30/07/2022 08:00
Φωτογραφίες Αργύρης Ηλιάδης,
προσωπικό αρχείο Δημήτρη Τσαλικάκη
Σήμερα ο «πρωινός καφές» κάνει ποδαρικό. Πίνουμε τον καφέ μας με τον Δημήτρη Τσαλικάκη στα νέα γραφεία της 4ης ΥΠΕ, με τις κούτες να είναι στοιβαγμένες στους διαδρόμους. Ο Διοικητής των νοσοκομείων Μακεδονίας-Θράκης μας μιλάει για τα παιδικά του χρόνια στη Νεάπολη και τα... φασολάκια της μαμάς του, τα αξέχαστα φοιτητικά χρόνια στη Γιάννενα, τον Κώστα Καραμανλή και τον Κυριάκο Μητσοτάκη, που τηλεφώνησε για εμψυχώσει την ομάδα του στη διάρκεια του δύσκολου Οκτωβρίου του 2020, αλλά και τις κόρες του που κάποια στιγμή του πήραν το κινητό και το έβαλαν στο φούρνο για να μην το ακούει…
Δηλώνει ΠΑΟΚ «και χωρίς ούτε καν ψωμί», ενώ χαρακτηρίζει τη μάχη που δόθηκε στην πανδημία στο ΕΣΥ της Βόρειας Ελλάδας απίστευτη.
«Οι μέρες 26 Νοέμβρη μέχρι και 15 Δεκεμβρίου του 2020 ήταν οι δυσκολότερες, εξομολογείται. Και προσθέτει με νόημα: «Η μάχη δόθηκε και κερδήθηκε από το Δημόσιο Σύστημα Υγείας. Και αυτό πρέπει να ενισχύουμε και να προστατεύουμε διαχρονικά».
Πότε πίνετε τον πρώτο πρωινό σας καφέ;
Τον χειμώνα πίνω έναν στις 6:30 το πρωί και έπειτα τον δεύτερο στο γραφείο, πάντα από τα χέρια της κυρίας Γεωργίας που μου ζωγραφίζει φάτσες στο καπάκι ανάλογα με την διάθεση (χαμογελάει).
Τι είναι; Ελληνικός, εσπρέσο ή γαλλικός;
Ο πρώτος είναι εσπρέσο με ένα παγάκι και οι υπόλοιποι 4-5 παγωμένοι εσπρέσο. Όπως τώρα. Χειμώνα καλοκαίρι. Δυστυχώς πίνω πολλούς καφέδες, ευτυχώς χωρίς ζάχαρη.
Πάντα έτσι ήταν οι πρωινές σας συνήθειες ή άλλαξαν μετά την ανάληψη των καθηκόντων σας στην 4η ΥΠΕ;
Η ανάληψη καθηκόντων του Διοικητή αύξησε την ευθύνη, την πίεση αλλά και την εγρήγορση για να μην ξεφύγει κάτι. Η πρωινή ταξινόμηση των εργασιών με καθαρό μυαλό βοηθάει πολύ.
Και με την πανδημία; Άλλαξαν τα ωράρια του πρωινού καφέ;
Άλλαξαν και τα ωράρια και οι ποσότητες. Στα lock down αγόραζα από έναν φούρνο 4 καφέδες για το ψυγείο και ένα στο χέρι, γιατί ήταν τα πάντα κλειστά.
Γεννηθήκατε το 1977 στη Νεάπολη, μια σχετικά λαϊκή περιοχή. Τι θυμάστε από την εποχή της γειτονιάς;
(Χαμογελάει). Αλάνες και μια μπάλα στο χέρι, Παναγιώτης, Στέλιος, μέχρι αργά το καλοκαίρι έξω χωρίς φόβο, την γιαγιά Κυράννα στο μπαλκόνι να τσεκάρει, γόνατα ματωμένα, «Πάμε για εξερεύνηση;», Ρολόι, ηλεκτρονικά στα κλεφτά, «Ρουμανικά», «Θερμού», Στρεμπενιώτη, γκρίνια γιατί όλα τα σφυράνε τα φάουλ στον Γκάλη, Μακεδονικός, αθώα πειράγματα. Αυτές οι μυρωδιές από τις γειτονίες που μεγάλωσα είναι πιο έντονες στην μνήμη ακόμα και από τις εικόνες.
Καταπληκτικά χρόνια σε μια Νεάπολη που έλειπαν πολλά, αλλά όχι η ντομπροσύνη και το φιλότιμο.
Τι δουλειά έκαναν οι γονείς σας;
Ο πατέρας μου δούλευε στον ΟΣΕ και η μητέρα μου στον Δήμο Θεσσαλονίκης.
Λεζάντα: Με όλη την οικογένεια το 1983
Λεζάντα: Με τον πατέρα του και την αδελφή του, Αννα
Πως ήταν η ατμόσφαιρα στο σπίτι; Πως ανατραφήκατε;
Με πολλή αγάπη και αρχές. Σεβασμό και αξίες που προσπαθώ να μη ξεχνάω. Εμπιστοσύνη στους φίλους που κάναμε. Και εγώ και η Άννα, η αδελφή μου, είχαμε την ευκαιρία να έχουμε όμορφα παιδικά χρόνια. Δεν μας έλειψε ποτέ τίποτα, αλλά ούτε και μας περίσσευε. Παππούς και Γιαγιά ένας δυο στενά πιο πάνω. Όποτε είχε σπίτι φασολάκια, στη... γιαγιά για τηγανιτές πατάτες. (γέλια)
Πως ήταν εκείνα τα χρόνια η ατμόσφαιρα στη Θεσσαλονίκη; Ποια ήταν τα στέκια σας;
Το πρώτο στέκι ήταν το Δημοτικό Αναψυκτήριο στη Ζάκκα. Στην άλλη άκρη της Νεάπολης. Πάνω από 20 λεπτά περπάτημα. Αλλά ποιος έδινε σημασία σε αυτό; Όλοι ήταν εκεί. Φλερτ, τα πρώτα καρδιοχτύπια, ο πρώτος καφές, πολύ γλυκός με πολύ γάλα. Δεν είχαμε κινητά, δεν είχαμε ίντερνετ, το στέκι ήταν πολύ σημαντικό. Μετά λύκειο και κέντρο. Μαγαζιά και καφέδες στην παραλία, χωρίς ιδιαίτερο στέκι, περπάτημα μέχρι τον Λευκό Πύργο και στο τέλος Νεάπολη. Ωραία χρόνια.
Λεζάντα: Σε ηλικία 5 ετών
Σε ποιο δημοτικό πήγατε; Τι θυμάστε από το γυμνάσιο;
12ο Δημοτικό σχολείο και 5ο Γυμνάσιο Νεαπόλεως. Θυμάμαι πολλά. Την εποχή των καταλήψεων στο Γυμνάσιο από το 1989 μέχρι το 1991. Εκείνη την περίοδο ανακαλύψαμε το ραδιόφωνο, ακόμα και όταν διάβαζα πάντα κάπου στο βάθος έπαιζε ραδιόφωνο. Ασχολήθηκα με τον αθλητισμό, άρχισαν οι ερωτήσεις τι θέλεις να σπουδάσεις μετά, στατικός μοντελισμός, περιοδικά «Πτήση» και «Τρίποντο», εφηβεία με όλα όσα αυτή φέρνει…
Καλός μαθητής;
Ναι, καλός θα έλεγα. Είχα αγαπήσει από νωρίς τα μαθηματικά και μερικά πράγματα έγιναν ευκολότερα για μένα.
Από μπάλα;
Μπάλα όχι τόσο, Μπάσκετ ναι. Πολλές ώρες. Μακεδονικός. Μίνι, παιδικό, μετά απότομη διακοπή και διάβασμα. Έχω κερδίσει σε «μονό» τον Κώστα Χαραλαμπίδη (γέλια). Παιχταράς ο Κώστας. Μπάλα μετά στο Πανεπιστήμιο. Πρωτάθλημα με την “Istron”. Κεντρικός αμυντικός, με ταχύτητα Amponsah και μυαλό Τετράντζε (γέλια).
Ο αγαπημένος σας ήρωας εκείνων των χρόνων;
Λέξη με άλλη σημασία για το πως την θεωρούσα τότε και πως την αντιλαμβάνομαι σήμερα. Τότε Μαγκάιβερ, Τομ Κρουζ, Νίκος Γκάλης, ναι καλά ακούσατε… Με τον παιδικό μου φίλο, τον Παναγιώτη, τότε λέγαμε οι χειρουργοί και οι πιλότοι έχουν τους πιο μεγάλους «αδένες» .
Λεζάντα: Φωτογραφία τάξης από το 1993 στο Επαγγελματικό Λύκειο Νεαπόλεως
Γιατί επιλέξατε για σπουδές το Μαθηματικό;
Για κάποιο λόγο τα αγάπησα την Α’ Γυμνασίου. Στη συνέχεια πιστεύω τα μαθηματικά επέλεξαν εμένα. Εκτιμώ ότι η επιστήμη των μαθηματικών ανοίγει πολλούς ορίζοντες. Ακόμα και σήμερα. Τα μαθηματικά είναι φιλοσοφία. Τρόπος σκέψης.
Ήσασταν πάντα του «Ένα και ένα κάνουν δύο»;
Ήμουν και είμαι. Ένα και ένα κάνουν δυο. Ακόμα και αν στην πορεία γνώρισα τη στατιστική (γέλια) , παραμένω πιστός στον Ευκλείδειο ορθολογισμό του γνώμονα.
Πως ήταν η φοιτητική ζωή στα Γιάννενα;
Κύριε, Οικονόμου, ξέρω ότι σάς διαβάζει και η σύζυγός μου (γέλια). Νομίζω ότι είναι η δεύτερη ομορφότερη ελληνική πόλη με την καλύτερη φοιτητική ζωή. Τυχερός που πρόλαβα τη δραχμή και τα φοιτητικά πάρτι από Δευτέρα έως Κυριακή. Μηχανάκι από το δεύτερο έτος, στα κρυφά από την κυρία Σοφία, βόλτες στο παραλίμνιο, συγκάτοικοι, παρέες με κιθάρες στα σπίτια.
Λεζάντα: Από βραδιά σε φοιτητικό σπίτι στα Γιάννενα το 1996
Θυμάμαι, τον πρώτο καφέ που μου έκανε ο φίλος μου ο Κώστας όταν με κάλεσε σπίτι του. Αντί για ζάχαρη μου έβαλε καφέ.
Αλλά το πρωί Πανεπιστήμιο. Το Μαθηματικό Ιωαννίνων, ήταν και νομίζω παραμένει, το πιο δύσκολο τμήμα στην Ελλάδα. Μεγάλη εμπειρία να ζει μόνος από τα 18, και σε άλλη πόλη. Το αστείο είναι ότι όταν πήγα Γιάννενα, έλεγα σε φίλους ότι ήρθα προσωρινά ή θα πάρω μεταγραφή ή θα ξαναδώσω…Μέχρι τα πρώτα Χριστούγεννα είχα αλλάξει γνώμη. Έμεινα 11 χρόνια. Δύσκολος αποχωρισμός.
Η σχέση σας με την πολιτική ως φοιτητής ποια ήταν;
Από το πρώτο έτος στη ΔΑΠ-ΝΔΦΚ, Υπεύθυνος στο Μαθηματικό, μετά υπεύθυνος Οργάνωσης Πόλης, Κεντρικό Συμβούλιο ΔΑΠ ΑΕΙ με Βασίλη Οικονόμου, Χρήστο Κουρούση και τον αείμνηστο Βασίλη Τοκάκη.
Ζήσαμε έντονα την εποχή του συνεδρίου του 1997 που ανέδειξε Προέδρο τον Κώστα Καραμανλή, τις εκλογές του 2000 που η ΔΑΠ ήταν και ΟΝΝΕΔ για την πόλη. Όσοι είμασταν τότε στην ΔΑΠ Ιωαννίνων είχαμε σχέσεις πολύ δεμένες. Δεν είχαμε εσωκομματικά, δεν είχαμε ποιος θα πάρει τη θέση ή ποιος θα πάρει εξουσία. Ομάδα. Και οι Ομάδες, κ. Οικονόμου, κερδίζουν.
Μπήκατε στο πανεπιστήμιο στα μέσα της δεκαετίας του 90 σε μια εποχή όπου η πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ήταν έντονη. Βοήθησε τελικά αυτό;
Στην κοινωνία η έντονη πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, αλλά και μεταξύ άλλων κομμάτων της τότε κατανομής της Βουλής, πάντα ερχόταν από το Πανεπιστήμιο. Μεγάλη αντιπαράθεση εκείνης της εποχής η ίδρυση Ιδιωτικών Πανεπιστημίων. Όμως αν εξαιρέσετε μεμονωμένα γεγονότα, στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων «τσακωνόμασταν» μόνο την εβδομάδα των φοιτητικών εκλογών. Την επόμενη ημέρα με τους φίλους από τις άλλες παρατάξεις «τσακωνόμασταν» για οτιδήποτε εκτός από τις τα κομματικά.
Πότε έγινε το κλικ και αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη διοίκηση Μονάδων Υγείας;
Το 2013 ήμουν σε αναμονή του διορισμού στο Πανεπιστήμιο. Οι μνημονιακές υποχρεώσεις της χώρας είχαν καθυστερήσει πολύ τον διορισμό. Είδα την προκήρυξη και το δοκίμασα. Άμεσα ήρθε το Μεταπτυχιακό στη Διοίκηση Μονάδων Υγείας του ΠΑΜΑΚ, όπου ομολογώ είχε εξαιρετικούς Καθηγητές.
Είστε λέκτορας στο Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας με βασικό αντικείμενο τη μοντελοποίηση και την ανάλυση βιοϊατρικών δεδομένων. Τι σημαίνει αυτό;
11 Ιανουαρίου του 2011, δηλαδή 11.1.11 ήταν η ημέρα εκλογής στο Τμήμα. Μοντελοποίηση είναι μια δραστηριότητα ή μια διαδικασία, που μπορεί με μεγάλη προσέγγιση να αναπαράγει μια βιολογική διεργασία, με την χρήση μαθηματικών εξισώσεων και παραμέτρων. Πχ την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδίας, σε μια και δυο διαστάσεις.
Η στατιστική ανάλυση του καρδιογραφήματος και του εγκεφαλογραφήματος γίνεται για να υποστηριχθεί ο γιατρός σε μια διαφορική διάγνωση και η στατιστική ανάλυση κλινικών αποτελεσμάτων και βιολογικών δεδομένων είναι το ερευνητικό πεδίο που δημοσιεύουμε. Μαθηματικά δηλαδή, αλλά εφαρμοσμένα πλέον σε ιατρικά δεδομένα. Εξαιρετικά ενδιαφέρον.
Σας βοήθησε αυτή η ενασχόληση και πως στη διαχείριση των Μονάδων Υγείας; Και πως;
Ναι, πολύ. Το να προσεγγίσεις ένα πρόβλημα, να βάλεις σε τάξη τα δεμένα, να απορρίψεις τις ακραίες τιμές, να συνεργαστείς με άλλους επιστήμονες από άλλα πεδίο, με δύσκολους χαρακτήρες και με πολύ «εγώ», για το βέλτιστο αποτέλεσμα. Εκτιμώ ότι ήταν εμπειρία που με βοήθησε στη διαχείριση πολλών προβλημάτων και στη Διοίκηση.
Στη διάρκεια του Διδακτορικού και για να μαζέψουμε δεδομένα, μου είχαν μάθει να δίνω προνάρκωση σε ποντικάκια, για να βοηθάω στα πειράματα. Ας είναι καλά ο καθηγητής κ. Κωλλέτης και ο κ. Φωτιάδης. Ευτυχώς αυτό δεν φάνηκε χρήσιμο πουθενά (γέλια)…
Λεζάντα: Από τον γάμο του με τη σύζυγό του Κική, στον Αγιο Δημήτριο το 2010
Πάμε λίγο στα προσωπικά σας: Παντρεμένος και πατέρας δύο κοριτσιών. Πως είναι η οικογενειακή ζωή;
Με την Κική, τη γυναίκα μου, γνωριστήκαμε στο Γιάννενα. Παντρευτήκαμε το 2010. Δυο κόρες, η Σοφία και η Αριάδνη. Τρεις γυναίκες στο σπίτι, δηλαδή. Πανέμορφα πλάσματα. Χωρίς την Κική και την υποστήριξη της δεν θα μπορούσα να καταφέρω τίποτα. Τα τελευταία χρόνια έχει αναλάβει και πολλούς δικούς μου ρόλους. Δασκάλα σε Δημοτικό. Προσπαθώ πολύ να κρατήσω την Διοίκηση έξω από το σπίτι. Στο σπίτι είμαι λίγο πιο γκρινιάρης, λίγο πιο απαισιόδοξος. Ευτυχώς η Κική είναι το αντίθετο και τα κορίτσια τα «χαρούμενα Χριστούγεννα».
Μπορείτε να συνδυάζετε το «τρέξιμο» για την ΥΠΕ με τις ανάγκες στο σπίτι;
Είναι πάρα πολύ δύσκολο. Το χειρότερο είναι ότι ακόμα και τις ώρες που είμαι σπίτι μιλάω συνέχεια στο τηλέφωνο. Μια φορά, νομίζω στο πρώτο κύμα, είχα χάσει το κινητό μέσα στο σπίτι, το είχε βάλει η μικρή μέσα στο φούρνο για να μη το βρω και το σηκώσω. Με πείραξε. Ελπίζω όταν μεγαλώσουν να καταλάβουν.
Προσπαθώ να τις πάω εγώ στις απογευματινές δραστηριότητες, να κάνω όσα ψώνια του σπιτιού μπορώ. Η Οικογένεια με δυο μικρά παιδιά έχει τρέξιμο.
Λεζάντα: Oι κόρες του Σοφία και Αννα. Κάποια στιγμή του πήραν το κινητό για να μη μιλά στο τηλέφωνο!
ΠΑΟΚ και ξερό ψωμί, ακούω έτσι;
Ναι, και χωρίς ούτε καν ψωμί. Και στα δύσκολα. Εκδρομές από Γιάννενα, ίδρυση του ΣΦ ΠΑΟΚ Ιωαννίνων. Χωρίς όμως υπερβολές και ακρότητες. Δεν γίναμε ΠΑΟΚ από τα πολλά πρωταθλήματα, ούτε για τις μεγάλες φιέστες. Ο ΠΑΟΚ είναι ιδέα. Μου λείπει το γήπεδο, το να μαζευόμαστε με φίλους. Μου έτυχε να φύγω από το γήπεδο το 19 για να διαχειριστώ ένα θέμα που προέκυψε. Ευτυχώς κερδίσαμε…
Λεζάντα: Παοκτσής φανατικός. Εδώ στο γήπεδο το 2018
Εκτός από ποδόσφαιρο τι άλλο κάνετε ευχάριστα όταν υπάρχει χρόνος;
Τώρα τελευταία προσπαθώ να μάθω να πετάω drone. (Γέλια) Η Κική με κοροϊδεύει. Διαβάζω πολύ. Τα πάντα και παντού. Γενικά, προσπαθώ όταν έχω χρόνο να μένω σπίτι. Να παρατηρώ τα κορίτσια. Να βλέπω εκφράσεις και κινήσεις καινούριες. Να μη χάσω όλες τις στιγμές τους.
Ξαναγυρνάμε στα της ευρύτερης πολιτικής. Θεωρείστε Καραμανλικός, έτσι δεν είναι ; Η άποψή σας για τον πρώην πρωθυπουργό
Δεν θα είμαι αντικειμενικός ότι και να σχολιάσω σε αυτή την ερώτηση (γέλια). Μεγάλωσα δίπλα σε έναν πατέρα που τρέφει για τον Καραμανλή αγνή αγάπη, εμπιστοσύνη και απεριόριστο σεβασμό. Το ίδιο και εγώ. Θεωρώ ότι είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο για την παράταξη και την χώρα.
Λεζάντα: Από την επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στο ΑΧΕΠΑ το 2020. Εκεί ακούστηκε να λέει ότι μικρός ήθελε να γίνει γιατρός
Η γνώμη σας για τον σημερινό πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη;
Εγώ βλέπω έναν πρωθυπουργό εργατικό, αυστηρό και απαιτητικό σε αυτά που ζητάει. Δεν χαρίζει κάστανα. Εκτιμώ ότι η πανδημία και αμέσως μετά ο πόλεμος με την ενεργειακή κρίση δεν έχουν αφήσει να γίνουν πολλά από αυτά που εκτιμώ ότι είχε στο μυαλό του. Θυμάμαι τον Νοέμβριο του 20, στα πολύ ζόρικα, μας είχε πάρει προσωπικά τηλέφωνο ο ίδιος για να μας εμψυχώσει. Δεν το περίμενα.
Η πρόσφατη ομιλία του στην Αμερική ήταν από τις καλύτερα δομημένες ομιλίες που έχω ακούσει από Έλληνα πρωθυπουργό.
Χρειαζόμαστε στην Ελλάδα περισσότερη συναίνεση και πολιτικό πολιτισμό;
Στον χώρο της υγείας, της παιδείας, της εξωτερικής πολιτικής, είναι αυτονόητο. Εδώ χρειάζεται ο μεγαλύτερος δυνατός βαθμός συνεργασίας. Στην ΥΠΕ έχω συνεργάτες από άλλους πολιτικούς χώρους. Όταν είναι όμως υπάρχει ένα θέμα για την υπηρεσία, μια κρίση, τότε με λογική και επιχειρήματα θα βρούμε την καλύτερη λύση. Δεν αντέχει ο χώρος στείρα αντιπαράθεση. Η Υγεία είναι πάνω όλα στην πραγματικότητα.
Λεζάντα: Η πρώτη σύσκεψη μετά το πρώτο κρούσμα κορονοϊού με τον Βασίλη Κικίλια στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας
Οταν το Αύγουστο του 2019 αναλάβατε τα ηνία της 4ης ΥΠΕ είχατε ήδη εμπειρία από την ελληνική δημόσια υγεία. Τι είχατε σκεφτεί όταν σας έγινε η πρόταση;
Όταν με κάλεσε ο Κικίλιας στο τηλέφωνο για το αναλαμβάνω ήμουν Χαλκιδική. Είχα πολλά στο μυαλό για να γίνουν. Έξι μήνες διοικητής, έσκασε το πρώτο κρούσμα στο ΑΧΕΠΑ. Παρόλο που έχω διατελέσει Αναπληρωτής Διοικητής σε νοσοκομείο και υποδιοικητής στην 4η ΥΠΕ σας πληροφορώ ότι οι ευθύνες που βαραίνουν έναν Διοικητή είναι πολλαπλάσιες. Ειδικά οι αποφάσεις κάτω από την πίεση μιας υγειονομικής κρίσης. Παρόλα αυτά πιστεύω ότι δυο από τα μεγάλα που βάλαμε σαν 4η ΥΠΕ στο τραπέζι όταν αναλάβαμε πήραν τον δρόμο τους. Μένουν τρία ακόμα μεγάλα. Αγιος Παύλος, Ειδικών Παθήσεων και ΤΕΠ Ιπποκρατείου. Θα τα παλέψουμε.
Στα καθημερινά προβλήματα, πρέπει συνεχώς μια ζυγαριά στο μυαλό να ζυγίζει το πρόβλημα και ένας υπολογιστής να υπολογίζει κάθε απόφαση.
Σε κάθε θέση διοίκησης δεν γίνεται να είσαι αγαπητός από όλους. Ειδικά όταν λαμβάνεις αποφάσεις που είναι δύσκολες και μερικές φορές όχι ευχάριστες. Δεν επιθυμώ να είμαι αρεστός, θέλω να είμαι χρήσιμος. Κοινότυπο και διατυπωμένο από πολλούς, αλλά πραγματικά το πιστεύω.
Σήμερα μετά από τρία χρόνια πανδημία θα λέγατε ξανά ΝΑΙ;
Πάλι από την αρχή κ. Οικονόμου; Δε θέλω καν να το φανταστώ. Αλλά εάν ήταν να ξαναπεράσω την όλη δοκιμασία υποχρεωτικά, θα ήθελα την ίδια ομάδα συνεργατών, περισσότερα ιατρικά όπλα στη φαρέτρα, φάρμακα, τους ίδιους γιατρούς και νοσηλευτές που έδωσαν τι μάχες, πλαισιωμένους όμως με περισσότερους και πιο εξειδικευμένους συναδέλφους απέναντι στην νόσο, σε πιο χωροταξικά καλύτερες συνθήκες. Η μάχη που έγινε στο ΕΣΥ της Βόρειας Ελλάδας ήταν απίστευτη. Πολλές φορές νομίζω ότι ίσως δεν έχει γίνει αντιληπτή η πίεση και το φορτίο που δέχθηκαν οι υγειονομικές δομές και το πως κράτησαν τα Νοσοκομεία.
Πως είναι ο απολογισμός που κάνατε για την 4η ΥΠΕ, που ήταν μια περιοχή που δέχτηκε μεγάλο βάρος σε ότι αφορά στα νοσοκομεία την περίοδο της πανδημίας;
Θα την χώριζα την περίοδο της πανδημίας σε δυο φάσεις. Στο Φεβρουάριο 2020 μέχρι και τον Μάρτιο του 2021, και στο διάστημα από τότε μέχρι και σήμερα.
Πολύ δύσκολο το πρώτο διάστημα χωρίς πολλά όπλα και με μια νόσο που έδειχνε τα δόντια της.
Φτάσαμε τα 205 κρεβάτια ΜΕΘ μόνο στη δική μας ΥΠΕ. Οι μέρες 26 Νοέμβρη μέχρι και 15 Δεκεμβρίου του 20 ήταν οι δυσκολότερες. Μετά τα Χριστούγεννα του 20 έγινε το πρώτο εμβόλιο και μπήκαμε σε μια διαφορετική διαχείριση. Ανεβάσαμε στροφές, είδαμε περισσότερο κόσμο στα ΤΕΠ ακόμα και από χρονιές χωρίς COVID. Είχαμε αύξηση και στις νοσηλείες συνολικά. Μέσα όμως από την κρίση έγιναν και πράγματα που θα τα δούμε όταν μπούμε σε μια απόλυτα ομαλή κανονικότητα. 30+8 κρεβάτια ΜΕΘ+ΜΑΦ και ίδρυση Πνευμονολογικής στο Ιπποκράτειο, ΜΕΛ και ανακαινίσεις δυο μεγάλων κλινικών στο ΑΧΕΠΑ, ίδρυση και λειτουργεία της ΜΗΝ «Νίκος Κούρκουλος» δωρεά της κυρίας Λάτση και της Αντικαρκινικής Εταιρίας Βορείου Ελλάδος υπό την διοίκηση του ΕΣΥ και του Θεαγενείου, σχεδιασμός για το νέο Αντικαρκινικό και η τελική ευθεία για τα δυο νοσοκομεία της δωρεάς του Ιδρύματος Σταυρός Νιάρχος, άνοιγμα ακτινολογικού Σερρών στο ΚΥ Σερρών και πολλά άλλα που ξέρω ότι θα γκρινιάξουν που δεν θα τα αναφέρω, αλλά δε με αφήνετε (γέλια).
Είμαι τυχερός που δίπλα μου είχα την Χατζοπουλου και την Βασιλειαδου. Διαφορετικοί χαρακτήρες από μένα, ευτυχώς. Η Ειρήνη ειδικά πήρε πάνω της τα ΚΥ και το μεγάλο κομμάτι του εμβολιασμού. Αλλιώς δεν θα έβγαινε. Συμπλήρωναν και πρόσθεταν. Θα το πω άλλη μια φορά, οι ομάδες κερδίζουν.
Μια δύσκολη στιγμή που δε θα ξεχάσετε;
Είναι πολλές οι δύσκολες στιγμές στα 9 χρόνια στον χώρο. Δεν θα ξεχάσω ποτέ έναν πατέρα με ένα παιδί, τότε στην ίδια ηλικία με την μεγάλη μου κόρη, που ήρθε στο ΑΧΕΠΑ, γιατί καθυστερούσε η εταιρία να παραδώσει το φάρμακο για την χημειοθεραπεία. Δεν θα ξεχάσω τα πρόσωπα των Νοσηλευτών και των Γιατρών στις ΜΕΘ COVID.
Δεν θα ξεχάσω τις νύχτες με τις τηλεδιασκέψεις με τον Κικίλια, τον Κοντοζαμάνη, τον Κωτσιόπουλο, τον Παπαευσταθίου, την Λεπτοκαρίδου, τον Μπογιατζίδη, στη 1 τα ξημερώματα, να δούμε την μεγάλη εικόνα και να σχεδιάσουμε τις κινήσεις. Νομίζω ότι οφείλω από χρέος προς όλους όσους δοκιμάστηκαν εκείνες τις ημέρες να υπενθυμίζω ότι η μάχη δόθηκε και κερδήθηκε από το Δημόσιο Σύστημα Υγείας. Και αυτό πρέπει να ενισχύουμε και να προστατεύουμε διαχρονικά.
Μια ευχάριστη στιγμή;
Είχε αρκετές τέτοιες στιγμές, μην είμαι άδικος, αλλά η ανακοίνωση του Πρωθυπουργού στην ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο του 2021, ότι θα ξεκινήσει ο σχεδιασμός κατασκευής νέου αντικαρκινικού στα δυτικά, ήταν μια πάρα πολύ καλή στιγμή. Δυνατή στιγμή όταν κάλεσε ο Θεμιστοκλέους για να ετοιμάσουμε τα εμβολιαστικά κέντρα τον Δεκέμβριο του 20. Δυστυχώς αρκετές μικρές καθημερινές νίκες σβήσουν γρήγορα από την δυναμική του χώρου και τα προβλήματα. Ενας παλιός Διοικητής μου είχε πει η ΥΠΕ είναι λερναία ύδρα. Ένα λύνεις, τρία ήδη περιμένουν.
Πολλές εσχάτως οι καταγγελίες για τα νοσοκομεία. Εχει γίνει ο κόσμος πιο δύσπιστος, τα περιστατικά ξεφεύγουν πια ή το ιατρικό και διοικητικό προσωπικό είναι πολύ κουρασμένο;
Εδώ θα μου επιστρέψετε να διαφωνήσω, για το «δύσπιστος». Εγώ τα τελευταία χρόνια είδα ότι ΕΣΥ ξανακέδρισε την εμπιστοσύνη του κόσμου. Μπορώ να σας παραπέμψω σε πολλές αναφορές.
Καταγγελίες υπήρχαν και θα υπάρχουν. Από εκεί και πέρα, με σεβασμό προς τον πολίτη αλλά και στον Έλληνα υγειονομικό, πριν πάρουμε οποιαδήποτε θέση πρέπει να διερευνήσουμε με νηφαλιότητα και δικαιοσύνη τι έχει συμβεί. Κάθε περίπτωση διαφορετική και ξεχωριστή. Όταν αποδειχθεί ότι ο οποιοσδήποτε έχει υποπέσει σε σφάλμα, θα τιμωρηθεί αναλόγως. Σίγουρα το σύστημα έχει κουραστεί, δουλεύει σε υψηλές στροφές, αλλά αυτό δεν είναι δικαιολογία για οποιαδήποτε ανάρμοστη συμπεριφορά ή παράλειψη.
Τι θα αλλάζατε αύριο στην δημόσιο ΕΣΥ αν είχατε το μαγικό ραβδάκι;
Δεν νομίζω ότι η ερώτηση έχει εύκολη απάντηση. Εκτιμώ ότι με το «ραβδάκι» που μου δίνετε, το οποίο θα είχε πολλές δυνάμεις (γέλια), θα έφτιαχνα ένα καλά οργανωμένο σύστημα πρόληψης κουμπωμένο σε μια στοχευμένα πολύ καλά στελεχωμένη πρωτοβάθμια για να το υποστηρίξει, το οποίο όλο μαζί θα έφερνε πολλαπλές λύσεις σε όλο το ΕΣΥ. Η εικόνα που θα άλλαζε και θα περίμενα, είναι στο νοσοκομείο να φθάνει αυτός που έχει πραγματική ανάγκη νοσοκομειακής περίθαλψης.
Τι έχουν τα ξένα δημόσια νοσοκομεία που δεν έχουν τα ελληνικά;
Έχουν καλύτερες κατασκευαστικά υποδομές. Αλλά σίγουρα δεν έχουν το έμψυχο προσωπικό των Ελληνικών Νοσοκομείων.
Είδατε ότι νοσοκομεία στην Μεγάλη Βρετανία και στο δεύτερο και στο τρίτο κύμα είχαν σοβαρά θέματα. Η κρίση δοκίμασε ακόμα και την ισχυρή Γερμανία, με την μεγαλύτερη αναλογία κρεβατιών ΜΕΘ ανά 100.000 κατοίκους. Στην Ευρώπη εχουν λύσει θέματα ψηφιοποίησες και τηλεϊατρικής και αυτό δίνει ένα τεράστιο πλεονέκτημα διαχείρισης απομακρυσμένων περιοχών. Μου έλεγε ο Γενικός, ο κ. Θεμιστοκλεους, ότι στο Νοσοκομείο του που δούλεψε στην Αγγλία, ένα διάστημα μετά τις 24:00 το βράδυ, η διάγνωση της αξονικής γινόταν απομακρυσμένα από την Αυστραλία, γιατί ήταν πρωί και σε πλήρη λειτουργεία το εκεί τμήμα.
Υπάρχει διαφορετική οργανωτική συμπεριφορά και κουλτούρα σε πολλά θέματα υγείας.
Προσωπική μου άποψη, δεν θα αρέσει στους Υπουργούς Οικονομικών, εκτιμώ ότι πρέπει να δούμε άμεσα το μισθολόγιο του Έλληνα γιατρού που δουλεύει στο ΕΣΥ.
Που είμαστε εμείς πιο μπροστά;
Στο έμψυχο προσωπικό των Νοσοκομείων. Στο ότι θα κάνουμε πάντα και κάτι παραπάνω. Η λέξη φιλότιμο δεν μεταφράζεται.
Μου έχει τύχει γιατρός να μη φύγει από το νοσοκομείο μέχρι να βρει τι έχει ένα παιδί. Περίμενε όλες τις εξετάσεις. 3 μέρες από πάνω. Νομίζω ότι ο Έλληνας εκπαιδευμένος γιατρός είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα του ΕΣΥ.
Πολλοί θεωρούν ότι η κατάργηση της υποχρεωτικότητας της μάσκας σε κλειστούς χώρους ήταν σε παγκόσμιο επίπεδο λάθος. Τι λέτε;
Δεν μπορώ να κρίνω αποφάσεις ειδικών και επιστημόνων, ειδικά όταν έχουν την μεγάλη εικόνα. Γνωρίζω ότι η Ελλάδα με άλλες δυο ευρωπαϊκές χώρες διατήρησαν τα πιο αυστηρά μέτρα για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Υπάρχουν δεδομένα, όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και από εξωτερικό, ομάδα επιστημόνων καταρτισμένων που παρακολουθούν μοντέλα και παραμέτρους, που εισηγήθηκαν την κατάργηση. Προσωπική άποψη, σε κάποιους εσωτερικούς χώρους ίσως έπρεπε να διατηρηθεί λίγο ακόμα.
Για το τέλος η ερώτηση του «ενός εκατομμυρίου». Τι μας περιμένει από το φθινόπωρο;
Πάντα το φθινόπωρο είναι μια απαιτητική περίοδος για το ΕΣΥ. Χρόνια τώρα.
Το φθινόπωρο του 20, και σε μεγαλύτερο βαθμό το φθινόπωρο του 21, συμβιώσαμε με την νόσο του COVID. Να σας πω ότι το 2021, παράλληλα με την αυξομείωση της πίεσης και το εμβολιαστικό πρόγραμμα, πραγματοποιήθηκαν 220.000 νοσηλείες, 48.000 χημειοθεραπείες, 130.000 συνεδρίες νεφροπαθών και πολλές άλλες υπηρεσίες.
Σήμερα που μιλάμε, όλα τα νοσοκομεία έχουν κλινικές με ασθενείς COVID που χρίζουν νοσηλείας, χωρίς όμως να έχουμε εκείνα τα υψηλά ποσοστά που κατέληγαν σε ΜΕΘ.
Θα τολμήσω να εκτιμήσω από τα δεδομένα και την εμπειρική εικόνα, ότι μια ενδεχομένη πιο εξασθενημένη μετάλλαξη της COVID 19 σε συνδυασμό με την εμβολιαστική κάλυψη της χώρας, τα επίπεδα ανοσίας του πληθυσμού, τις θεραπείες που ήδη υπάρχουν και αυτές που ενδεχόμενα θα προκύψουν, θα κάνουν λίγο ευκολότερη την διαχείριση του.
Το μέλημά μας είναι να ανταπεξέλθουμε το φθινόπωρο του 2022, με ποιοτικές υπηρεσίες για όλους τους πολίτες της Μακεδονίας και της Θράκης.
Φωτογραφίες Αργύρης Ηλιάδης,
προσωπικό αρχείο Δημήτρη Τσαλικάκη
Σήμερα ο «πρωινός καφές» κάνει ποδαρικό. Πίνουμε τον καφέ μας με τον Δημήτρη Τσαλικάκη στα νέα γραφεία της 4ης ΥΠΕ, με τις κούτες να είναι στοιβαγμένες στους διαδρόμους. Ο Διοικητής των νοσοκομείων Μακεδονίας-Θράκης μας μιλάει για τα παιδικά του χρόνια στη Νεάπολη και τα... φασολάκια της μαμάς του, τα αξέχαστα φοιτητικά χρόνια στη Γιάννενα, τον Κώστα Καραμανλή και τον Κυριάκο Μητσοτάκη, που τηλεφώνησε για εμψυχώσει την ομάδα του στη διάρκεια του δύσκολου Οκτωβρίου του 2020, αλλά και τις κόρες του που κάποια στιγμή του πήραν το κινητό και το έβαλαν στο φούρνο για να μην το ακούει…
Δηλώνει ΠΑΟΚ «και χωρίς ούτε καν ψωμί», ενώ χαρακτηρίζει τη μάχη που δόθηκε στην πανδημία στο ΕΣΥ της Βόρειας Ελλάδας απίστευτη.
«Οι μέρες 26 Νοέμβρη μέχρι και 15 Δεκεμβρίου του 2020 ήταν οι δυσκολότερες, εξομολογείται. Και προσθέτει με νόημα: «Η μάχη δόθηκε και κερδήθηκε από το Δημόσιο Σύστημα Υγείας. Και αυτό πρέπει να ενισχύουμε και να προστατεύουμε διαχρονικά».
Πότε πίνετε τον πρώτο πρωινό σας καφέ;
Τον χειμώνα πίνω έναν στις 6:30 το πρωί και έπειτα τον δεύτερο στο γραφείο, πάντα από τα χέρια της κυρίας Γεωργίας που μου ζωγραφίζει φάτσες στο καπάκι ανάλογα με την διάθεση (χαμογελάει).
Τι είναι; Ελληνικός, εσπρέσο ή γαλλικός;
Ο πρώτος είναι εσπρέσο με ένα παγάκι και οι υπόλοιποι 4-5 παγωμένοι εσπρέσο. Όπως τώρα. Χειμώνα καλοκαίρι. Δυστυχώς πίνω πολλούς καφέδες, ευτυχώς χωρίς ζάχαρη.
Πάντα έτσι ήταν οι πρωινές σας συνήθειες ή άλλαξαν μετά την ανάληψη των καθηκόντων σας στην 4η ΥΠΕ;
Η ανάληψη καθηκόντων του Διοικητή αύξησε την ευθύνη, την πίεση αλλά και την εγρήγορση για να μην ξεφύγει κάτι. Η πρωινή ταξινόμηση των εργασιών με καθαρό μυαλό βοηθάει πολύ.
Και με την πανδημία; Άλλαξαν τα ωράρια του πρωινού καφέ;
Άλλαξαν και τα ωράρια και οι ποσότητες. Στα lock down αγόραζα από έναν φούρνο 4 καφέδες για το ψυγείο και ένα στο χέρι, γιατί ήταν τα πάντα κλειστά.
Γεννηθήκατε το 1977 στη Νεάπολη, μια σχετικά λαϊκή περιοχή. Τι θυμάστε από την εποχή της γειτονιάς;
(Χαμογελάει). Αλάνες και μια μπάλα στο χέρι, Παναγιώτης, Στέλιος, μέχρι αργά το καλοκαίρι έξω χωρίς φόβο, την γιαγιά Κυράννα στο μπαλκόνι να τσεκάρει, γόνατα ματωμένα, «Πάμε για εξερεύνηση;», Ρολόι, ηλεκτρονικά στα κλεφτά, «Ρουμανικά», «Θερμού», Στρεμπενιώτη, γκρίνια γιατί όλα τα σφυράνε τα φάουλ στον Γκάλη, Μακεδονικός, αθώα πειράγματα. Αυτές οι μυρωδιές από τις γειτονίες που μεγάλωσα είναι πιο έντονες στην μνήμη ακόμα και από τις εικόνες.
Καταπληκτικά χρόνια σε μια Νεάπολη που έλειπαν πολλά, αλλά όχι η ντομπροσύνη και το φιλότιμο.
Τι δουλειά έκαναν οι γονείς σας;
Ο πατέρας μου δούλευε στον ΟΣΕ και η μητέρα μου στον Δήμο Θεσσαλονίκης.
Λεζάντα: Με όλη την οικογένεια το 1983
Λεζάντα: Με τον πατέρα του και την αδελφή του, Αννα
Πως ήταν η ατμόσφαιρα στο σπίτι; Πως ανατραφήκατε;
Με πολλή αγάπη και αρχές. Σεβασμό και αξίες που προσπαθώ να μη ξεχνάω. Εμπιστοσύνη στους φίλους που κάναμε. Και εγώ και η Άννα, η αδελφή μου, είχαμε την ευκαιρία να έχουμε όμορφα παιδικά χρόνια. Δεν μας έλειψε ποτέ τίποτα, αλλά ούτε και μας περίσσευε. Παππούς και Γιαγιά ένας δυο στενά πιο πάνω. Όποτε είχε σπίτι φασολάκια, στη... γιαγιά για τηγανιτές πατάτες. (γέλια)
Πως ήταν εκείνα τα χρόνια η ατμόσφαιρα στη Θεσσαλονίκη; Ποια ήταν τα στέκια σας;
Το πρώτο στέκι ήταν το Δημοτικό Αναψυκτήριο στη Ζάκκα. Στην άλλη άκρη της Νεάπολης. Πάνω από 20 λεπτά περπάτημα. Αλλά ποιος έδινε σημασία σε αυτό; Όλοι ήταν εκεί. Φλερτ, τα πρώτα καρδιοχτύπια, ο πρώτος καφές, πολύ γλυκός με πολύ γάλα. Δεν είχαμε κινητά, δεν είχαμε ίντερνετ, το στέκι ήταν πολύ σημαντικό. Μετά λύκειο και κέντρο. Μαγαζιά και καφέδες στην παραλία, χωρίς ιδιαίτερο στέκι, περπάτημα μέχρι τον Λευκό Πύργο και στο τέλος Νεάπολη. Ωραία χρόνια.
Λεζάντα: Σε ηλικία 5 ετών
Σε ποιο δημοτικό πήγατε; Τι θυμάστε από το γυμνάσιο;
12ο Δημοτικό σχολείο και 5ο Γυμνάσιο Νεαπόλεως. Θυμάμαι πολλά. Την εποχή των καταλήψεων στο Γυμνάσιο από το 1989 μέχρι το 1991. Εκείνη την περίοδο ανακαλύψαμε το ραδιόφωνο, ακόμα και όταν διάβαζα πάντα κάπου στο βάθος έπαιζε ραδιόφωνο. Ασχολήθηκα με τον αθλητισμό, άρχισαν οι ερωτήσεις τι θέλεις να σπουδάσεις μετά, στατικός μοντελισμός, περιοδικά «Πτήση» και «Τρίποντο», εφηβεία με όλα όσα αυτή φέρνει…
Καλός μαθητής;
Ναι, καλός θα έλεγα. Είχα αγαπήσει από νωρίς τα μαθηματικά και μερικά πράγματα έγιναν ευκολότερα για μένα.
Από μπάλα;
Μπάλα όχι τόσο, Μπάσκετ ναι. Πολλές ώρες. Μακεδονικός. Μίνι, παιδικό, μετά απότομη διακοπή και διάβασμα. Έχω κερδίσει σε «μονό» τον Κώστα Χαραλαμπίδη (γέλια). Παιχταράς ο Κώστας. Μπάλα μετά στο Πανεπιστήμιο. Πρωτάθλημα με την “Istron”. Κεντρικός αμυντικός, με ταχύτητα Amponsah και μυαλό Τετράντζε (γέλια).
Ο αγαπημένος σας ήρωας εκείνων των χρόνων;
Λέξη με άλλη σημασία για το πως την θεωρούσα τότε και πως την αντιλαμβάνομαι σήμερα. Τότε Μαγκάιβερ, Τομ Κρουζ, Νίκος Γκάλης, ναι καλά ακούσατε… Με τον παιδικό μου φίλο, τον Παναγιώτη, τότε λέγαμε οι χειρουργοί και οι πιλότοι έχουν τους πιο μεγάλους «αδένες» .
Λεζάντα: Φωτογραφία τάξης από το 1993 στο Επαγγελματικό Λύκειο Νεαπόλεως
Γιατί επιλέξατε για σπουδές το Μαθηματικό;
Για κάποιο λόγο τα αγάπησα την Α’ Γυμνασίου. Στη συνέχεια πιστεύω τα μαθηματικά επέλεξαν εμένα. Εκτιμώ ότι η επιστήμη των μαθηματικών ανοίγει πολλούς ορίζοντες. Ακόμα και σήμερα. Τα μαθηματικά είναι φιλοσοφία. Τρόπος σκέψης.
Ήσασταν πάντα του «Ένα και ένα κάνουν δύο»;
Ήμουν και είμαι. Ένα και ένα κάνουν δυο. Ακόμα και αν στην πορεία γνώρισα τη στατιστική (γέλια) , παραμένω πιστός στον Ευκλείδειο ορθολογισμό του γνώμονα.
Πως ήταν η φοιτητική ζωή στα Γιάννενα;
Κύριε, Οικονόμου, ξέρω ότι σάς διαβάζει και η σύζυγός μου (γέλια). Νομίζω ότι είναι η δεύτερη ομορφότερη ελληνική πόλη με την καλύτερη φοιτητική ζωή. Τυχερός που πρόλαβα τη δραχμή και τα φοιτητικά πάρτι από Δευτέρα έως Κυριακή. Μηχανάκι από το δεύτερο έτος, στα κρυφά από την κυρία Σοφία, βόλτες στο παραλίμνιο, συγκάτοικοι, παρέες με κιθάρες στα σπίτια.
Λεζάντα: Από βραδιά σε φοιτητικό σπίτι στα Γιάννενα το 1996
Θυμάμαι, τον πρώτο καφέ που μου έκανε ο φίλος μου ο Κώστας όταν με κάλεσε σπίτι του. Αντί για ζάχαρη μου έβαλε καφέ.
Αλλά το πρωί Πανεπιστήμιο. Το Μαθηματικό Ιωαννίνων, ήταν και νομίζω παραμένει, το πιο δύσκολο τμήμα στην Ελλάδα. Μεγάλη εμπειρία να ζει μόνος από τα 18, και σε άλλη πόλη. Το αστείο είναι ότι όταν πήγα Γιάννενα, έλεγα σε φίλους ότι ήρθα προσωρινά ή θα πάρω μεταγραφή ή θα ξαναδώσω…Μέχρι τα πρώτα Χριστούγεννα είχα αλλάξει γνώμη. Έμεινα 11 χρόνια. Δύσκολος αποχωρισμός.
Η σχέση σας με την πολιτική ως φοιτητής ποια ήταν;
Από το πρώτο έτος στη ΔΑΠ-ΝΔΦΚ, Υπεύθυνος στο Μαθηματικό, μετά υπεύθυνος Οργάνωσης Πόλης, Κεντρικό Συμβούλιο ΔΑΠ ΑΕΙ με Βασίλη Οικονόμου, Χρήστο Κουρούση και τον αείμνηστο Βασίλη Τοκάκη.
Ζήσαμε έντονα την εποχή του συνεδρίου του 1997 που ανέδειξε Προέδρο τον Κώστα Καραμανλή, τις εκλογές του 2000 που η ΔΑΠ ήταν και ΟΝΝΕΔ για την πόλη. Όσοι είμασταν τότε στην ΔΑΠ Ιωαννίνων είχαμε σχέσεις πολύ δεμένες. Δεν είχαμε εσωκομματικά, δεν είχαμε ποιος θα πάρει τη θέση ή ποιος θα πάρει εξουσία. Ομάδα. Και οι Ομάδες, κ. Οικονόμου, κερδίζουν.
Μπήκατε στο πανεπιστήμιο στα μέσα της δεκαετίας του 90 σε μια εποχή όπου η πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ ήταν έντονη. Βοήθησε τελικά αυτό;
Στην κοινωνία η έντονη πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, αλλά και μεταξύ άλλων κομμάτων της τότε κατανομής της Βουλής, πάντα ερχόταν από το Πανεπιστήμιο. Μεγάλη αντιπαράθεση εκείνης της εποχής η ίδρυση Ιδιωτικών Πανεπιστημίων. Όμως αν εξαιρέσετε μεμονωμένα γεγονότα, στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων «τσακωνόμασταν» μόνο την εβδομάδα των φοιτητικών εκλογών. Την επόμενη ημέρα με τους φίλους από τις άλλες παρατάξεις «τσακωνόμασταν» για οτιδήποτε εκτός από τις τα κομματικά.
Πότε έγινε το κλικ και αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη διοίκηση Μονάδων Υγείας;
Το 2013 ήμουν σε αναμονή του διορισμού στο Πανεπιστήμιο. Οι μνημονιακές υποχρεώσεις της χώρας είχαν καθυστερήσει πολύ τον διορισμό. Είδα την προκήρυξη και το δοκίμασα. Άμεσα ήρθε το Μεταπτυχιακό στη Διοίκηση Μονάδων Υγείας του ΠΑΜΑΚ, όπου ομολογώ είχε εξαιρετικούς Καθηγητές.
Είστε λέκτορας στο Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας με βασικό αντικείμενο τη μοντελοποίηση και την ανάλυση βιοϊατρικών δεδομένων. Τι σημαίνει αυτό;
11 Ιανουαρίου του 2011, δηλαδή 11.1.11 ήταν η ημέρα εκλογής στο Τμήμα. Μοντελοποίηση είναι μια δραστηριότητα ή μια διαδικασία, που μπορεί με μεγάλη προσέγγιση να αναπαράγει μια βιολογική διεργασία, με την χρήση μαθηματικών εξισώσεων και παραμέτρων. Πχ την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδίας, σε μια και δυο διαστάσεις.
Η στατιστική ανάλυση του καρδιογραφήματος και του εγκεφαλογραφήματος γίνεται για να υποστηριχθεί ο γιατρός σε μια διαφορική διάγνωση και η στατιστική ανάλυση κλινικών αποτελεσμάτων και βιολογικών δεδομένων είναι το ερευνητικό πεδίο που δημοσιεύουμε. Μαθηματικά δηλαδή, αλλά εφαρμοσμένα πλέον σε ιατρικά δεδομένα. Εξαιρετικά ενδιαφέρον.
Σας βοήθησε αυτή η ενασχόληση και πως στη διαχείριση των Μονάδων Υγείας; Και πως;
Ναι, πολύ. Το να προσεγγίσεις ένα πρόβλημα, να βάλεις σε τάξη τα δεμένα, να απορρίψεις τις ακραίες τιμές, να συνεργαστείς με άλλους επιστήμονες από άλλα πεδίο, με δύσκολους χαρακτήρες και με πολύ «εγώ», για το βέλτιστο αποτέλεσμα. Εκτιμώ ότι ήταν εμπειρία που με βοήθησε στη διαχείριση πολλών προβλημάτων και στη Διοίκηση.
Στη διάρκεια του Διδακτορικού και για να μαζέψουμε δεδομένα, μου είχαν μάθει να δίνω προνάρκωση σε ποντικάκια, για να βοηθάω στα πειράματα. Ας είναι καλά ο καθηγητής κ. Κωλλέτης και ο κ. Φωτιάδης. Ευτυχώς αυτό δεν φάνηκε χρήσιμο πουθενά (γέλια)…
Λεζάντα: Από τον γάμο του με τη σύζυγό του Κική, στον Αγιο Δημήτριο το 2010
Πάμε λίγο στα προσωπικά σας: Παντρεμένος και πατέρας δύο κοριτσιών. Πως είναι η οικογενειακή ζωή;
Με την Κική, τη γυναίκα μου, γνωριστήκαμε στο Γιάννενα. Παντρευτήκαμε το 2010. Δυο κόρες, η Σοφία και η Αριάδνη. Τρεις γυναίκες στο σπίτι, δηλαδή. Πανέμορφα πλάσματα. Χωρίς την Κική και την υποστήριξη της δεν θα μπορούσα να καταφέρω τίποτα. Τα τελευταία χρόνια έχει αναλάβει και πολλούς δικούς μου ρόλους. Δασκάλα σε Δημοτικό. Προσπαθώ πολύ να κρατήσω την Διοίκηση έξω από το σπίτι. Στο σπίτι είμαι λίγο πιο γκρινιάρης, λίγο πιο απαισιόδοξος. Ευτυχώς η Κική είναι το αντίθετο και τα κορίτσια τα «χαρούμενα Χριστούγεννα».
Μπορείτε να συνδυάζετε το «τρέξιμο» για την ΥΠΕ με τις ανάγκες στο σπίτι;
Είναι πάρα πολύ δύσκολο. Το χειρότερο είναι ότι ακόμα και τις ώρες που είμαι σπίτι μιλάω συνέχεια στο τηλέφωνο. Μια φορά, νομίζω στο πρώτο κύμα, είχα χάσει το κινητό μέσα στο σπίτι, το είχε βάλει η μικρή μέσα στο φούρνο για να μη το βρω και το σηκώσω. Με πείραξε. Ελπίζω όταν μεγαλώσουν να καταλάβουν.
Προσπαθώ να τις πάω εγώ στις απογευματινές δραστηριότητες, να κάνω όσα ψώνια του σπιτιού μπορώ. Η Οικογένεια με δυο μικρά παιδιά έχει τρέξιμο.
Λεζάντα: Oι κόρες του Σοφία και Αννα. Κάποια στιγμή του πήραν το κινητό για να μη μιλά στο τηλέφωνο!
ΠΑΟΚ και ξερό ψωμί, ακούω έτσι;
Ναι, και χωρίς ούτε καν ψωμί. Και στα δύσκολα. Εκδρομές από Γιάννενα, ίδρυση του ΣΦ ΠΑΟΚ Ιωαννίνων. Χωρίς όμως υπερβολές και ακρότητες. Δεν γίναμε ΠΑΟΚ από τα πολλά πρωταθλήματα, ούτε για τις μεγάλες φιέστες. Ο ΠΑΟΚ είναι ιδέα. Μου λείπει το γήπεδο, το να μαζευόμαστε με φίλους. Μου έτυχε να φύγω από το γήπεδο το 19 για να διαχειριστώ ένα θέμα που προέκυψε. Ευτυχώς κερδίσαμε…
Λεζάντα: Παοκτσής φανατικός. Εδώ στο γήπεδο το 2018
Εκτός από ποδόσφαιρο τι άλλο κάνετε ευχάριστα όταν υπάρχει χρόνος;
Τώρα τελευταία προσπαθώ να μάθω να πετάω drone. (Γέλια) Η Κική με κοροϊδεύει. Διαβάζω πολύ. Τα πάντα και παντού. Γενικά, προσπαθώ όταν έχω χρόνο να μένω σπίτι. Να παρατηρώ τα κορίτσια. Να βλέπω εκφράσεις και κινήσεις καινούριες. Να μη χάσω όλες τις στιγμές τους.
Ξαναγυρνάμε στα της ευρύτερης πολιτικής. Θεωρείστε Καραμανλικός, έτσι δεν είναι ; Η άποψή σας για τον πρώην πρωθυπουργό
Δεν θα είμαι αντικειμενικός ότι και να σχολιάσω σε αυτή την ερώτηση (γέλια). Μεγάλωσα δίπλα σε έναν πατέρα που τρέφει για τον Καραμανλή αγνή αγάπη, εμπιστοσύνη και απεριόριστο σεβασμό. Το ίδιο και εγώ. Θεωρώ ότι είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο για την παράταξη και την χώρα.
Λεζάντα: Από την επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στο ΑΧΕΠΑ το 2020. Εκεί ακούστηκε να λέει ότι μικρός ήθελε να γίνει γιατρός
Η γνώμη σας για τον σημερινό πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη;
Εγώ βλέπω έναν πρωθυπουργό εργατικό, αυστηρό και απαιτητικό σε αυτά που ζητάει. Δεν χαρίζει κάστανα. Εκτιμώ ότι η πανδημία και αμέσως μετά ο πόλεμος με την ενεργειακή κρίση δεν έχουν αφήσει να γίνουν πολλά από αυτά που εκτιμώ ότι είχε στο μυαλό του. Θυμάμαι τον Νοέμβριο του 20, στα πολύ ζόρικα, μας είχε πάρει προσωπικά τηλέφωνο ο ίδιος για να μας εμψυχώσει. Δεν το περίμενα.
Η πρόσφατη ομιλία του στην Αμερική ήταν από τις καλύτερα δομημένες ομιλίες που έχω ακούσει από Έλληνα πρωθυπουργό.
Χρειαζόμαστε στην Ελλάδα περισσότερη συναίνεση και πολιτικό πολιτισμό;
Στον χώρο της υγείας, της παιδείας, της εξωτερικής πολιτικής, είναι αυτονόητο. Εδώ χρειάζεται ο μεγαλύτερος δυνατός βαθμός συνεργασίας. Στην ΥΠΕ έχω συνεργάτες από άλλους πολιτικούς χώρους. Όταν είναι όμως υπάρχει ένα θέμα για την υπηρεσία, μια κρίση, τότε με λογική και επιχειρήματα θα βρούμε την καλύτερη λύση. Δεν αντέχει ο χώρος στείρα αντιπαράθεση. Η Υγεία είναι πάνω όλα στην πραγματικότητα.
Λεζάντα: Η πρώτη σύσκεψη μετά το πρώτο κρούσμα κορονοϊού με τον Βασίλη Κικίλια στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας
Οταν το Αύγουστο του 2019 αναλάβατε τα ηνία της 4ης ΥΠΕ είχατε ήδη εμπειρία από την ελληνική δημόσια υγεία. Τι είχατε σκεφτεί όταν σας έγινε η πρόταση;
Όταν με κάλεσε ο Κικίλιας στο τηλέφωνο για το αναλαμβάνω ήμουν Χαλκιδική. Είχα πολλά στο μυαλό για να γίνουν. Έξι μήνες διοικητής, έσκασε το πρώτο κρούσμα στο ΑΧΕΠΑ. Παρόλο που έχω διατελέσει Αναπληρωτής Διοικητής σε νοσοκομείο και υποδιοικητής στην 4η ΥΠΕ σας πληροφορώ ότι οι ευθύνες που βαραίνουν έναν Διοικητή είναι πολλαπλάσιες. Ειδικά οι αποφάσεις κάτω από την πίεση μιας υγειονομικής κρίσης. Παρόλα αυτά πιστεύω ότι δυο από τα μεγάλα που βάλαμε σαν 4η ΥΠΕ στο τραπέζι όταν αναλάβαμε πήραν τον δρόμο τους. Μένουν τρία ακόμα μεγάλα. Αγιος Παύλος, Ειδικών Παθήσεων και ΤΕΠ Ιπποκρατείου. Θα τα παλέψουμε.
Στα καθημερινά προβλήματα, πρέπει συνεχώς μια ζυγαριά στο μυαλό να ζυγίζει το πρόβλημα και ένας υπολογιστής να υπολογίζει κάθε απόφαση.
Σε κάθε θέση διοίκησης δεν γίνεται να είσαι αγαπητός από όλους. Ειδικά όταν λαμβάνεις αποφάσεις που είναι δύσκολες και μερικές φορές όχι ευχάριστες. Δεν επιθυμώ να είμαι αρεστός, θέλω να είμαι χρήσιμος. Κοινότυπο και διατυπωμένο από πολλούς, αλλά πραγματικά το πιστεύω.
Σήμερα μετά από τρία χρόνια πανδημία θα λέγατε ξανά ΝΑΙ;
Πάλι από την αρχή κ. Οικονόμου; Δε θέλω καν να το φανταστώ. Αλλά εάν ήταν να ξαναπεράσω την όλη δοκιμασία υποχρεωτικά, θα ήθελα την ίδια ομάδα συνεργατών, περισσότερα ιατρικά όπλα στη φαρέτρα, φάρμακα, τους ίδιους γιατρούς και νοσηλευτές που έδωσαν τι μάχες, πλαισιωμένους όμως με περισσότερους και πιο εξειδικευμένους συναδέλφους απέναντι στην νόσο, σε πιο χωροταξικά καλύτερες συνθήκες. Η μάχη που έγινε στο ΕΣΥ της Βόρειας Ελλάδας ήταν απίστευτη. Πολλές φορές νομίζω ότι ίσως δεν έχει γίνει αντιληπτή η πίεση και το φορτίο που δέχθηκαν οι υγειονομικές δομές και το πως κράτησαν τα Νοσοκομεία.
Πως είναι ο απολογισμός που κάνατε για την 4η ΥΠΕ, που ήταν μια περιοχή που δέχτηκε μεγάλο βάρος σε ότι αφορά στα νοσοκομεία την περίοδο της πανδημίας;
Θα την χώριζα την περίοδο της πανδημίας σε δυο φάσεις. Στο Φεβρουάριο 2020 μέχρι και τον Μάρτιο του 2021, και στο διάστημα από τότε μέχρι και σήμερα.
Πολύ δύσκολο το πρώτο διάστημα χωρίς πολλά όπλα και με μια νόσο που έδειχνε τα δόντια της.
Φτάσαμε τα 205 κρεβάτια ΜΕΘ μόνο στη δική μας ΥΠΕ. Οι μέρες 26 Νοέμβρη μέχρι και 15 Δεκεμβρίου του 20 ήταν οι δυσκολότερες. Μετά τα Χριστούγεννα του 20 έγινε το πρώτο εμβόλιο και μπήκαμε σε μια διαφορετική διαχείριση. Ανεβάσαμε στροφές, είδαμε περισσότερο κόσμο στα ΤΕΠ ακόμα και από χρονιές χωρίς COVID. Είχαμε αύξηση και στις νοσηλείες συνολικά. Μέσα όμως από την κρίση έγιναν και πράγματα που θα τα δούμε όταν μπούμε σε μια απόλυτα ομαλή κανονικότητα. 30+8 κρεβάτια ΜΕΘ+ΜΑΦ και ίδρυση Πνευμονολογικής στο Ιπποκράτειο, ΜΕΛ και ανακαινίσεις δυο μεγάλων κλινικών στο ΑΧΕΠΑ, ίδρυση και λειτουργεία της ΜΗΝ «Νίκος Κούρκουλος» δωρεά της κυρίας Λάτση και της Αντικαρκινικής Εταιρίας Βορείου Ελλάδος υπό την διοίκηση του ΕΣΥ και του Θεαγενείου, σχεδιασμός για το νέο Αντικαρκινικό και η τελική ευθεία για τα δυο νοσοκομεία της δωρεάς του Ιδρύματος Σταυρός Νιάρχος, άνοιγμα ακτινολογικού Σερρών στο ΚΥ Σερρών και πολλά άλλα που ξέρω ότι θα γκρινιάξουν που δεν θα τα αναφέρω, αλλά δε με αφήνετε (γέλια).
Είμαι τυχερός που δίπλα μου είχα την Χατζοπουλου και την Βασιλειαδου. Διαφορετικοί χαρακτήρες από μένα, ευτυχώς. Η Ειρήνη ειδικά πήρε πάνω της τα ΚΥ και το μεγάλο κομμάτι του εμβολιασμού. Αλλιώς δεν θα έβγαινε. Συμπλήρωναν και πρόσθεταν. Θα το πω άλλη μια φορά, οι ομάδες κερδίζουν.
Μια δύσκολη στιγμή που δε θα ξεχάσετε;
Είναι πολλές οι δύσκολες στιγμές στα 9 χρόνια στον χώρο. Δεν θα ξεχάσω ποτέ έναν πατέρα με ένα παιδί, τότε στην ίδια ηλικία με την μεγάλη μου κόρη, που ήρθε στο ΑΧΕΠΑ, γιατί καθυστερούσε η εταιρία να παραδώσει το φάρμακο για την χημειοθεραπεία. Δεν θα ξεχάσω τα πρόσωπα των Νοσηλευτών και των Γιατρών στις ΜΕΘ COVID.
Δεν θα ξεχάσω τις νύχτες με τις τηλεδιασκέψεις με τον Κικίλια, τον Κοντοζαμάνη, τον Κωτσιόπουλο, τον Παπαευσταθίου, την Λεπτοκαρίδου, τον Μπογιατζίδη, στη 1 τα ξημερώματα, να δούμε την μεγάλη εικόνα και να σχεδιάσουμε τις κινήσεις. Νομίζω ότι οφείλω από χρέος προς όλους όσους δοκιμάστηκαν εκείνες τις ημέρες να υπενθυμίζω ότι η μάχη δόθηκε και κερδήθηκε από το Δημόσιο Σύστημα Υγείας. Και αυτό πρέπει να ενισχύουμε και να προστατεύουμε διαχρονικά.
Μια ευχάριστη στιγμή;
Είχε αρκετές τέτοιες στιγμές, μην είμαι άδικος, αλλά η ανακοίνωση του Πρωθυπουργού στην ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο του 2021, ότι θα ξεκινήσει ο σχεδιασμός κατασκευής νέου αντικαρκινικού στα δυτικά, ήταν μια πάρα πολύ καλή στιγμή. Δυνατή στιγμή όταν κάλεσε ο Θεμιστοκλέους για να ετοιμάσουμε τα εμβολιαστικά κέντρα τον Δεκέμβριο του 20. Δυστυχώς αρκετές μικρές καθημερινές νίκες σβήσουν γρήγορα από την δυναμική του χώρου και τα προβλήματα. Ενας παλιός Διοικητής μου είχε πει η ΥΠΕ είναι λερναία ύδρα. Ένα λύνεις, τρία ήδη περιμένουν.
Πολλές εσχάτως οι καταγγελίες για τα νοσοκομεία. Εχει γίνει ο κόσμος πιο δύσπιστος, τα περιστατικά ξεφεύγουν πια ή το ιατρικό και διοικητικό προσωπικό είναι πολύ κουρασμένο;
Εδώ θα μου επιστρέψετε να διαφωνήσω, για το «δύσπιστος». Εγώ τα τελευταία χρόνια είδα ότι ΕΣΥ ξανακέδρισε την εμπιστοσύνη του κόσμου. Μπορώ να σας παραπέμψω σε πολλές αναφορές.
Καταγγελίες υπήρχαν και θα υπάρχουν. Από εκεί και πέρα, με σεβασμό προς τον πολίτη αλλά και στον Έλληνα υγειονομικό, πριν πάρουμε οποιαδήποτε θέση πρέπει να διερευνήσουμε με νηφαλιότητα και δικαιοσύνη τι έχει συμβεί. Κάθε περίπτωση διαφορετική και ξεχωριστή. Όταν αποδειχθεί ότι ο οποιοσδήποτε έχει υποπέσει σε σφάλμα, θα τιμωρηθεί αναλόγως. Σίγουρα το σύστημα έχει κουραστεί, δουλεύει σε υψηλές στροφές, αλλά αυτό δεν είναι δικαιολογία για οποιαδήποτε ανάρμοστη συμπεριφορά ή παράλειψη.
Τι θα αλλάζατε αύριο στην δημόσιο ΕΣΥ αν είχατε το μαγικό ραβδάκι;
Δεν νομίζω ότι η ερώτηση έχει εύκολη απάντηση. Εκτιμώ ότι με το «ραβδάκι» που μου δίνετε, το οποίο θα είχε πολλές δυνάμεις (γέλια), θα έφτιαχνα ένα καλά οργανωμένο σύστημα πρόληψης κουμπωμένο σε μια στοχευμένα πολύ καλά στελεχωμένη πρωτοβάθμια για να το υποστηρίξει, το οποίο όλο μαζί θα έφερνε πολλαπλές λύσεις σε όλο το ΕΣΥ. Η εικόνα που θα άλλαζε και θα περίμενα, είναι στο νοσοκομείο να φθάνει αυτός που έχει πραγματική ανάγκη νοσοκομειακής περίθαλψης.
Τι έχουν τα ξένα δημόσια νοσοκομεία που δεν έχουν τα ελληνικά;
Έχουν καλύτερες κατασκευαστικά υποδομές. Αλλά σίγουρα δεν έχουν το έμψυχο προσωπικό των Ελληνικών Νοσοκομείων.
Είδατε ότι νοσοκομεία στην Μεγάλη Βρετανία και στο δεύτερο και στο τρίτο κύμα είχαν σοβαρά θέματα. Η κρίση δοκίμασε ακόμα και την ισχυρή Γερμανία, με την μεγαλύτερη αναλογία κρεβατιών ΜΕΘ ανά 100.000 κατοίκους. Στην Ευρώπη εχουν λύσει θέματα ψηφιοποίησες και τηλεϊατρικής και αυτό δίνει ένα τεράστιο πλεονέκτημα διαχείρισης απομακρυσμένων περιοχών. Μου έλεγε ο Γενικός, ο κ. Θεμιστοκλεους, ότι στο Νοσοκομείο του που δούλεψε στην Αγγλία, ένα διάστημα μετά τις 24:00 το βράδυ, η διάγνωση της αξονικής γινόταν απομακρυσμένα από την Αυστραλία, γιατί ήταν πρωί και σε πλήρη λειτουργεία το εκεί τμήμα.
Υπάρχει διαφορετική οργανωτική συμπεριφορά και κουλτούρα σε πολλά θέματα υγείας.
Προσωπική μου άποψη, δεν θα αρέσει στους Υπουργούς Οικονομικών, εκτιμώ ότι πρέπει να δούμε άμεσα το μισθολόγιο του Έλληνα γιατρού που δουλεύει στο ΕΣΥ.
Που είμαστε εμείς πιο μπροστά;
Στο έμψυχο προσωπικό των Νοσοκομείων. Στο ότι θα κάνουμε πάντα και κάτι παραπάνω. Η λέξη φιλότιμο δεν μεταφράζεται.
Μου έχει τύχει γιατρός να μη φύγει από το νοσοκομείο μέχρι να βρει τι έχει ένα παιδί. Περίμενε όλες τις εξετάσεις. 3 μέρες από πάνω. Νομίζω ότι ο Έλληνας εκπαιδευμένος γιατρός είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα του ΕΣΥ.
Πολλοί θεωρούν ότι η κατάργηση της υποχρεωτικότητας της μάσκας σε κλειστούς χώρους ήταν σε παγκόσμιο επίπεδο λάθος. Τι λέτε;
Δεν μπορώ να κρίνω αποφάσεις ειδικών και επιστημόνων, ειδικά όταν έχουν την μεγάλη εικόνα. Γνωρίζω ότι η Ελλάδα με άλλες δυο ευρωπαϊκές χώρες διατήρησαν τα πιο αυστηρά μέτρα για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Υπάρχουν δεδομένα, όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και από εξωτερικό, ομάδα επιστημόνων καταρτισμένων που παρακολουθούν μοντέλα και παραμέτρους, που εισηγήθηκαν την κατάργηση. Προσωπική άποψη, σε κάποιους εσωτερικούς χώρους ίσως έπρεπε να διατηρηθεί λίγο ακόμα.
Για το τέλος η ερώτηση του «ενός εκατομμυρίου». Τι μας περιμένει από το φθινόπωρο;
Πάντα το φθινόπωρο είναι μια απαιτητική περίοδος για το ΕΣΥ. Χρόνια τώρα.
Το φθινόπωρο του 20, και σε μεγαλύτερο βαθμό το φθινόπωρο του 21, συμβιώσαμε με την νόσο του COVID. Να σας πω ότι το 2021, παράλληλα με την αυξομείωση της πίεσης και το εμβολιαστικό πρόγραμμα, πραγματοποιήθηκαν 220.000 νοσηλείες, 48.000 χημειοθεραπείες, 130.000 συνεδρίες νεφροπαθών και πολλές άλλες υπηρεσίες.
Σήμερα που μιλάμε, όλα τα νοσοκομεία έχουν κλινικές με ασθενείς COVID που χρίζουν νοσηλείας, χωρίς όμως να έχουμε εκείνα τα υψηλά ποσοστά που κατέληγαν σε ΜΕΘ.
Θα τολμήσω να εκτιμήσω από τα δεδομένα και την εμπειρική εικόνα, ότι μια ενδεχομένη πιο εξασθενημένη μετάλλαξη της COVID 19 σε συνδυασμό με την εμβολιαστική κάλυψη της χώρας, τα επίπεδα ανοσίας του πληθυσμού, τις θεραπείες που ήδη υπάρχουν και αυτές που ενδεχόμενα θα προκύψουν, θα κάνουν λίγο ευκολότερη την διαχείριση του.
Το μέλημά μας είναι να ανταπεξέλθουμε το φθινόπωρο του 2022, με ποιοτικές υπηρεσίες για όλους τους πολίτες της Μακεδονίας και της Θράκης.
ΣΧΟΛΙΑ