14/05/2022 07:30
Φωτογραφίες Αργύρης Ηλιάδης
Προσωπικό αρχείο Κώστα Μαμέλη
Στον «πρωινό καφέ» ο Κώστας Μαμέλης ήρθε κουβαλώντας μια βαριά πλαστική σακούλα. Περιείχε όλη την ιστορία του ΠΑΣΟΚ ή -ημέρες που είναι- τα ημερολόγια των πράσινων συνεδρίων: τα ψηφοδέλτια σεντόνια από τις εκλογές για την ΚΕ, κουπόνια για τους συνέδρους για να φάνε μια μερίδα μακαρόνια, ουκ ολίγα ιδεολογικά κείμενα και φυσικά δεκάδες φωτογραφίες. Με τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον Κώστα Λαλιώτη, τον Κώστα Σημίτη, τον Ακη Τσοχατζόπουλο, τον Κώστα Σκανδαλίδη...
-Πώς πίνετε τον πρωινό καφέ σας;
Πίνω ελληνικό σκέτο, ελαφρύ. Γύρω στις 8.30 με 9 κάθε πρωί.
-Στο σπίτι;
Τι περισσότερες φορές στο φτωχικό καφενείο της επαγγελματικής μου γειτονιάς, επί της οδού Πολυτεχνείου, με απλούς Έλληνες κάθε καρυδιάς, επαγγέλματος και πολιτικών πεποιθήσεων. Κάτι σαν σχολείο «ντελικάτων εραστών»…
Λεζάντα:Με τους γονείς του Γεώργιο και Κλεοπάτρα Μαμέλη. Δίπλα του ο κατά 13 χρόνια μεγαλύτερός του αδελφός Λάσκαρης
Γεννηθήκατε στην Κομοτηνή;
…από γονείς εκπαιδευτικούς. Μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη, όπου ζω μόνιμα με τη οικογένειά μου. Σπούδασα νομική στο ΑΠΘ απ’ όπου αποφοίτησα το 1972 και ειδικεύτηκα στο Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Είμαι δικηγόρος στον Άρειο Πάγο και το ΣτΕ από το 1990 και επί 45 χρόνια ασκώ μάχιμη δικηγορία, κυρίως στη Θεσσαλονίκη και την Βόρεια Ελλάδα.
Τιμήθηκα από τους συναδέλφους του, εκλεγόμενος δύο φορές, το 1980 και το 1992, μέλος του ΔΣ του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης και μέλος της Δ.Ε. του Κέντρου Διεθνούς Ευρωπαϊκού και Οικονομικού Δικαίου-ΚΔΕΟΔ το 1992. Σήμερα είμαι άμισθος Πρόεδρος στο Πειθαρχικό Συμβούλιο του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης. Α, ναι: Διετέλεσα Νομάρχης Καβάλας από το 1982 μέχρι το 1986, αντιπρόεδρος της ΕΡΤ3 από το 1993 έως το 1996 και μέλος του ΕΣΡ από το 1996- μέχρι το 1999.
Λεζάντα: Ο Κώστας Μαμέλης μερικών μηνών στα χέρια του αδελφού του...
-Στη Θεσσαλονίκη από πότε ζείτε;
Είμαι παιδί της εσωτερικής μετανάστευσης της δεκαετίας του '60. Στη Θεσσαλονίκη ζω από τα 12 χρόνια μου, φοίτησα στο Β΄ Γυμνάσιο Αρρένων, επί της οδού Σχολείων.
-Τα στέκια εκείνης της εποχής ποια ήταν;
Εθνικής Αμύνης (τότε Βασιλίσσης Σοφίας), Αλεξάνδρου Σβώλου (τότε Πολωνίας), Δεσπεραί, Ναβαρίνο, Σκρα, Αγιά Σοφιά ήταν οι γειτονιές μου, εκεί οι συμμαθητές μου και τα πρώτα ντροπαλά κορίτσια.
-Αναμνήσεις από τότε ποιες είναι;
Αργότερα «προάγομαι» στα μπιλιάρδα, καπνίζω άρωμα άφιλτρο, περιδιαβαίνω άλλες γειτονιές. Δηλαδή Διοικητήριο, Βαρδάρη, Ραμόνα, Φραγκομαχαλάς, μέχρι Ηλιούπολη και Επτάλοφο, όντας πια φοιτητής, με μουστάκι, καμπάνες. Όπως όλη η γενιά μου, «περνάω» από τη Νικηφόρου Φωκά και τα «πράσινα παντζούρια»!
Στην almamater Νομική, βρίσκω πνευματική τροφή και δασκάλους. Το Μάνεση, τον Πανταζόπουλο και το Μανωλεδάκη, ενώ ταυτόχρονα «ρουφάω» τον Μαρωνίτη και τον Χρήστου στη Φιλοσοφική.
-Η συνέχεια;
Νεαρός δικηγόρος στα μέσα των seventies περιδιαβαίνω τον μικρόκοσμο γύρω από το νέο δικαστικό μέγαρο, γίνομαι και νιώθω «βαρδαρίσιος», «επεκτείνομαι» στους χώρους του παλιού σταθμού και βιώνω ώρες πολλές στα «κακόφημα σημεία» της περιοχής, μέσα σε «ξύδια» και «μπλε τζόνι». Ανάμεσα στην «υπόγα της Λιλής», στην «Κάσμπα» και στον «Αλή», τα πρώτα δειλά ζεϊμπέκικα, με τα shake και τα rockάκια στου Καλκάνα και την Panopticum.
Γι’ αυτό, πέραν της νομικής επιστήμης που υπηρετώ με προσήλωση, τον ΠΑΟΚ που με συγκλονίζει, της αφοσίωσης στην πολιτική και τις χιλιάδες εργατοώρες στην κομματική δράση, που «σπατάλησα» στα καλά-παραγωγικά χρόνια-όταν άλλοι «κονομούσαν», το μικρό και «αυτοκαταστροφικό» πέρασμα από την άσκηση εξουσίας, νοιάζομαι πολύ τόσο για τη μνήμη των γονιών μου - τον Γεώργιο και την Κλεοπάτρα Μαμέλη - για την οικογένειά μου με τις «ηρωίδες» Ουρανία και Κλεοπάτρα και τους αγαπημένους φίλους μου.
-Μου είπατε έτσι και για τα οικογενειακά σας. Στέκια εσχάτως;
Τα τελευταία χρόνια, κλέβοντας ώρες και στιγμές από τη μάχιμη δικηγορία που η άσκησή της είναι τυφλός έρως και παροξυσμός, ξοδεύω τα πολύ πρωινά μου ξυπνήματα και τα νυχτοπερπατήματα, παντού, από τον Φοίνικα μέχρι το Μπεχ-Τσιναρ και το Λευκό Πύργο μέχρι το Τριγώνιο και επέκεινα του Καρά-Ισίν στην Πολίχνη. Αναστοχαζόμενος εντός της πόλης, ανάμεσα στους ανθρώπους της.
Και τα Σαββατοκύριακα οι καφέδες, τα χαβαλέ, οι ψυχοθεραπείες των ατέρμονων μονολόγων, με μοναδικές παρέες που δεν γράφουν ιστορία. Κυρίως στο Greco-Πλατεία Φαναριωτών που συχνάζει κι ο κυρ Γιάννης Μπουτάρης.
Μ΄ αυτά κι άλλα, άγραφα, σιωπηρά και αλησμόνητα, της πόλης, «συλλογάμαι ελεύθερα», μου ερεθίζουν το μυαλό, με σημαδεύουν. Ως ενεργός αρθρογράφος εφημερίδων με έντονη παρουσία πολιτικών και κοινωνικών κειμένων στο διαδίκτυο, μαζί με - σχεδόν άγνωστες - εκδοτικές απόπειρες, δεν επιδιώκω, τώρα πια, τον έπαινο του Δήμου, αλλά των σοφιστών.
-Γιατί επιλέξατε τη Νομική;
Είμαστε στο ταραγμένο 1961. Με κοντό παντελονάκι, περίεργος γαβριάς, τρύπωσα στα δικαστήρια της πόλης γιατί δικάζονταν κάτι φοιτητές. Κι άκουσα το Νικηφόρο Μανδηλαρά να τους υπερασπίζεται. Μαγεύτηκα. Ξέχασα την Ιατρική. Κι είπα. Θα γίνω δικηγόρος. Κι έγινα!
-Πολιτικοποίηση από πότε;
Κανείς από τους βιώσαντες τη δεκαετία του 60 δεν ξέφυγε από την πολιτική. Το 114, τον Γεώργιο Παπανδρέου, τον Γιάννη Πασαλίδη.
-Ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ, γιατί;
Η γενιά μου, με «τους νέους που τους έλεγαν αλήτες», αυτούς που πάλεψαν, όσο μπόρεσαν, «για ένα ανοιχτό πουκάμισο, για μιαν Ελένη», γνωρίζει, τώρα στην ωριμότητά της, κυρίως ως βιωματική αίσθηση και λιγότερο ως πολιτική αποτίμηση, τι πολιτικός δάσκαλος και τι πνευματικός πατέρας ήταν ο Ανδρέας. Τι ευγενής και τι πολύπλευρος άνθρωπος υψηλής νοημοσύνης και πολιτικός. Τι μεγάλη αγκαλιά εμπιστοσύνης για τους νέους και τους ταπεινούς. Τι οδηγός ονείρων. Γεννημένος ηγέτης. Σε συνέπαιρνε. Σε γοήτευε!
Λεζάντα: Ιστορική φωτογραφία με τον αείμνηστο Γιώργο Γεννηματά και τον Γιάννη Μαγκριώτη σε εκδήλωση του ΠΑΣΟΚ στη Θεσσαλονίκη
-Ο Ανδρέας, λοιπόν έφταιξε. Η γνωριμία σας μαζί του;
Ήταν λίγο πριν τις εκλογές του 1974. Κάθοδος στην Αθήνα, στο Καστρί. Μπροστά στον ιδρυτή Ανδρέα, τον ευγενή, καλοσυνάτο, απλό άνθρωπο, την πνευματική ακτινοβολία του, τον μύθο που τον περιέβαλε. Εκεί ήρθε η μέθεξη, η στράτευση, ο όρκος αγώνα για το αναλλοίωτο τετράπτυχο της 3ης Σεπτέμβρη. Δηλαδή Εθνική Ανεξαρτησία. Λαϊκή Κυριαρχία. Κοινωνική Απελευθέρωση. Δημοκρατική Διαδικασία.
-Τι αισθάνεστε όταν ακούτε σήμερα στο σήριαλ το «ΠΑΣΟΚ ωραία χρόνια;»
Η αποτίμηση και ο ισολογισμός του ΠΑΣΟΚ είναι θετικός. Η χώρα πήγε πολύ μπροστά, οι πολίτες της ευημέρησαν, το κοινωνικό κράτος κι η δημοκρατία έγιναν πραγματικότητα. Έγιναν πολλά, μπορούσαμε περισσότερα, τα θέλαμε όλα. Ατελεύτητος κατάλογος προοδευτικών θεσμικών αλλαγών, υποδομών, διεθνών επιτυχιών!
-Ήσασταν χρόνια γραμματέας του ΠΑΣΟΚ Θεσσαλονίκης. Τι μένει και τι θυμάστε ευχάριστα; Τι θέλετε να ξεχάσετε;
A Farewell to Arms, αποχαιρετισμός στα όπλα. Ως άλλος Χεμινγουέι, τώρα βρίσκομαι στα μετόπισθεν μετά 48 χρόνια, με χαρά, υπέρ μιας νέας γενιάς που πρέπει νάχει τις ευκαιρίες και το χρόνο της, έχοντας επίγνωση τόσο του «Αρχή άνδρα δείκνυσι», όσο και του «άμες δε γ΄εσόμεθα πολλώ κάρονες».
Δεν λησμονώ τους απλούς ανθρώπους των κοινών μας αγώνων, τους ανιδιοτελείς ταπεινούς πολίτες που έδιναν χωρίς αντάλλαγμα!
Ξεχνώ, όμως, κι απωθώ από τη μνήμη τους περιττούς συμβιβασμούς και τις άγονες αντιπαραθέσεις. Μου τάχε πει ο Καβάφης. Αλλά δεν το άκουσα. «……..Καὶ σὺ τὰ δέχεσαι μὲ ἀπελπισία αὐτὰ τὰ πράγματα ποῦ δὲν τὰ θέλεις. Ἄλλα ζητεῖ ἡ ψυχή σου, γι' ἄλλα κλαίει τὸν ἔπαινο τοῦ Δήμου καὶ τῶν Σοφιστῶν, τὰ δύσκολα καὶ τ' ἀνεκτίμητα Εὖγε τὴνἈγορά, τὸ Θέατρο, καὶ τοὺς Στεφάνους……»
-Τι πέτυχε το ΠΑΣΟΚ συνολικά; Και που απέτυχε;
Πίστευα (και πιστεύω ακόμη) σ’ ένα ΠΑΣΟΚ της πρώτης ελπίδας, των αλλαγών και των ρήξεων και όχι σε εκείνο που, μετά την φθορά της εξουσίας, έκανε τα πάντα για να ξεχάσει τον πρότερο εαυτό του, αποδεχόμενο την συστημική ενσωμάτωση, τον κυβερνητισμό, τη λογική της πάσι θυσία διαχείρισης της εξουσίας.
-Ανδρέας Παπανδρέου, Κώστας Σημίτης, Γιώργος Παπανδρέου, Ευάγγελος Βενιζέλος, Φώφη Γεννηματά: Θα ήθελα μια αξιολόγηση.
Οι παρόντες περιμένουν την ιστορική αποτίμηση, μετά την ενδελεχή κι απροκατάληπτη εκτίμηση της δημόσιας παρουσίας τους, του συνολικού έργου τους. Ο Ανδρέας πέρασε στην ιστορία σαν Μπολιβάρ του Εγγονόπουλου. Ωραίος ως Έλληνας απ' την ψηλότερη κορφή. «Μ' ένα σκληρό λιθάρι χαράζω τ' όνομά σου πάνω στην πέτρα, να 'ρχουνται αργότερα οι άνθρωποι να προσκυνούν».
Κι η Φώφη για τη λεβεντιά της απέναντι στα δύσκολα!
-Είναι το πρώτο συνέδριο που δε θα είστε σύνεδρος. Σίγουρα δεκάδες αναμνήσεις από τα προηγούμενα συνέδρια.
Ήμουν σε όλα τα συνέδρια, από το προσυνέδριο του 1975 μέχρι τώρα, εκτός του επικείμενου. Είπαμε, Τόπο στα νιάτα. Από το υλικό που κρατώ και δημοσιοποιώ, φαίνεται το ταξίδι. Ήταν μεγάλο, δημιουργικό, πλούσιο σε συναισθήματα κι εμπειρίες. Κάποια στιγμή θα μιλήσω και θα γράψω για δαύτο και τους ανθρώπους του. Διάβηκα μια πορεία πολυκύμαντη και δημιουργική. Όντας ιδρυτικό μέλος του Κινήματος από το 1974 βρέθηκα ενεργός και παρών στο ωραίο ταξίδι που ξεκίνησε με τη μέθεξη που μας συνεπήρε ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου και μας κληροδότησε αρχές, αξίες, εμπειρίες, αγώνες, νίκες, ήττες! Κυρίως όμως ένα πολιτικό υποκείμενο που τάχθηκε να υπηρετεί το Λαό μας και την Πατρίδα μας!
Λεζάντα: Το ντοσιεδάκι από το 1ο ιδρυτικό συνέδριο του ΠΑΣΟΚ που έγινε τον Μάιο του 1984, όπου ο Κώστας Μαμέλης ήταν υποψήφιος για την ΚΕ
-Περάσατε σχεδόν από παντού στην κομματική πυραμίδα…
Υπηρέτησα το ΠΑΣΟΚ σε όλες της βαθμίδες του: απλό ενεργό μέλος, Γραμματέας Τοπικής Οργάνωσης, Γραμματέας Κλαδικής Οργάνωσης, Μέλος Ν.Ε., Γραμματέας Ν.Ε. Α Θεσσαλονίκης επί οκτώμισι χρόνια, μέλος της Κ.Ε. επί 16 χρόνια, προσέφερα, πάντοτε απλόχερα και χωρίς υλικές αμοιβές χιλιάδες εργατοώρες πολιτικής και οργανωτικής δράσης, εισπράττοντας ως μόνη ανταμοιβή την ηθική αναγνώριση, την εμπιστοσύνη και την αλληλεγγύη των συντρόφων/φισών μου αυτής της πορείας.
Τύχη αγαθή που ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου με στράτευσε ως Νομάρχη Καβάλας, από το 1982 έως το 1985, κι έδωσα εκ του συστάδην και σε θέση υψηλής ευθύνης τη μάχη για την εγκαθίδρυση της Αλλαγής στην ηρωική κι ανεπανάληπτη πρώτη Κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ.
Κι ήρθε η ώρα, τώρα, να κρατήσω τους πιο τιμητικούς τίτλους αυτής της πορείας. Απλό μέλος του ΠΑΣΟΚ και ενεργός πολίτης. Τίποτε λιγότερο, τίποτε περισσότερο.
Λεζάντα: Με τα ψηφοδέλτια μιας... άλλης εποχής
-Ο Νίκος Ανδρουλάκης είναι ο νέος πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ. Ποιο είναι το στοίχημά του; Τι πρέπει να πετύχει;
Η ανανέωση και η μεγάλη εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του Νίκου Ανδρουλάκη, η εκπληκτική συμμετοχή στην διαδικασία επιλογής του και στην πρόσφατη του ονόματος, η κατ΄ επέκταση προσμονή και ελπίδα για την αναγέννηση του χώρου από μεγάλο τμήμα των ανθρώπων της παράταξης, είναι η μεγάλη κληρονομιά του. Η προίκα του. Εύχομαι κι ελπίζω στην ορθή διαχείριση τους. Σημειώνω όμως ότι αυτά δεν αρκούν και δεν μπορούν από μόνα τους να αποτελέσουν το όχημα της επανάκαμψης του ΠΑΣΟΚ σε πρωταγωνιστικό ρόλο και της εναλλακτικής προοδευτικής πορείας προόδου της χώρας, αν δεν αποκτήσει το αναγκαίο, ευανάγνωστο, ριζοσπαστικό και προοδευτικό αφήγημα, αν δεν προτείνει λύσεις για τα πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά αδιέξοδα της χώρας που την συμπαρασύρουν προς τα κάτω.
-Ξανά ΠΑΣΟΚ και ήλιο αποφάσισε η βάση…
Ναι, τώρα ξανά ΠΑΣΟΚ! Με τον ήλιο, επιτέλους, που τόσο υπερασπίστηκα ακόμη και τις χαλεπές μέρες της κατάργησής του.
Άλλωστε κατά τον Φρανσουά Μιτεράν πολιτική είναι η διαχείριση των συμβόλων και της ιστορίας. Και τα συγκεκριμένα σύμβολα όπως και το όνομα έχουν μια πολιτική βαριά παράδοση και δημιουργούν προσδοκίες, αλλά και παγίδες αν υπερτιμηθούν κάποια πράγματα. Το μεγάλο στοίχημα για το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, είναι από εδώ και πέρα πως θα κεφαλαιοποιήσει παραπάνω δημιουργικά και την πρόσφατη μαζική προσέλευση στις εσωκομματικές κάλπες, αλλά και τις 270.000 που πήγαν να ψηφίσουν τον Δεκέμβριο για νέο Πρόεδρο του Κόμματος.
Πρωτίστως όμως η μεγάλη πρόκληση για το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ είναι να μπορέσει να έχει ένα ισχυρά βαρύνοντα πολιτικό ρόλο που θα το αναδείξει σε ρυθμιστή των εξελίξεων και σε «δύναμη-καταλύτη» την Κυριακή των εκλογών με την απλή αναλογική. Και ως προς τούτο αυτό που μετράει είναι περισσότερο ένας σαφής πολιτικός προσανατολισμός και ένα καλά δομημένο πρόγραμμα και λιγότερο αν και ποιό το ποσοστό του. Αρκεί να έχει ισχυρό ρυθμιστικό ρόλο και να δρα ως καταλύτης στις πολιτικές εξελίξεις.
-Προς τα που πρέπει να κοιτάξει σε ότι αφορά στις συμμαχίες του; Δεξιά ή αριστερά;
Προέρχομαι από τη γενιά του Οσκαρ Λαφονταίν, που ως γνωστόν «η καρδιά μας χτυπάει Αριστερά».
-Η σχέση σας με την ποίηση τεράστια, έτσι;
Αχ, αυτή η Ποίηση, αυτός ο ανομολόγητος κρυφός μου έρωτας. Την περιγράφει άριστα ο Τίτος Πατρίκιος την Ποίηση!
«Η ποίηση έρχεται να σε βρει με ποδήλατο, με μηχανάκι, με αυτοκίνητο άλλοτε έρχεται σαν αμαζόνα με το σπαθί υψωμένο άλλοτε σε ακολουθεί από το σουπερμάρκετ σαν κουρελού ζητιάνα
…..σου ζητάει βοήθεια άμα την κυνηγούν οι εξουσίες που αψήφησε ώσπου κάποια στιγμή σε ανταμείβει για την αφοσίωση σου
σου αποκαλύπτει την αλήθεια, σου λέει καθαρά πως
ανήκει σε όλους.»
-Μεγάλη αγάπη και με τον ΠΑΟΚ;
Είμαι τρελαμένο παόκι από μικρός. Το ένιωσα στις λάσπες της Αγια-Μαρίνας, με τα χαμόσπιτα, μαζί με τους άλλους γαβριάδες της εσωτερικής μετανάστευσης. «ΠΑΟΚ και ξερό ψωμί». Μεγάλωνα μεταξύ «Τούμπα, Τούμπα, Βιετνάμ» και «Τούμπα Λίμπρε», φώναζα με πάθος «ΠΑΟΚ, θρησκεία, τρομοκρατία». Και την «έβρισκα» με τα «μυαλά στα κάγκελα» υπό τις ευχές του Παπα-ΠΑΟΚ!
Στο βιολογικό μου κομπολόι χάντρες πολλές. Ξέρεις, από Κούδα, Παρίδη, Σαράφη, Φουντουκίδη, σε Φορτούλα, Σκαρτάδο, Ζαγοράκη μέχρι πρόσφατα σε Βιερίνια, Παύλο Γκαρσία, Σάλπι. Νταμπλ 2019.
Γι αυτό τα κείμενα ψυχής και συναισθημάτων μιας δεκαετίας περίπου στο βιβλιαράκι που εξέδωσα το 2019 με τίτλο «ΒΙΖΙΜ ΠΑΟΚ», ταπεινά και παθιασμένα μαζί, σε μιαν ενότητα αναστοχασμών για το ποδόσφαιρο, για να συμβάλουν στην καταγραφή του μοναδικού φαινομένου της αδιάρρηκτης σχέσης ανάμεσα στην ομάδα σύμβολο ΠΑΟΚ, με τον απλό καθημερινό άνθρωπο της ευρύτερης Θεσσαλονίκης και με το ποδόσφαιρο, ως καύσιμη ύλη της πρωτογενούς πολιτικής αφύπνισης.
-Θεσσαλονίκη και Θεσσαλονικείς: τι σας πληγώνει;
Η πόλη βρίσκεται σε υποχώρηση, τι λέω, σε κατακρήμνιση! Σε όλα σχεδόν τα επίπεδά της. Κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό, πολιτισμικό.
Παραφράζοντας το Σεφέρη, «όπου και να κοιτάξω η Σαλονίκη με πληγώνει»! Κυρίως με ευθύνη των ηγεσιών της. Της πολιτικής και αυτοδιοικητικής πρωτίστως -με την τιμητική εξαίρεση στου Σίμου κι ισως κανα δυό ακόμη- και δευτερευόντως της πνευματικής. Μέσα στην ευεξήγητη σιωπή των πολιτών της, την απραξία των πήλινων ηγητόρων της, η πόλη ψάχνει «σκηνοθέτη» του μέλλοντός της. Ο Καραντινός, ο Βολανάκης, ο Κανελλόπουλος κι ο Βουτσινάς πέθαναν. Κι αναζητάει τους ποιητές της. Ο Αναγνωστάκης, ο Βαφόπουλος, ο Κύρου, η Καρέλη κι ο Βαρβιτσιώτης, μας άφησαν χρόνους. Δεν έχει πια εδώ ήχους του Ρασούλη, μουσικές του Κουγιουμτζή. Η υπόγα της Λιλής, έκλεισε. Κι ο χρωστήρας του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη, δεν υπάρχει πια. Σ΄ αυτή την πόλη «κανείς δεν τραγουδά» την «όμορφη πόλη». «Κανένας δε χορεύει», όπως ο Κούδας. Κρίμα!
-Τι δε σας αρέσει στον Κυριάκο Μητσοτάκη;
Ο σημερινός πρωθυπουργός, με το ιστορικό-φορτισμένο αρνητικά όνομα και την ανιστόρητη συμπεριφορά, θα εισπράξει το αρνητικό μερίδιο που του αναλογεί, συντόμως και τοις μετρητοίς.
Σήμερα, βρίσκεται ήδη στο γκισέ της είσπραξης της απίστευτης κυβερνητικής του αβελτηρίας κι ανικανότητας. Στην πανδημία, την ακρίβεια, τον θεσμικό αυταρχισμό, τη διαφθορά, τη διεθνή περιθωριοποίηση της χώρας.
Και με ενοχλεί βαθύτατα ως πολίτη η οίηση και ο εγωκεντρισμός του.
-Ένας σημερινός υπουργός που τον θεωρείτε πολύ κάτω από τη βάση;
Δυσκολεύομαι να ξεχωρίσω τον χειρότερο. Τόσοι πολλοί ανταγωνίζονται συνωθούμενοι στα τηλεοπτικά παράθυρα για την τελευταία θέση
-Ένας καλός υπουργός;
Ίσως καλύτεροι νάναι αυτοί που τουλάχιστον δεν περιφέρονται στην τηλοψία ως μαϊντανοί!
-Πως σχολιάζετε πολιτικά τα ανοίγματα του Κυριάκου Μητσοτάκη προς το Κέντρο; Με τον Χρυσοχοΐδη και τον Πιερρακάκη;
«Δεινόν προς κέντρα λακτίζειν». Η γνωστή αρχαία φράση σημαίνει την άκαρπη προσπάθεια με δυσάρεστα αποτελέσματα για τον εκφραστή της
-Τι δε σας αρέσει στον Αλέξη Τσίπρα και στον ΣΥΡΙΖΑ;
Με ενοχλεί η εμμονή της ηγετικής του ομάδας στην ιδεοληψία, ο ιδιότυπος αμυντισμός περί την ιδεολογική καθαρότητα, οι αντιφάσεις μεταξύ λόγων και έργων, η έλλειψη σοβαρής αυτοκριτικής για την διακυβέρνησή του. Ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον βολεύεται σε μια ρηχή και τρυφηλή εναλλακτικότητα διαχείρισης αμφίβολης αποτελεσματικότητας, σε έναν εγωιστικό ρητορικό διεκδικητισμό χωρίς αποδέκτες. Και, κυρίως, χωρίς «γενναία» πρόταση πολιτικών και κοινωνικών συμμαχιών με στόχο την προοδευτική διακυβέρνηση, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στην Πορτογαλία.
-Τι πρέπει να αλλάξει το σημερινό ΠΑΣΟΚ;
Όλα ή σχεδόν.
Προσοχή! Στον πρίγκιπα Σαλίνα που είπε «για να μείνουν τα πράγματα όπως έχουν, πρέπει να γίνουν αλλαγές» όπως λέει ο Γατόπαρδος στην ταινία του Λουκίνο Βισκόντι.
«Φωτιά στα επιτελεία» λοιπόν για να καταγραφεί σε δέλτους και παλίμψηστα. Αχ, αυτά «τα επιτελεία» του παλιού κακού παρελθόντος.
Των συναθροιζόμενων «κρατιστών» που διαμοιράζουν τα ιμάτια της νέας εξουσίας.
Των αγωνιούντων «επαγγελματιών» της πολιτικής είτε «να συνεχίσουν το έργο» τους, είτε να το «αρχίσουν».
Των διαγκωνιζόμενων βιαστικών «χειροκροτητών της νίκης», που «είδαν φως κι ανέβηκαν» υπό προσχήματα «ανιδιοτελούς προσφοράς» και «νέου».
Των κάθε είδους «καλλιεργητών» δημοσίων, κοινωνικών και, ενίοτε, οικογενειακών, σχέσεων, εφαπτόμενων σε «ηγετικά παράκεντρα» που αλαζονικά περιφέρουν την έλλειψη της αυτογνωσίας τους ως προσόν.
Των «Γουλιμήδων» που συνωστίζονται στα ψηφοδέλτια.
Αλλά η «φωτιά στα επιτελεία» αυτά είναι γεγονός αναπόδραστο. Το ΠΑΣΟΚ όμως οφείλει ταυτόχρονα να γνωρίζει καλά τη σχέση ηθικής και πολιτικής, αξιοκρατίας και αποτελεσματικότητας. Αλλά και γιατί οφείλει να κατανοεί ότι η λαϊκή επιδοκιμασία των πολιτών εδράζεται πρωτίστως στο αξιακό ιδεολογικό και πολιτικό φορτίο που εκπροσωπεί κι αντιπροσωπεύει σήμερα η παράταξη κι επομένως, ο ίδιος ως επικεφαλής της.
Λεζάντα: Στο προεδρείο του 5ου συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ το 1999. Μαζί με τους Νίκο Ακριτίδη, Γιάννη Σουλαδάκη και Παρασκευά Αυγερινό και τον αείμνηστο Στέφανο Μανίκα
-Μια συμβουλή στα νέα μέλη της Νομαρχιακής του ΠΑΣΟΚ που εκλέχτηκαν αυτές τις ημέρες;
Δεν χρειάζονται συμβουλές, εφόσον διαθέτουν και επιδεικνύουν δημόσιο και ιδιωτικό ήθος, προσήλωση στις αρχές και λειτουργίες του ΠΑΣΟΚ, πολιτεύονται με διαφάνεια. Και επίγνωση ότι η δράση τους θα κρίνεται καθημερινά. Άτεγκτα. Από τη «λαϊκή πολιτοφυλακή» των χιλιάδων ψηφοφόρων.
-Μια και μιλάμε για τα κομματικά: Λείπει ένας Κώστας Λαλιώτης στο σημερινό ΠΑΣΟΚ;
Ο Κώστας Λαλιώτης δεν είναι ο προβλέψιμος και συμβατικός πολιτικός, με τη συνήθη έννοια των όρων. Στην πολύχρονη πολιτική διαδρομή του απέδειξε ότι οι σχέσεις του με τις κομματικο-κυβερνητικές εξουσίες δεν αποτελούν αυτοσκοπό, αφού περνούν από «σαράντα κύματα», άλλοτε μανιασμένα, άλλοτε ήρεμα, στη γνωστή κατεύθυνση, Χαριλάου Τρικούπη-Δολιανά και τανάπαλιν. Σε αντίθεση με τους «φτιαγμένους» και «προοριζόμενους» πολιτικούς, αυτούς, με τις βαριές κληρονομιές, τις ειδικές σπουδές, τις επικοινωνιακές αυλές, τις στρατιές συμβούλων ήρθε στην πολιτική -μαζί με λίγους ακόμη- χάρις στην ιστορική σύμπτωση της οξυδέρκειας του Ανδρέα Παπανδρέου να δημιουργήσει το πρώτο πυρήνα της αναπόδραστης ανατροπής και αλλαγής, με την πρωτογενή, παραγωγική και αυτοδίδακτη ιδεολογικο-πολιτική επάρκεια ενός απλού επαρχιώτη νέου, που σπίθιζε στο μυαλό και τη ματιά. Γιαυτό κι εμένα προσωπικά μου λείπει…
-Τι αισθάνεστε με τον πόλεμο στην Ουκρανία; Και τι λέτε για τον Πούτιν;
Ο Πούτιν δεν διέγνωσε ως όφειλε τον εγκλωβισμό του. Αψήφησε το διεθνή συσχετισμό ισχύος και δεν κατανόησε ότι ζούμε στιγμές όπου «ο παλιός κόσμος πεθαίνει κι ο καινούργιος πασχίζει για να γεννηθεί. Όπου «…Ζούμε στην εποχή των τεράτων»! Κατά Αντόνιο Γκράμσι. Και εθελοτυφλεί μπροστά στην αργά ή γρήγορα, βέβαιη νικήτρια του πολέμου. Την Ειρήνη.
Χώρος στη διπλωματία, λοιπόν, με αποκλιμάκωση της έντασης και με όποιο κόστος. Και ακόμη κι αν «νικήσει» θα καταγραφεί στην Ιστορία αρνητικά. Ας μελετήσει τι σημαίνει «Πύρρειος Νίκη»!
-Στο τέλος κάτι για την πανδημία: Ποια τα μαθήματα και ποια τα παθήματα από αυτήν;
Τα μαθήματα κατ΄ αρχήν: Η αξία του Εθνικού Συστήματος Υγείας, η στήριξη των ανθρώπων του, η συμβολή της Επιστήμης, οι κοινές ευρωπαϊκές πολιτικές.
Όσο για τα παθήματα: Κυρίως οι φίλοι που μας άφησαν άδικα…
-Τελειώνουμε με ΠΑΣΟΚ. Ποια είναι εκείνη η στιγμή που θυμάστε πιο πολύ απ’ όλα αυτά τα χρόνια;
Η πιο ιστορική και ταυτόχρονα σημαντική στιγμή για όλους εμάς αυτής της συγκεκριμένης διαδρομής ήταν το συνέδριο του 1996, όπου στις 23 Ιουνίου ο πρόεδρος Ανδρέας Παπανδρέου πεθαίνει και στις 26 ξεκινά το συνέδριο. Οπως καταλαβαίνετε η στιγμή ήταν ιδιαίτερα φορτισμένη, διότι όλοι περιμέναμε την πολιτική παρακαταθήκη του παραιτηθέντος πρωθυπουργού, αλλά ταυτόχρονα παραμένοντος προέδρου Ανδρέα Παπανδρέου. Δυστυχώς η στιγμή αυτή ιστορικά δεν καταγράφηκε. Εικοτολογούμε για το αποτέλεσμα αυτής της παρακαταθήκης και τη συνδέουμε με την παλιά δεδομένη και γνωστή παρακαταθήκη του συνεδρίου του 1994 όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου είπε -στεντορεία τη φωνή να προσθέσω- το ΠΑΣΟΚ δεν κληρονομείται, δε χαρίζεται, δεν τεμαχίζεται σε τιμάρια…
Φωτογραφίες Αργύρης Ηλιάδης
Προσωπικό αρχείο Κώστα Μαμέλη
Στον «πρωινό καφέ» ο Κώστας Μαμέλης ήρθε κουβαλώντας μια βαριά πλαστική σακούλα. Περιείχε όλη την ιστορία του ΠΑΣΟΚ ή -ημέρες που είναι- τα ημερολόγια των πράσινων συνεδρίων: τα ψηφοδέλτια σεντόνια από τις εκλογές για την ΚΕ, κουπόνια για τους συνέδρους για να φάνε μια μερίδα μακαρόνια, ουκ ολίγα ιδεολογικά κείμενα και φυσικά δεκάδες φωτογραφίες. Με τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον Κώστα Λαλιώτη, τον Κώστα Σημίτη, τον Ακη Τσοχατζόπουλο, τον Κώστα Σκανδαλίδη...
-Πώς πίνετε τον πρωινό καφέ σας;
Πίνω ελληνικό σκέτο, ελαφρύ. Γύρω στις 8.30 με 9 κάθε πρωί.
-Στο σπίτι;
Τι περισσότερες φορές στο φτωχικό καφενείο της επαγγελματικής μου γειτονιάς, επί της οδού Πολυτεχνείου, με απλούς Έλληνες κάθε καρυδιάς, επαγγέλματος και πολιτικών πεποιθήσεων. Κάτι σαν σχολείο «ντελικάτων εραστών»…
Λεζάντα:Με τους γονείς του Γεώργιο και Κλεοπάτρα Μαμέλη. Δίπλα του ο κατά 13 χρόνια μεγαλύτερός του αδελφός Λάσκαρης
Γεννηθήκατε στην Κομοτηνή;
…από γονείς εκπαιδευτικούς. Μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη, όπου ζω μόνιμα με τη οικογένειά μου. Σπούδασα νομική στο ΑΠΘ απ’ όπου αποφοίτησα το 1972 και ειδικεύτηκα στο Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Είμαι δικηγόρος στον Άρειο Πάγο και το ΣτΕ από το 1990 και επί 45 χρόνια ασκώ μάχιμη δικηγορία, κυρίως στη Θεσσαλονίκη και την Βόρεια Ελλάδα.
Τιμήθηκα από τους συναδέλφους του, εκλεγόμενος δύο φορές, το 1980 και το 1992, μέλος του ΔΣ του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης και μέλος της Δ.Ε. του Κέντρου Διεθνούς Ευρωπαϊκού και Οικονομικού Δικαίου-ΚΔΕΟΔ το 1992. Σήμερα είμαι άμισθος Πρόεδρος στο Πειθαρχικό Συμβούλιο του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης. Α, ναι: Διετέλεσα Νομάρχης Καβάλας από το 1982 μέχρι το 1986, αντιπρόεδρος της ΕΡΤ3 από το 1993 έως το 1996 και μέλος του ΕΣΡ από το 1996- μέχρι το 1999.
Λεζάντα: Ο Κώστας Μαμέλης μερικών μηνών στα χέρια του αδελφού του...
-Στη Θεσσαλονίκη από πότε ζείτε;
Είμαι παιδί της εσωτερικής μετανάστευσης της δεκαετίας του '60. Στη Θεσσαλονίκη ζω από τα 12 χρόνια μου, φοίτησα στο Β΄ Γυμνάσιο Αρρένων, επί της οδού Σχολείων.
-Τα στέκια εκείνης της εποχής ποια ήταν;
Εθνικής Αμύνης (τότε Βασιλίσσης Σοφίας), Αλεξάνδρου Σβώλου (τότε Πολωνίας), Δεσπεραί, Ναβαρίνο, Σκρα, Αγιά Σοφιά ήταν οι γειτονιές μου, εκεί οι συμμαθητές μου και τα πρώτα ντροπαλά κορίτσια.
-Αναμνήσεις από τότε ποιες είναι;
Αργότερα «προάγομαι» στα μπιλιάρδα, καπνίζω άρωμα άφιλτρο, περιδιαβαίνω άλλες γειτονιές. Δηλαδή Διοικητήριο, Βαρδάρη, Ραμόνα, Φραγκομαχαλάς, μέχρι Ηλιούπολη και Επτάλοφο, όντας πια φοιτητής, με μουστάκι, καμπάνες. Όπως όλη η γενιά μου, «περνάω» από τη Νικηφόρου Φωκά και τα «πράσινα παντζούρια»!
Στην almamater Νομική, βρίσκω πνευματική τροφή και δασκάλους. Το Μάνεση, τον Πανταζόπουλο και το Μανωλεδάκη, ενώ ταυτόχρονα «ρουφάω» τον Μαρωνίτη και τον Χρήστου στη Φιλοσοφική.
-Η συνέχεια;
Νεαρός δικηγόρος στα μέσα των seventies περιδιαβαίνω τον μικρόκοσμο γύρω από το νέο δικαστικό μέγαρο, γίνομαι και νιώθω «βαρδαρίσιος», «επεκτείνομαι» στους χώρους του παλιού σταθμού και βιώνω ώρες πολλές στα «κακόφημα σημεία» της περιοχής, μέσα σε «ξύδια» και «μπλε τζόνι». Ανάμεσα στην «υπόγα της Λιλής», στην «Κάσμπα» και στον «Αλή», τα πρώτα δειλά ζεϊμπέκικα, με τα shake και τα rockάκια στου Καλκάνα και την Panopticum.
Γι’ αυτό, πέραν της νομικής επιστήμης που υπηρετώ με προσήλωση, τον ΠΑΟΚ που με συγκλονίζει, της αφοσίωσης στην πολιτική και τις χιλιάδες εργατοώρες στην κομματική δράση, που «σπατάλησα» στα καλά-παραγωγικά χρόνια-όταν άλλοι «κονομούσαν», το μικρό και «αυτοκαταστροφικό» πέρασμα από την άσκηση εξουσίας, νοιάζομαι πολύ τόσο για τη μνήμη των γονιών μου - τον Γεώργιο και την Κλεοπάτρα Μαμέλη - για την οικογένειά μου με τις «ηρωίδες» Ουρανία και Κλεοπάτρα και τους αγαπημένους φίλους μου.
-Μου είπατε έτσι και για τα οικογενειακά σας. Στέκια εσχάτως;
Τα τελευταία χρόνια, κλέβοντας ώρες και στιγμές από τη μάχιμη δικηγορία που η άσκησή της είναι τυφλός έρως και παροξυσμός, ξοδεύω τα πολύ πρωινά μου ξυπνήματα και τα νυχτοπερπατήματα, παντού, από τον Φοίνικα μέχρι το Μπεχ-Τσιναρ και το Λευκό Πύργο μέχρι το Τριγώνιο και επέκεινα του Καρά-Ισίν στην Πολίχνη. Αναστοχαζόμενος εντός της πόλης, ανάμεσα στους ανθρώπους της.
Και τα Σαββατοκύριακα οι καφέδες, τα χαβαλέ, οι ψυχοθεραπείες των ατέρμονων μονολόγων, με μοναδικές παρέες που δεν γράφουν ιστορία. Κυρίως στο Greco-Πλατεία Φαναριωτών που συχνάζει κι ο κυρ Γιάννης Μπουτάρης.
Μ΄ αυτά κι άλλα, άγραφα, σιωπηρά και αλησμόνητα, της πόλης, «συλλογάμαι ελεύθερα», μου ερεθίζουν το μυαλό, με σημαδεύουν. Ως ενεργός αρθρογράφος εφημερίδων με έντονη παρουσία πολιτικών και κοινωνικών κειμένων στο διαδίκτυο, μαζί με - σχεδόν άγνωστες - εκδοτικές απόπειρες, δεν επιδιώκω, τώρα πια, τον έπαινο του Δήμου, αλλά των σοφιστών.
-Γιατί επιλέξατε τη Νομική;
Είμαστε στο ταραγμένο 1961. Με κοντό παντελονάκι, περίεργος γαβριάς, τρύπωσα στα δικαστήρια της πόλης γιατί δικάζονταν κάτι φοιτητές. Κι άκουσα το Νικηφόρο Μανδηλαρά να τους υπερασπίζεται. Μαγεύτηκα. Ξέχασα την Ιατρική. Κι είπα. Θα γίνω δικηγόρος. Κι έγινα!
-Πολιτικοποίηση από πότε;
Κανείς από τους βιώσαντες τη δεκαετία του 60 δεν ξέφυγε από την πολιτική. Το 114, τον Γεώργιο Παπανδρέου, τον Γιάννη Πασαλίδη.
-Ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ, γιατί;
Η γενιά μου, με «τους νέους που τους έλεγαν αλήτες», αυτούς που πάλεψαν, όσο μπόρεσαν, «για ένα ανοιχτό πουκάμισο, για μιαν Ελένη», γνωρίζει, τώρα στην ωριμότητά της, κυρίως ως βιωματική αίσθηση και λιγότερο ως πολιτική αποτίμηση, τι πολιτικός δάσκαλος και τι πνευματικός πατέρας ήταν ο Ανδρέας. Τι ευγενής και τι πολύπλευρος άνθρωπος υψηλής νοημοσύνης και πολιτικός. Τι μεγάλη αγκαλιά εμπιστοσύνης για τους νέους και τους ταπεινούς. Τι οδηγός ονείρων. Γεννημένος ηγέτης. Σε συνέπαιρνε. Σε γοήτευε!
Λεζάντα: Ιστορική φωτογραφία με τον αείμνηστο Γιώργο Γεννηματά και τον Γιάννη Μαγκριώτη σε εκδήλωση του ΠΑΣΟΚ στη Θεσσαλονίκη
-Ο Ανδρέας, λοιπόν έφταιξε. Η γνωριμία σας μαζί του;
Ήταν λίγο πριν τις εκλογές του 1974. Κάθοδος στην Αθήνα, στο Καστρί. Μπροστά στον ιδρυτή Ανδρέα, τον ευγενή, καλοσυνάτο, απλό άνθρωπο, την πνευματική ακτινοβολία του, τον μύθο που τον περιέβαλε. Εκεί ήρθε η μέθεξη, η στράτευση, ο όρκος αγώνα για το αναλλοίωτο τετράπτυχο της 3ης Σεπτέμβρη. Δηλαδή Εθνική Ανεξαρτησία. Λαϊκή Κυριαρχία. Κοινωνική Απελευθέρωση. Δημοκρατική Διαδικασία.
-Τι αισθάνεστε όταν ακούτε σήμερα στο σήριαλ το «ΠΑΣΟΚ ωραία χρόνια;»
Η αποτίμηση και ο ισολογισμός του ΠΑΣΟΚ είναι θετικός. Η χώρα πήγε πολύ μπροστά, οι πολίτες της ευημέρησαν, το κοινωνικό κράτος κι η δημοκρατία έγιναν πραγματικότητα. Έγιναν πολλά, μπορούσαμε περισσότερα, τα θέλαμε όλα. Ατελεύτητος κατάλογος προοδευτικών θεσμικών αλλαγών, υποδομών, διεθνών επιτυχιών!
-Ήσασταν χρόνια γραμματέας του ΠΑΣΟΚ Θεσσαλονίκης. Τι μένει και τι θυμάστε ευχάριστα; Τι θέλετε να ξεχάσετε;
A Farewell to Arms, αποχαιρετισμός στα όπλα. Ως άλλος Χεμινγουέι, τώρα βρίσκομαι στα μετόπισθεν μετά 48 χρόνια, με χαρά, υπέρ μιας νέας γενιάς που πρέπει νάχει τις ευκαιρίες και το χρόνο της, έχοντας επίγνωση τόσο του «Αρχή άνδρα δείκνυσι», όσο και του «άμες δε γ΄εσόμεθα πολλώ κάρονες».
Δεν λησμονώ τους απλούς ανθρώπους των κοινών μας αγώνων, τους ανιδιοτελείς ταπεινούς πολίτες που έδιναν χωρίς αντάλλαγμα!
Ξεχνώ, όμως, κι απωθώ από τη μνήμη τους περιττούς συμβιβασμούς και τις άγονες αντιπαραθέσεις. Μου τάχε πει ο Καβάφης. Αλλά δεν το άκουσα. «……..Καὶ σὺ τὰ δέχεσαι μὲ ἀπελπισία αὐτὰ τὰ πράγματα ποῦ δὲν τὰ θέλεις. Ἄλλα ζητεῖ ἡ ψυχή σου, γι' ἄλλα κλαίει τὸν ἔπαινο τοῦ Δήμου καὶ τῶν Σοφιστῶν, τὰ δύσκολα καὶ τ' ἀνεκτίμητα Εὖγε τὴνἈγορά, τὸ Θέατρο, καὶ τοὺς Στεφάνους……»
-Τι πέτυχε το ΠΑΣΟΚ συνολικά; Και που απέτυχε;
Πίστευα (και πιστεύω ακόμη) σ’ ένα ΠΑΣΟΚ της πρώτης ελπίδας, των αλλαγών και των ρήξεων και όχι σε εκείνο που, μετά την φθορά της εξουσίας, έκανε τα πάντα για να ξεχάσει τον πρότερο εαυτό του, αποδεχόμενο την συστημική ενσωμάτωση, τον κυβερνητισμό, τη λογική της πάσι θυσία διαχείρισης της εξουσίας.
-Ανδρέας Παπανδρέου, Κώστας Σημίτης, Γιώργος Παπανδρέου, Ευάγγελος Βενιζέλος, Φώφη Γεννηματά: Θα ήθελα μια αξιολόγηση.
Οι παρόντες περιμένουν την ιστορική αποτίμηση, μετά την ενδελεχή κι απροκατάληπτη εκτίμηση της δημόσιας παρουσίας τους, του συνολικού έργου τους. Ο Ανδρέας πέρασε στην ιστορία σαν Μπολιβάρ του Εγγονόπουλου. Ωραίος ως Έλληνας απ' την ψηλότερη κορφή. «Μ' ένα σκληρό λιθάρι χαράζω τ' όνομά σου πάνω στην πέτρα, να 'ρχουνται αργότερα οι άνθρωποι να προσκυνούν».
Κι η Φώφη για τη λεβεντιά της απέναντι στα δύσκολα!
-Είναι το πρώτο συνέδριο που δε θα είστε σύνεδρος. Σίγουρα δεκάδες αναμνήσεις από τα προηγούμενα συνέδρια.
Ήμουν σε όλα τα συνέδρια, από το προσυνέδριο του 1975 μέχρι τώρα, εκτός του επικείμενου. Είπαμε, Τόπο στα νιάτα. Από το υλικό που κρατώ και δημοσιοποιώ, φαίνεται το ταξίδι. Ήταν μεγάλο, δημιουργικό, πλούσιο σε συναισθήματα κι εμπειρίες. Κάποια στιγμή θα μιλήσω και θα γράψω για δαύτο και τους ανθρώπους του. Διάβηκα μια πορεία πολυκύμαντη και δημιουργική. Όντας ιδρυτικό μέλος του Κινήματος από το 1974 βρέθηκα ενεργός και παρών στο ωραίο ταξίδι που ξεκίνησε με τη μέθεξη που μας συνεπήρε ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου και μας κληροδότησε αρχές, αξίες, εμπειρίες, αγώνες, νίκες, ήττες! Κυρίως όμως ένα πολιτικό υποκείμενο που τάχθηκε να υπηρετεί το Λαό μας και την Πατρίδα μας!
Λεζάντα: Το ντοσιεδάκι από το 1ο ιδρυτικό συνέδριο του ΠΑΣΟΚ που έγινε τον Μάιο του 1984, όπου ο Κώστας Μαμέλης ήταν υποψήφιος για την ΚΕ
-Περάσατε σχεδόν από παντού στην κομματική πυραμίδα…
Υπηρέτησα το ΠΑΣΟΚ σε όλες της βαθμίδες του: απλό ενεργό μέλος, Γραμματέας Τοπικής Οργάνωσης, Γραμματέας Κλαδικής Οργάνωσης, Μέλος Ν.Ε., Γραμματέας Ν.Ε. Α Θεσσαλονίκης επί οκτώμισι χρόνια, μέλος της Κ.Ε. επί 16 χρόνια, προσέφερα, πάντοτε απλόχερα και χωρίς υλικές αμοιβές χιλιάδες εργατοώρες πολιτικής και οργανωτικής δράσης, εισπράττοντας ως μόνη ανταμοιβή την ηθική αναγνώριση, την εμπιστοσύνη και την αλληλεγγύη των συντρόφων/φισών μου αυτής της πορείας.
Τύχη αγαθή που ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου με στράτευσε ως Νομάρχη Καβάλας, από το 1982 έως το 1985, κι έδωσα εκ του συστάδην και σε θέση υψηλής ευθύνης τη μάχη για την εγκαθίδρυση της Αλλαγής στην ηρωική κι ανεπανάληπτη πρώτη Κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ.
Κι ήρθε η ώρα, τώρα, να κρατήσω τους πιο τιμητικούς τίτλους αυτής της πορείας. Απλό μέλος του ΠΑΣΟΚ και ενεργός πολίτης. Τίποτε λιγότερο, τίποτε περισσότερο.
Λεζάντα: Με τα ψηφοδέλτια μιας... άλλης εποχής
-Ο Νίκος Ανδρουλάκης είναι ο νέος πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ. Ποιο είναι το στοίχημά του; Τι πρέπει να πετύχει;
Η ανανέωση και η μεγάλη εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του Νίκου Ανδρουλάκη, η εκπληκτική συμμετοχή στην διαδικασία επιλογής του και στην πρόσφατη του ονόματος, η κατ΄ επέκταση προσμονή και ελπίδα για την αναγέννηση του χώρου από μεγάλο τμήμα των ανθρώπων της παράταξης, είναι η μεγάλη κληρονομιά του. Η προίκα του. Εύχομαι κι ελπίζω στην ορθή διαχείριση τους. Σημειώνω όμως ότι αυτά δεν αρκούν και δεν μπορούν από μόνα τους να αποτελέσουν το όχημα της επανάκαμψης του ΠΑΣΟΚ σε πρωταγωνιστικό ρόλο και της εναλλακτικής προοδευτικής πορείας προόδου της χώρας, αν δεν αποκτήσει το αναγκαίο, ευανάγνωστο, ριζοσπαστικό και προοδευτικό αφήγημα, αν δεν προτείνει λύσεις για τα πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά αδιέξοδα της χώρας που την συμπαρασύρουν προς τα κάτω.
-Ξανά ΠΑΣΟΚ και ήλιο αποφάσισε η βάση…
Ναι, τώρα ξανά ΠΑΣΟΚ! Με τον ήλιο, επιτέλους, που τόσο υπερασπίστηκα ακόμη και τις χαλεπές μέρες της κατάργησής του.
Άλλωστε κατά τον Φρανσουά Μιτεράν πολιτική είναι η διαχείριση των συμβόλων και της ιστορίας. Και τα συγκεκριμένα σύμβολα όπως και το όνομα έχουν μια πολιτική βαριά παράδοση και δημιουργούν προσδοκίες, αλλά και παγίδες αν υπερτιμηθούν κάποια πράγματα. Το μεγάλο στοίχημα για το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, είναι από εδώ και πέρα πως θα κεφαλαιοποιήσει παραπάνω δημιουργικά και την πρόσφατη μαζική προσέλευση στις εσωκομματικές κάλπες, αλλά και τις 270.000 που πήγαν να ψηφίσουν τον Δεκέμβριο για νέο Πρόεδρο του Κόμματος.
Πρωτίστως όμως η μεγάλη πρόκληση για το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ είναι να μπορέσει να έχει ένα ισχυρά βαρύνοντα πολιτικό ρόλο που θα το αναδείξει σε ρυθμιστή των εξελίξεων και σε «δύναμη-καταλύτη» την Κυριακή των εκλογών με την απλή αναλογική. Και ως προς τούτο αυτό που μετράει είναι περισσότερο ένας σαφής πολιτικός προσανατολισμός και ένα καλά δομημένο πρόγραμμα και λιγότερο αν και ποιό το ποσοστό του. Αρκεί να έχει ισχυρό ρυθμιστικό ρόλο και να δρα ως καταλύτης στις πολιτικές εξελίξεις.
-Προς τα που πρέπει να κοιτάξει σε ότι αφορά στις συμμαχίες του; Δεξιά ή αριστερά;
Προέρχομαι από τη γενιά του Οσκαρ Λαφονταίν, που ως γνωστόν «η καρδιά μας χτυπάει Αριστερά».
-Η σχέση σας με την ποίηση τεράστια, έτσι;
Αχ, αυτή η Ποίηση, αυτός ο ανομολόγητος κρυφός μου έρωτας. Την περιγράφει άριστα ο Τίτος Πατρίκιος την Ποίηση!
«Η ποίηση έρχεται να σε βρει με ποδήλατο, με μηχανάκι, με αυτοκίνητο άλλοτε έρχεται σαν αμαζόνα με το σπαθί υψωμένο άλλοτε σε ακολουθεί από το σουπερμάρκετ σαν κουρελού ζητιάνα
…..σου ζητάει βοήθεια άμα την κυνηγούν οι εξουσίες που αψήφησε ώσπου κάποια στιγμή σε ανταμείβει για την αφοσίωση σου
σου αποκαλύπτει την αλήθεια, σου λέει καθαρά πως
ανήκει σε όλους.»
-Μεγάλη αγάπη και με τον ΠΑΟΚ;
Είμαι τρελαμένο παόκι από μικρός. Το ένιωσα στις λάσπες της Αγια-Μαρίνας, με τα χαμόσπιτα, μαζί με τους άλλους γαβριάδες της εσωτερικής μετανάστευσης. «ΠΑΟΚ και ξερό ψωμί». Μεγάλωνα μεταξύ «Τούμπα, Τούμπα, Βιετνάμ» και «Τούμπα Λίμπρε», φώναζα με πάθος «ΠΑΟΚ, θρησκεία, τρομοκρατία». Και την «έβρισκα» με τα «μυαλά στα κάγκελα» υπό τις ευχές του Παπα-ΠΑΟΚ!
Στο βιολογικό μου κομπολόι χάντρες πολλές. Ξέρεις, από Κούδα, Παρίδη, Σαράφη, Φουντουκίδη, σε Φορτούλα, Σκαρτάδο, Ζαγοράκη μέχρι πρόσφατα σε Βιερίνια, Παύλο Γκαρσία, Σάλπι. Νταμπλ 2019.
Γι αυτό τα κείμενα ψυχής και συναισθημάτων μιας δεκαετίας περίπου στο βιβλιαράκι που εξέδωσα το 2019 με τίτλο «ΒΙΖΙΜ ΠΑΟΚ», ταπεινά και παθιασμένα μαζί, σε μιαν ενότητα αναστοχασμών για το ποδόσφαιρο, για να συμβάλουν στην καταγραφή του μοναδικού φαινομένου της αδιάρρηκτης σχέσης ανάμεσα στην ομάδα σύμβολο ΠΑΟΚ, με τον απλό καθημερινό άνθρωπο της ευρύτερης Θεσσαλονίκης και με το ποδόσφαιρο, ως καύσιμη ύλη της πρωτογενούς πολιτικής αφύπνισης.
-Θεσσαλονίκη και Θεσσαλονικείς: τι σας πληγώνει;
Η πόλη βρίσκεται σε υποχώρηση, τι λέω, σε κατακρήμνιση! Σε όλα σχεδόν τα επίπεδά της. Κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό, πολιτισμικό.
Παραφράζοντας το Σεφέρη, «όπου και να κοιτάξω η Σαλονίκη με πληγώνει»! Κυρίως με ευθύνη των ηγεσιών της. Της πολιτικής και αυτοδιοικητικής πρωτίστως -με την τιμητική εξαίρεση στου Σίμου κι ισως κανα δυό ακόμη- και δευτερευόντως της πνευματικής. Μέσα στην ευεξήγητη σιωπή των πολιτών της, την απραξία των πήλινων ηγητόρων της, η πόλη ψάχνει «σκηνοθέτη» του μέλλοντός της. Ο Καραντινός, ο Βολανάκης, ο Κανελλόπουλος κι ο Βουτσινάς πέθαναν. Κι αναζητάει τους ποιητές της. Ο Αναγνωστάκης, ο Βαφόπουλος, ο Κύρου, η Καρέλη κι ο Βαρβιτσιώτης, μας άφησαν χρόνους. Δεν έχει πια εδώ ήχους του Ρασούλη, μουσικές του Κουγιουμτζή. Η υπόγα της Λιλής, έκλεισε. Κι ο χρωστήρας του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη, δεν υπάρχει πια. Σ΄ αυτή την πόλη «κανείς δεν τραγουδά» την «όμορφη πόλη». «Κανένας δε χορεύει», όπως ο Κούδας. Κρίμα!
-Τι δε σας αρέσει στον Κυριάκο Μητσοτάκη;
Ο σημερινός πρωθυπουργός, με το ιστορικό-φορτισμένο αρνητικά όνομα και την ανιστόρητη συμπεριφορά, θα εισπράξει το αρνητικό μερίδιο που του αναλογεί, συντόμως και τοις μετρητοίς.
Σήμερα, βρίσκεται ήδη στο γκισέ της είσπραξης της απίστευτης κυβερνητικής του αβελτηρίας κι ανικανότητας. Στην πανδημία, την ακρίβεια, τον θεσμικό αυταρχισμό, τη διαφθορά, τη διεθνή περιθωριοποίηση της χώρας.
Και με ενοχλεί βαθύτατα ως πολίτη η οίηση και ο εγωκεντρισμός του.
-Ένας σημερινός υπουργός που τον θεωρείτε πολύ κάτω από τη βάση;
Δυσκολεύομαι να ξεχωρίσω τον χειρότερο. Τόσοι πολλοί ανταγωνίζονται συνωθούμενοι στα τηλεοπτικά παράθυρα για την τελευταία θέση
-Ένας καλός υπουργός;
Ίσως καλύτεροι νάναι αυτοί που τουλάχιστον δεν περιφέρονται στην τηλοψία ως μαϊντανοί!
-Πως σχολιάζετε πολιτικά τα ανοίγματα του Κυριάκου Μητσοτάκη προς το Κέντρο; Με τον Χρυσοχοΐδη και τον Πιερρακάκη;
«Δεινόν προς κέντρα λακτίζειν». Η γνωστή αρχαία φράση σημαίνει την άκαρπη προσπάθεια με δυσάρεστα αποτελέσματα για τον εκφραστή της
-Τι δε σας αρέσει στον Αλέξη Τσίπρα και στον ΣΥΡΙΖΑ;
Με ενοχλεί η εμμονή της ηγετικής του ομάδας στην ιδεοληψία, ο ιδιότυπος αμυντισμός περί την ιδεολογική καθαρότητα, οι αντιφάσεις μεταξύ λόγων και έργων, η έλλειψη σοβαρής αυτοκριτικής για την διακυβέρνησή του. Ο ΣΥΡΙΖΑ μάλλον βολεύεται σε μια ρηχή και τρυφηλή εναλλακτικότητα διαχείρισης αμφίβολης αποτελεσματικότητας, σε έναν εγωιστικό ρητορικό διεκδικητισμό χωρίς αποδέκτες. Και, κυρίως, χωρίς «γενναία» πρόταση πολιτικών και κοινωνικών συμμαχιών με στόχο την προοδευτική διακυβέρνηση, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στην Πορτογαλία.
-Τι πρέπει να αλλάξει το σημερινό ΠΑΣΟΚ;
Όλα ή σχεδόν.
Προσοχή! Στον πρίγκιπα Σαλίνα που είπε «για να μείνουν τα πράγματα όπως έχουν, πρέπει να γίνουν αλλαγές» όπως λέει ο Γατόπαρδος στην ταινία του Λουκίνο Βισκόντι.
«Φωτιά στα επιτελεία» λοιπόν για να καταγραφεί σε δέλτους και παλίμψηστα. Αχ, αυτά «τα επιτελεία» του παλιού κακού παρελθόντος.
Των συναθροιζόμενων «κρατιστών» που διαμοιράζουν τα ιμάτια της νέας εξουσίας.
Των αγωνιούντων «επαγγελματιών» της πολιτικής είτε «να συνεχίσουν το έργο» τους, είτε να το «αρχίσουν».
Των διαγκωνιζόμενων βιαστικών «χειροκροτητών της νίκης», που «είδαν φως κι ανέβηκαν» υπό προσχήματα «ανιδιοτελούς προσφοράς» και «νέου».
Των κάθε είδους «καλλιεργητών» δημοσίων, κοινωνικών και, ενίοτε, οικογενειακών, σχέσεων, εφαπτόμενων σε «ηγετικά παράκεντρα» που αλαζονικά περιφέρουν την έλλειψη της αυτογνωσίας τους ως προσόν.
Των «Γουλιμήδων» που συνωστίζονται στα ψηφοδέλτια.
Αλλά η «φωτιά στα επιτελεία» αυτά είναι γεγονός αναπόδραστο. Το ΠΑΣΟΚ όμως οφείλει ταυτόχρονα να γνωρίζει καλά τη σχέση ηθικής και πολιτικής, αξιοκρατίας και αποτελεσματικότητας. Αλλά και γιατί οφείλει να κατανοεί ότι η λαϊκή επιδοκιμασία των πολιτών εδράζεται πρωτίστως στο αξιακό ιδεολογικό και πολιτικό φορτίο που εκπροσωπεί κι αντιπροσωπεύει σήμερα η παράταξη κι επομένως, ο ίδιος ως επικεφαλής της.
Λεζάντα: Στο προεδρείο του 5ου συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ το 1999. Μαζί με τους Νίκο Ακριτίδη, Γιάννη Σουλαδάκη και Παρασκευά Αυγερινό και τον αείμνηστο Στέφανο Μανίκα
-Μια συμβουλή στα νέα μέλη της Νομαρχιακής του ΠΑΣΟΚ που εκλέχτηκαν αυτές τις ημέρες;
Δεν χρειάζονται συμβουλές, εφόσον διαθέτουν και επιδεικνύουν δημόσιο και ιδιωτικό ήθος, προσήλωση στις αρχές και λειτουργίες του ΠΑΣΟΚ, πολιτεύονται με διαφάνεια. Και επίγνωση ότι η δράση τους θα κρίνεται καθημερινά. Άτεγκτα. Από τη «λαϊκή πολιτοφυλακή» των χιλιάδων ψηφοφόρων.
-Μια και μιλάμε για τα κομματικά: Λείπει ένας Κώστας Λαλιώτης στο σημερινό ΠΑΣΟΚ;
Ο Κώστας Λαλιώτης δεν είναι ο προβλέψιμος και συμβατικός πολιτικός, με τη συνήθη έννοια των όρων. Στην πολύχρονη πολιτική διαδρομή του απέδειξε ότι οι σχέσεις του με τις κομματικο-κυβερνητικές εξουσίες δεν αποτελούν αυτοσκοπό, αφού περνούν από «σαράντα κύματα», άλλοτε μανιασμένα, άλλοτε ήρεμα, στη γνωστή κατεύθυνση, Χαριλάου Τρικούπη-Δολιανά και τανάπαλιν. Σε αντίθεση με τους «φτιαγμένους» και «προοριζόμενους» πολιτικούς, αυτούς, με τις βαριές κληρονομιές, τις ειδικές σπουδές, τις επικοινωνιακές αυλές, τις στρατιές συμβούλων ήρθε στην πολιτική -μαζί με λίγους ακόμη- χάρις στην ιστορική σύμπτωση της οξυδέρκειας του Ανδρέα Παπανδρέου να δημιουργήσει το πρώτο πυρήνα της αναπόδραστης ανατροπής και αλλαγής, με την πρωτογενή, παραγωγική και αυτοδίδακτη ιδεολογικο-πολιτική επάρκεια ενός απλού επαρχιώτη νέου, που σπίθιζε στο μυαλό και τη ματιά. Γιαυτό κι εμένα προσωπικά μου λείπει…
-Τι αισθάνεστε με τον πόλεμο στην Ουκρανία; Και τι λέτε για τον Πούτιν;
Ο Πούτιν δεν διέγνωσε ως όφειλε τον εγκλωβισμό του. Αψήφησε το διεθνή συσχετισμό ισχύος και δεν κατανόησε ότι ζούμε στιγμές όπου «ο παλιός κόσμος πεθαίνει κι ο καινούργιος πασχίζει για να γεννηθεί. Όπου «…Ζούμε στην εποχή των τεράτων»! Κατά Αντόνιο Γκράμσι. Και εθελοτυφλεί μπροστά στην αργά ή γρήγορα, βέβαιη νικήτρια του πολέμου. Την Ειρήνη.
Χώρος στη διπλωματία, λοιπόν, με αποκλιμάκωση της έντασης και με όποιο κόστος. Και ακόμη κι αν «νικήσει» θα καταγραφεί στην Ιστορία αρνητικά. Ας μελετήσει τι σημαίνει «Πύρρειος Νίκη»!
-Στο τέλος κάτι για την πανδημία: Ποια τα μαθήματα και ποια τα παθήματα από αυτήν;
Τα μαθήματα κατ΄ αρχήν: Η αξία του Εθνικού Συστήματος Υγείας, η στήριξη των ανθρώπων του, η συμβολή της Επιστήμης, οι κοινές ευρωπαϊκές πολιτικές.
Όσο για τα παθήματα: Κυρίως οι φίλοι που μας άφησαν άδικα…
-Τελειώνουμε με ΠΑΣΟΚ. Ποια είναι εκείνη η στιγμή που θυμάστε πιο πολύ απ’ όλα αυτά τα χρόνια;
Η πιο ιστορική και ταυτόχρονα σημαντική στιγμή για όλους εμάς αυτής της συγκεκριμένης διαδρομής ήταν το συνέδριο του 1996, όπου στις 23 Ιουνίου ο πρόεδρος Ανδρέας Παπανδρέου πεθαίνει και στις 26 ξεκινά το συνέδριο. Οπως καταλαβαίνετε η στιγμή ήταν ιδιαίτερα φορτισμένη, διότι όλοι περιμέναμε την πολιτική παρακαταθήκη του παραιτηθέντος πρωθυπουργού, αλλά ταυτόχρονα παραμένοντος προέδρου Ανδρέα Παπανδρέου. Δυστυχώς η στιγμή αυτή ιστορικά δεν καταγράφηκε. Εικοτολογούμε για το αποτέλεσμα αυτής της παρακαταθήκης και τη συνδέουμε με την παλιά δεδομένη και γνωστή παρακαταθήκη του συνεδρίου του 1994 όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου είπε -στεντορεία τη φωνή να προσθέσω- το ΠΑΣΟΚ δεν κληρονομείται, δε χαρίζεται, δεν τεμαχίζεται σε τιμάρια…
ΣΧΟΛΙΑ