νεοφυλελευθέρων» και εκλέξαμε δύο βουλευτές. Για μένα εκείνες οι εκλογές ήταν ένα σημαντικό μάθημα: μάθημα ότι τελικά πέρα και πάνω από οποιαδήποτε συμφέροντα όταν ο κρητικός λαός αποφάσισε να στείλει τον Μητσοτάκη στη Βουλή δεν καταλάβαινε τίποτα. Κόντρα σε όλα τα κόμματα, κόντρα σε όλες τις δυνάμεις της εποχής, κόντρα στον Τύπο, τον έβαλε στη Βουλή και τελικά τον έκανε πρωθυπουργό.
Λεζάντα: Στη Μονεμβασιά λίγο μετά την επιστροφή στην Ελλάδα
Μια κρίσιμη στιγμή ήταν μετά από χρόνια το 1989; Πως ήταν το κλίμα στο σπίτι; Μια έντονη στιγμή που θυμάστε από εκείνη την περίοδο;
Ζόρικη περίοδος γιατί ήταν η δολοφονία του Παύλου εκείνη τη χρονιά. Για μένα προσωπικά ήταν μια περίοδος που προτιμώ να μη την θυμάμαι
Πολιτικά έχετε κάποια συμπεράσματα από εκείνη την τριπλή εκλογική μάχη;
Ο Μητσοτάκης κέρδισε τότε τον μισό ελληνικό λαό. Ηταν κάτι το απίστευτο, γιατί ο τότε εκλογικός νόμος του Κουτσόγιωργα εμπόδιζε την κυβέρνηση να κυβερνήσει. Φανταστείτε: είχε φτάσει στο 47%, ένας στους δύο Έλληνες είχε ψηφίσει τη ΝΔ …. Όμως αν γυρίσουμε πίσω στη δεκαετία του 80 - αυτός ο ενθουσιασμός, αυτό το πάθος του κόσμου, αυτή η ανάγκη αλλαγής ήταν πολύ έντονα. Όλες μου οι αναμνήσεις από την εποχή εκείνη -αν εξαιρέσει κανείς τη δολοφονία του Παύλου- είναι αναμνήσεις έντονης πολιτικοποίησης, πολύ μεγάλου αγώνα, κούρασης, αλλά και στενού δεσμού με τους ανθρώπους που παλέψαμε μαζί. Ακόμη και σήμερα συναντώ στελέχη από όλη την Ελλάδα που έχουν αυτό το πολιτικό πάθος, σε μια εποχή που κυριαρχεί το απολιτίκ. Αυτή η εμπειρία ήταν για μένα πολύτιμη.
Φοβάστε ότι μπορεί κάτι από το 1989 να επαναληφθεί και σήμερα; Γιατί υπάρχει το ενδεχόμενο να έχουμε διπλές και τριπλές εκλογές και μια περίοδο ακυβερνησίας.
Φοβάμαι πολύ. Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος για τον οποίο ήμουν τόσο πολύ αντίθετη με την απλή αναλογική. Η Ελλάδα -γράφουν σήμερα οι Financial Times- είναι μια από τις 7 οικονομίες που έκανε το θαύμα. Φαντάζεστε πως μπορεί να επιδράσει μια ακυβερνησία 2-3 μηνών και με μια Τουρκία και έναν Ερντογάν απέναντι;
Λίγα λόγια για τις πρόσφατες διακυβερνήσεις: Συγκυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου: Θετικό το πρόσημο;
Θετικό ήταν το πρόσημό της. Έκανε μια πολύ μεγάλη προσπάθεια η κυβέρνηση αυτή για να μπορέσει να δημιουργήσει τις βάσεις για να βγει η Ελλάδα από το μνημόνιο. Δυστυχώς μετά πήγαμε πάλι πίσω και έτσι χάσαμε πέντε χρόνια.
Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ: τι σας έμεινε;
Κοιτάξτε, ήταν μια κυβέρνηση παρά φύση. Μια κυβέρνηση που δημιουργήθηκε από δύο ακραίους λαϊκιστές, οι οποίοι το μόνο κοινό που είχαν ήταν ο λαϊκισμός. Ένας δεξιός και ένας αριστερός. Δύο κόμματα που κατάφεραν να συμφωνήσουν μόνο στο πως θα μοιράσουν την εξουσία. Αλλά κάτι τέτοιο δεν μπορεί να είναι κυβέρνηση προοπτικής και ελπίδας.
Πάμε στα σημερινά: Θετική η απόδοση της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη;
Βεβαίως είναι θετική. Και αυτό δε το λέω εγώ, το λέει η μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Είναι μια κυβέρνηση που αντιμετώπισε απανωτές κρίσεις με επιτυχία και μια κυβέρνηση που ωρίμασε πολύ γρήγορα. Και τα στελέχη της και ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Διότι έπρεπε να διαχειρισθεί με γρήγορες αποφάσεις σοβαρότατα ζητήματα: από την κρίση του υβριδικού πολέμου στον Εβρο, τον κορονοϊό και το φρικτό καλοκαίρι στο Αιγαίο, μέχρι σήμερα την ενεργειακή κρίση και την αύξηση των τιμών. Είναι μια κυβέρνηση που δεν έχει ζήσει ούτε μια ημέρα κανονικής διακυβέρνησης. Διαχειρίζεται κρίσεις από το πρωί μέχρι το βράδυ.
Λεζάντα: Με τον Κυριάκο Μητσοτάκη: Η απόδοση της κυβέρνησης είναι θετική. Αντιμετώπισε απανωτές κρίσεις με επιτυχία και ωρίμασε πολύ γρήγορα. Και τα στελέχη της και ο ίδιος ο πρωθυπουργός
Τι θα θέλατε παραπάνω από αυτήν την κυβέρνηση; Τι της λείπει;
Μου λείπει μια ημέρα χωρίς κρίσεις.
Θα σας ρωτήσω και για τη σημερινή σας οικογένεια. Φαντάζομαι ότι τα παιδιά σας, η Αλεξία και ο Κώστας, έχουν βρει το δρόμο τους: Χρειάζονται πια τη συμβουλή σας ή δεν την αποζητούν;
Δεν υπάρχει γονιός που να μη θεωρεί ότι πρέπει να συμβουλεύει τα παιδιά του. Πόσο μάλλον μια μάνα, όπως εγώ, που έχει μεγαλώσει τα παιδιά της μόνη της και είναι δεμένη μαζί τους με ένα ομφάλιο λώρο που δεν εννοεί να κόψει.
Η ενασχόληση με τα εγγόνια πως είναι;
Το ωραιότερο κομμάτι αυτής της μεγάλης οικογένειας. Διότι εγώ έκανα δύο παιδιά, αλλά αυτά φρόντισαν ευτυχώς και αναπλήρωσαν το κενό και έτσι έχω 7 εγγόνια που είναι η απόλαυση της ζωής μου.
Λεζάντα: Τα 7 εγγόνια της: «Το ωραιότερο κομμάτι αυτής της μεγάλης οικογένειας. Η απόλαυση της ζωής μου»
Θα τα συμβουλεύατε να ασχοληθούν με την πολιτική;
Όχι, βέβαια…
Ο σύζυγός σας Ισίδωρος Κούβελος πως αντιμετωπίζει όλη αυτήν την υπερκινητική οικογένεια;
Με απίστευτη στωικότητα. Δε θα άντεχε άλλωστε 24 χρόνια γάμου με μένα, αν δεν ήταν ένας απόλυτα ψύχραιμος και ήρεμος άνθρωπος. Είναι ο βράχος πάνω στον οποίο ακουμπάω.
Λεζάντα: Με τον άνδρα της Ισίδωρο Κούβελο: «Είναι ο βράχος πάνω στον οποίο ακουμπάω»
Με τι χαλαρώνετε σήμερα;
Δεν είμαι ένας άνθρωπος, ο οποίος έχει κλαφτεί ποτέ στη ζωή του. Είμαι ευγνώμων για κάθε ημέρα που ζω και έτσι απολαμβάνω και τα μικρά και τα μεγάλα. Απολαμβάνω κυρίως βέβαια την παρέα των εγγονιών μου , η οποία μου προσφέρει κάθε ημέρα και μια άλλη έκπληξη.
Ποια ήταν η τελευταία;
Η πιο πρόσφατη είναι μια ζωγραφιά που μου έφερε ο Γιώργος με την αφιέρωση «γιαγιά έχω μόνο μια και την λατρεύω όσο καμία».
Σας άλλαξε τον τρόπο που βλέπετε τη ζωή η διάγνωση ότι πάσχετε από πολλαπλό μυέλωμα;
Μετά τη δολοφονία του Παύλου είχα ήδη ιεραρχήσει διαφορετικά τα πράγματα στη ζωή. Όταν έμαθα ότι έχω καρκίνο δεν άλλαξα πολλά πράγματα, αν εξαιρέσουμε την πρώτη κεραμίδια που δέχτηκα στο κεφάλι. Απλώς απολαμβάνεις, χαίρεσαι και εκτιμάς την κάθε ημέρα διαφορετικά. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι που έχουν συνείδηση της προσωρινότητας αναζητούν πάντοτε τα καλά πράγματα στη ζωή. Και εγώ είμαι ιδιαίτερα ευγνώμων γιατί στη ζωή εισέπραξα πολύ μεγάλη αγάπη. Και από την οικογένειά μου και από τους φίλους μου, αλλά και από τους Έλληνες και τις Ελληνίδες. Αυτό βοήθησε πάρα πολύ στην πορεία της ασθένειάς μου.
Στη δική σας ωρίμανση βοήθησε ότι μείνατε εκτός κυβέρνησης;
Οι τίτλοι και οι θέσεις εξουσίας δε με συγκινούν. Μου αρέσει να κάνω τη δουλειά μου και ότι μπορώ να την κάνω καλά. Από εκεί και πέρα δεν με ενδιαφέρει ο τίτλος και δεν τον κυνήγησα ποτέ.
Πάμε στα της Ευρώπης: Σας ανησυχούν τα αποτελέσματα σε Σουηδία και Ιταλία με την άνοδο της ακροδεξιάς;
Βεβαίως και με ανησυχούν. Με ανησυχεί και μια υποβόσκουσα άνοδος της ακροδεξιάς στη Γερμανία που είναι πολύ σκληρότερη από την ιταλική. Θεωρώ ότι πρέπει να καθίσουμε και να δούμε πολύ σοβαρά, ως Ευρώπη, τι είναι αυτό που οδηγεί αυτές τις κοινωνίες να απομακρύνονται από τον ορθολογικό τρόπο σκέψης. Ποιες είναι αυτές οι ανάγκες που δεν μπορέσαμε να ικανοποιήσουμε. Κατά τη γνώμη μου αυτές οι ανάγκες είναι πολιτικές και όχι στενά οικονομικές. Ο κόσμος δεν έχει πλέον όραμα, δεν έχει πλέον στόχο και έτσι επιτρέπει στον εαυτό του να είναι δεκτικός σε τέτοιου είδους λαϊκίστικες προσεγγίσεις. Γιατί αυτά τα οποία λέει η κ. Μελόνι είναι μπούρδες. Είναι απίστευτες μπούρδες, τις οποίες αν κάποιος καθίσει και τις ακούσει προσεκτικά θα το καταλάβει. Αλλά τα λέει με ένα τρόπο ελκυστικό και κατόπιν τούτου παίρνει μαζί της έναν κόσμο, ο οποίος αγωνιά και ψάχνεται. Η κ. φον ντερ Λάιεν αντί να κουνάει το δάκτυλο καλά θα κάνει να δει τι μπορούμε εμείς να κάνουμε για να απαντήσουμε στις ανάγκες αυτού του κόσμου.
Ο χειμώνας θα είναι δύσκολος; Τι προβλέπετε; Τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη;
Κατ΄ αρχήν στον ενεργειακό τομέα, η Ευρώπη, πρέπει να πάρει αποφάσεις, οι οποίες θα ρίξουν το ενεργειακό κόστος. Δεν υπάρχει προϋπολογισμός κανενός κράτους, ο οποίος μπορεί να τα βγάλει πέρα με τόσο υψηλό ενεργειακό κόστος. Άρα οι αποφάσεις πρέπει να ληφθούν και πρέπει να ληφθούν γρήγορα, καθώς έχουμε χάσει πολύτιμο χρόνο.
Λεζάντα: «Τη Θεσσαλονίκη την αγαπώ και μου αρέσει. Αν κάτι της λείπει σήμερα είναι ότι η ίδια δεν έχει πιστέψει στις δικές της δυνάμεις που είναι πραγματικά πάρα πολλές»
Τέλος μια κουβέντα για τη Θεσσαλονίκη: Γκρινιάρα ή ερωτική πόλη; Εσείς πως θα την χαρακτηρίζατε;
Εγώ την αγαπώ τη Θεσσαλονίκη. Την αγαπώ και μου αρέσει. Στην Θεσσαλονίκη έχω πολλούς φίλους τους οποίους αγαπώ ιδιαίτερα. Είναι απ’ όλα. Και γκρινιάρα και οργισμένη και ερωτική και φιλική. Είναι μια πόλη στην οποία μετά βεβαιότητος δε βαριέσαι. Και είναι μια πόλη που έχει μπροστά της μεγάλες αλλαγές. Η Θεσσαλονίκη που ξέραμε τα τελευταία πέντε χρόνια και η Θεσσαλονίκη που θα δούμε σε πέντε χρόνια θα είναι μια τελείως διαφορετική πόλη. Μια πόλη με μετρό, με μεγάλα δημόσια έργα, με μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις, μια πόλη που θα καλέσει πίσω τα παιδιά της. Και αυτό είναι το πιο σημαντικό από όλα. Με τις επενδύσεις που γίνονται σήμερα θα γυρίσουν τα δημιουργικά μυαλά της Θεσσαλονίκης που έφυγαν στο εξωτερικό.
Έπαιξε θετικό ρόλο η σημερινή κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη στην ανάπτυξη αυτής της προοπτικής;
Ναι, κύριε Οικονόμου. Γιατί τίποτα από όλα αυτά δε γίνεται από μόνο του. Ξεκινήσαμε από τους μουσαμάδες και πλέον σήμερα έχουμε τις ηλεκτρικές σκάλες στο μετρό, έχουμε τις επενδύσεις που ξεκίνησαν, έχουμε μια πολύ αισιόδοξη προοπτική. Κυρίως όμως η Θεσσαλονίκη πρέπει να πιστέψει στις δυνάμεις της. Αν κάτι της λείπει σήμερα είναι ότι η ίδια δεν έχει πιστέψει στις δικές της δυνάμεις που είναι πραγματικά πάρα πολλές.
ΣΧΟΛΙΑ