Φωτογραφίες: Αργύρης Ηλιάδης

προσωπικό αρχείο Σωκράτη Φάμελλου

Λίγες ημέρες μετά το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ για το οποίο έγινε τόση φασαρία συζητάμε με τον βουλευτή της Β’ Θεσσαλονίκης Σωκράτη Φάμελλο για τα πάντα. Τη Θεσσαλονίκη της δεκαετίας του 70, με την παραλία από την Μπότσαρη μέχρι την Ανθέων, τις ομάδες του Ε΄ Γυμνασίου, τις μουσικές που έπαιζε κάποιες φορές με τον αδελφό του Μανόλη, την ΚΝΕ του Πολυτεχνείου, αλλά και το μεγάλο σχολείο της αυτοδιοίκησης, που του έμαθε πολλά. Μιλήσαμε φυσικά και για τον ΣΥΡΙΖΑ, την πρότασή του για την προοδευτική διακυβέρνηση, αλλά και για τα ακριβά τιμολόγια του φυσικού αερίου και της ΔΕΗ. Σε ένα πράγμα δεν μου απάντησε: Ποιον θεωρεί καλό υπουργό της κυβέρνησης Μητσοτάκη. «Περιμένω την πρώτη παραίτηση για να το πω», σχολίασε.

Το ρολόι δείχνει λίγα λεπτά πριν τις 10. Βρισκόμαστε σε ένα καφέ στην περιοχή Ανθέων, όπου μεγάλωσε ο Σωκράτης Φάμελλος και ξεκινάμε τον «πρωινό καφέ» μαζί του.

-Είναι ο πρώτος καφές που πίνετε;

Σήμερα είναι ο πρώτος. Είχα νυχτερινή εμφάνιση στην τηλεόραση και κοιμήθηκα μετά τις 2.30. Οπότε είπα να πιω τον πρώτο καφέ της ημέρας μαζί σας (γελάει).

-Συνήθως πότε πίνετε τον πρώτο;

Δεν έχω το γνωστό χούι που λέει «ο πρώτος καφές στο σπίτι». Ισως να είμαι από τις εξαιρέσεις. Ο καφές για μένα είναι είτε διασκέδαση, οπότε πίνω καπουτσίνο, είτε δουλειά, οπότε είναι γαλλικός μαύρος. Σκέτος, δηλαδή.

-Είτε καλοκαίρι είτε χειμώνα;

Μπορεί να είναι και freddo το καλοκαίρι (γελάει).

-Γεννηθήκατε Αθήνα, έτσι;

Ναι.

-Η Θεσσαλονίκη πως βγήκε στην πορεία;

Από τις επαγγελματικές μετακινήσεις του πατέρα μου. Ο πατέρας μου ήταν γεωτρυπανιστής και εργοδηγός σε τεχνικές εταιρείες και την άνοιξη του ‘70 ήρθαμε στη Θεσσαλονίκη. Παραλία Μπότσαρη όπου μένει ακόμη και σήμερα η μητέρα μου και έτσι ξεκινήσαμε και εγώ και ο αδελφός μου να πηγαίνουμε σχολείο στη Θεσσαλονίκη.

Λεζάντα: Παιδικά γενέθλια, σε ηλικία περίπου 4 ετών

-Νηπιαγωγείο και μετά Ε’ Γυμνάσιο;

Στην αρχή πηγαίναμε σε ένα ιδιωτικό σχολείο και στη συνέχεια στο Ε’ όπου έκανα γυμνάσιο και λύκειο.

-Ένα αστικό σχολείο καλού επιπέδου;

Ναι. Είμαστε υπερήφανοι όλοι για την ομάδα του Ε’. Έχει περάσει αυτό διαχρονικά στη Θεσσαλονίκη και έχουμε πολύ καλή ομάδα που βρισκόμαστε ακόμη και σήμερα.

-Ομάδα μπάσκετ;

Όχι ομάδα φίλων. Αλλά είχαμε και παλιά πολύ καλή ομάδα μπάσκετ. Γιατί όλοι είχαμε ενασχόληση με το μπάσκετ και τρέλα. Ήταν η αγαπημένη μας ενασχόληση. Ακόμη και ο σημερινός πρόεδρος του Συλλόγου Αποφοίτων, ο Γιάννης ο Χατζόπουλος ήταν και στο ίδιο θρανίο και στο ίδιο τμήμα και στην ίδια ομάδα.

Λεζάντα: Με την ομάδα μπάσκετ των βετεράνων του Ε' Λυκείου σε reunion. O Σωκράτης Φάμελλος διακρίνεται δεύτερος από δεξιά, στην κάτω σειρά

-Άλλοι γνωστοί της περιόδου σας;

Κατ΄ αρχήν στην ίδια τάξη και στο ίδιο τμήμα ήμασταν με τον Αρη τον Στυλιανού και με το Νικήτα Μυλόπουλο αλλά και με πολλούς άλλους. Να μην ξεχάσω κανένα γιατί ήταν πολλοί και σημαντικοί οι συμμαθητές μου, όπως και η Χριστίνα η Ταχιάου, με την οποία ήμασταν στο ίδιο τμήμα για ένα διάστημα.

-Τι εποχή;

Το Λύκειο ήταν 80-81, 82 και 83.

-Τι θυμάστε από εκείνα τα χρόνια;

Πάρα πολύ καλούς καθηγητές. Παρόλο που ήμουν μαθητής του θετικού τομέα είχαμε πολλούς καλούς καθηγητές και στα υπόλοιπα μαθήματα. Έτσι μας δημιούργησαν το ενδιαφέρον πχ. για την ελληνική λογοτεχνία, την οποία αγάπησα από τους καθηγητές που είχαμε στο Ε’.

-Πέραν του σχολείου το απόγευμα τι επακολουθούσε;

Μπάσκετ, φροντιστήρια, διάβασμα, παρέες και λίγο πολιτική. Από παραλία Μπότσαρη έως Ανθέων και Ποσειδώνιο. Ήμασταν πολύ συχνά στα γήπεδα που ήταν τότε συνεχώς γεμάτα.

-Μπάσκετ φαντάζομαι.

Πιο πολύ μπασκετάκι. Αλλά και πολιτική. Εγώ από το Λύκειο ξεκίνησα την ενασχόλησή μου με την ΚΝΕ και με την Αριστερά.

-Στο πλαίσιο του 15μελούς, δηλαδή;

Όχι, εντάχτηκα πολιτικά στην ΚΝΕ. Τον Μάρτιο του 81.

-Με στρατολόγηση ή μπήκατε από μόνος σας;

Υπήρχε μια μεγάλη σύνδεση λόγω του πατέρα μου που είχε και αυτός ακολουθήσει την ίδια πορεία και είχε ενταχθεί στο ΚΚΕ. Εγώ στρατολογήθηκα στην ΚΝΕ μετά από προτροπή και συζήτηση με τα παιδιά του Ε’. Δε μου είπε ο πατέρα μου ‘’πήγαινε και γράψου στην ΚΝΕ’’. Μάλιστα του το ανακοίνωσα μετά (γελάει).

Λεζάντα: Θεατρική αφήγηση σε φεστιβάλ ΚΝΕ-Οδηγητή το 1987 στην παραλία της Θεσσαλονίκης

-Στο σπίτι τι συζητήσεις θυμάστε;

Κατ΄ αρχήν οι δύο γονείς κατάγονταν από μακριά. Ο πατέρας μου ήταν από τον Πύργο και η μητέρα μου από τη Φολέγανδρο. Ωραίες και μακρινές περιοχές που μας έλλειπαν. Δεν είχαμε πολλές οικογενειακές σχέσεις στη Θεσσαλονίκη αλλά συζητούσαμε πολύ για τους ανθρώπους που ήταν μακριά και από τις δύο οικογένειες και μας έλλειπαν. Συζητάγαμε και ακούγαμε πάρα πολύ μουσική. Ο πατέρας μου έπαιζε μπουζούκι και μας πήγε από πάρα πολύ μικρούς σε σχολή μουσικής. Ολο το «φαμελλέικο» έχει εμπλακεί με τα θέματα της μουσικής αλλά και ένας αδερφός της μητέρας μου έπαιζε λαούτο. Συνεπώς η μουσική και το ελληνικό λαϊκό τραγούδι ήταν πάντα παρόντα μέσα σπίτι μας. Εντάξει τα τελευταία χρόνια ήταν και η πολιτική. Δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς (γελάει).

-Πέραν αυτού;

Οι γονείς είχαν εκείνα τα χρόνια μια αγωνία και ένα τεράστιο μεράκι για να προχωρήσουν τα παιδιά τους, να προκόψουν. Νομίζω ότι αυτό ήταν η καλύτερη λέξη που έμαθα και από τους παππούδες μου και από τους γονείς μου. Προκοπή σημαίνει να είσαι δίκαιος και να δουλεύεις. Αυτά τα δύο μόνο σε νεοελληνική λέξη υπάρχουν.

Λεζάντα: Φωτογραφία με τον αδελφό του και τη μητέρα του, σε εργοτάξιο του πατέρα του

-Η απόφαση για να μπείτε στη σχολή Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ πως προέκυψε;

Από το να είμαι μαζί με τον πατέρα μου σε διάφορα εργοτάξια και σε μεγάλα έργα. Θυμάμαι τον δρόμο Θεσσαλονίκης-Κατερίνης και την ύδρευση της Θεσσαλονίκης με την Αραβησσό. Κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 70 ως μικρό παιδί έχω περπατήσει μέσα σε αυτούς τους αγωγούς (γελάει). Μετά ήταν το κτίσιμο μιας πτέρυγας του Χαλυβουργείου. Εκεί κάπου έγινε το κλικ. Όταν είδα τη βιομηχανική παραγωγή και επειδή ήμουν καλός στη Χημεία αποφάσισα να γίνω χημικός μηχανικός. Μηχανικός το είχα αποφασίσει έτσι και αλλιώς ίσως και λόγω του πατέρα μου. Η ζωή μας ήταν πάντα μέσα στα μαστοριλίκια και την τεχνική παραγωγή.

-Μπήκατε στο πανεπιστήμιο το '83;

Ναι, οι χημικοί μηχανικοί ήταν η πρώτη σχολή σε βαθμολογία από τις σχολές τεχνικής κατεύθυνσης και ήταν και αυτό ένα κίνητρο.

-Μια εποχή με έντονη πολιτικοποίηση αλλά όχι τόσο όσο την πρώτη περίοδο της μεταπολίτευσης.

Για τη δική μας τη γενιά τότε ήταν έντονη η πολιτικοποίηση, δηλαδή τη δεκαετία του '80. Είχε μαζικούς όρους στην κοινωνική λειτουργία. Η συλλογικότητα δεν είχε απαξιωθεί και ήταν ακόμη κάτι θετικό, εύρισκες δρόμο και για τον εαυτό σου μέσα στη συλλογικότητα και δεν είχε κυριαρχήσει η ατομική λύση. Στα πανεπιστήμια υπήρχε ακόμη ζωντάνια και αναπνοή μέσα στους συλλόγους, συμμετοχή στις φοιτητικές εκλογές, στα συνδικάτα και γενικά παντού στην κοινωνία η συλλογικότητα ήταν κάτι ακόμη θετικό. Το λέω αυτό γιατί στις ημέρες μας έχει απαξιωθεί. Ηταν φυσικό λοιπόν να έρθει η πορεία μου στην ΚΝΕ, στον φοιτητικό σύλλογο των Χημικών Μηχανικών και μετά στα όργανα Διοίκησης του πανεπιστημίου, όπως στην Κοσμητεία. Πολλές εμπειρίες. Και αγωνιστικές και επιστημονικές, αλλά και σε θέματα διοίκησης.

-Γιατί ασχοληθήκατε με το περιβάλλον;

Ηταν μια διέξοδος λόγω της αδυναμίας που είχε τότε η αγορά να προσδιορίσει επαγγελματικά δικαιώματα και προοπτικές. Οι Χημικοί Μηχανικοί φτιάχτηκαν στη Θεσσαλονίκη περισσότερο για τα πετρέλαια, πολλοί από τις πρώτες φουρνιές απορροφήθηκαν στην ΕSSO/ΕΚΟ και τώρα ΕΛΠΕ. Όμως ζούσαμε μια περίοδο που η ελληνική βιομηχανία δεν είχε τόσο μεγάλη αύξηση, οπότε πολλοί από εμάς έπρεπε να ψάξουμε να βρούμε ενασχόληση σε άλλα πεδία. Τότε το περιβάλλον έμπαινε στην πραγματικότητα ακουμπώντας απλά θέματα, όπως η επεξεργασία υγρών αποβλήτων, οι βιολογικοί καθαρισμοί, η διαχείριση του νερού, τα απορρίμματα, οι χώροι υγειονομικής ταφής. Η δική μου ενασχόληση με το περιβάλλον ξεκίνησε όταν ο τότε Πανελλήνιος Σύλλογος Χημικών Μηχανικών, όπου είχα εκλεγεί στο ΔΣ, επέλεξε να ανοίξει νέα πεδία. Τα πρώτα δύο σεμινάρια που παρακολούθησα ήταν το φυσικό αέριο (ποιος θα το έλεγε...) και η επεξεργασία υγρών αποβλήτων. Για εμάς ήταν κάτι πολύ καινοτόμο το ότι ανοίχτηκαν τέτοιοι δρόμοι.

-Και μετά μπήκατε στον ιδιωτικό τομέα;

Το μεγαλύτερο κομμάτι της επαγγελματικής μου ζωής ήταν με μπλοκάκι παροχής υπηρεσιών (γέλια). Ήμουν ελεύθερος επαγγελματίας πολλά χρόνια, σχεδόν 25. Ξεκίνησα στον ιδιωτικό τομέα σε μια εταιρία χημικών δομικών υλικών, συνέχισα σε μια άλλη εταιρία επεξεργασίας νερού και αποβλήτων και έτσι μπήκα για πρώτη φορά και στο μητρώο εργοληπτών. Το παράξενο με εμένα ήταν ότι η αυτοδιοίκηση με πήρε μεταγραφή από τον ιδιωτικό τομέα (γελάει).

-Πως τα καταφέρετε;

Υπήρχαν δύο άνθρωποι που έπαιξαν σημαντικό ρόλο. Ο Μιχάλης Λαμπαδαρίδης και ο Γιώργος ο Κουγιάμης. Ο ένας (δύσκολες στιγμές γιατί χάσαμε τον Μιχάλη πολύ νωρίς), ο άλλος ο Γιώργος, ακόμη φίλος και συνεργάτης. Ο Γιώργος ήταν τότε δήμαρχος Θέρμης και αντιπρόεδρος της Αναπτυξιακής και ο Μιχάλης διευθυντής της νεοσύστατης τότε Ανατολικής, ένα μεγάλο καινοτόμο υπόδειγμα ανάπτυξης για το πως η αυτοδιοίκηση μπορεί να δημιουργήσει τεχνογνωσία και υπεραξία σε μια περιοχή όπως η ανατολική Θεσσαλονίκη, αλλά και σε ένα κομμάτι της Χαλκιδικής. Θεωρώ τιμή για μένα που συμμετείχα σε αυτήν την προσπάθεια που ήταν συλλογική.

-ΤΕΕ και ΦΟΔΣΑ επακολούθησαν.

Προηγήθηκε το ΤΕΕ, όπου συμμετείχα σε ανώτατα όργανα διοίκησης μετά το 1997 και μετά το πέρασμά μου από την αυτοδιοίκηση και το δημοτικό συμβούλιο Θέρμης, είχα στη συνέχεια εκλεγεί και στην Εκτελεστική του ΦΟΣΔΑ που τότε λεγόταν Σύνδεσμος ΟΤΑ Ν. Θεσσαλονίκης, με πρόεδρο τον Δημήτρη Γαλαμάτη. Συμμετείχα για λίγο χρονικό διάστημα αλλά ήταν ιδιαίτερα σημαντικό.

-Και μετά ήρθε η εποχή της τοπικής Αυτοδιοίκησης…

Οι πρώτες εκλογές το 2002 και μετά συνεχόμενα 12 χρόνια μαζί με τον Θόδωρο τον Παπαδόπουλο στο δήμο Θέρμης, σε όργανα. Με ευθύνες στους τομείς αθλητισμού, πολιτισμού, νεολαίας και μετά αντιδήμαρχος προγραμματισμού. Ύστερα ήρθε η μεγάλη απόφαση της χωριστής καθόδου το 2014. Ισως η πιο δύσκολη και συνταρακτική πολιτική μου απόφαση.

-Γιατί;

Ηταν ένα μεγάλο σχίσμα και μια πολύ μεγάλη αλλαγή. Και στη δική μου τη ζωή αλλά και στην τοπική λειτουργία. Δεν ήταν μόνο προσωπικό το θέμα. Μια πάρα πολύ δύσκολη απόφαση, υποθέτω και για τον ίδιο τον Θόδωρο Παπαδόπουλο.

-Δεν το μετανιώσατε;

Όχι. Και θεωρώ ότι ήταν σωστή επιλογή. Είχαμε πλέον διαφορετική ανάγνωση σε πολλά θέματα, αλλά δεν υποτιμώ ότι δουλέψαμε μαζί πάρα πολύ καλά τα προηγούμενα χρόνια. Ήταν σημαντική η δουλειά που έγινε τα προηγούμενα χρόνια, τη μοιραζόμαστε, δεν είναι ενός προσώπου και ήταν μεγάλο σχολείο η αυτοδιοίκηση. Η αυτοδιοίκηση επιβεβαίωσε την ανάγκη μου να είσαι ενεργός πολίτης και να δουλεύεις σε ομάδα συλλογικά για το κοινό συμφέρον.

-Τι λείπει σήμερα από την τοπική αυτοδιοίκηση;

Ο εθελοντισμός των ενεργών πολιτών και η δυνατότητα να συμμετέχουν απαιτούν δύο προϋποθέσεις. Πρώτον να πιστέψουν ότι μπορεί να γίνουν αλλαγές και δεύτερον να υπάρχει χώρος γι’ αυτούς/αυτές. Η Θεσσαλονίκη είναι μια περιοχή που είχε πολύ σημαντικά παραδείγματα αριστερών προοδευτικών δημάρχων. Βλέπετε ότι αυτό έχει σχεδόν εξαφανιστεί.

-Γιατί;

Δύο είναι οι λόγοι. Πρώτον η υποτίμηση που είχαμε και εμείς ως ΣΥΡΙΖΑ στην αυτοδιοίκηση και οφείλουμε να το αποκαταστήσουμε αυτό. Ασχοληθήκαμε με πολλές υποχρεώσεις στην κεντρική πολιτική και έτσι δημιουργήθηκε ένα κενό. Θέλουμε ένα σχέδιο για να ξεπεραστεί αυτό. Υπάρχει όμως και ένα άλλο ζήτημα. Η αυτοδιοίκηση σε ένα βαθμό έχει αποχωρήσει από τα μεγάλα ιδανικά της, που ήταν η τοπική συλλογικότητα και το κοινό συμφέρον, και έχει δημιουργηθεί και μια μονιμότητα στις αιρετές θέσεις. Δεν υπάρχει χώρος εύκολα για νέους ανθρώπους με αποτέλεσμα οι νέοι επιστήμονες και οι νέοι επαγγελματίες να σου λένε: "εγώ τώρα που να πάω; Που θα βρω χώρο;" Είμαι απόλυτα υπέρ του περιορισμού των θητειών σε όλους τους πολιτικούς ρόλους, γιατί θεωρώ ότι σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση δημιουργείται αναπαραγωγή εξουσίας. Με τις καλύτερες αφετηρίες να ξεκινάς και με τους ανθρώπους της αυτοδιοίκησης να είναι οι πιο καλοπροαίρετοι πρέπει να υπάρχει ένας περιορισμός θητειών για να υπάρχει χώρος για νέους ανθρώπους. Το βασικό όμως είναι να ξανατροφοδοτηθούν οι αξίες της συλλογικότητας, γιατί έχει απαξιωθεί η συλλογικότητα, ο συνεταιρισμός, τα τοπικά κοινά θέματα. Έχει κυριαρχήσει το ατομικό και έχει περάσει η θεωρία ότι μπορούμε να βρούμε λύσεις στα προβλήματά μας μόνοι μας. Είναι ένα μεγάλο ψέμα αυτό. Όμως το σύστημα εξουσίας πέτυχε να πείσει την κοινωνία ότι τίποτε δεν γίνεται, ότι όλα τα κόμματα είναι ίδια και ότι οι συνεταιρισμοί, τα κόμματα και οι συλλογικότητες είναι κάτι άχρηστο.

-Άρα;

Να ξανα-εμπνεύσουμε λύσεις στο συλλογικό και να αφήσουμε χώρους στους νέους και τις νέες.

-Βουλευτής εκλεγήκατε το 2015. Πως έγινε η πρόταση;

Μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2014 που κατέβηκα ως επικεφαλής συμμετείχα στα όργανα αυτοδιοίκησης της Κεντρικής Μακεδονίας, όπου είχα μια πιο επιτελική θέση. Στο προσκλητήριο του 2015 που έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ ότι χρειαζόμαστε όλες τις διαθέσιμες δυνάμεις για να αλλάξει πορεία η χώρα δε θα μπορούσα να λείψω. Ηταν μια φυσιολογική εξέλιξη. Το αποτέλεσμα της θητείας της διακυβέρνησης 2015-19 θεωρώ ότι επιβεβαίωσε αυτήν την επιλογή και την ανάγκη που αισθανόμουν τότε να συμμετάσχω. Πετύχαμε τον στόχο δηλαδή.

-Σε αυτόν τον απολογισμό που ήταν τα συν και που ήταν τα πλην;

Πρώτον ότι βγήκαμε από τα μνημόνια. Δεύτερον ότι βελτιώσαμε κάποιες κοινωνικές λειτουργίες και καταφέραμε να μείνει η κοινωνία όρθια. Και τρίτον ότι η Ελλάδα έγινε πιο ισχυρή, όπως φάνηκε και από τις συμφωνίες που κάναμε στην ΝΑ Μεσόγειο, στα Βαλκάνια, με τη συμφωνία των Πρεσπών, αλλά και με τον ενισχυμένο ρόλο που απέκτησε η Ελλάδα.

Ξέρω ότι γίνεται κριτική σε διάφορα θέματα, υποχρεώσεις που μας έβαζαν οι θεσμοί και που μπορεί να έρχονταν και από προηγούμενα μνημόνια. Τα κατανοώ. Μπροστά όμως στο στόχο να βγει η Ελλάδα από τη χρεοκοπία και τους περιορισμούς και να έχει δημοσιονομικά περιθώρια και σταθερή συνεχή ανάπτυξη με κοινωνική συνοχή, που το καταφέραμε, όλα αυτά δεν έχουν το ίδιο βάρος.

-Η συμμαχία με τους ΑΝΕΛ;

Στο κομμάτι αυτό δηλαδή των τριών στόχων ήταν πετυχημένη. Οι κανόνες ήταν ξεκάθαροι και δεν είχαμε πισώπλατα χτυπήματα. Σε θέματα δικαιωμάτων και στη συμφωνία των Πρεσπών που όμως ολοκληρώθηκε, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έκανε πίσω ούτε εκλογικά ούτε καιροσκοπικά και δεν είχε καμία ιδιοτέλεια στην πολιτική του. Προσπάθησε και έκανε το σωστό. Και αυτό πολλές φορές μας κόστισε, αλλά δεν μπορώ να πω ότι μετανιώνω επειδή κάναμε το σωστό.

Λεζάντα: Με τον Αλέξη Τσίπρα, ως αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας μετά από υπουργικό συμβούλιο

-Πριν λίγες ημέρες ολοκληρώθηκε το 3^ο συνέδριό σας, που ήταν αρκετά κρίσιμο. Τι μένει από αυτό το συνέδριο εκτός από τη σαφή επικράτηση του Αλέξη Τσίπρα αλλά και τις αντιπαραθέσεις μεταξύ των τάσεων;

Επειδή εμείς δεν έχουμε προσωποπαγή ανάγνωση της πολιτικής, δεν ήταν το συμπέρασμα του συνεδρίου ότι επικράτησε ο Αλέξης Τσίπρας. Για μένα δεν ήταν αυτό το συμπέρασμα του συνεδρίου. Κατορθώσαμε με δύο διαδικασίες, δηλαδή με την προγραμματική συνδιάσκεψη του Ιουλίου και το συνέδριο τώρα, να έχουμε ένα απόλυτα ολοκληρωμένο πρόγραμμα, να είναι ομόφωνο και είναι έτοιμο να εφαρμοστεί. Είναι υπεραξία για την Ελλάδα. Διότι ο αυτοσκοπός για μένα δεν είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά η πρόοδος της ελληνικής κοινωνίας. Το δεύτερο ήταν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ επέλεξε με την κάλπη σε ποσοστό 75-25% να έχει εκλογή οργάνων από τη βάση. Άρα όχι μόνο ο πρόεδρος, αλλά και η ΚΕ που είναι κάτι πολύ καινοτόμο και θα γίνει στις 15 Μαΐου. Το ότι στο τέλος του συνεδρίου υπήρξε μια αδυναμία για το πως θα καταμετρηθούν οι ψήφοι σε ένα στάδιο με 5.000 ανθρώπους για το πώς θα εγγράφεται ένα μέλος είναι πολύ ελάσσων ζήτημα για να γίνεται τόση συζήτηση.

-Κατεβαίνετε και για την Κεντρική Επιτροπή.

Ήμουν ήδη στην Κεντρική Επιτροπή και γι΄ αυτό συμμετέχω ξανά. Έχω ένα μεγάλο τομέα ευθύνης που είναι το περιβάλλον και η ενέργεια και άρα πρέπει και να κριθώ. Εξάλλου η δική μου κομματική αφετηρία, το DNA μου, είναι να συμμετέχω στις εσωκομματικές λειτουργίες.

-Τι προβλέπετε μετά τις εθνικές εκλογές; Ο Αλέξη Τσίπρας είπε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι πρώτο κόμμα. Που θα πάει η χώρα;

Είμαστε σε μια δύσκολη περίοδο. Αν δούμε τι γίνεται έξω στην κοινωνία βλέπουμε ότι υπάρχει μεγάλη ανησυχία και αβεβαιότητα σε πολλά πεδία, ενώ και παγκόσμια υπάρχουν πολλά ζητήματα που έχουν ανοίξει. Από τις απαντήσεις των πολιτών φαίνεται ότι το ελληνικό πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να δώσει βασικές απαντήσεις τουλάχιστον στην παρούσα στιγμή. Οι πολίτες αισθάνονται ανασφάλεια και αγωνία, άρα πηγαίνουμε σε ένα νέο πολιτικό σκηνικό. Θεωρώ ότι θα υπάρξει αλλαγή στο πολιτικό σκηνικό, όσο περνά ο καιρός η φθορά της κυβέρνησης είναι πολύ πιο έντονη και ότι τα τελευταία μέτρα είτε με την καθυστερημένη και περιορισμένη αύξηση του κατώτατου μισθού είτε με τα μέτρα για τα καύσιμα «δεν πιάνουν». Αρα πάμε για μια πολιτική αλλαγή. Εμάς η επιδίωξή μας είναι να είναι πρώτος ο ΣΥΡΙΖΑ και αυτό φαίνεται να έχει δυνατότητα αντικειμενικά να γίνει. Επιλέξαμε να έχουμε απλή αναλογική, άρα χρειαζόμαστε συμμαχικές κυβερνήσεις και στην κατεύθυνση αυτή είναι αυθόρμητο αυτό που λέμε. Ότι η Ελλάδα χρειάζεται μια προοδευτική κυβέρνηση. Συνεργασίας προφανώς.

Λεζάντα: Στο δάσος κουκουναριάς στην προστατευόμενη περιοχή του Σχινιά την ημέρα του περιβάλλοντος το 2019, ενώ συνοδεύει τον τότε πρωθυπουργό

-Εχετε πάρει εσχάτως λογαριασμό ΔΕΗ ή του φυσικού αερίου;

Εχω πάρει. Όχι μόνο το δικό μου αλλά και της μητέρα μου.

-Είναι αυξημένοι;

Όχι απλά είναι αυξημένοι, είναι άλλοι λογαριασμοί, από άλλη πραγματικότητα. Η κυβέρνηση δε διαχειρίστηκε την ακρίβεια σχεδόν ποτέ από την αρχή. Δίνοντας κάποιες υποσχέσεις ότι θα καλύψει το 80% των αυξήσεων καθυστέρησε στο να αντιμετωπίσει το πραγματικό πρόβλημα που είναι η μείωση των τιμών. Υπάρχει αύξηση στις τιμές μονάδας του φυσικού αερίου εδώ στη Θεσσαλονίκη σχεδόν 900% τους τελευταίους 16 μήνες, υπάρχει τριπλασιασμός στην τιμή του ρεύματος. Δεν μπορεί να λυθεί το πρόβλημα μόνο με επιδοτήσεις. Πρέπει να μειωθεί όσο γίνεται στην πηγή, δηλαδή να καταπολεμήσεις την ακρίβεια.

-Πως γίνεται κατά τη γνώμη σας αυτό;

Βάζοντας όριο στα κέρδη. Να μπει ένα πλαφόν στο ποσοστό κερδοφορίας των εταιριών ενέργειας. Είναι πολύ απλό και δε δημιουργεί δημοσιονομικό αποτύπωμα . Μπορεί να μπει ένα σταθερό ποσοστό κέρδους και να μην έχουμε τα φαινόμενα η ενέργεια να κάνει 100 ευρώ στην παραγωγή και να πουλιέται 200. Το δεύτερο είναι να εφαρμόσουμε την πρόταση που πρόσφατα εγκρίθηκε στην Ισπανία και την Πορτογαλία για την απεξάρτηση των τιμών ενέργειας από το αέριο. Εγκρίθηκε από τον Κομισιόν και επιτρέπεται να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα. Και τρίτο αυτό που έχει όλη η Ευρώπη, δηλαδή ένα μεγάλο ποσοστό σταθερών συμβολαίων. Αυτά είναι τα άμεσα. Γιατί υπάρχουν και θέματα στρατηγικής, όπως η απολιγνιτοποίηση . Ηταν μια υποκριτική πολιτικά φούσκα που έσκασε στα χέρια του κ. Μητσοτάκη, αλλά και η ιδιωτικοποίηση των ενεργειακών φορέων ήταν λάθος. Σε συνθήκες ανασφάλειας όλοι κοιτάμε προς την πολιτεία. Δεν μπορούμε να λέμε ότι η αγορά θα λύσει τα προβλήματα. Χρειάζεται να υπάρχει δημόσιος έλεγχος στην ενέργεια.

-Ενας υπουργός πολύ κάτω από τη βάση ποιος είναι; Και ένας καλός υπουργός που θα τον θέλατε στον ΣΥΡΙΖΑ;

(Σκέφτεται). Πολύ δύσκολη ερώτηση αυτή. Αν υπήρχε κάποιος καλός θα διάλεγα κάποιον που παραιτήθηκε.

-Ο Πιερρακάκης δεν είναι καλός;

Όχι, δυστυχώς. Πρόσφατα είχαμε διαπιστώσει ότι από τότε που πήγε το Κτηματολόγιο στον κ. Πιερρακάκη αποδείχτηκε ως το βατερλώ του Κτηματολογίου. Δεν περίμενα από έναν υπουργό σαν τον κ. Πιερρακάκη να νομοθετήσει ότι το Κτηματολόγιο θα κλείσει με ελλείψεις. Αυτό που οφείλω να πω είναι ότι η απώλεια δημόσιας περιουσίας που υλοποιεί όπου έχει πάει ο κ. Χατζηδάκης τον κατατάσσει άνετα σε μια από τις αρνητικές φιγούρες της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Εδώ τώρα έχω ένα δίλημμα για το αν θα εντάξω πρώτα σε αυτές τις αρνητικές φιγούρες τους υπουργούς που προέρχονται από τον ΛΑΟΣ. Δηλαδή, τον κ. Βορίδη ,τον κ. Γεωργιάδη και τον κ. Πλεύρη. Γιατί τα ζητήματα αξιών και δημοκρατίας για εμάς έχουν απόλυτη προτεραιότητα και είμαστε τελείως αντίθετοι.

-Καλό υπουργό δε βρίσκεται;

Περιμένω να δω την πρώτη παραίτηση (γελάει).

-Πόλεμος στην Ουκρανία: Τι αισθάνεστε; Και τι απαντάτε σε αυτούς που λένε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κράτησε ίσες αποστάσεις και ότι δεν έχει καταδικάσει με σαφήνεια τον Πούτιν;

Πολλά πράγματα μπαίνουν στο επικοινωνιακό πλαίσιο διαχείρισης και αλλοιώνουν την πραγματικότητα. Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν το πρώτο κόμμα που έκανε συγκέντρωση έξω από τη πρεσβεία της Ρωσίας την επομένη της εισβολής και ήταν εκεί ο Αλέξης Τσίπας και όλοι μας. Η καταδίκη μας και η κινητοποίησή μας ήταν άμεση, λοιπόν. Θεωρώ τραγικό για την ιστορία που ζούμε και για το μέλλον των παιδιών μας ότι έχουμε τόσο κοντά μας μια πολεμική σύρραξη και μια αμφισβήτηση των συνόρων μιας χώρας ευρωπαϊκής. Θα μου πείτε δεν έγινε το ίδιο και σε άλλες περιοχές με εισβολή, θάνατο και πόλεμο; Ναι, είναι το ίδιο τραγικό και δείχνει πόσο υποκριτές είμαστε όλοι στη διεθνή πολιτική σφαίρα, όταν μιλάμε για ειρήνη και για το περιβάλλον και το κλίμα, αλλά επιτρέπουμε πολεμικούς ανταγωνισμούς και πολέμους. Κάθε ημέρα που περνά στην Ουκρανία η Ευρώπη γυρίζει χρόνια πίσω. Δεν ξέρω πως θα αποκατασταθεί αυτό. Εκτός από την πανδημία και το κλίμα έχει προστεθεί ακόμη μια παγκόσμια αβεβαιότητα, που θα κάνει τις κοινωνίες μας ιδιαίτερα ασταθείς. Έχουμε μπει ήδη σε ένα ψυχρό πόλεμο και δεν το έχουμε καταλάβει. Η κριτική που κάνουμε είναι ότι αυτή η απαράδεκτη εισβολή θα έπρεπε να την είχε προλάβει το παγκόσμιο πολιτικό δυναμικό. Είναι πολύ αργά και πολύ λίγα αυτά που γίνονται και η Ευρώπη ήταν τελείως ανεπαρκής. Όχι μόνο ενεργειακά, αλλά και πολιτικά. Για άλλη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση συζητούσαμε. Στεναχωριέμαι για αυτήν την αδυναμία της Ευρώπης που έχει γίνει σε αυτόν τον παγκόσμιο ανταγωνισμό ένας αδύναμος παίκτης

-Ανακουφιστήκατε από τις εκλογές της Κυριακής στη Γαλλία και τη νίκη του Εμανουέλ Μακρόν;

Το ότι ήταν μια δημοκρατική νίκη ήταν. Αλλά πύρρειος. Και πολύ ανησυχητική. Για να φτάσει σε αυτά τα νούμερα η κ. Λεπέν κάτι στραβό έχει συμβεί. Και στη Γαλλία και στην Ευρώπη. Και δυστυχώς μέσα σε αυτό το αποτέλεσμα κρύβεται και μια μεγάλη άρνηση των Γάλλων για την Ευρώπη. Και αυτό είναι σοβαρό. Η δική μας ανάγνωση λέει ότι η Ευρώπη χρειάζεται πιο πολλές προοδευτικές πολιτικές. Ο κοινωνικός πυλώνας έχει καθυστερήσει πολύ και όλοι βλέπουν την Κομισιόν ως ένα γραφειοκρατικό μόρφωμα που είναι πολύ μακριά από τον πολίτη.

-Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει βάλει στο τραπέζι την πρόταση της προοδευτικής διακυβέρνησης, ο Νίκος Ανδρουλάκης θέλει μια σοσιαλδημοκρατική διακυβέρνηση και δε δείχνει να θέλει να δεσμευτεί για το που θα πάει. Εσείς τι θα του λέγατε; Να κοιτάξει προς τα αριστερά; Και μήπως αυτά τα αυξημένα σήμερα ποσοστά του ΚΙΝΑΛ θα ξεφουσκώσουν και άρα θα μιλάμε για μια άλλη κατάσταση;

Η πρόταση της προοδευτικής διακυβέρνησης δεν είναι μια πρόταση που σχεδιάστηκε σε κομματικά γραφεία για να ωφελήσει ένα κομματικό εγώ, αλλά προκύπτει ως ανάγκη από την πολιτική ανάγκη. Δηλαδή δεν πάμε καλά στα θέματα της ενέργειας, τη ακρίβειας και της υγείας, έχουμε αρνητικές πρωτιές σε όλα αυτά τα ζητήματα στην Ευρώπη, έχουμε σοβαρό πρόβλημα διαχείρισης των φυτικών καταστροφών, ιδιωτικοποιείται ο δημόσιος πλούτος και χάνουμε εργαλεία. Αρα χρειάζεται μια πολιτική αλλαγή, την οποία την ζητάει και η κοινωνία όπως φαίνεται από τα ποιοτικά στοιχεία των δημοσκοπήσεων. Αρα η ερώτηση είναι «τι άλλο μπορεί να έχουμε ως λύση;» και αυθόρμητα η απάντηση είναι "δε μας κάνει μια δεξιά κυβέρνηση, χρειαζόμαστε μια προοδευτική λύση". Τώρα με βάση την απλή αναλογική το ερώτημα είναι αυτήν την προοδευτική λύση ποιοι μπορούν να την υπηρετήσουν. Στο επίπεδο των κομμάτων μπορεί να την υπηρετήσουν όλα τα προοδευτικά κόμματα. Αρα η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ απευθύνεται προς όλα τα προοδευτικά κόμματα και τις προοδευτικές δυνάμεις. Είναι γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ είναι το κόμμα που βρίσκεται πιο κοντά σε αυτή τη συζήτηση και πρέπει να απαντήσει και αυτήν την πρόταση που κάνουμε εμείς για συνεργασία. Είναι επίσης γεγονός ότι όλα τα κόμματα αυτά, δηλαδή και το ΜΕΡΑ 25, και το ΚΚΕ και το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, αποφεύγουν τις απαντήσεις επί του συγκεκριμένου. Όμως με την απλή αναλογική πρέπει να δώσουμε απαντήσεις και δεν μπορούμε να κρυφτούμε. Εμείς λέμε ναι σε μια συμμαχική κυβέρνηση, η οποία θα λύσει τα προβλήματα της κοινωνίας. Γιατί ο αυτοσκοπός δεν είναι τα κόμματα, δεν είναι ο κομματικός εγωισμός, αλλά οι ανάγκες της κοινωνίας. Καταλαβαίνω την ανάγκη επιβίωσης των κομμάτων, που προσπαθούν να πουν κάτι και να προσεγγίσουν τις ψήφους των πολιτών. Όμως πρέπει κάποια στιγμή να ξεφύγουμε από τα κλισέ και να δώσουμε συγκεκριμένες απαντήσεις στους πολίτες. Τι θέλεις να γίνει για τον κατώτατο μισθό; Τι θέλεις να γίνει για την προστασία της εργασίας, για την υγεία, για την παιδεία, για την ενέργεια, για την ακρίβεια; Χρειάζεται να έχεις μια πιο ισχυρή πολιτεία που θα εξασφαλίζει ότι κανείς δε θα μείνει μόνος του; Χρειάζεται ένας δημόσιος έλεγχος στα θέματα της ενέργειας;. Χρειάζεται να έχεις πολιτικές για τα θέματα του κλίματος και του περιβάλλοντος που να μην ωφελούν μόνο τους μεγάλους, όπως κάνει τώρα η κυβέρνηση με το Ταμείο Ανάκαμψης; Όταν μπει στα συγκεκριμένα ο κ. Ανδρουλάκης και αφήσει τα κλισέ και τον στρογγυλό τρόπο τοποθετήσεων τότε θα βρεθούν και οι συνεργασίες. Ομως η αλήθεια είναι ότι η απάντηση θα βρεθεί στην τοποθέτηση των πολιτών. Ο,τι επιλέξουν οι πολίτες είμαστε υποχρεωμένοι να το ακολουθήσουμε. Και ο κ. Ανδρουλάκης. Οι πολίτες θα επιλέξουν ποιος θα είναι ο επόμενος πρωθυπουργός και ποιο θα είναι το μείγμα της προοδευτικής διακυβέρνησης. Γι' αυτό και εμείς διεκδικούμε να είναι ο ο ΣΥΡΙΖΑ πρώτος και δυνατός. Γιατί αυτό εξασφαλίζει ότι και θα φύγει η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη, αλλά και θα έχουμε μια προοδευτική λύση. Βιώσιμη και πραγματικά προοδευτική. Προς όφελος όλης της κοινωνίας.

-Τελειώνουμε με τα προσωπικά. Μια δύσκολη προσωπική στιγμή στη ζωή σας;

Κοιτάξτε, εκτός από τη δύσκολη πολιτική στιγμή που σας περιέγραψα υπάρχουν πολύ πιο δύσκολες στιγμές σε προσωπικό επίπεδο. Επιλέγω ως στάση αρχής να μη βάζω την προσωπική μου ζωή σε δημόσιες συζητήσεις. Θεωρώ ότι είναι λάθος για τους πολιτικούς να αναδεικνύουν προσωπικές στιγμές ως εργαλεία πολιτικής. Και αυτό το κάνω προστατεύοντας όχι μόνο την οικογένειά μου, αλλά και την πολιτική. Γιατί κρινόμαστε για τις επιλογές μας που αφορούν στην κοινωνία και στις ανάγκες της.

-Τι θα συμβουλεύατε στο γιό σας;

Αυτό που με συμβούλευσε και ο πατέρας μου. Να είναι εργατικός και τίμιος. Να κρατήσει τη μεγάλη ανάγνωση της ζωής και της κοινωνίας και να βλέπει πέρα από το εγώ, πέρα από τη στιγμή. Ο γιος μου είναι σήμερα στο Πολυτεχνείο Θεσσαλονίκης και θεωρώ ότι τα βήματα αυτά τα έχει.

-Η σχέση με τον αδελφό σας τον Μανώλη, τον γνωστό τραγουδοποιό πώς είναι και πως ήταν; Φαντάζομαι κάτι παραπάνω από αδελφική...

(Χαμογελάει). Όπως σας είπα ο πατέρας μου ήταν αυτός που επέλεξε να μας προτείνει να πάμε σε σχολή μουσικής. Θυμάμαι εγώ πήγαινα πρώτη γυμνασίου και ο Μανώλης τετάρτη δημοτικού. Ο Μανώλης ξεκίνησε στη σχολή μουσικής από μπουζούκι που ήταν και η μεγάλη αγάπη του πατέρα μας. Εγώ από κιθάρα και κάναμε στην αρχή και λίγο σολφέζ (γελάει). Εγώ δε συνέχισα βέβαια, ο Μανώλης όχι απλά συνέχισε, αλλά μας κάνει συνεχώς υπερήφανους γιατί είναι πραγματικά δημιουργός. Είναι πολύ σημαντικό να γράφεις στίχους, να γράφεις μουσική, αλλά και να συμμετέχεις στα συλλογικά των τραγουδιστών και των δικαιωμάτων, όπως κάνει ο Μανώλης. Νομίζω ότι έχει αφήσει ένα αποτύπωμα και στη Θεσσαλονίκη με τη μουσική του τη δεκαετία του ‘90, όταν ξεκίνησε. Με εμφανίσεις στο «Παραρλάμα», στο «Μύλο» και αλλού.

Λεζάντα: Το εξώφυλλο του πρώτου δίσκου του Μανώλη Φάμελλου: Ο Σωκράτης Φάμελλος στο τιμόνι και από  πίσω ο αδελφός του Μανώλης

-Τραγουδούσατε και εσείς;

Ναι, πολύ παλιά σε διάφορα πολιτιστικά σωματεία, στις σχολές και συλλόγους. Θυμάμαι όμως όταν ήμουν φοιτητής αλλά και ακόμη και μαθητής άκουγα όλα τα βράδια στο σπίτι τον Μανώλη να γράφει. Να σχεδιάζει πάνω στην κιθάρα και να γράφει στίχους και μουσική.

-Το αγαπημένο σας τραγούδι από αυτά που έχει γράψει ποιο είναι;

Το «Η ευτυχία είναι αυτό που περιμένουμε να ‘ρθεί» του 2001.